Κατάλογος αρχαίων αιγυπτιακών θεοτήτων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Φαραώ Μυκερίνος της Τέταρτης Δυναστείας, μαζί με τις θεές Μπατ και Αθώρ.

Οι αρχαίες αιγυπτιακές θεότητες αντιπροσωπεύουν φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα, όπως και αφηρημένες έννοιες[1]. Αυτοί οι θεοί και θεές εμφανίζονται ουσιαστικά κάθε έκφανση του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού, και πάνω από 1.500 από αυτές είναι γνωστές με το όνομά τους. Πολλά αιγυπτιακά κείμενα αναφέρουν ονόματα θεοτήτων χωρίς να επισημάνουν το χαρακτήρα ή το ρόλο τους, ενώ άλλα κείμενα αναφέρον αναφέρονται σε συγκεκριμένες θεότητες χωρίς να αναφέρουν καν το όνομά τους, έτσι ένας πλήρης κατάλογος όλων ανεξαιρέτως των θεοτήτων είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί[2]. Το παρόν λήμμα περιέχει μόνο τις μεγάλες θεότητες και τις σημαντικότερες από τις μικρότερες.

Κύριες θεότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρσενικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ακέρ – Θεός της γης και του ορίζοντα[3]
  • Αμούν – Δημιουργός θεός, προστάτης της πόλης των Θηβών κατά το Νέο Βασίλειο[4]
  • Ανχούρ – Θεός του πολέμου και του κυνηγιού[5][6]
  • Ατέν – Θεότητα του ηλιακού δίσκου που έγινε το επίκεντρο της μονοθεϊστικής (ή μονολατρικής) θρησκείας του Ατενισμού κατά τη διάρκεια βασιλείας του Ακενατόν[7]
  • Ατούμ – Δημιουργός θεός, πρώτος θεός της Εννεάδας[8]
  • Γκεμπ – Θεός της γης και μέλος της Εννεάδας[9]
  • Θωθ – Θεός της σελήνης, της γραφής και των γραφέων, προστάτης θεός της Ερμουπόλεως[10]
  • Κεπρί – Ηλιακός θεός της δημιουργίας, συχνά αντιμετωπίζεται ως η πρωινή μορφή του Ρα και απεικονίζεται ως σκαραβαίος[11]
  • Κνουμ – Κριαρόμορφος θεός, προστάτης της Ελεφαντίνης, που λεγόταν ότι έλεγχε την πλημμύρα του Νείλου και έδινε ζωή στους θεούς και τους ανθρώπους[12]
  • Μάαχες – Λιονταρόμορφος θεός, γιος της Μπαστέτ[13]
  • Μοντού – Θεός του πολέμου και του ήλιου, λατρευόταν στις Θήβες[14]
  • Μπενού – Ηλιακή και θεότητα δημιουργός, απεικονίζεται ως πουλί[15]
  • Νεφερτούμ – Θεός του άνθους του λωτού από το οποίο ανέτειλε ο ήλιος στην αρχή του χρόνου. Γιος του Πτα και της Σεκχμέτ[16]
  • Όσιρις – Θεός του θανάτου και της ανάστασης, βασιλιάς του Κάτω Κόσμου και αυτός που καθιστά δυνατή τη βλάστηση, θεός ήλιος και των θεός των ψυχών των νεκρών[17]
  • Πτα – Δημιουργός θεός, προστάτης θεός της Μέμφιδος[18]
  • Ρα – Θεός ήλιος
