Κυβέρνηση Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου 1854

Κυβέρνηση Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου

Συνταγματική Μοναρχία
Ημερομηνία σχηματισμού	16 Μαΐου 1854
Ημερομηνία διάλυσης	22 Σεπτεμβρίου 1855
Πρόσωπα και δομές
Αρχηγός Κράτους	Όθων
Πρόεδρος Κυβέρνησης	Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
Κατάσταση στο νομοθετικό σώμα	Διορισμένη από τον βασιλιά
Ιστορία
Απερχόμενες εκλογές	Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1853
Θητεία νομοθετικού σώματος	30 Οκτωβρίου 1853 - 29 Οκτωβρίου 1856 (Δ' Κοινοβουλευτική περίοδος)
Προηγούμενη	Κυβέρνηση Αντωνίου Κριεζή 1849
Διάδοχη	Κυβέρνηση Δημητρίου Βούλγαρη 1855

Η Κυβέρνηση Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου 1854, (Μάιος 1854 - Σεπτέμβριος 1855) - γνωστή και ως Υπουργείον Κατοχής κυβέρνησε την Ελλάδα, την περίοδο του ναυτικού αποκλεισμού του Πειραιά από τα πολεμικά πλοία των Γάλλων και την κατοχή της πρωτεύουσας από Γάλλους στρατιώτες που επέβαλαν την ουδετερότητα της χώρας, στον Κριμαϊκό πόλεμο.
Ο Μαυροκορδάτος, πρόσωπο εμπιστοσύνης της αγγλικής διπλωματίας, επελέχθη από τις «Προστάτιδες Δυνάμεις» του Ελληνικού Βασιλείου, να αντικαταστήσει τη σφόδρα Οθωνική «κυβέρνηση Κριεζή», προκειμένου να εξασφαλίσει την υπακοή της κυβέρνησης στις θελήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μαυροκορδάτου εξομαλύνθηκαν και οι σχέσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, και υπογράφηκε μάλιστα και η πρώτη συνθήκη μεταξύ των δύο κρατών.

Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου

• «Πρωθυπουργός» («Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου» : Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ^α[›]

• «Επί των Εξωτερικών και του Βασιλικού Οίκου γραμματεύς της Επικράτειας»: ο καθηγητής του Πανεπιστημίου, Περικλής Αργυρόπουλος

-αντικαταστάθηκε στις 17 - 7 - 1854 από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο

• «Επί των Εσωτερικών γραμματεύς της Επικράτειας»: ο Γερουσιαστής, Ρήγας Παλαμήδης

- απολύθηκε και αντικαταστάθηκε στις 24 - 11 - 1854 προσωρινά από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο

• «Επί των Οικονομικών γραμματεύς της Επικράτειας»: Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

- αντικαταστάθηκε στις 17 - 7 -1854 από τον Περικλή Αργυρόπουλο

• «Επί των Στρατιωτικών γραμματεύς της Επικράτειας»: Δημήτριος Καλλέργης
• «Επί της Δικαιοσύνης γραμματεύς της Επικράτειας»: ο αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Παύλος Καλλιγάς

- παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε στις 17 - 7 - 1854 από τον Αναστάσιο Λόντο

• «Επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως γραμματεύς της Επικράτειας»: Γεώργιος Ψύλλας
• «Επί των Ναυτικών γραμματεύς της Επικράτειας»: Κωνσταντίνος Κανάρης

-αντικαταστάθηκε στις 21 - 2 - 1855 από τον Δημήτριο Καλλέργη

ανασχηματισμός 1ης Ιουνίου 1855

• «Επί των Εξωτερικών και του Βασιλικού Οίκου γραμματεύς της Επικράτειας»: Περικλή Αργυρόπουλο
• «Επί των Εσωτερικών γραμματεύς της Επικράτειας»: Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
• «Επί των Οικονομικών γραμματεύς της Επικράτειας»: Λυκούργος Κρεστενίτης
• «Επί των Στρατιωτικών γραμματεύς της Επικράτειας»: Δημήτριος Καλλέργης
• «Επί της Δικαιοσύνης γραμματεύς της Επικράτειας»: Παναγιώτης Βάρβογλης
• «Επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως γραμματεύς της Επικράτειας»: Περικλής Αργυρόπουλος
• «Επί των Ναυτικών γραμματεύς της Επικράτειας»: ο μέχρι τότε Νομάρχης Αττικής και Βοιωτίας, Ανδρέας Ζυγομαλάς

