Τεπελένι
| Τεπελένι | ||
|---|---|---|
.jpg) | ||
| ||
  Τεπελένι | ||
| Χώρα | Αλβανία | |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Τεπελενίου | |
| Υψόμετρο | 200 μέτρα | |
| Πληθυσμός | 4.342 (2011) | |
| Ταχ. κωδ. | 6301 | |
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | |
 Σχετικά πολυμέσα | ||
Το Τεπελένι ή Τεπελένιον (αλβανικά:Tepelena, τουρκικά:Tepedelen) είναι η βασική πόλη στην ομώνυμη επαρχία, του νομού Αργυρόκαστρου στη νότια Αλβανία. Βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Αώου, περίπου 3 χιλιόμετρα κατάντη της συμβολής του με τον Δρίνο. Το όνομά της πόλης σημαίνει "Λόφος της Ελένης".
Η τοποθεσία του είναι στρατηγικής σημασίας και 300 μέτρα πάνω από τον ποταμό βρίσκονται τα ερείπια αρχαίας ακρόπολης. Ο Αλή Πασάς γεννήθηκε στο χωριό Χόρμοβο. Στο κάστρο του Τεπελενίου ο Λόρδος Βύρων συνάντησε τον Αλή Πασά το 1809 και τον έκανε διάσημο στη Δυτική Ευρώπη μέσα από το ποίημά του "Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ". Το 1847 ο Βρετανός συγγραφέας Έντουαρντ Λίαρ επισκέφτηκε την πόλη και κατέγραψε τα ερειπωμένα κτήρια.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα παρακείμενα Στενά του Αώου ένας Μακεδονικός στρατός έφραξε το δρόμο προς την Ήπειρο και το 198 π.Χ. έγινε μια αποφασιστική μάχη, η Μάχη του ποταμού Αώου, μεταξύ ενός Ρωμαϊκού στρατού, υπό τη διοίκηση του Υπατου Τίτου Κουίνκτιου Φλαμίνιου, και των Μακεδόνων υπό τη διοίκηση του Φιλίππου Ε'. Μετά από μια προσπάθεια για ανακωχή και μιά μάχη χωρίς αποτέλεσμα, τελικά ο ρωμαϊκός στρατός οδηγήθηκε από έναν βοσκό σε ένα σημείο από όπου μπορούσε να επιτεθεί στους Μακεδόνες και έτσι οι Ρωμαίοι νίκησαν.
Οι Βυζαντινοί έκτισαν στην περιοχή αμυντικό πύργο ο οποίος επισκευάστηκε από τους Τούρκους τον 15ο αιώνα και αργότερα από τον Αλή Πασά στις αρχές του 19ου αιώνα. Το Φεβρουάριο του 1909 oι Νεότουρκοι επαναστάτες συναντήθηκαν στο Τεπελένι σε μια προσπάθεια να πάρουν με το μέρος τους τους Αλβανούς εθνικιστές.
Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, το Τεπελένι κατελήφθη στις 4 Μαρτίου του 1913 από τον ελληνικό στρατό[1]. Το 1920 ένας σεισμός κατέστρεψε την πόλη, που ανοικοδομήθηκε εξ ολοκλήρου στη συνέχεια. Τότε αναπτύχθηκε μια τοπική παράδοση (μάλλον προληπτική σε τυχόν επανάληψη) που λέει πως αν το Τεπελένι ξεπερνά κάθε φορά τα 100 κτήρια τότε θα καταστρέφεται. Την ίδια χρονιά 400 Ιταλοί στρατιώτες παραδόθηκαν στους Αλβανούς, κατά τον Πόλεμο του Αυλώνα.
Στις 7 Απριλίου 1939 Ιταλικές δυνάμεις αποβιβάσθηκαν στην Αλβανία και ανέλαβαν τον έλεγχο της χώρας καθώς και του Τεπελενίου. Μετά την αποτυχημένη Ιταλική επίθεση στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1940, τα αλβανικά στρατεύματα εγκατέλειψαν το μέτωπο με εντολή του διοικητή τους Συνταγματάρχη Πρενκ Περβίζι. Ο Συνταγματάρχης διαμαρτυρήθηκε και είπε στον Ιταλό διοικητή ότι οι Αλβανοί δεν θα γίνονταν κρέας για τα κανόνια. Ο Συνταγματάρχης Περβίζι με άλλους αξιωματικούς και Αλβανούς στρατιώτες μεταφέρθηκαν σε απομόνωση στα βουνά της βόρειας Αλβανίας. Οι Ιταλοί υπέστησαν βαρειά ήττα, γεγονός που δικαίωσε την "προδοσία" των Ιταλικών στρατευμάτων. Αυτό ήταν το πρώτο δείγμα εξέγερσης κατά της ιταλικής κατοχής.
