Χρονολόγιο της Αρχαίας Αιγύπτου

Η πλειονότητα των Αιγυπτιολόγων συμφωνεί στο περίγραμμα και σε πολλές λεπτομέρειες του χρονολογίου της Αρχαίας Αιγύπτου. Αυτή η επιστημονική συναίνεση είναι το λεγόμενο Συμβατικό Αιγυπτιακό Χρονολόγιο, το οποίο τοποθετεί την αρχή του Παλαιού Βασιλείου τον 27ο αιώνα π.Χ., την αρχή του Μέσου Βασιλείου τον 21ο αιώνα π.Χ. και την αρχή του Νέου Βασιλείου στα μέσα του 16ου αιώνα π.Χ.

Παρά τη συναίνεση αυτή, οι διαφωνίες παραμένουν εντός της επιστημονικής κοινότητας, με αποτέλεσμα οι χρονολογίες των παραλλαγών να αποκλίνουν κατά περίπου 300 χρόνια για την Αρχαϊκή Περίοδο, έως και 30 χρόνια για το Νέο Βασίλειο και μερικά χρόνια για την Ύστερη Περίοδο.

Επιπλέον, υπάρχει μια σειρά από «εναλλακτικά χρονολόγια» εκτός της επιστημονικής συναίνεσης, όπως το «Νέο Χρονολόγιο» που προτάθηκε τη δεκαετία του 1990, το οποίο μειώνει τις ημερομηνίες του Νέου Βασιλείου έως και 350 χρόνια, ή το «Χρονολόγιο της Γλασκώβης» (προτάθηκε 1978– 1982), το οποίο μειώνει τις ημερομηνίες του Νέου Βασιλείου έως και 500 χρόνια.

Ημερομηνίες	Δυναστεία	Φαραώ	Κοινωνία	Θρησκεία	Μνημεία
Άγνωστη	Προδυναστική περίοδος		Πιθανή πρώτη ένωση της Αιγύπτου από οπαδούς της λατρείας του Ρα, δημιουργία της Ηλιούπολης	Η ηλιακή λατρεία συνδέεται με την βασιλική δύναμη. Οι κυνηγετικοί και πολεμικοί θεοί αποκτούν τα χαρακτηριστικά της μετάβασης σε αγροτικές κοινωνίες. Λατρεία του Μιν και του γερακόμορφου Ώρου, πιθανώς Λίβυας προέλευσης. Τα αρχαία Αιγυπτιακά σε αυτή την περίοδο διαχωρίζονται από την υποτιθέμενη πρωτογλώσσα τους ως διακριτός κλάδος της ομάδας των χαμητοσημιτικών γλωσσών
Αρχαϊκή Περίοδος
3100-2884	1η	Μήνης (Ναρμέρ) Ντζερ		Συγχωνεύσεις ανάμεσα στον μύθο του Όσιρι και του Ώρου στην Άβυδο. Η πρωτεύουσα στη Μέμφιδα προωθεί τον Πτα ως υπέρτατο δημιουργό θεό. Στην βασιλική ηλιακή λατρεία ενσωματώνονται ο Ρα, ο Ώρος, η Άθωρ. Ο Φαραώ ταυτίζεται με τον Ώρο. Ο νεκρός Φαραώ ταυτίζεται με τον Όσιρι.	Τεχνοτροπία Ναρμέρ από την Ιερακόπολη - Μασταμπά (πλινθόκτιστοι επίπεδοι τάφοι των πρώτων Φαραώ στη Σακκάρα, κοντά στη Μέμφιδα.
