Δρόπολη

Πινακίδες σήμανσης για το χωριό Καλογοραντζή

Η Δρόπολη (αναφέρεται και ως Δερόπολη·, αλβανικά: Dropull «Ντροπούλ») είναι περιοχή της Βορείου Ηπείρου, που από το 1913 έχει επιδικαστεί στην Αλβανία. Συγκεκριμένα, η περιοχή εκτείνεται από τα ελληνο-αλβανικά σύνορα στο ύψος της Κακαβιάς ως τα νότια της πόλης του Αργυροκάστρου, κατά μήκος της κεντρικής οδού.

Η περιοχή αποτελεί τμήμα της Βορείου Ηπείρου, που έχει αναγνωριστεί από το αλβανικό κράτος ως 'ελληνική μειονοτική ζώνη', που δίνει έτσι το δικαίωμα για την ίδρυση ελληνόγλωσσων σχολείων. Ο πληθυσμός της περιοχής αποτελείται στη συντριπτική του πλειοψηφία από κατοίκους που μιλούν την ελληνική ως μητρική γλώσσα.

Η Δρόπολη θεωρείται η πνευματική πρωτεύουσα των Ελλήνων της Αλβανίας. Κατά την περίοδο της κομμουνιστικής δικτατορίας οι Δροπολίτες συνέβαλλαν στην αναγνώριση της Ελληνικής Μειονότητας, ιδρύοντας στο Αργυρόκαστρο ελληνική εφημερίδα "Λαϊκό Βήμα", ραδιοφωνική εκπομπή στην Ελληνική, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του πανεπιστημίου Αργυροκάστρου και σχολείο μέσης εκπαίδευσης δασκάλων Ελληνικής γλώσσας. Στη Δρόπολη ιδρύθηκε το κόμμα των Ελλήνων "Ομόνοια". Η Δρόπολη είναι η πατρίδα του γνωστού συγγραφέα Τηλέμαχου Κώτσια.

Διοικητικά η περιοχή διαιρείται σε Άνω και σε Κάτω Δρόπολη.

Ο συνολικός πληθυσμός το 1990 υπολογίζονταν περίπου 36.000 Έλληνες και 4.000 Αλβανούς.

Χωριά

Ξημέρωμα κοντά στο χωριό Γεωργουτσάτες.

Στην κοιλάδα της Δρόπολης βρίσκονται 34 χωριά, τα μεγαλύτερα από αυτά είναι τα :

• Δερβιτσάνη
• Γλύνα
• Γεωργουτσάτες
• Ζερβάτι
• Βουλιαράτες
• Βόδριστα
• Σωφράτικα
• Δούβιανη
• Τεριχάτι
• Γοραντζή ή Καλογοραντζή

Και τα 34 χωριά της Δρόπολης: Δερβιτσάνη, Γοραντζή, Βάνιστα, Χάσκοβο, Δούβιανη, Σωφράτικα, Τεραχάτι, Γορίτσα, Φράστανη, Λιούγκαρη, Γράψη, Βραχογοραντζή, Γλύνα, Κάτω Επισκοπή, Ανω Επισκοπή, Ραντάτι, Γεωργουτσάτες, Ζερβάτι, Βουλιαράτες, Βόδριστα, Βοδίνο, Πέπελη, Άγιος Νικόλας, Κουρά (Κρα), Βρυσερά, Κλεισάρι, Σελλιό, Λυκομίλι, Λοβίνα, Λόγγος, Σωτήρα, Κρυονέρι, Κοσσοβίτσα, Κακαβιά

Ενώ ιστορικά στην περιοχή περιλαμβάνονται και τα χωριά Χρυσόδουλη, Μαυρόπουλο και Κτίσματα, που σήμερα βρίσκονται στην Ελλάδα.