Οι ελληνικές δυνάμεις αντεπιτέθηκαν και προχώρησαν προς το Τεπελένι, σε μια γενική επίθεση στον Αυλώνα. Παρά τις αρκετές επιθέσεις και τη βοήθεια από τη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία οι Ιταλοί κατάφεραν να κρατήσουν την πόλη και τον Απρίλιο του 1941, μετά τη γερμανική εισβολή στη Γιουγκοσλαβία, ο Ελληνικός στρατός υποχρεώθηκε να αποχωρήσει.
Το τοπικό ιταλικό στρατόπεδο μετατράπηκε από το μεταπολεμικό κομμουνιστικό καθεστώς σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Είχε κακή φήμη για βιαιότητες και αρρώστιες και αναφερόταν ως το "Αλβανικό Μπέλσεν", από το ομώνυμο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Εδώ κρατούνταν οικογένειες, ηλικωμένοι, γυναίκες και παιδιά των σημαντικότερων οικογενειών της Αλβανίας, που το καθεστώς ήθελε να καταστρέψει και να εξαλείψει. Πολλοί πέθαναν και οι τάφοι τους εξαφανίστηκαν. Η γη οργώθηκε και σπάρθηκε με σίκαλη. Ο ίδιος ο δικτάτορας Ενβέρ Χότζα έδωσε τη διαταγή να εξαφανιστούν οι τάφοι, όταν έμαθε ότι ανήκαν στους καταδικασμένους, τους έγκλειστους στο στρατόπεδο. Έκλεισε το 1954, μετά από μία επιδημία χολέρας που σκόρπισε το θάνατο σχεδόν σε όλους τους εγκλείστους.
Το 1997 το Τεπελένι έγινε κεντρικό σημείο της λαϊκής εξέγερσης εναντίον της κυβέρνησης του Σαλί Μπερίσα. Μία λαϊκή επιτροπή ανέλαβε τον έλεγχο της πόλης το Μάρτιο του 1997 και απελευθέρωσε από την τοπική φυλακή τον αντιπολιτευόμενο πολιτικό Φάτος Νάνο. Το κίνημα εκείνο εξαπλώθηκε τον ίδιο μήνα στο Αργυρόκαστρο ενώ από το Τεπελένι κλάπηκε μεγάλος αριθμός όπλων, του αλβανικού στρατού, τα οποία διανεμήθηκαν στο λαό.
Σήμερα στη πόλη σημαντική τοπική επιχείρηση είναι το τοπικό εργοστάσιο μεταλλικού νερού. Η ποδοσφαιρική ομάδα της πόλης είναι η ΣΚ Τεπελένι.
Διάσημοι Τεπελενιώτες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο διάσημος ράπερ toquel
- Ταφήλ Μπουζ ή Μπούζι (αλβανικά: Tafil Buzi, 1792–1844) ήταν Αλβανός οπλαρχηγός στην υπηρεσία του Αλή Πασά και μετέπειτα στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
- Αθανάσιος Ζάππας, Έλληνας ευεργέτης
- Ευάγγελος Ζάππας, Έλληνας αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και εθνικός ευεργέτης. Πρωτοστάτησε και έπαιξε κύριο ρόλο στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
- Κωνσταντίνος Ζάππας, Έλληνας επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και εθνικός ευεργέτης. Μαζί με τον ξάδελφό του Ευάγγελο Ζάππα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων.
- Αλή Πασάς των Ιωαννίνων που διαδραμάτισε για περισσότερα από 40 χρόνια σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Ηπείρου και όχι μόνο, από το 1788 όταν και διορίστηκε πασάς των Ιωαννίνων μέχρι τις αρχές της Ελληνικής Επανάστασης. Στο απόγειο της δόξας του κατείχε μια μεγάλη περιοχή του ελλαδικού χώρου και ανήκε στην τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία.
- Ισούφ Κάλο, προσωπικός γιατρός του Ενβέρ Χότζα
- Φώτιος Στρακόσιας, αλβανικής καταγωγής διεθνής ποδοσφαιριστής, από το χωριό Μεμαλιάι Τεπελενίου
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Μαζαράκης - Αινιάν, Ιωάννης Κ. (2013). Καστρίτη, Νατάσσα, επιμ. Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912 - 1913. Ελληνική λαϊκή εικονογραφία. Α΄ (4η έκδοση). Αθήνα: Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος. σελ. 29.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- James Pettifer, Blue Guide to Albania and Kosovo, A&C Black, London 2001