Βορίζια Ηρακλείου
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 35°9′1.001″N 24°50′48.001″E / 35.15027806°N 24.84666694°E
| Βορίζα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ηρακλείου |
| Δήμος | Φαιστού |
| Δημοτική Ενότητα | Ζαρού |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ηρακλείου |
| Υψόμετρο | 540 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 504 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
Τα Βορίζα είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Φαιστού στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Καινούργιου του νομού Ηρακλείου. Η θέση του είναι στους νότιους πρόποδες του Ψηλορείτη και συνδέεται με το Ηράκλειο με ασφαλτόστρωτο δρόμο 53 χιλιομέτρων.
Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ειδικότερα η ελαιοκομία, ενώ η κτηνοτροφία , η μελισσοκομία και η ξυλογλυπτική αποτελούν επίσης ασχολίες, όπως και η υφαντουργία. Στο χωριό υπάρχει μεταξύ άλλων νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο. Στα Βορίζα υπάγεται και η Ιερά Μονή Βαρσαμόνερου. Την περίοδο της Βενετοκρατίας γύρω στο 1500 ήταν ένα από τα χίλια χωριά της Κρήτης.
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λόγω της ορεινής του θέσης, το εν λόγω χωριό διαδραμάτισε βασικότατο ρόλο στη διάρκεια των Επαναστάσεων.
Από τα Βορίζα κατάγονταν πολλοί οπλαρχηγοί. Ένας από αυτούς ήταν ο Νικ. Μαλικούτης, που σκότωσε τον γενίτσαρο της Μεσαράς, Αγριολίδη, από τον Άγιο Ιωάννη κοντά στη Φαιστό, όμως συνελήφθη στη διάρκεια συμπλοκής από την προδοσία του οπλαρχηγού Κόρακα,σε έναν ναό κοντά στο χωριό Τρυπητά όπου κατέφυγε και οδηγήθηκε στο Ηράκλειο και εκεί θανατώθηκε με μαρτυρικό τρόπο (γδάρθυκε ζωντανός) κάτι που εξιστορεί[1] και η λαϊκή μούσα.
Ένας ακόμη οπλαρχηγός με καταγωγή από τα Βορίζα ήταν ο Κωνσταντίνος Λέκκας, αγωνιστής κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866 όπου συνελήφθη από τους Τούρκους, στην ίδια μάχη που συνελήφθη κι ο Νικ. Μαλικούτης από την προδοσία του Κόρακα. Ένας ακόμη οπλαρχηγός με καταγωγή από τα Βορίζα ήταν επίσης και ο Κωνσταντίνος Λεράτος, που μαζί με τον Φραγκιά δολοφόνησαν τον τρομερό Δερβίς Αγά, έναν απ' τους πιο σκληροτράχηλους Τούρκους αγάδες της περιοχής.
Στη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής, το χωριό έλαβε μέρος στην Αντίσταση, - βλ. Μάχη στο Τραχήλι - βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς και καταστράφηκε[2] ολοσχερώς. Έπειτα από την Απελευθέρωση, η Πολιτεία έφτιαξε νέο οικισμό στη θέση Βροντισάκι κοντά στη Μονή Βροντισίου. Οι κάτοικοι όμως αρνήθηκαν να κατοικήσουν σ' αυτόν και προτίμησαν να προβούν σε ανοικοδόμηση του χωριού τους στην αρχική του θέση.
Τα Βορίζα αναφέρονται στον Καστροφύλακα (Κ 104) με 281 κατοίκους και με το όνομα Vorisa, το 1583. Στην ίδια απογραφή (Κ 103) αναφέρονται και οι οικισμοί Λαλουμάς (Lalumas με 39 κατοίκους) και Μεσίσκλι (Mesiscli, με 88 κατοίκους). Στις απογραφές του 1834 και του 1881 δεν αναφέρεται κανένας Τούρκος στο χωριό.
Οι βοριζανοί καπετάνιοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ρωμάνος Γεώργιος
- Ρωμάνος Ζαχάρης
- Ρωμάνος Φανούρης
- Ρωμάνος Νικολής
- Λεράτος Κωνσταντίνος
- Φραγκιάς Φραγκιαδάκης
- Χατζηδάκης Στυλιανός
- Χατζηδάκης Αστρινός
- Μαλικούτης Νικόλαος
- Λέκκας Κωνσταντίνος
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.
- Βορίζα <<το χωρίο τον καπετάνιων >> έκδοση ΕΜΜΑΝΟΥΉΛ ΑΝΔ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Εγώ’μαι που τον ώριζα τση Μεσαράς τον τόπο και των τεσσάρω καστελιώ χιλιάρχος των ανθρώπω. Ο Μαλικούτης σ’ εκκλησά κλειέται και πολεμούσε, μ’ έξε λεβέντες λιάπιδες τσοι Τούρκους εχτυπούσε, Σωθήκαν τα φουσέκια τως, ζητούν το Χουσεΐνη κι ο Χουσεΐνης ο Ντελής υπόσχεση τους δίνει, πως δε θ’ αφήσει την Τουρκιά για να τονε χαλάσει και πιάνει τονε αζωντανό τη πίστη του δε 'λλάσσει…
- ↑ «Ελληνικά Ολοκαυτώματα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2008.