Γεγονότα

Η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που έγινε το 1853 και ο πόλεμος που ακολούθησε, φούντωσε τις ελπίδες των Ελλήνων για πραγματοποίηση της Μεγάλης Ιδέας, βρίσκοντας μάλιστα υποστήριξη και στο βασιλικό ζεύγος. Ο βασιλιάς Όθων υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της επέκτασης των ελληνικών εδαφών, και βοηθούσε πάντα τις κινήσεις των υπόδουλων Ελλήνων για απελευθέρωση.
Έτσι, όταν ξέσπασαν εξεγέρσεις του ελληνικού στοιχείου στις αρχές του 1854, στρατιωτικοί του ελεύθερου ελληνικού κράτους εισχώρησαν στο τουρκικό έδαφος εξάπτοντας τα πνεύματα των υπόδουλων Ελλήνων αλλά δίνοντας και μάχες με τα τουρκικά στρατιωτικά αποσμάσματα. Στις 15 Ιανουαρίου του 1854, πρώτοι οι κάτοικοι του Ραδοβυζίου στην Άρτα, ύψωσαν τη σημαία της εξέγερσης, ακολουθούμενοι τις αμέσως επόμενες ημέρες από τους κατοίκους των Τζουμέρκων, του Σουλίου και της Λάκας. Εξεγέρσεις σημειώθηκαν και στη Λαμία, ενώ πολλά στρατιωτικά σώματα εθελοντών συγκροτούμενα από οπλαρχηγούς, μπήκαν στη Θεσσαλία. Η φλόγα της εξεγέρσεως έφτασε μέχρι τον Δομοκό, και το Πήλιο και στις 19 Μαρτίου του 1854 μάλιστα, έλαβε χώρα και σημαντική μάχη στον Βόλο.
Στην Αθήνα, ο βασιλιάς Όθων και η κυβέρνησή του βρισκόταν σε δυσχερή θέση, καθώς βάλλονταν καθημερινά από παρατηρήσεις, προειδοποιήσεις και διαταγές να μην βοηθάνε είτε ηθικά είτε υλικά, τα εθελοντικά σώματα που δρούσαν στο τουρκικό έδαφος, και πολύ περισσότερο να μην προετοιμάζονται για πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στο πλευρό της Ρωσίας.
Όταν τον Μάρτιο του 1854 διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας οι Μεγάλες Δυνάμεις, αποφάσισαν να πιέσουν έμπρακτα και στην ουσία να υποχρεώσουν δια της βίας την ελληνική κυβέρνηση να μην προχωρήσει σε κήρυξη πολέμου. Έτσι, στις 13 Μαΐου του 1854 γαλλικά πολεμικά πλοία, αποβίβασαν στον Πειραιά, 2000 στρατιώτες. Την επομένη, 14 Μαΐου ο Όθων αναγκάστηκε να διακηρύξει την ουδετερότητα της Ελλάδας, να διατάξει την καταστολή των εξεγέρσεων και να πάψει την κυβέρνηση Κριεζή. Στις 16 Μαΐου, ο Όθων, κατ' απαίτηση των Αγγλογάλλων διόρισε νέο πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, σχεδόν τον μόνο Έλληνα πολιτικό που εμπιστεύονταν η αγγλική διπλωματία, ο οποίος υπηρετούσε τότε πρέσβης της Ελλάδας στο Λονδίνο.

Μαζί με τους Γάλλους στρατιώτες, ήρθε στην Ελλάδα και η χολέρα. Η ασθένεια, σε έξαρση εκείνη την περίοδο στη Γαλλία, μεταφέρθη με τα γαλλικά καράβια, πρώτα στα δυο λιμάνια της χώρας, τον Πειραιά και τη Σύρο, και έπειτα στην Αθήνα. Η κυβέρνηση πήρε αρκετά έκτακτα μέτρα, δημιουργώντας επιπρόσθετες τοποθεσίες καθαρισμού των πλοίων, επιπρόσθετα υγειονομεία στον Πειραιά και στο Φάληρο, που εξέταζαν τον πληθυσμό, έβαλε σε καραντίνα τον Πειραιά και τη Σύρο - κανείς δεν επιτρεπόταν να μπει ή να βγει από τις αυτές τις πόλεις χωρίς έγγραφες βεβαιώσεις δημόσιων ιατρών ότι ήταν υγιής, και τελικά, το φθινόπωρο του 1855 η επιδημία είχε εξαλειφθεί.

Σημειώσεις

^ α: προσωρινώς και μέχρι να έρθει ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος - που υπηρετούσε ως Πρέσβης στο Λονδίνο, η αρχηγία του υπουργικού συμβουλίου ανατέθηκε στον Κωνσταντίνο Κανάρη, ως τον αρχαιότερο υπουργό