  • Σετ – Θεός που χαρακτηρίζεται από βία, χάος και ισχύ, συνδέεται με την έρημο. Δολοφόνος του Όσιρι και εχθρός του Ώρου, αλλά επίσης υποστηριχτής του (εκάστοτε) βασιλιά[19]
  • Σομπέκ – Θεός με μορφή κροκόδειλου, λατρευόταν στο Φαγιούμ και το Κομ Όμπο[20]
  • Σοπντού –Θεός του ουρανού και των περιοχών των ανατολικών συνόρων της Αιγύπτου[21]
  • Σου – Ενσάρκωση του ανέμου και του αέρα, μέλος της Εννεάδας[22]
  • Χαπί – Προσωποποίηση της πλημμύρας του Νείλου[23]
  • Χονσού – Θεός της σελήνης, γιος του Άμμωνα και της Μουτ[24]
  • Ώρος – Κύριος θεός, συνήθως απεικονίζεται ως γεράκι ή ως παιδί, συνδέεται με τον ουρανό, τον ήλιο, το θεσμό της βασιλείας, της προστασίας και της θεραπείας. Συχνά ως γιος του Όσιρι και της Ίσιδος[25]

Θηλυκές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αθώρ – Μία από της πιο σημαντικές θεές, συνδέεται με τον ουρανό, τον ήλιο, τη σεξουαλικότητα και τη μητρότητα, τη μουσική και το χορό, τις ξένες χώρες και θεούς, και με τη μεταθανάτια ζωή. Μία από τις πολλές μορφές του Ματιού του Ρα[26]
  • Αμουνέτ – Θηλυκό ζευγάρι του Άμμωνα και μέλος της Ογδοάδας[3]
  • Ανουκέτ – Θεότητα των περιοχών των νότιων συνόρων της Αιγύπτου, ειδικά των νοτιότερων καταρρακτών του Νείλου[27]
  • Ίσις – Σύζυγος και αδελφή του Όσιρι και μητέρα του Ώρου, συνδέεται με τα ταφικά τελετουργικά, τη μητρότητα, την προστασία και τη μαγεία. Έγινε κύρια θεότητα στην αρχαία ελληνική και αρχαία ρωμαϊκή θρησκεία[28]
  • Μάατ – Θεά προσωποποίηση της αλήθειας, δικαιοσύνης, τάξης και αρμονίας[29]
  • Μουτ – Σύζυγος του Άμμωνα, λατρευόταν στις Θήβες[30]
  • Μπαστέτ – Θεότητα που απεικονίζεται ως γάτα ή λέαινα, προστάτης της πόλης της Βουβάστεως, συνδέεται με την προστασία από το κακό[31]
  • Μπατ – Θεά με μορφή αγελάδας από την πρώιμη εποχή της ιστορίας της Αιγύπτου, τελικά απορροφήθηκε από την Αθώρ[32]
  • Νεκχεμπέτ – Θεά με μορφή όρνεου, προστάτης της Άνω Αιγύπτου[33]
  • Νέφθυς – Μέλος της Εννεάδας, σύζυγος του Σεθ[34]
  • Νηίθ – Θεά δημιουργός και θεά του κυνηγιού, προστάτης θεά της πόλης Σάις της Κάτω Αιγύπτου[35]
  • Νουτ – Θεά του ουρανού, μέλος της Εννεάδας[36]
  • Ουατζέτ – Θεά με μορφή κόμπρας, προστάτης θεά της Κάτω Αιγύπτου[37]
  • Ρενενουτέτ – Θεά της γεωργίας[38]
  • Σατέτ – Θεότητα των νότιων συνόρων της Αιγύπτου[39]
  • Σεκχμέτ – Θεά λέαινα, καταστροφική και βίαιη, αλλά και ικανή να αποτρέπει ασθένειες, προστάτης των Φαραώ, που είναι η οδηγός τους στον πόλεμο, σύζυγος του Πτα και μία από τις πολλές μορφές του Ματιού του Ρα[40]
  • Τεφνούτ –Θεά της υγρασίας του αέρα και μέλος της Εννεάδας[41]
