Αετοχώρι Πέλλας
Συντεταγμένες: 41°5′40.3″N 22°10′28.82″E / 41.094528°N 22.1746722°E
| Αετοχώρι Αλμωπίας, Πέλλης | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Πέλλας |
| Δήμος | Αλμωπίας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Υψόμετρο | 680 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Τούσιανη |
| Ταχ. κώδικας | 58004 |
| Τηλ. κωδικός | +30 23840 |
Το Αετοχώρι (μέχρι το 1925 Τούσιν) είναι οικισμός του δήμου Αλμωπίας της περιφερειακής ενότητας Πέλλας στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 25 κατοίκους. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός ορεινός οικισμός.[1]
Γεωγραφία
Το Αετοχώρι βρίσκεται στα ορεινά της Αλμωπίας του πρώην νομού Νομού Πέλλας σε υψόμετρο 680 μέτρα.[2] Βρίσκεται στα σύνορα με την Βόρεια Μακεδονία σε απόσταση 22 χλμ. ΒΑ. από την Αριδαία (έδρα του δήμου) και 72 χλμ. ΒΔ. από την Πέλλα.
Στα βορειοδυτικά του οικισμού βρίσκεται ο ορεινός όγκος "Πίνοβο", το οποίο μαζί με τον γειτονικό του "Τζένα" αποτελούν περιοχές ιδιαίτερου αλπικού κάλλους, και εντάσσονται στο Δίκτυο Φύση 2000 (NATURA2000).[3] Η συνολική έκταση της περιοχής ειδικής προστασίας, ανέρχεται στα 20066.86 εκτάρια (ha). Ο ορεινός όγκος του "Βόρα" μαζί με τα γειτονικά βουνά του "Πίνοβο", της "Τζένα" και "Πάικο" συνθέτουν το ορεινό τόξο της Αλμωπίας, το οποίο μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’90 δεν ήταν επαρκώς ερευνημένο. Η ορνιθολογική σημασία της περιοχής είναι μεγάλη, καθώς τα υπάρχοντα στοιχεία την κατατάσσουν ως μία από τις σημαντικότερες περιοχές για αρπακτικά πουλιά στην Ελλάδα, αλλά και για άλλα σπάνια είδη. Μεταξύ άλλων απαντώνται και Carduelis carduelis, Carduelis spinus, Carduelis cannabina, Parus ater, Parus (Cyanistes) caeruleus, Carduelis chloris, Corvus corone cornix κ.α.
Ιστορία
Το χωριό ονομαζόταν παλαιότερα Τούσιανη[4], η οποία ανήκε στον καζά της Γευγελής, περιοχή της Καρατζόβας ή Βλαχομογλενών. Πριν τους Βαλκανικούς πολέμους ζούσαν περίπου 1.050 εξαρχικοί Μακεδόνες. Με την Συνθήκη της Νειγύ, 39 οικογένειες από την Τούσιανη μετανάστευσαν στην Βουλγαρία. Έπειτα, το 1923-24 η Ελληνική Κυβέρνηση εγκατέστησε στο χωριό 10 οικογένειες πατριαρχικών προσφύγων. Το 1928 ο πληθυσμός ήταν 624 άτομα εκ των οποίων τα 29 ήταν προσφυγικής καταγωγής. Στο χωριό τούτο εγκαταστάθηκε ο αδελφός του Δεσπότη Μογλενών που τούρκεψε κι ονομαζόταν Δημήτριος, δηλ. Τούσης, γι αυτό και το χωριό με την παλιά ονομασία του λέγεται Τούσιμ ή Τούσιανη όμως με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών Γεώργιου Κονδύλη μετονομάσθηκε ως Αετοχώριον (ΦΕΚ Α 148/1925).[5] Έγινε το χωριό, εδώ που είναι σήμερα, γιατί έχει νερά, είναι πιο κοντά ο κάμπος και το χτυπάει ο βοριάς λιγότερο, ονομάστηκε δε Αετοχώρι, γιατί δεξιά του δημόσιου δρόμου με κατεύθυνση προς το χωριό Νότια, μέσα στον κάμπο, σώζονται ερείπια από παλαιότερο χωριό που λεγόταν Αετός. Περιμετρικά του οικισμού και σε ακτίνα 500-700 μέτρων βρίσκονται πέντε παρεκκλήσια Άγιος Συμεών, Άγιος Αθανάσιος, Αγία Κυριακή, της Παναγίας καθώς και της Αγίας Παρασκευής. Στο Αετοχώρι επειδή παλιά πέθαιναν οι νέοι, κατ' άλλους οι νιόπαντροι, όργωσαν το χωριό περιμετρικά με δίδυμα δαμάλια και αλέτρι, που τα οδηγούσε δίδυμος αδελφός, και όπου σταματούσαν για ξεκούραση τα δαμάλια, έχτιζαν και από ένα παρεκκλήσι. Όταν ολοκληρώθηκε η διαδικασία, σφάξανε τα δαμάλια, και τα βάλανε στα μνήματα της Εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου, που βρίσκεται αριστερά μπαίνοντας στο χωριό, και βάλανε πάνω τους μια στρόγγυλη πέτρα, σαν μυλόπετρα, όρθια. Μάλιστα η παράδοση έλεγε ότι αν πέσει ή γύρει η πέτρα, τότε θα ξανάρθει το κακό. Γιαυτό την προσέχαν και την ξανατοποθετούσαν στη θέση της, όρθια, γιατί αλλιώς θα πέθαιναν οι γυναίκες. Το 1912 Έλληνες στρατιώτες αφού αποκαθήλωσαν τις εξαρχικές εικόνες από το παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου, έσβησαν τις επιγραφές που ήταν γραμμένες στην κυριλλική, συγκέντρωσαν τους κατοίκους στην μικρή πλατεία του χωριού, και με απειλές τους ζητούσαν να επιστρέψουν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Έπιασαν και κρέμασαν πέντε εξαρχικούς ιερείς, λεηλάτησαν το χωριό και έσφαξαν δύο κατοίκους. Το ίδιο χρονικό διάστημα κρατούσαν τον πληθυσμό σε κατάσταση τρόμου και αγωνίας, μέχρι που πολλοί εγκατέλειψαν το χωριό και έφυγαν για την Βουλγαρία. Στον εμφύλιο το χωριό βομβαρδίστηκε και έτσι έμεινε ένα θλιβερό ερείπιο με λιγοστούς γέροντες.
