Αρναία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Αρναία Χαλκιδικής)

Συντεταγμένες: 40°29′N 23°36′E / 40.483°N 23.600°E / 40.483; 23.600

Αρναία
Αρναία is located in Greece
Αρναία
Αρναία
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα[1]
ΠεριφέρειαΚεντρικής Μακεδονίας
ΔήμοςΑριστοτέλη, Δημοτική Κοινότητα Αρναίας
Δημοτική ΕνότηταΑρναίας
Δημοτική ΚοινότηταΑρναίας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΜακεδονία
ΝομόςΧαλκιδικής
Υψόμετρο600 μέτρα
Έκταση69,41
Πληθυσμός
Μόνιμος2.159
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΛιαρίγκοβη
Ταχ. κώδικας630 74
Τηλ. κωδικός2372
δεδομένα

Η Αρναία είναι μεγάλη ορεινή κωμόπολη στον νομό Χαλκιδικής.[2]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Αρναία είναι κτισμένη αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 600 μέτρων, στους βόρειους πρόποδες του πυκνόφυτου ορεινού όγκου του Χολομώντα[2], μέσα σε τοπίο με δάση και τρεχούμενα νερά, έχοντας μπροστά της προς τα βορειοανατολικά μια κοιλάδα με λιβάδια και απέναντι τα δάση του βουνού Δρεβενίκος.[3] Είναι ένα από τα γραφικότερα χωριά της Βόρειας Χαλκιδικής και έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αδραμερίου. Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα, οπότε και απέκτησε τη μορφή που έχει σήμερα. Μέχρι το 2010 ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου Δήμου της Χαλκιδικής.[4] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, είναι η ιστορική έδρα του δήμου Αριστοτέλη με έδρα την Ιερισσό και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 2.300 κατοίκους.[5] Βρίσκεται επάνω στην επαρχιακή οδό Θεσσαλονίκης - Ιερισσού και απέχει Α. - ΝΑ της Θεσσαλονίκη 68 χλμ. και ΒΑ. από τον Πολύγυρο 34 χλμ.[6]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μόνιμος [7][8][9]
Έτος Πληθυσμός
1991 2.199
2001 2.144
2011 2.300
Πραγματικός (de facto) [10][11][12]
Έτος Πληθυσμός
1961 2.612
1971 2.424
1981 2.244
1991 2.235
2001 2.553
2011 2.317

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαία Άρνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην περιοχή της Αρναίας αναφέρεται στο Θουκυδίδη πολίχνη με την ονομασία Άρνη.[13][14] Από εκεί πέρασε ο Βρασίδας, στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Για άγνωστους λόγους, η αρχαία εκείνη πολίχνη καταστράφηκε. Στους επόμενους αιώνες στη θέση εκείνη δημιουργήθηκαν οικισμοί. Στα κατάστιχα του οθωμανικού κράτους μέχρι και το 1478 καταχωρείται ως καλλιεργήσιμη γη (τουρκ. mezraa) του Παλαιοχωρίου και δεν αναφέρονται κάτοικοι. Η φορολογική πρόσοδός της ανήκε στις προσόδους του Παλαιοχωρίου. Μεταξύ του 1478 με 1519 εξελίχθηκε σε χωριό χριστιανικό.[15]

Μετέπειτα αιώνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημαία των επαναστατών.

Από τα μέσα του 18ου αιώνα άρχισε να αναφέρεται σε πηγές και ανήκε στα Μαντεμοχώρια.[16] Σε φιρμάνι του 1750 συμπεριλήφθηκε σε κατάλογο των μετοχίων της μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Ορους και το 1793 ο Γάλλος Cousinery, που ήταν πρόξενος της Θεσσαλονίκης, την περιγράφει ως «έναν αυτάρκη και δυναμικό οικισμό»[3]. Οι κάτοικοί της έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821 και το χωριό πυρπολήθηκε, ανάμεσα σε άλλα 41, από τον Μπαϊράμ Πασά, έπειτα από τη συντριβή της εξέγερσης στη Χαλκιδική. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ελευθέριος Ιωάννου, ο Δημήτριος Νικολάου και ο Μαργαρίτης Δημητρίου.[17][18] Αναφέρεται επίσης ο προεστός Κωνσταντίνος Ευθυμιάδης που δαπάνησε την περιουσία του στον αγώνα.[19] Οι κάτοικοι επίσης έδωσαν το παρόν στο Μακεδονικό Αγώνα, οργανώνοντας τοπική Επιτροπή Άμυνας. Η απελευθέρωση έγινε στις 2 Νοεμβρίου 1912[3]. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Λιαρίγκοβη ή Λιαρίγκοβα.[20] Η Επιτροπή Μετονομασίας λαμβάνοντας υπόψη της και τις δύο εκδοχές, ότι δηλαδή πιθανόν ήταν χτισμένες εκεί κοντά οι δύο αρχαίες πόλεις, των Αρνών και της Αυγαίας, μετονόμασαν την κωμόπολη σε Αρναία ενώνοντας τη συλλαβή Αρν- από την αρχαία πόλη Αρναί με την κατάληξη –αια από την πόλη Αυγαία. Το 1932 ήταν το μεγαλύτερο χωριό της βόρειας Χαλκιδικής με πληθυσμό 3.000 κατοίκων, οι οποίοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, την υλοτομία, την κατασκευή παπουτσιών, μάλιστα υπήρχαν 50 περίπου συντεχνίες πρωτομαστόρων και καλφάδων, την υφαντική τέχνη και τα μεταλλεία[3].

Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Αρναία υπάρχουν δύο Δημοτικά, εκ των οποίων και ένα Ειδικό Δημοτικό Σχολείο. Διαθέτει επίσης δύο νηπιαγωγεία, Δημοτικό, Γυμνάσιο, καθώς επίσης και δύο Λύκεια, ένα Γενικό και ένα Επαγγελματικό.

Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολιτιστικές εκδηλώσεις εθιμικού - λαογραφικού χαρακτήρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Αρναία του παρελθόντος οι πολιτιστικές εκδηλώσεις αυτού του είδους ήταν πάρα πολλές, με περιεχόμενο ιστορικό, θρησκευτικό, κοινωνικό, λαογραφικό και αθλητικό.

Έθιμα, όπως «τα Χελιδονίσματα», «η Κότσμανους», «τα κουρμπάνια», «ο Παραδοσιακός Γάμος», «το Ζύγισμα του Αϊ-Γιώργη», «η Πιπιρούνα», «τα Σωκράτεια», «η Λουκανικια» κ.α., αναβίωναν τακτικά.

Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ναός του Αγ. Στεφάνου.
Νεόδμητο κτίριο στα πρότυπα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Άποψη του καμπαναριού του Μητροπολιτικού Ναού

Η Αρναία είναι ονομαστή για τα παραδοσιακά της κτήρια και το 1986 με το ΦΕΚ 759/Β/31-10-1986 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικός τόπος «γιατί είναι κοινότητα που ιδρύθηκε το 16ο αιώνα στη θέση μετοχίου του 14ου αι. και αποτελεί έναν από τους χαρακτηριστικότερους οικισμούς της Χαλκιδικής με πλούτο στοιχείων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής τόσο αστικών, νεοκλασικών όσο και λαϊκών».[21] Το παλαιό σχολείο του 1871 δίπλα στον κεντρικό ναό, στην πλατεία «Χοροστάσι» αποτελεί νεώτερο μνημείο αστικού κτιρίου / κτίσματος κοινής ωφελείας (ΦΕΚ 905 / Β / 12-9-1980). Είναι ίσως το παλιότερο και πιο καλοκτισμένο διδακτήριο του 19ου αιώνα στη Χαλκιδική.[22] Η τοιχοδομία του ακολουθεί την αγιορείτικη τεχνική. Σήμερα στεγάζει το μέχρι πρότινος Δημαρχείο (πλέον η Αρναία είναι απλώς η ιστορική έδρα του διευρυμένου δήμου Αριστοτέλη).

Αξιοθέατο επίσης αποτελεί και ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Στεφάνου (1812), με το καμπαναριό του να χρονολογείται από το 1889. Η εκκλησία χτίστηκε ως τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλλο το 1812, πιθανόν στα θεμέλια ναού της πρωτοχριστιανικής και της βυζαντινής περιόδου. Κάηκε κατά την επανάσταση της Χαλκιδικής (1821) αλλά και τον Σεπτέμβριο του 2005 σε πυρκαγιά, η οποία οδήγησε στη συνέχεια και σε αρχαιολογικές ανασκαφές με σημαντικά ευρήματα (όπως τα θεμέλια των παλαιότερων ναών)[3].

Τα παραδοσιακά σπίτια της Αρναίας χτίστηκαν στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα (αυτά είναι ερειπωμένα και σώζονται λίγα) και άλλα την περίοδο 1850-1945 (πέτρινα και διώροφα, με υπνοδωμάτια και κατώι).