2884-2780	2η			Καθορίζεται κυρίως το ύφος της απεικόνισης των θεοτήτων
2780-2680	3η	Ζοζέρ, Ουνί	Ανεπτυγμένη ναυπηγική: εμπόριο με την Φοινίκη - Νίκες εναντίον της Νουβίας. Ορυχεία εξόρυξης χαλκού στη χερσόνησο του Σινά	Καθιέρωση τελετουργικού ταφής και μουμιοποίηση. Οι ηλιακές λατρείες καθίστανται αποκλειστικότητα της κυβερνώσας δυναστείας.	Πρώτα λίθινα μνημεία: Κλιμακωτή πυραμίδα του Ζοζέρ στη Σακκάρα, Πυραμίδα του Σνεφρού στο Μεϊντούμ
Παλαιό Βασίλειο ή Εποχή των Πυραμίδων
2680-2565	4η	Σνεφρού Χέωψ (Κχουφού) Ρετζεντέφ (Djedefre) Κχεφρέν (Κχαφρέ ή Χεφρήνος) Μυκερίνος (Μενκαουρέ) Σεψεσκάφ (Shepseskaf)	Ενοποιημένη κοινωνική οργάνωση - ανεπτυγμένες γεωργικές τεχνικές επιτρέπουν επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας, όπως το κτίσιμο των πυραμίδων.	Βασιλικοί πυραμιδικοί τάφοι. Τα αρχαία Αιγυπτιακά είναι η γλώσσα του Παλαιού Βασιλείου.	Οι μεγάλες πυραμίδες του Χέοπα, του Χεφρήνου και του Μυκερίνου στην Γκίζα. Η Μεγάλη Σφίγγα, στην Γκίζα, πιθανώς από τον Χεφρήνο.
2565-2420	5η	Ουζερκάφ Σαχουρέ Νιουζερέ Ουνίς	Πολιτική σταθεροποίηση και ευημερία. Εργαλεία και όπλα χαλκού. Χρήση του χρυσού και του αργύρου, Λάπις λάζουλι, απουσία νομίσματος. Ανάπτυξη της αστρονομίας, της μηχανικής (για οικοδόμηση και άρδευση).	Ενδυνάμωση της βασιλικής ηλιακής λατρείας. Ο Φαραώ ταυτίζεται με τον σύνθετο θεό Ρα-Χεράκτυ. Η σύζυγος του Μεγάλου Ιερέα ταυτίζεται με την Άθωρ και αναπτύσσεται η κοσμογονία της Ηλιούπολης. Εμφανίζονται για πρώτη φορά τα Κείμενα των πυραμίδων, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ουνίς.	Ναοί οβελίσκοι, αφιερωμένοι στον Ήλιο Ο μασταμπάς της Τίυ στη Σαχάρα Τοιχογραφίες και ανάγλυφα με σκηνές της καθημερινής ζωής Η Πυραμίδα του Ουνίς στη Σαχάρα.
2420-2258	6η	Πέπι Α' Πέπι Β΄ Τελευταίος της δυναστείας	Η δύναμη των Φαραώ σταδιακά φθίνει (από την ύστερη 5η δυναστεία) και γίνονται φεουδαρχικοί άρχοντες. Οι κυβερνήτες των επαρχιών αυξάνουν την ισχύ τους και το αξίωμά τους γίνεται κληρονομικό.	Περίτεχνα πυραμιδικά κείμενα. Λατρείες των θεϊκών φαραώ. Εποχιακές λατρείες της γονιμότητας. Ανανεώνεται σε καθημερινή βάση η νίκη της κοινότητας επί του ερπετού Απέπ, υπό την καθοδήγηση του Φαραώ.
Πρώτη Μεταβατική Περίοδος
2258-2255	7η, 8η		Εισβολές ξένων λαών. Κοινωνική αναταραχή και διάσπαση. Οι επαρχιακοί κυβερνήτες χρησιμοποιούν τις τοπικές λατρείες για να αυξήσουν τη δύναμή τους. Ο πλούτος και η καλλιτεχνική δραστηριότητα αμβλύνονται, αλλά εν γένει διατηρούνται οι αρχαίες παραδόσεις.	Λατρεία του Χαρσαφή, θεού με κεφαλή κριού, ως κρατικής και γονιμοποιού θεότητας.
2225-2134	9η, 10η		Η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Ηρακλειούπολη στη Μέση Αίγυπτο. Ανταγωνισμοί και συρράξεις ευγενών μεταξύ των Θηβών και της Ηρακλειούπολης.	Διανοητικές και θεολογικές ζυμώσεις. Η ελπίδα της μεταθανάτιας ζωής επεκτείνεται στον απλό λαό. Παρά την πολιτική αναταραχή ανθίζει η λογοτεχνία: Οδηγίες για τον Βασιλιά Μερικαρέ, Παραινέσεις του Ιπουουέρ.