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου
Αξιοθέατο του χωριού είναι η παλιά εκκλησία, του Αγίου Δημητρίου, με το ψηλό τετραώροφο πυργοειδές καμπαναριό με ύψος 15 μέτρα.[6] Εκείνη την εποχή δεν είχαν αφήσει οι Τούρκοι να το χτίσουν ψηλότερο, γιατί υποστήριζαν ότι από εκεί θα έβλεπαν τις γυναίκες του μπέη της Αψάλου, χωριό το οποίο βρίσκετε πάνω από 50 χιλιόμετρα μακριά, στη μέση του κάμπου της Αλμωπίας, στα ριζά του βουνού προς Έδεσσα. Γι' αυτό το συμπλήρωσαν με ξύλα και κρέμασαν την καμπάνα, έτσι απ΄ τα πέντε πατώματα του καμπαναριού, τα τέσσερα είναι με πέτρα και το ένα, το πέμπτο, με ξύλα.
Η εκκλησία χτίστηκε το 1842, όπως τεκμηριώνεται από τη σκαλισμένη σε πέτρα χρονολογία, και είναι τρίκλιτη βασιλική με κλειστό περίστωο. Μέσα στο ναό, πάνω από την είσοδο, υπάρχει η εξής επιγραφή:
- Αυτή η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου ειστορήθη εις τον καιρόν του ιερατέβωντος πανιερώτατος μητροπολίτης κυρίω κυρίω Προκοπίου Μογλενών (ακολουθούν ονόματα ιερέων και κοτζαμπάσηδων) δια χειρός Αναστασίου με τα παιδιά μου Βαγγελή Νικολάου, Κωνσταντίνη εκ χωρίου Κρούσεβα 1866.
Η αγιογράφηση της εκκλησίας έγινε από οικογένεια λαϊκών ζωγράφων από το Κρούσοβο, η οποία άλλωστε αγιογράφησε όλες τις εκκλησίες της Άνω Αλμωπίας. Ο επισκέπτης θα δει να εκτυλίσσονται σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη, όπως η δημιουργία των Πρωτοπλάστων, η ζωή τους στον Παράδεισο, το αμάρτημά τους, η εκδίωξή τους, αλλά και από την Καινή Διαθήκη, όπως η Γέννηση του Χριστού, η Ανάσταση κ.ά. Όλες οι σκηνές υπομνηματίζονται με καλαίσθητες και ευανάγνωστες ελληνικές επιγραφές που κατατοπίζουν πλήρως τον επισκέπτη.
Στην εκκλησία του χωριού έρχονταν και συνεόρταζαν, μαζί με τους ντόπιους και οι εξισλαμισμένοι βλαχόφωνοι κάτοικοι της Νότιας, οι Νοτιαλήδες όπως τους έλεγαν, κι έφερναν λάδια και κεριά για τον Άγιο. Και παρότι οι Αετοχωρίτες είναι ντόπιοι, οι βλαχόφωνοι μωαμεθανοί της Νότιας είχαν στενούς δεσμούς μαζί τους, ως την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923. Μάλιστα, λέγεται πως οι εξισλαμισμένοι Νοτιαλήδες, διατήρησαν τα χριστιανικά τους έθιμα και οι γυναίκες τους μετά το ζύμωμα του ψωμιού και πριν το σκεπάσουν, για να πετύχει και να φουσκώσει το σταύρωναν.
Διοικητικά
Ως οικισμός αναφέρεται με την παλιά ονομασία Τούσιν ή Τούσιανη, μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας, το 1919 στο ΦΕΚ 80Α - 14/04/1919 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Νώτιας (Νοτίας). Το 1925 με το ΦΕΚ 148Α - 13/06/1925 μετονομάστηκε σε Αετοχώριον[7]. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης μαζί με τη Νότια αποτελούν την τοπική κοινότητα Νοτίας που υπάγεται στη δημοτικά ενότητα Εξαπλατάνου του δήμου Αλμωπίας και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχουν πληθυσμό 25 κατοίκους[8].
Παραπομπές
- ↑ (ΦΕΚ Δ 691/1992)
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 11, τομ. 2.
- ↑ «NatureBank - Βιότοπος NATURA - ORI TZENA». filotis.itia.ntua.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020.
- ↑ «Πανδέκτης: Tousin -- Aetochori». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020.
- ↑ «Η Ανατολική Αλμωπία κρύβει "θησαυρούς"!». Λουτρά Πόζαρ | Τουριστικός Οδηγός. 13 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2020.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10520 (σελ. 46 του pdf)
| ||||||||||||||||||||