Στην απογραφή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας του 1431 υπήρχαν και τα εξής χωριά τα οποία στην συνέχεια εγκαταλείφθηκαν και εξαφανίστηκαν: Μπούρνοι, Σιαράταις (ανάμεσα Γράψης και Γεωργουτσάτες) Νόντια, Άγιος Μαρτίνος, Κλαζέζνη, Στόγιανοι (Σώζονταν μέχρι το 1840), Εφταλάρ, Μπόλσανη, Κουνουπίτσα.

Πίνακας απογραφής των χωριών της Δρόπολης από το 1431 μέχρι και το 1989

Χωριά Δρόπολης	Απ. σε οικίες 1431	Απογραφή 1880	Απογραφή 1895	Απογραφή 1913	Απογραφή 1927	Απογραφή 1989
Δερβιτσάνη	68	900	1023	1253	1423	1818
Γοραντζή	35	720	705	815	762	820
Βάνιστα	30	180		325	412	260
Χάσκοβο	14	240	269	275	356	331
Δούβιανη	16	420	551	602	771	216
Σωφράτικα	14	240	278	284	356	317
Τεριαχάτι	14	600	453	518	567	626
Γορίτσα	30	120	134	152	139	141
Φράστανη	35	180	198	208	324	505
Λιούγκαρη		180	160	187	207	215
Γράψη		240	341	406	474	512
Βραχογορατζή	13	240	263	220	228	367
Γλύνα	25	120	264	375	372	376
Κάτω Επισκοπή	14	240	218	237	224	327
Άνω Επισκοπή	20	240	260	265	334	466
Ραντάτι		42	99	55	48	113
	Απ. σε οικίες 1431	Απογραφή 1880	Απογραφή 1895	Απογραφή 1913	Απογραφή 1927	Απογραφή 1989
Γεωργουτσάτι		360	449	515	657	1015
Ζερβάτι		180	165	158	251	603
Βουλιαράτι		600	468	865	949	833
Βόδριστα	31	240	153	318	428	902
Βοδίνο		72	138	123	199	332
Πέπελη	20		392	420	557	505
Άγιος Νικόλας		60	102	163	204	149
Κουρά (Κρά)		60	99	130	163	314
Βρυσερά						311
Κλεισάρι				302	480	294
Σελλιό		600	683	364	409	285
Λυκομίλι
Λοβίνα	32	120	120	132	151	329
Λόγκος		480	520	650	695	476
Σωτήρα		420	905	1050	946	338
Κρυονέρι		120	176	188	218	302
Κοσοβίτσα	15	600	874	1050	639	364
Κακαβιά		180	153	315	409	419

*Η απογραφή του 1431 έγινε από τον Τούρκο Inalcik, για κάποια χωριά δεν υπάρχουν δεδομένα από φθορά του προτότυπου εγγράφου

Ιστορία

Η Δερόπολη υπήρξε κατα την αρχαιότητα αποικία του αρχαιου Δωρικού Ελληνικου φύλου των Δρυόπων, απο τους οποίους πήρε και το όνομά της στα αρχαία χρονια Δρυοπίς ή Δρυινούπολις. Οι Δρύοπες κυνηγημένοι απο τον μυθικό ήρωα και βασιλιά της Θήβας Ηρακλή κατέφυγαν στην νότια Ελλάδα και οι υπόλοιποι στην σημερινή Δερόπολη. Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια στην περιοχή είχε ιδρυθεί οχυρωμένη πόλη με το όνομα Αδριανούπολη, προς τιμή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού στα πλαίσια στης προσπάθειάς του να κάνει το ρωμαϊκό "χρυσό αιώνα". Ο Ανδριανός ήταν λάτρης του κλασσικού Αθηναϊκού πολιτισμού και φέρεται να δημιούργησε και την συγκεκριμένη Αδριανούπολη μεταφέροντας κατοίκους από την Αττική προκειμένου να κατοικηθεί ξανά η ούτως ή άλλως σχεδόν ακατοίκητη τότε Ήπειρος. Η πόλη είχε χτιστεί σε στρατηγικό σημείο ελέγχοντας την κοιλάδα της περιοχής και τον οδικό άξονα που την διατρέχει, κοντά στο σημερινό χωριό Σωφράτικα, 11 χιλιόμετρα νότια του σημερινού Αργυροκάστρου. Τον 6ο αιώνα ο Ιουστινιανός, στα πλαίσια της οχυρωματικής του δραστηριότητας, μετέφερε την πόλη 4 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της αρχικής, κοντά στο χωριά Πάνω και Κάτω Επισκοπή. Σε διάφορες πηγές η πόλη φαίνεται να φέρει και το όνομα 'Ιουστινιανούπολη'. Στην πόλη διασώζονται ερείπια των τειχών της, του υδραγωγείου και της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, η πόλη υπήρξε τοπικό εμπορικό κέντρο και απέκτησε αξιοσημείωτη οικονομική ευρωστία τους επόμενους αιώνες.