2134–2000	11η		Οι πρίγκιπες των Θηβών κατακτούν και επανενώνουν όλη τη χώρα. Η πρωτεύουσα μεταφέρεται στις Θήβες στην Άνω Αίγυπτο. Ίδρυση του Μέσου Βασιλείου.	Ο Μοντ γίνεται προστάτιδα θεότητα του βασιλείου	Τάφοι των πριγκίπων του Μπένι Χασάν στη Μέση Αίγυπτο (20 χλμ. νότια της Μινύας. Τοιχογραφίες με θέματα της καθημερινής ζωής.
Μέσο Βασίλειο
2000-1786	12η	Αμενεμχέτ Α΄ Σέσωστρις Α΄ Αμενεμχέτ Β΄ Σέσωστρις Β΄ Σέσωστρις Γ΄ Αμενεμχέτ Γ΄ Αμενεμχέτ Δ΄ Νεφρουσομπέκ	Η πρωτεύουσα μεταφέρεται στο Λιστ, κοντά στην Μέμφιδα. Οι τοπικοί κυβερνήτες διατηρούν την ισχύ τους, όπως και η τάξη της αριστοκρατίας και το θρησκευτικό ιερατείο. Η αποκέντρωση λειτουργεί καταλυτικά για την προστασία της Αιγύπτου από την εισβολή νομάδων (από Νουβία και Ασία). Εφαρμόζεται σύστημα συμβασιλείας από τον Αμενεμχέτ Β΄ και το διεθνές εμπόριο αποκτά ισχύ. Η Νουβία (Κους) υπό αιγυπτιακή διακυβέρνηση. Εξόρυξη καλλαΐτη στη χερσόνησο του Σινά. Αναπτύσσονται τα συστήματα άρδευσης και αποξήρανσης της γης (Φαγιούμ) από τον Αμενεμχέτ Γ΄. Γενική ευημερία. Η αρχιτεκτονική των ναών γίνεται περιπλοκότερη.	Αιγυπτιακή Βίβλος των Νεκρών: Στα κείμενα ενσωματώνονται αρχαϊκές πεποιθήσεις. Ανάπτυξη της πίστης στην κρίση των νεκρών. Ο Άμων προβάλλει ως μείζων θηβαϊκή θεότητα. Λατρεία της σύνθετης θεότητας, Άμων-Ρα. Ο Σομπέκ γίνεται θεός των Φαραώ. Συντίθεται το Ιστορία του Σινουχέ Τα μέσα Αιγυπτιακά, ως καθομιλούμενη γλώσσα του Μέσου Βασιλείου.	Πυραμίδα του Σέσωστρι Β΄, νότια του Φαγιούμ. Πυραμίδα και Λαβύρινθος (ταφικός ναός) του Αμενεμχέτ Γ΄ στην όαση Χαουάρα του Φαγιούμ. Στις Θήβες αρχίζει η οικοδόμηση της μεγάλης πυραμίδας του Καρνάκ (χρειάστηκαν περισσότερα από 1.000 χρόνια για την ολοκλήρωσή της). Σύμπλεγμα ναών αφιερώνεται στον Άμωνα-Ρα. Υπόγειοι τάφοι λελατομημένα μνημεία.
Δεύτερη Μεταβατική Περίοδος (Οι δυναστείες 13 και 14 από ορισμένους ερευνητές περιλαμβάνονται στο Μέσο Βασίλειο)
1786-1650	13η 14η	Θηβαίοι κυβερνήτες, στο Δέλτα	Η Άνω και η Κάτω Αίγυπτος χωρίζονται. Ξένοι κατακτητές (το σημιτικό φύλο των Υξώς) εισβάλλουν στην Αίγυπτο χάρη στην χρήση του πολεμικού άρματος	Κείμενα των Σαρκοφάγων σε ξύλινες σαρκοφάγους, μετεξέλιξη των Κειμένων των Πυραμίδων
1650-1570	15η	Υκσώς, "Βασιλείς Ποιμένες".	Οι Υξώς, προερχόμενοι πιθανώς από τη Συρία, κυριαρχούν σε όλη την Αίγυπτο με πρωτεύουσα την Άβαρι του Δέλτα.	Μισητοί ως ξένοι δυνάστες οι Υξώς εξαιγυπτίζονται και προωθούν την λατρεία του Σετ (Σηθ)	Η Σφίγγα των Υξώς στο Τανίς, του Δέλτα
Αβέβαιη	16η	Υξώς	Αβέβαιη: Πιθανώς συνέχεια της 15ης δυναστείας.
