Γιώργος Ζογγολόπουλος

Γιώργος Ζογγολόπουλος
Ο Γεώργιος Ζογγολόπουλος και το γλυπτό του Δελφοί το 1964
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Γιώργος Ζογγολόπουλος (Ελληνικά)
Γέννηση	1  Μαρτίου 1903 Αθήνα
Θάνατος	11  Μαΐου 2004 Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Ελληνικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Ελληνικά
Σπουδές	Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1924–1930)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	γλύπτης
Αξιοσημείωτο έργο	Ανδρέας Μιαούλης (προτομή) Αίθριο (έργο τέχνης) Μνημείο Πεσόντων Κοκκινιάς, Νίκαια Μνημείο Κυρ. Μάτση, Θεσσαλονίκη Προτομή του Παναγιώτη Καββαδία, Ασκληπιείο Προτομή του Καραϊσκάκη, Κερατσίνι Άγαλμα Η Αγρότισσα, Ιεράπετρα
Οικογένεια
Σύζυγος	Ελένη Πασχαλίδου Ζογγολοπούλου (1936–1991)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος (Αθήνα, 1 Μαρτίου 1903 - 11 Μαΐου 2004) ήταν Έλληνας καλλιτέχνης και εκπρόσωπος της γενιάς του ’30, με σημαντικό και αναγνωρισμένο έργο. Το έργο του εκτείνεται σε μια περίοδο περίπου οκτώ δεκαετιών παρουσιάζοντας μεγάλη ποικιλία, ευρεία θεματογραφία και τάση για συνεχή ανανέωση, γεγονός που τού έδωσε το προσωνύμιο «ο αιώνιος έφηβος».

Βιογραφία

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος γεννήθηκε την 1η Μαρτίου 1903 στην Αθήνα. Μεγάλωσε στην πλατεία Ομόνοιας ενώ η οικογένεια του καταγόταν από το χωριό Μάνα ( πρώην Μάρκασι ) Κορινθίας. Μεγάλωσε σε οικογένεια νομικών που δεν τον ενθάρρυναν να ασχοληθεί επαγγελματικά με την τέχνες παρόλο που από την παιδική του ηλικία εμφάνιζε ιδιαίτερο ταλέντο στη ζωγραφική και το σχέδιο.

Υπηρέτησε ως λοχίας τη στρατιωτική του θητεία έως το 1923 και η περίοδος εκείνη στάθηκε η αφορμή για τη γνωριμία του με το συνομήλικό του και αργότερα σημαντικό αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό, ο οποίος απετέλεσε έναν από τους πιο στενούς του φίλους και συνεργάτες.

Τα πρώτα χρόνια της μαθητείας

Το 1924 εισήχθη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και φοίτησε στο εργαστήριο της γλυπτικής του ακαδημαϊκού Θωμά Θωμόπουλου. Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων έλαβε δύο υποτροφίες για τις επιδόσεις του και συνεργάστηκε μαζί με τον διαπρεπή αρχιτέκτονα Αναστάσιο Ορλάνδο στην Τεχνική Υπηρεσία της διεύθυνσης αναστήλωσης αρχαίων και βυζαντινών μνημείων του υπουργείου Παιδείας. Παράλληλα έκφρασε με μαχητικότητα τις απόψεις του για τον εκσυγχρονισμό και την αναδιοργάνωση της διδασκαλίας καθώς και την ανάγκη αύξησης του προϋπολογισμού της σχολής. Αυτές οι απόψεις του σε συνδυασμό με τη στάση του έναντι στον τότε ακαδημαϊσμό και τη συμμετοχή του στην κατάληψη της σχολής από φοιτητές είχαν ως αποτέλεσμα να του επιβληθεί αποβολή από την ΑΣΚΤ το 1927 και το 1928. Τελικά επανεντάχτηκε στην ακαδημαϊκή κοινότητα ένα χρόνο αργότερα χάρη σε παρέμβαση του ποιητή Ιωάννη Γρυπάρη. Το 1929 μαζί με ομάδα συμφοιτητών και φίλων του συνέβαλλαν στο να γίνει καθηγητής της σχολής στο εργαστήριο ζωγραφικής ο Κωνσταντίνος Παρθένης ενώ τον επόμενο χρόνο θα ολοκληρώσει τις σπουδές του.

Το 1927 πήρε μέρος για πρώτη φορά σε ομαδική έκθεση, η οποία είχε φιλανθρωπικό χαρακτήρα και έλαβε χώρα στο σπίτι του λόγιου Νίκου Βέλμου, το χώρο που στέγασε το «Άσυλον Τέχνης».