Τον 11ο αιώνα εμφανίζεται στις πηγές με το όνομα "Δρυινούπολις", πιθανότατα από παραφθορά του αρχικού ή από το όνομα του ποταμού Δρίνου που διατρέχει την περιοχή.

Η πόλη αποτέλεσε έδρα επισκοπής και μνημονεύεται στις πηγές από τον 5ο αιώνα, αρχικά υπαγόμενη στην μητρόπολη Νικοπόλεως, μετέπειτα στην Ναυπάκτου και κατόπιν στην Ιωαννίνων.

Γενικά, η ιστορία της Δρόπολης είναι συνυφασμένη με την ιστορία της Ηπείρου και της Βορείου Ηπείρου.

Πολιτισμός

Η λαϊκή παράδοση, τα ηπειρώτικα τραγούδια και η εντυπωσιακή παραδοσιακή γυναικεία στολή είναι τα κύρια αναγνωριστικά χαρακτηριστικά του πολιτισμού της Δρόπολης. Πριν την παραχώρηση της Βόρειας ηπείρου στην Αλβανία, η Δρόπολη ήταν γνωστή για τους πολλούς δασκάλους και για την καθαρότητα της Ελληνικής γλώσσας. Παρότι σε γεωγραφικό άκρο του Ελληνισμού και σχεδόν ποτέ στην ελληνική επικράτεια η Δροπολίτικη διάλεκτος θεωρήθηκε από τις πλέον απαλλαγμένες από τοπικούς ιδιωματισμούς κυρίως γραπτή. Η προφορική διάλεκτος περιέχει παχιά σύμφωνα και είναι λίγο τραγουδιστή.

Δείτε επίσης

• Δεροπολίτισσα, Στης Δερόπολης τον κάμπο: αντιπροσωπευτικά δημοτικά τραγούδια της περιοχής.

Πηγές

• Μ.Β. Σακελλαρίου (επιμ.), Ήπειρος: 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1997 ISBN 960-213-371-6, ISBN-13 978-960-213-371-2 [σειρά: Ιστορικοί Ελληνικοί Χώροι] (ιδίως: σελ. 154)

• Παπαδόπουλος, Νίκος (1970). Η Δούβιανη της Δροπόλης Β. Ηπείρου. Αθληνα, σελ. ?. 
• Παπαδόπουλος, Νίκος (1976). Η Δρόπολη της Βορείου Ηπείρου κατά την Τουρκοκτρατίαν (1430-1913). Αθήνα, σελ. 23,24,25. 
• Παπα, Ευτυχία (?). Η Επαρχία Δρυινουπόλεως της Βορείου Ηπείρου κατά την νεότερη περίοδο. Θεσσαλονίκη, σελ. 176-203. 
• Κοκολάκης, Μιχάλης (?). Η Τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο σαλναμέ του 1895. ?, σελ. 276-279. 
• ., Γενικό επιτελείο Ελληνικού Στρατού (1913). Χάρτης Εθνογραφικός της Β. Ηπείρου (1913). ?, σελ. 10-12. 
• Καλιβρετάτης, Λεωνίδας (?). Η Ελληνική κοινότητα της Αλβανίας από την σκοπιά της ιστορικής γεωγραφίας και δημογραφίας. ?, σελ. 58.