1640-1550	17η	Κεμόσες (Κάμωσις)	Η τοπική αρχικά δυναστεία των Θηβών κυβερνά των Άνω Αίγυπτο. Ο Κάμωσις εκδιώκει τους Υξώς.
Νέο Βασίλειο
1550-1305	18η, Πρώτη αυτοκρατορία	Άμασις Α΄ (Αχμόσες Α΄) Τούθμωσις Α΄ Τούθμωσις Β΄ και Χατσεψούτ Τούθμωσις Γ΄ Αμενχοτέπ Β΄ (Αμένοφις) Τούθμωσις Δ΄ Αμενχοτέπ Γ΄ Αμενχοτέπ Δ΄ (Ακενατών και Νεφερτίτη Σμενκαρέ Τουταγχαμών Άι Χορεμχέμπ	Εξαλείφεται η αντίδραση των τοπικών αρχόντων προς τις Θήβες. Η Αίγυπτος επανεγκαθιδρύεται ως ιμπεριαλιστικό κράτος. Υπό τον Τούθμωσι Α΄ κατακτώνται περιοχές της Ασίας και η Νουβία (Κους). Η αυτοκρατορία που εγκαθιδρύει ο Τούθμωσις Γ΄ εκτείνεται πέραν του Ευφράτη. Ο διαρκώς αυξανόμενος πλούτος διοχετεύεται στην οικοδόμηση μνημείων. Εισροή χρυσού, άργυρου και ελεφαντόδοντου από την Νουβία. Τα κατακτημένα εδάφη χάνονται στην περίοδο βασιλείας του Ακενατόν.	Η μητέρα του Άμασις Α΄ εξυψώνεται ως σύζυγος του Άμωνα-Ρα, που είναι πλέον βασιλικός θεός. Νέες θρησκευτικές επιδράσεις από τις ασιατικές εκστρατείες. Το ενδιαφέρον για τις ασιατικές θρησκείες οδηγεί σε θρησκευτικούς πειραματισμούς, όπως ο Ατενισμός (ηλιακός ενοθεϊσμός) υπό τον Αμενχοτέπ Δ΄ που μετονομάστηκε σε Ακενατόν. Οι Πινακίδες της Τελ ελ Αμάρνα αφηγούνται τη βασιλεία του Αμενχοτέπ Γ΄ και του Ακενατόν. Βίαιη εκδίωξη και καταστολή του Ατενισμού. Η συντηρητική θρησκευτική άποψη ενδυναμώνεται περαιτέρω και επεκτείνεται στην τέχνη. Η δύναμη του θηβαϊκού ιερατείου του Άμωνα-Ρα εξασφαλίζεται από τον Χορεμχέμπ. Τα Νέα ή Ύστερα Αιγυπτιακά γίνονται η γλώσσα του Νέου Βασιλείου	Αναπτύσσεται η θηβαϊκή νεκρόπολις. Στην Κοιλάδα των Βασιλέων λαξεύονται τάφοι σε βράχο στη δυτική όχθη του Νείλου. Τάφοι του Αμενχοτέπ Β΄, Τούθμωσι Γ΄, Τουταγχαμών και Χορεμχέμπ. Κοιλάδα των Ευγενών (τάφος του Σενοφέρ) και Κοιλάδα των Βασιλισσών - μικρότεροι λαξευμένοι τάφοι σε βράχο. Ο ναός της Χατσεψούτ στο Ντέιρ ελ-Μπάχρι. Ναός του Τούθμωσι Γ΄ στο Μεντινέτ Χαμπού, Κολοσσοί του Μέμνωνα. Ναός του Άμωνα στο Λούξορ, από τον Αμενχοτέπ Γ΄, συνδέεται με τον Μεγάλο Ναό του Καρνάκ με λεωφόρο 2 χιλιομέτρων με Σφίγγες Ξεκινά η οικοδόμηση του Σεραπείου, ως ταφικού μνημείου για τους ταύρους του Άπι στη Σαχάρα. Οικοδομείται το ανάκτορο του Ακενατόν και λαξευμένοι τάφοι στην Τελλ ελ Αμάρνα.
