Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία
| Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Ίδρυση | 1921 και 1990 (καθεστώς αυτονομίας) |
| Ιδρυτής | Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Xώρα |  Λετονία |
| Έδρα | Ρίγα, Λετονία |
| Υπαγωγή | Πατριαρχείο Μόσχας |
| Αρχιερατικές περιφέρειες | 9 |
| Μητροπολιτικός ναός | Ιερός Καθεδρικός Ναός της Γεννήσεως του Χριστού, Ρίγα |
| Ιστοσελίδα | Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Αλέξανδρος (Κουντριάσοφ) |
Η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία (λετονικά: Latvijas Pareizticīgā Baznīca) είναι μία ημιαυτόνομη (μη αυτοκέφαλη) εκκλησία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Λετονία, υπό εκκλησιαστική ένωση με το Πατριαρχείο της Μόσχας.[1] Επικεφαλής της εκκλησίας, από τις 27 Οκτωβρίου 1990, είναι ο Μητροπολίτης Ρίγας και πάσης Λετονίας, Αλέξανδρος (Κουντριάσοφς).
Μέχρι σήμερα, η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως αυτοδιοικούμενο μέρος του Πατριαρχείου Μόσχας. Στις 8 Σεπτεμβρίου 2022, το Κοινοβούλιο της χώρας έδωσε εντολή στην Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία να αποδεχθεί ένα "καθεστώς αυτοκεφαλίας"[2] λόγω της υποστήριξης του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Mέχρι σήμερα, καμία από τις αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν έχει αναγνωρίσει αυτοκεφαλία της Λετονικής Εκκλησίας, ωστόσο οι σχέσεις της έχουν διαταραχθεί με το Πατριαρχείο Μόσχας, στο οποίο υπάγεται.[3]
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ορθοδοξία εμφανίστηκε στη Λετονία τον 11ο αιώνα, όταν έγινε πεδίο ιεραποστολής στην πόλη Πόλοτσκ. Η χώρα παρέμεινε ως επί το πλείστον ειδωλολατρική μέχρι που κατακτήθηκε τον 13ο αιώνα από το ρωμαιοκαθολικό Τάγμα των Αδελφών του Ξίφους. Πριν από αυτό, ωστόσο, μέρος των επιφανών Λατγαλιανών ευγενών (π.χ. Βισβάλντις, Βέτσεκε) και ένα μεγάλο μέρος του λαού, γενικά, είχαν προσηλυτιστεί οικειοθελώς στην Ορθοδοξία. Υπήρχαν ανατολικές ορθόδοξες εκκλησίες στο πριγκιπάτο της Τζερσίκα από τα στοιχεία του Λιβονικού Χρονικού. Πολλές λέξεις που σχετίζονται με την εκκλησία μπήκαν στις προ-Λεττονικές γλώσσες εκείνη την εποχή. Η Ορθόδοξη παρουσία συνεχίστηκε, μετά την κατάκτηση του Τάγματος των Αδελφών του Ξίφους τουλάχιστον επίσημα, με τη μορφή εκκλησιών για Ρώσους εμπόρους και άλλους, αλλά αυτές ήταν μικρές κοινότητες μεταξύ της πλειοψηφίας των Ρωμαιοκαθολικών πριν από το 1525 και των Λουθηρανών στη συνέχεια.