  • Χεκέτ – Θεά με μορφή βατράχου προστάτης των γυναικών κατά τη γέννα Frog[42]

Αρσενική και θηλυκή μορφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Άνουβις/Ανπούτ – Θεός/θεά της βαλσάμωσης και προστάτης των νεκρών[43]
  • Κεκ – Θεός του Χάους και προσωποποίηση του αρχέγονου σκοταδιού. Η θηλυκή μορφή λέγεται Καουκέτ
  • Νου – Προσωποποίηση των άμορφων αρχέγονων νερών από τα οποία γεννήθηκε ο κόσμος, μέλος της Ογδοάδας[44]
  • Ρα –Ο υπέρτατος θεός-ήλιος, εμπλέκεται στη δημιουργία και τη μεταθανάτια ζωή. Μυθολογικός ηγεμόνας των θεών, πατέρας κάθε Αιγύπτιου βασιλιά, και προστάτης θεός της Ηλιουπόλεως[45]
  • Τατενέτ – Προσωποποίηση του πρώτου λοφίσκου γης που ανυψώθηκε από το χάος στους αιγυπτιακούς μύθους για τη δημιουργία[46]
  • Χε – Προσωποποίηση του απείρου και μέλος της Ογδοάδας[47]

Ελάσσονες θεότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρσενικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Απέπ –Θεότητα με μορφή ερπετού που προσωποποιεί το κακόβουλο χάος και πολεμάει το Ρα στον Κάτω Κόσμο κάθε βράδυ για τον αποτρέψει από το να ανατείλει[48]
  • Άπις – Ζωντανός ταύρος που λατρευόταν ως θεός στη Μέμφιδα[49]
  • Βάαλ – Θεός του ουρανού και της καταιγίδας από τη Συρία και την Χαναάν, λατρευόταν στην Αίγυπτο κατά το Νέο Βασίλειο[50]
  • Ιάχ – Θεότητα της σελήνης[51]
  • Ιμσέτ - Γιος του Ώρου[52]
  • Ιμχοτέπ – Αρχιτέκτονας και βεζίρης του Ζοζέρ, τελικά θεοποιήθηκε ως θεός θεραπευτής[53]
  • Ίχυ – Θεότητα παιδί, γιος του Ώρου και της Αθώρ, αντιπροσωπεύει τη μουσική και τη χαρά
  • Κεμπεχσενούφ – Γιος του Ώρου
  • Μιν – Θεός της αρρενωπότητας, όπως και των πόλεων Αχμίμ και Κιφτ και της Ανατολικής Ερήμου πέρα από αυτές[54]
  • Μνέβις – Ζωντανός ταύρος που λατρευόταν στην Ηλιούπολι ως ενσάρκωση του Ρα[55]
  • Μπες – Αποτροπαϊκός θεός, αναπαριστάται ως νάνος, ιδιαίτερα σημαντικός ως προστάτης των παιδιών και των γυναικών κατά τη γέννα[56]
  • Νεχεμπκαού – Προστάτης θεός με μορφή ερπετού[57]
  • Ντουαμουτέφ – Γιος του Ώρου[52]
  • Σέραπις – Ελληνό-αιγύπτιος θεός της Πτολεμαϊκής περιόδου που συνδύασε χαρακτηριστικά του Όσιρι και του Άπι με στοιχεία Ελλήνων θεών. Σύζυγος της Ίσιδος, που όπως εκείνη, υιοθετήθηκε και εκτός Αιγύπτου στην ελληνική και ρωμαϊκή θρησκεία[58]
  • Σία – Προσωποποίηση της αντίληψης[59]
  • Σοκάρ – Θεός της Νεκροπόλεως της Μέμφιδος και εν γένει της μεταθανάτιας ζωής[60]
  • Σοπντού – Θεός του ανατολικού Δέλτα[61]
  • Ουαπουαουέτ – Θεός με μορφή τσακαλιού, προστάτης θεός του Ασιούτ, συνδέεται με τον πόλεμο και τη μεταθανάτια ζωή[62]