1305-1200	19η, Δεύτερη Αυτοκρατορία	Ραμσής Α΄ (Ραμσής) Σέτι Α΄ Ραμσής Β΄ και Νεφερτάρι Μερενφθά Σέτι Β΄	Στρατιωτική Δυναστεία Ο Σέτι Α΄ επανακτά τα χαμένα εδάφη της Συρίας. Υπό τον Ραμσή Β΄ η Αίγυπτος συγκρούεται με τους Χιττίτες στο Καντές. Έντονη οικοδόμηση με τη χρήση καταναγκαστικής εργασίας. Η πρωτεύουσα μεταφέρεται από την Μέμφιδα στην Τανίς, πόλη του θεού Σετ. Απωθούνται τρία κύματα εισβολέων (Λαοί της θάλασσας) οπλισμένων με σιδηρά όπλα.	Ενδυνάμωση της γηγενούς πολιτισμικής παράδοσης. Εντείνεται ο αγαθοεργός ρόλος του Σετ ως υπερασπιστή του βασιλικού οίκου. Η αδυναμία των Φαραώ των 19-21 δυναστειών ευνοεί την ανάπτυξη θεοκρατικού καθεστώτος από το θηβαϊκό ιερατείο του Άμωνα-Ρα στις Θήβες.	Θήβες: Κοιλάδα των Βασιλέων - τάφος του Σέτι Α΄ Άβυδος: Οσιρείον - ναός του Σέτι Α΄, ναός του Ραμσή Β΄. Λαξευμένοι ναοί στο Αμπού Σιμπέλ από τον Σέτι Α΄ (ολοκλήρωση από τον Ραμσή Β΄ (τέσσερις κολοσσοί). Μεγάλος ναός αφιερωμένος στον Άμωνα Ρα και μικρότερος ναός αφιερωμένος στην Άθωρ, προς τιμήν της Νεφερτάρι. Θήβες: Κοιλάδα των Βασιλισσών - τάφος της Νεφερτάρι, Νεκρόπολις - Ραμεσείον (ταφικός ναός του Ραμσή Β΄) Μέμφις: Κολοσσιαία αγάλματα του Ραμσή Β΄. Αλαβάστρινη Σφίγγα του Ραμσή Β΄.
1190-1085	20η	Ραμσής Γ΄ και Τίυ Ραμσής Δ΄ Ραμσης Ε΄ Ραμσής ΣΤ΄ Ραμσής Ζ΄ Ραμσής Η΄ Ραμσής Θ΄ Ραμσής Ι΄ Ραμσής ΙΑ΄	Ο Ραμσής Γ΄ ενώνει τους ανταγωνιστικούς οίκους στην Αίγυπτο για να αναχαιτίσει τη συμμαχία των λαών της θάλασσας, πιθανώς Φιλισταίων, Ελλήνων, Σαρδηνίων και Σικελών. Σχετική πτώση της δύναμης της Αιγύπτου. Στροφή στην εσωτερική πολιτική για την διατήρηση του status quo. Η πρωτεύουσα παραμένει στην Τανίς.	Προσκόλληση σε αρχαϊκές πεποιθήσεις και αντιγραφή της τεχνοτροπίας του Παλαιού Βασιλείου. Υπό τον Ραμσή ΙΑ΄ γίνεται αρχιερέας του Άμωνα-Ρα ο Χεριχόρ, ανεξάρτητος κυβερνήτης του Νότου. Γράφεται το Παραμύθι του Ουεναμούν.	Ναός του Ραμσή Γ΄ στην Μεντινέτ Χαμπού, κοντά στις Θήβες με σκηνές από τις νίκες του επί των Λάων της Θάλασσας. Θήβες: Κοιλάδα των Βασιλέων - τάφοι του Ραμσή Γ΄, Ραμσή ΣΤ΄ και Ραμσή Θ΄.