Μετά την προσάρτηση της Λετονίας στη Ρωσική Αυτοκρατορία τον 18ο αιώνα (το μεγαλύτερο μέρος της Λετονίας, αποτέλεσμα του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου με τη Συνθήκη του Νύσταντ, η περιοχή Λατγαλία μετά την πρώτη διαίρεση της Πολωνίας το 1772), η ρωσική και ορθόδοξη παρουσία αυξήθηκε σημαντικά, αλλά η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία παρέμεινε ξένη στους Λετονούς. Η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία, ως όργανο που περιλαμβάνει εθνικούς Λετονούς καθώς και Ρώσους, χρονολογείται από τη δεκαετία του 1840, όταν οι ιθαγενείς Λετονοί (οι οποίοι εκείνη την εποχή ήταν υπήκοοι της Ρωσικής Αυτοκρατορίας) υπέβαλαν αίτηση στον Νικόλαο Α΄ της Ρωσίας να τους επιτρέπεται να εκτελούν υπηρεσίες στη μητρική τους γλώσσα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία γνώρισε κάποια άνθιση στις αποστολές της μεταξύ των Λετονών, λόγω της χρήσης της λετονικής γλώσσας και της προσωπικής έκκλησης τοπικών Ορθοδόξων επισκόπων που προσπάθησαν να υποστηρίξουν γηγενείς Λετονούς κατοίκους, των οποίων τα δικαιώματα περιορίζονταν από τους Γερμανούς της Βαλτικής.[4] Στη δεκαετία του 1880 χτίστηκε ο Ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός της Γέννησης στη Ρίγα. Ωστόσο, αντιμετωπίζονταν πάντα καχύποπτα από τους Λουθηρανούς Γερμανούς ευγενείς της περιοχής. Αντίθετα, ο κατ' εξοχήν γερμανικός χαρακτήρας της Λουθηρανικής Εκκλησίας στη Λετονία ήταν ένας παράγοντας για τη μετακίνηση περίπου 40.000 Λετονών από τη Λουθηρανική Εκκλησία στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Όταν, όμως, διακηρύχθηκε η θρησκευτική ελευθερία το 1905, περίπου 12.000 Λετονοί μετακινήθηκαν από την Ορθοδοξία στον Λουθηρανισμό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό φαίνεται να συνέβη λόγω των μικτών γάμων και των δυσκολιών διατήρησης μιας θρησκευτικά διχασμένης οικογένειας.
Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η περιουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Λετονία κατασχέθηκε από τις κατοχικές γερμανικές δυνάμεις και στα πρώτα χρόνια της ανεξάρτητης Λετονίας η κυβέρνηση δεν ήθελε να αναγνωρίσει την εκκλησία, υποπτευόμενη ότι ήταν εστία φιλορωσικού μοναρχισμού.
Αυτονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, ο Ιωάννης (Πόμμερς), ιθαγενής Λετονός, ορίστηκε Αρχιεπίσκοπος της Ρίγας το 1921.
Στις 6 Ιουλίου 1921, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία παραχώρησε αυτονομία (περιορισμένη αυτοδιοίκηση) στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Λετονίας, δημιουργώντας έτσι τη Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία (που ονομάζεται «Αρχιεπισκοπή της Ρίγας και πάσης Λετονίας»).[5]
Ο Ιωάννης Πόμμερς πέτυχε να κερδίσουν την αναγνώριση από την κυβέρνηση μέχρι το 1926 και, ενάντια στην έντονη αντίθεση αριστερών και άλλων, να σταθεροποιήσουν την κατάσταση της εκκλησίας. Ενώ εναντιωνόταν στους Μπολσεβίκους, διατήρησε την Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία εντός του Πατριαρχείου Μόσχας και το 1934 δολοφονήθηκε από σοβιετικούς πράκτορες.
Ένταξη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά τη δολοφονία του Αρχιεπισκόπου Ιωάννη στις 21 Οκτωβρίου 1934 και λόγω της πολιτικής κατάστασης εκείνη την εποχή, η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία ζήτησε να περιέλθει στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Τον Φεβρουάριο του 1936, το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποδέχτηκε το αίτημα και η Εκκλησία της Λετονίας έγινε αυτόνομη εκκλησία υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο την ανύψωσε από τον βαθμό της Αρχιεπισκοπής σε εκείνον της Μητρόπολης. Η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία ονομάστηκε τότε «Μητρόπολη Ρίγας και πάσης Λετονίας».[5]
Σοβιετική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η αυτονομία της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τερματίστηκε απότομα με τη σοβιετική περίοδο της Λετονίας το 1940, την οποία ακολούθησε η γερμανική ναζιστική κατοχή από το 1941 έως το 1944 και μια δεύτερη σοβιετική προσάρτηση που διήρκεσε από το 1944 έως το 1991. Η εκκλησία υπέστη καταπίεση κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπως και η οργανωμένη θρησκεία σε όλη τη Σοβιετική Ένωση, αν και αυτό μετριάστηκε εν μέρει από το 1943 έως το 1948 (λόγω της υποστήριξης της Εκκλησίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) και στα τελευταία χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης υπό τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1941, μετά τη σοβιετική εισβολή στη Λετονία, το Πατριαρχείο Μόσχας μετέτρεψε το έδαφος της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σε εξαρχία του, που περιλάμβανε τα εδάφη της Εσθονίας και της Λετονίας. Ο Μητροπολίτης Ρίγας και πάσης Λετονίας Αυγουστίνος, επικεφαλής της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, κλήθηκε στη Μόσχα όπου αναγκάστηκε, στις 28 Μαρτίου 1941, να υπογράψει ένα διάταγμα για την αναγνώριση της κατάστασης. Στις 31 Μαρτίου 1941, το Πατριαρχείο Μόσχας κατήργησε επίσημα την αυτονομία της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθιστώντας την επαρχία του.