  • Χαπί – Γιος του Ώρου[52]
  • Χέκα – Θεός προσωποποίηση της μαγείας[63]
  • Χου – Προσωποποίηση της δύναμης του λόγου[64]

Θηλυκές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αμμούτ – Θεός-δαίμονας που καταβρόχθιζε τις ψυχές που δεν πέρασαν την ψυχοστασία
  • Ιστάρ – Η ανατολικό-σημιτική εκδοχή της Αστάρτης, ενίοτε αναφέρεται στα αιγυπτιακά κείμενα[65]
  • Κετές – Θεά της σεξουαλικότητας και τις ιερής έκστασης από τη Συρία και τη Χαναάν, υιοθετήθηκε στην αιγυπτιακή θρησκεία κατά την περίοδο του Νέου Βασιλείου[66]
  • Μερετσεγκέρ – Θεά με τη μορφή κόμπρας που επέβλεπε τη Νεκρόπολη των Θηβών[67]
  • Μεσκνέτ –Θεά που επέβλεπε τη γέννα[13]
  • Ρενενουτέτ –Θεά της τύχης[68]
  • Σελκέτ – Θεά με τη μορφή σκορπιού, της θεραπείας και της προστασίας[69]
  • Σεσχάτ – Θεά της γραφής και των αρχείων, απεικονίζεται ως γραφέας[70]
  • Σοπντέτ – Θεοποίηση του αστεριού του Σείριου[71]
  • Ταουρέτ – Θεά με μορφή ιπποπόταμου, προστάτιδα των γυναικών κατά τη γέννα[72]

Ομάδες θεοτήτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Η Εννεάδα – Οικογένεια εννιά θεών που προήρθαν από τον Ατούμ κατά τη δημιουργία του κόσμου. Συνήθως αποτελούνταν από τον Ατούμ, τα παιδιά του Σου και Τεφνούτ, και τα παιδιά εκείνων, Όσιρι, Ίσιδα, Σεθ, και Νέφθυς[73]
  • Οι Θεότητες των Πυλών – Πολλές επικίνδυνες θεότητες των πυλών του Κάτω Κόσμου (τις οποίες πλαισιώνουν θείοι Θυροφύλακες και Αγγελιοφόροι), των οποίων οι εύνοια μπορούσε να κερδηθεί με ξόρκια και με η γνώση του ονόματός τους[74]
  • Οι Θεότητες των Σπηλαίων –Πολλές θεότητες του Κάτω Κόσμου, επιφορτισμένες με την τιμωρία των καταδικασμένων ψυχών[75]
  • Οι 42 Κριτές της Μάατ – 42 θεότητες που έκριναν τις ψυχές των νεκρών στη μεταθανάτια ζωή
  • Η Ογδοάδα – Ομάδα οκτώ θεών που προσωποποιούν το χάος που υπήρχε πριν τη δημιουργία. Η Ογδοάδα συνήθως αποτελούνταν από τους Αμούν-Αμουνέτ, Νου-Ναουνέτ, Χεχ-Χαουχέτ και Κουκ-Καουκέτ[76]
  • Οι Τέσσερεις γιοι του Ώρου – Τέσσερεις θεοί που προστάτευαν τα μέρη του μουμιοποιημένου σώματος, και συγκεκριμένα των εσωτερικών οργάνων των κανωπικών αγγείων[77]
  • Οι Ψυχές Πε και Νεκχέν – Ζευγάρι θεοτήτων που προσωποποιούν τους προδυναστικούς ηγεμόνες της Άνω και Κάτω Αιγύπτου[78]


Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Allen 2000, σελίδες 43–45
  2. ↑ Wilkinson 2003, σελίδες 6–7,73
  3. ↑ 3,0 3,1 Hart 2005, σελ. 11
  4. ↑ Hart 2005, σελίδες 13–22
  5. ↑ Hart 2005, σελίδες 113–114
  6. ↑ «Gods of Egypt». www.touregypt.net (στα Ρωσικά). 