Ύστερη Δυναστική Περίοδος Οι δυναστείες 21 και 22 ενίοτε περιλαμβάνονται στο Νέο Βασίλειο
1085-945	21η	Τανιτική Δυναστεία Σμένδης στην Τανίς Χεριχόρ στις Θήβες	Η Άνω και η Κάτω Αίγυπτος χωρίζονται. Ιερείς-βασιλείς στις Θήβες σε αντίθεση με τους Φαραώ της Τανίς
945-750	22η	Λίβυα Δυναστεία Σεσόνκ Α΄	Αυξάνεται η δύναμη της επικράτειας του Δέλτα. Ενθρονίζονται Λίβυοι Φαραώ. Η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Βούβαστι.	Οι Λίβυοι Φαραώ υιοθετούν τη θεά Μπαστ ως κρατική θεότητα και προσπαθούν να τη συγχωνεύσουν με τη Σεκχέτ. Ο Φαραώ Σεσόνκ Α΄ ορίζει τον γιο του Αρχιερέα του Άμωνα-Ρα, επανενώνοντας την χώρα.	Οικοδομείται ιερό της Μπαστ στις Θήβες. Προστίθεται διάκοσμος στους ναούς της Μπαστ στη Βούβαστι
750-720	720-710	23η 24η	(Λίγα είναι γνωστά για αυτήν την περίοδο)
710-663	25η	Νουβιακή ή Αιθιοπική Δυναστεία Πιανκί Σαμπακά (Σαμπατκά) Ταχαρκά Τανταμανί	Η Αίγυπτος κατακτάται από τους Σουδανούς υπό τον Πιάνκι, πρίγκιπα του Σαμπάτα. Ο Σαμπάκα εγκαθιστά την πρωτεύουσα στις Θήβες. Περί το 675-71 οι Ασσύριοι υπό τον Εζαρχαντόν εισβάλλουν και κατακτούν τη Μέμφιδα από τον Ταχάρκο. Το 663 οι Θήβες κατακτώνται από τον Ασσύριο Ασσουρμπανιπάλ. Τέλος της Νουβιακής διακυβέρνησης
663-525	26η	Σαϊτική περίοδος (Αναγέννηση) Νεχώ Α΄ Ψαμτίκ Α΄ (Ψαμμήτιχος Α΄) Νεχώ Β΄ Ψαμτίκ Β΄ Άπρης Άμασις Β΄ (Αχμόσες Β΄) Ψαμτίκ Γ΄	Ο Νεχώ, κυβερνήτης της Σαΐδας ορίζεται βασιλέας από τους Ασσύριους. Η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Σαΐδα. Περί το 650 γίνεται γενική χρήση του σιδήρου στην αρχαία Αίγυπτο που συνδέεται με τον Σετ ως κρατική θεότητα. Ο Ψαμτίκ Α΄ εξωθεί τους Ασσύριους από την Αίγυπτο. 612: Κατάλυση της Ασσυριακής αυτοκρατορίας. Η Αιγύπτιοι μοιράζονται την Ασσυρία με τους Μήδους και τους Βαβυλώνιους. 605: Οι Αιγύπτιοι απωθούνται από την Ασία από τον Νεμπουκαντνεζάρ (Ναβουχοδονόσωρ) της Βαβυλώνας. Ο Ιούδας συντρίβεται από τον Νεμπουκαντνεζάρ.	Σε αυτή την περίοδο οι Φαραώ χρησμοποιούν τον μύθο του Όσιρι ως πειστήριο της διακυβέρνησής τους και όχι τις προγενέστερες ηλιακές λατρείες. Ο Σετ μεταβάλλεται σε προσωποποίηση του κακού. Αναγέννηση της Σαΐδας. Υπό την διακυβέρνηση του Ψαμτίκ Α΄ γίνεται στροφή προς τους εορτασμούς, την λογοτεχνία, την τέχνη και την αρχιτεκτονική του Παλαιού Βασιλείου.	Οικοδομείται ναός από γρανίτη Για τον Άπι-Ταύρο στη Σαχάρα.