Περίοδος γερμανικής κατοχής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τη διάρκεια της κατοχής της Λετονίας από τη Ναζιστική Γερμανία, στις 20 Ιουλίου 1941, ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος κήρυξε την επανίδρυση της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ωστόσο, πολλές ενορίες δεν προσχώρησαν στον Αυγουστίνο και οι Γερμανοί υποστήριζαν τη ρωσική εξαρχία.[5]
Δεύτερη σοβιετική κατοχή, εξορία και απενεργοποίηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1944, μετά τη σοβιετική εκ νέου κατοχή της Λετονίας, ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος και πολλά μέλη του Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αναγκάστηκαν να εξοριστούν στη Δυτική Γερμανία. Εκεί δημιουργήθηκε εξόριστη Ιερά Σύνοδος. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνέχισε να αναγνωρίζει την αυτονομία της, ακόμη και μετά τον θάνατο του Αυγουστίνου.[5]
Τον Απρίλιο του 1978, ως αποτέλεσμα των πιέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το τελευταίο κήρυξε ανενεργή την απόδοση αυτονομίας που είχε αποδώσει στην Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία .[5]
Δεκαετία 1990 και μετά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Εκκλησία υπέστη, ωστόσο, καταπίεση τα τελευταία χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης υπό τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Τον Δεκέμβριο του 1992, η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία ανακηρύχθηκε και πάλι αυτόνομη, διατηρώντας κανονικούς δεσμούς με το Πατριαρχείο Μόσχας.
Το 2001, η Σύνοδος της Λετονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αγιοποίησε τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη σε αναγνώριση του μαρτυρίου του το 1934.[6] Το 2006, θεσμοθετήθηκε το «Τάγμα του Αγίου μάρτυρα Ιωάννη» τιμώντας την μνήμη όσων υπηρέτησαν την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και τους σκοπούς της.[7]
Στη σύγχρονη Λετονία, υπάρχουν 350.000 μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας.[8] Οι ακολουθίες γίνονται στα εκκλησιαστικά σλαβονικά και τα μέλη είναι κατά κύριο λόγο Ρωσόφωνοι. Οι Λετονοί αποτελούν μειονότητα μεταξύ των μελών της εκκλησίας, ενώ υπάρχουν και ενορίες με λειτουργίες στα λετονικά στη Ρίγα, στο Αΐναντζι, στην Κόλκα, στο Βεκλάισεν και σε άλλα μέρη.
Κρατική διακήρυξη αυτοκεφαλίας το 2022[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 8 Σεπτεμβρίου 2022, το λετονικό κοινοβούλιο ενέκρινε τροποποιήσεις στο Νόμο για την Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία, επιβεβαιώνοντας την πλήρη ανεξαρτησία της (με όλες τις επισκοπές, τις ενορίες και τα ιδρύματά της) από οποιαδήποτε εκκλησιαστική αρχή εκτός της Λετονίας (ανεξάρτητη εκκλησία). Έως την 1η Οκτωβρίου, ο Πρόεδρος της Λετονίας έπρεπε να ενημερωθεί για τον διορισμό του επικεφαλής της Εκκλησίας, των μητροπολιτών, των αρχιεπισκόπων και των επισκόπων και έως τις 31 Οκτωβρίου, η Εκκλησία θα έπρεπε να ευθυγραμμίσει το καταστατικό της με τις τροποποιήσεις που έγιναν στον νόμο περί το καθεστώς της εκκλησίας. Η απόφαση αυτή ήρθε λίγες μέρες αφότου ο Πρόεδρος της Λετονίας, Έγκιλς Λέβιτς, κατέθεσε το νομοσχέδιο υποστηρίζοντας ότι «το νομοσχέδιο αυτό αποκαθιστά το ιστορικό καθεστώς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Λετονίας», και αναφέροντας ότι η ανεξαρτησία της Εκκλησίας καθιερώθηκε «από τον Τόμο 6 (19) Ιούλιος 1921 που εκδόθηκε από τον Πατριάρχη Μόσχας και πάσης Ρωσίας Τύχωνα προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη (Πόμμερς) και την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 8ης Οκτωβρίου 1926 για το καθεστώς της Ορθόδοξης Εκκλησίας».[2]
Η Λετονική Ορθόδοξη Εκκλησία, μετά τις προεδρικές και κοινοβουλευτικές ανακοινώσεις, διευκρίνισε ότι:
Το κράτος καθιέρωσε το καθεστώς της Εκκλησίας μας ως αυτοκέφαλου. Το κράτος έχει καθορίσει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Λετονίας είναι νομικά ανεξάρτητη από οποιοδήποτε εκκλησιαστικό κέντρο που βρίσκεται εκτός της Λετονίας, διατηρώντας πνευματική, προσευχητική και λειτουργική κοινωνία με όλες τις κανονικές Ορθόδοξες εκκλησίες του κόσμου. Η αλλαγή του καθεστώτος δεν αλλάζει την ορθόδοξη πίστη, τα δόγματα, τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, το ημερολόγιο, την ιερή λειτουργική γλώσσα, τα τελετουργικά, τις παραδόσεις και την εσωτερική εκκλησιαστική ζωή.[2]
Αντίδραση Πατριαρχείου Μόσχας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 13 Αυγούστου 2023, χειροτονήθηκε Επίσκοπος Βαλμιές ο αρχιμανδρίτης Ιωάννης Λιπσάνς στον Καθεδρικό ναό Ρίγας, χωρίς την έγκριση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και κατά παράβαση του Καταστατικού Χάρτη της. Αντιδρώντας, η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας στις 24 Αυγούστου 2023, συζήτησε την κατάσταση και μεταξύ, άλλων, «καταδίκασε τις ενέργειες του μητροπολίτη Ρίγας και πάσης Λετονίας Αλεξάνδρου, οι οποίες αποβλέπουν στη διασάλευση της εκκλησιαστικής ενότητας», εξετάζοντας πληροφορίες ότι με εντολή του δεν μνημονεύεται πλέον το όνομα του Πατριάρχη Μόσχας και πάσης Ρωσίας. Αποφάσισε επίσης:
Το ζήτημα της ενδεχομένης αναγνωρίσεως της χειροτονίας του αρχιμανδρίτη Ιωάννη Λιψάνς σε επίσκοπο Βαλμιέρ και της κανονικής ευθύνης των μετασχόντων σε αυτή παραπέμφθηκε στην κρίση της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας.
Τονίσθηκε το απαράδεκτο της αθετήσεως των κανόνων, που αφορούν στην ιεροκανονική τάξη της λειτουργικής μνημονεύσεως του Προκαθημένου της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, που προβλέπονται από τον 15ο κανόνα της Πρωτοδευτέρας Τοπικής Συνόδου.
Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία μέλλει να συνέλθει εις εύκαιρον, θα πρέπει εξ απόψεως των ιερών κανόνων να αξιολογήσει τα όσα εξελίσσονται σήμερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Λετονίας.[9]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Official Latvian Orthodox Church Website (Ρωσικά & Λετονικά μόνο)
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Αυτοδιοικούμενες Εκκλησίες». Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. 2 Δεκεμβρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Orthodox Church of Latvia seceded from Moscow – It was a matter of national security, says the President orthodoxtimes.com September 10, 2022
- ↑ «Το Πατριαρχείο Μόσχας για κατάσταση στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Λετονίας». orthodoxianewsagency.gr. 25 Αυγούστου 2023.
- ↑ (στα λετονικά) Homepage of Latvian Orthodox Church. History of Holy Orthodoxy in Latvia. http://pareizticiba.lv/index.php?newid=48&id=34
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Kiminas, Demetrius (1 Μαρτίου 2009). «Section N: Former Autonomous Church of Latvia». The Ecumenical Patriarchate (στα Αγγλικά). Wildside Press LLC. σελ. 154. ISBN 9781434458766.
- ↑ «Канонизация святого священномученика Иоанна Архиепископа Рижскаго и Латвийскаго (Поммера) Собором ЛПЦ». www.pareizticiba.lv. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ «Орден святого священномученика Иоанна архиепископа Рижского». www.pareizticiba.lv. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ «Na Łotwie działa ponad 1,2 tys. wspólnot religijnych» (στα Πολωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2007.
- ↑ «Η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας για την κατάσταση στην Εκκλησία της Λετονίας». ΡΟΜΦΑΙΑ. 25 Αυγούστου 2023.
| ||||||||||||||||||||||
|