  7. ↑ Hart 2005, σελίδες 34–40
  8. ↑ Hart 2005, σελίδες 40–42
  9. ↑ Hart 2005, σελίδες 58–60
  10. ↑ Hart 2005, σελίδες 156–159
  11. ↑ Hart 2005, σελίδες 84–85
  12. ↑ Hart 2005, σελίδες 85–86
  13. ↑ 13,0 13,1 Hart 2005, σελ. 92
  14. ↑ Hart 2005, σελίδες 96–97
  15. ↑ Hart 2005, σελ. 48
  16. ↑ Hart 2005, σελ. 99
  17. ↑ Hart 2005, σελίδες 114–124
  18. ↑ Hart 2005, σελίδες 128–131
  19. ↑ Hart 2005, σελίδες 143–145
  20. ↑ Hart 2005, σελ. 148
  21. ↑ Hart 2005, σελ. 151
  22. ↑ Hart 2005, σελ. 147
  23. ↑ Hart 2005, σελ. 61
  24. ↑ Hart 2005, σελίδες 86–88
  25. ↑ Hart 2005, σελίδες 70–76
  26. ↑ Hart 2005, σελίδες 61–65
  27. ↑ Hart 2005, σελίδες 28–29
  28. ↑ Hart 2005, σελίδες 79–83
  29. ↑ Hart 2005, σελίδες 89–90
  30. ↑ Hart 2005, σελίδες 97–99
  31. ↑ Hart 2005, σελίδες 45–47
  32. ↑ Hart 2005, σελίδες 47–48
  33. ↑ Hart 2005, σελίδες 101–102
  34. ↑ Hart 2005, σελίδες 102–103
  35. ↑ Hart 2005, σελίδες 100–101
  36. ↑ Hart 2005, σελίδες 110–112
  37. ↑ Hart 2005, σελ. 161
  38. ↑ Hart 2005, σελίδες 135–137
  39. ↑ Hart 2005, σελίδες 140–141
  40. ↑ Hart 2005, σελίδες 138–139
  41. ↑ Hart 2005, σελ. 156
  42. ↑ Hart 2005, σελίδες 67–68
  43. ↑ Hart 2005, σελίδες 25–28
  44. ↑ Hart 2005, σελίδες 109–110
  45. ↑ Hart 2005, σελίδες 133–135
  46. ↑ Hart 2005, σελ. 154
  47. ↑ Hart 2005, σελ. 66
  48. ↑ Hart 2005, σελίδες 31–32
  49. ↑ Hart 2005, σελ. 33
  50. ↑ Hart 2005, σελ. 199
  51. ↑ Hart 2005, σελ. 77
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 Petry, Alan W. Shorter ; with a new bibliography by Bonnie L. (1994). The Egyptian gods : a handbook (Rev. έκδοση). San Bernardino (Calif.): the Borgo press. σελ. 52. ISBN 0-89370-535-7. 
  53. ↑ Hart 2005, σελίδες 78–79
  54. ↑ Hart 2005, σελίδες 92–95
  55. ↑ Hart 2005, σελίδες 95–96
  56. ↑ Hart 2005, σελίδες 49–50
  57. ↑ Hart 2005, σελίδες 99–100
  58. ↑ Hart 2005, σελίδες 139–140
  59. ↑ Hart 2005, σελίδες 147–148
  60. ↑ Hart 2005, σελίδες 148–149
  61. ↑ translations, translated by Raymond O. Faulkner ; with additional· Wasserman, a commentary by Ogden Goelet JR. ; with color illustrations from the facsimile volume produced in 1890 under the supervision of E.A. Wallis Budge ; introduced by Carol A.R. Andrews ; edited by Eva Von Dassow ; in an edition conceived by James (1994). The Egyptian Book of the dead : the Book of going forth by day : being the Papyrus of Ani (royal scribe of the divine offerings), written and illustrated circa 1250 B.C.E., by scribes and artists unknown, including the balance of chapters of the books of the dead known as the theban recension, compiled from ancient texts, dating back to the roots of egyptian civilization (1st έκδοση). San Francisco: Chronicle Books. σελ. 175. ISBN 0-8118-0767-3. 
  62. ↑ Hart 2005, σελίδες 162–163
  63. ↑ Hart 2005, σελίδες 66–67
  64. ↑ Hart 2005, σελ. 76
  65. ↑ Hart 2005, σελ. 79
  66. ↑ Hart 2005, σελ. 132
  67. ↑ Hart 2005, σελίδες 91–92
  68. ↑ «GVC09-24: Mystical creatures and gods -Egyptian». winners.virtualclassroom.org. 
  69. ↑ Hart 2005, σελίδες 141–142
  70. ↑ Hart 2005, σελίδες 142–143
  71. ↑ Hart 2005, σελίδες 151–152
  72. ↑ Hart 2005, σελίδες 154–155
  73. ↑ Hart 2005, σελ. 53
  74. ↑ Wilkinson 2003, σελίδες 81–82
  75. ↑ Wilkinson 2003, σελ. 80
  76. ↑ Hart 2005, σελ. 113
  77. ↑ Hart 2005, σελίδες 149–161
  78. ↑ Hart 2005, σελίδες 152–153
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κατάλογος_αρχαίων_αιγυπτιακών_θεοτήτων&oldid=10357580"