Λαογραφικό Μουσείο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο κέντρο της κωμόπολης βρίσκεται το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο. Αυτό στεγάζεται σε αρχοντικό του 18ου αιώνα, με 2 ορόφους. Στο ισόγειο του μουσείου ο επισκέπτης μπορεί να δει αντιπροσωπευτικά δείγματα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Αρναίας, παραδοσιακά μουσικά όργανα, είδη μελισσοκομίας και αγροτικά εργαλεία. Στον επάνω όροφο υπάρχουν τα εργαλεία παρασκευής και σερβιρίσματος καφέ και σε άλλους χώρους εργαλεία ύφανσης, μαγειρικά σκεύη και άλλα είδη καθημερινής χρήσης[3].

Μουσείο Υφαντικής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε ένα παραδοσιακό διώροφο κτίριο του 1870, που παλιότερα υπήρξε ιδιωτική κατοικία, γνωστό και ως «οικία Γιαννούδενας», βρίσκεται το Μουσείο Υφαντικής της Αρναίας, απέναντι ακριβώς από το Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο της περιοχής. Στο πέτρινο αυτό κτίσμα, μια εσωτερική σκάλα συνδέει το ισόγειο με τον όροφο, ενώ στο εσωτερικό του είναι η σάλα, δομικό στοιχείο της παραδοσιακής τοπικής αρχιτεκτονικής που αντικατέστησε το χαγιάτι στις κατοικίες που κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου είναι ο αργαλειός ή ρόκα, πλήθος υφαντών και άλλα εκθέματα, κατά κύριο λόγο από την προσωπική συλλογή της Χαρίκλειας Δημητρακούδη, φημισμένης υφάντρας και εμπόρισσας. Στο ισόγειο παρουσιάζεται βήμα προς βήμα η διαδικασία μετατροπής της πρώτης ύλης του μαλλιού σε νήμα έτοιμο για τοποθέτηση στον αργαλειό και την ύφανση. Στον όροφο βρίσκονται τα «καλλιγραφικά» χαλιά που χρησιμοποιούνταν για τη διακόσμηση των τοίχων.[23]

Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ταξιδιωτικός Οδηγός, Κεντρική-Δυτική Μακεδονία, εκδ. Explorer, 2003.
  • Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, τόμος 8ος: Αρναία, εκδ. Μέλισσα. [1][νεκρός σύνδεσμος] ISBN 9602041633
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ)
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ (Αγγλικά) GeoNames. 2005. Ανακτήθηκε στις 6  Απριλίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 140, τομ. 5. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Δήμος Αριστοτέλη | Αρναία». www.dimosaristoteli.gr (στα gr). Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2018. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  4. ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτωνwebsite=ΕΕΤΑΑ». Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2018. 
  5. ↑ «ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2018. 
  6. ↑ «Οδηγικές χιλιομετρικές αποστάσεις μεταξύ πόλεων, χωριών - apostaseis.gr». www.apostaseis.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2018. 
  7. ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
  8. ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
  9. ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
  10. ↑ ΠΛ 3:652
  11. ↑ ΠΛΜ 11:151
  12. ↑ https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
  13. ↑ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ. «Ἱστορίαι (4.103.1-4.106.4)». Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία. 
  14. ↑ Ζάγκλης, Δημήτριος (1956). Χαλκιδική. Θεσσαλονίκη. σελ. 117. 
  15. ↑ http://doumbia-istoria.blogspot.com/2010/12/18.html
  16. ↑ http://doumbia-istoria.blogspot.com/2011/08/91.html
  17. ↑ Αρναία, Περιοδική Έκδοση Ιστορικής-Αρχαιολογικής και Λαογραφικής Ενημέρωσης και Καταγραφής, τεύχος 90, Ιανουάριος - Μάρτιος 2011
  18. ↑ Νίκος Εμμ. Παπαοικονόμου, "Προσωπογραφία Αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη", έκδοση Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2016, σ. 376-387 ISBN 978-960-9458-12-2
  19. ↑ Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη
  20. ↑ «Πανδέκτης: Liarigkovi -- Arnaia». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2018. 
  21. ↑ Nikos, Kapetanakos E. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2018. [νεκρός σύνδεσμος]
  22. ↑ Nikos, Kapetanakos E. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2018. 
  23. ↑ «Δήμος Αριστοτέλη | Μουσείο Υφαντικής Αρναίας». www.dimosaristoteli.gr (στα gr). Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου Αρναίας
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρναία&oldid=10158836"