525-404	28η	Αχαιμενίδες	525: Οι Αιγύπτιοι ηττώνται από τον πέρση Καμβύση Β΄. Διακυβέρνηση των Αχαιμενιδών με τους Καμβύση Β΄ και Δαρείο Α΄. 405: Οι Αιγύπτιοι επαναστατούν εναντίον των Περσών.
404-399	27η (παρεμβ>)	Αμυρταίος	Δυναστεία ενός Φαραώ. Πρωτεύουσα η Σαΐς
399-380	29η	Άχωρις	Η 29η και η επόμενη 30η δυναστεία είναι οι τελευταίες γηγενείς δυναστείες. Οι Αιγύπτιοι αντιστέκονται στις περσικές επιθέσεις με τη βοήθεια των Ελλήνων. Πρωτεύουσα γίνεται η Μένδη.
380-343	30η	Νεκτανεβώ Α΄ (Νεκτνέμπφ) Τακώς Νεκτανεβώ Β΄	Η Σεβέννυτος γίνεται πρωτεύουσα. Και οι δύο Νεκτανεβώ επιδίδονται σε οικοδομική δραστηριότητα και ταυτόχρονα ανθίστανται στους Πέρσες. 341: Οι Πέρσες εξουσιάζουν και πάλι την Αίγυπτο. 332: Ο Μέγας Αλέξανδρος κατακτά την Περσία και παίρνει την Αίγυπτο. Ίδρυση της Αλεξάνδρειας. 323: Ο Αλέξανδρος πεθαίνει και αναλαμβάνει την διακυβέρνηση της Αιγύπτου ο στρατηγός του Πτολεμαίος.	Εκλείπουν οριστικά οι αρχαίες ηλιακές λατρείες.
305-30 Π.Κ.Ε.	Πτολεμαϊκή δυναστεία	Πτολεμαίοι Α΄ - ΙΔ΄ Κλεοπάτρα Ζ΄	305: Ο Πτολεμαίος αυτοανακηρύσσεται φαραώ, εγκαθιδρύοντας νέα δυναστεία. Η Αίγυπτος ελέγχει ναυτικά όλη την ανατολική Μεσόγειο. 58: O Πτολεμαίος ΙΑ΄ καλεί τον Πομπηίο από τη Ρώμη, για να τον βοηθήσει να ανακτήσει τον θρόνο. Με αυτόν τον τρόπο η Ρώμη απλώνει την εξουσία της στην Αίγυπτο. Η Κλεοπάτρα, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις σχέσεις της με τον Καίσαρα και τον Μάρκο Αντώνιο για να επανακτήσει η Αίγυπτος τη δύναμή της. Το αιγυπτιακό ναυτικό ηττάται από το ρωμαϊκό στόλο στη ναυμαχία του Ακτίου. Αυτοκτονία της Κλεοπάτρας και θάνατος του γιου της Καισαρίωνα (Πτολεμαίου ΙΔ΄). Η Αίγυπτος μετατρέπεται σε ρωμαϊκή επαρχία.	Επίσημη θεότητα του κράτους γίνεται ο Σέραπις (Οσάραπις). Μετά τον Πτολεμαίο Β΄, οι φαραώ λατρεύονται ως ζώντες θεοί. Με την επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των γηγενών από τις βαριές φορολογίες και την καταναγκαστική εργασία ενδυναμώνονται και εξαπλώνονται οι λατρείες της μεταθανάτιας ζωής (Ίσις και Όσιρις).	Τούνα ελ-Γκέμπελ (Ερμούπολις): Τάφος του αρχιερέα Πετόσιρι και νεκρόπολις της Ίβιδας και των Πιθήκων (Θωθ). Εντφού: Οικοδομείται ναός του Ώρου (257-237) από τον Πτολεμαίο Γ΄. Έσνα: Οικοδομείται ναός του Κνουμ. Κομ Όμπο, Άνω Αίγυπτος: Οικοδομείται ναός του Σεμπέκ και του Χαρόερι από τον Πτολεμαίο Η΄. Ντεντερά: Αρχίζει η οικοδόμηση του ναού της Άθωρ. Ανάγλυφα της Κλεοπάτρας και του Καισαρίωνα.