Ξι

Για την ομώνυμη παραλία της Κεφαλλονιάς δες Ξι (παραλία)

Το γράμμα ξι (κεφαλαίο Ξ, πεζό ξ) είναι το δέκατο τέταρτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Αναπαριστά τον φθόγγο [[ks]] (βλ. ΔΦΑ), π.χ. ξένος.

Το ξ είναι διπλό σύμφωνο, προκύπτει δηλαδή από συνδυασμούς δυο φθόγγων, ενός ουρανικού και ενός συριστικού:

• κ+σ
• γ+σ
• χ+σ

Στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης έχει αριθμητική αξία ξ´=60.

Στο Λατινικό αλφάβητο αντιστοιχεί με το X, x, καθώς σε κάποιες περιοχές κατά την αρχαιότητα το γράμμα Χ, χ του ελληνικού αλφαβήτου συμβόλιζε τον φθόγγο /κσ/ και όχι το /χ/, όπως συμβαίνει σήμερα. Έτσι, για τη μεταγραφή στο λατινικό αλφάβητο ελληνικών λέξεων που το περιέχουν χρησιμοποιείται παραδοσιακά το X, x, αλλά και το ks (πιο πρόσφατα). Το Ξ υιοθετήθηκε στο πρώιμο κυριλλικό αλφάβητο ως Ѯ, ѯ (ksi ή ксі ή кси), κυρίως για λέξεις δανεισμένες από τα ελληνικά.

Ως σύμβολο

Το κεφαλαίο Ξ συμβολίζει:

• το σωμάτιο Ξ στην σωματιδιακή φυσική
• την μεγαλοκανονική συνάρτηση επιμερισμού στην στατιστική φυσική.

Προφορά

Το γράμμα Ξ προφέρεται ως κσ(ς).