Υπουργείο Παιδείας 1930-1938

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του επανήλθε στο υπουργείο Παιδείας, καταλαμβάνοντας τη θέση του διακοσμητή στο Γραφείο Μελετών Νέων Σχολικών Κτηρίων των Πόλεων ενώ το διάστημα 1933-1934 εργάστηκε ως καθηγητής σχεδίου στη Σιβιτανίδειο Σχολή Τεχνών και Επαγγελμάτων. Την ίδια περίοδο συνεργάζεται στενά με ζωγράφους και αρχιτέκτονες όπως οι Δημήτρης Πικιώνης, Σπύρος Παπαλουκάς, Πάτροκλος Καραντινός, Νικόλαος Μητσάκης (διευθυντής της υπηρεσίας), Φώτης Κόντογλου, Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας κλπ. Παραιτήθηκε από τη θέση του το 1938. Σημαντικοί παράγοντες αυτής της απόφασης ήταν το πρώτο ταξίδι που πραγματοποίησε μαζί με τη σύζυγό του το 1937 στο Παρίσι ώστε να παρακολουθήσει τη Διεθνή Έκθεση, η έκθεση έργων του Ελ Γκρέκο, η εντύπωση που του έκαναν τα έργα των Ωγκύστ Ροντέν και Σαρλ Ντεσπώ και η ενθάρρυνση της συζύγου του.

Η γνωριμία και ο γάμος με την Ελένη Πασχαλίδου

Γιώργος και Ελένη Ζογγολοπούλου (1937)

Το 1933 ο Ζογγολόπουλος γνωρίστηκε με τη γεννημένη στη Χαλκηδόνα (σημερινό Καντίκιοϊ) της Κωνσταντινούπολης, φοιτήτρια του Κωνσταντίνου Παρθένη και ζωγράφο, Ελένη Πασχαλίδου. Παντρεύτηκαν το 1936 και λίγο πριν ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος απόκτησαν ένα οικόπεδο στο Ψυχικό όπου δημιούργησαν τα επόμενα χρόνια το σπίτι και το εργαστήριό τους, ζώντας μαζί μέχρι και το θάνατο της Πασχαλίδου, το 1991. Το ζεύγος Ζογγολοπούλου είχε επιλέξει συνειδητά να μην αποκτήσει παιδιά.

Καλλιτεχνική δημιουργία

Πρώιμη καλλιτεχνική δημιουργία

Η μαρμάρινη προτομή του Ανδρέα Μιαούλη στο Πεδίον του Άρεως (έργο του 1937)

Στο πρώτο διάστημα της καλλιτεχνικής του δημιουργίας ο Ζογγολόπουλος χρησιμοποίησε ως κύρια υλικά το μάρμαρο και τον ορείχαλκο και ασχολήθηκε κυρίως με παραγγελίες προτομών και μνημείων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα της συγκεκριμένης περιόδου είναι οι ορειχάλκινες προτομές του Μίμη Βιτσώρη («Ο ζωγράφος Μίμης Βιτσώρης», 46 x 20 x 25 εκ., 1934, βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας), του ζωγράφου Ερρίκου Φραντζισκάκη (1937) και της Αριάδνης Ξενάκη (1938), οι μαρμάρινες προτομές του αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης Ανδρέα Μιαούλη (1937) στη δυτική είσοδο του Πεδίου του Άρεως και του αρχαιολόγου Παναγή Καββαδία στο Αρχαιολογικό Μουσείο Επιδαύρου κ.ά. Επίσης φιλοτέχνησε την ορειχάλκινη λάρνακα για τα οστά του Παλαιών Πατρών Γερμανού και επιμελήθηκε ανάγλυφο για το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών με την ονομασία «Πενθούν Πνεύμα».

Το 1931 συμμετείχε ως γλύπτης στην αναδόμηση της πλατείας Ομονοίας ενώ το 1933 έλαβε το δεύτερο βραβείο για τη μελέτη του σχετικά με την ανέγερση μνημείου του Άγνωστου Ναύτη στην Ψυτάλλεια. Το 1939 συμμετείχε και στο σημαντικό διαγωνισμό για τον έφιππο ανδριάντα του Γεωργίου Καραΐσκάκη ( ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε μεταπολεμικά με τον Ζογγολόπουλο να λαμβάνει το τρίτο βραβείο). Το 1938 συμμετείχε στην Α’ Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση στο Ζάππειο (Μάρτιος-Απρίλιος 1938) με δύο γύψινα έργα, την «Κεφαλή κόρης» και το «Κορίτσι», εγκαινιάζοντας μια μακρά συμμετοχή στις Πανελλήνιες Καλλιτεχνικές Εκθέσεις.

Στην Β’ Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση (Μάρτιος-Απρίλιος 1939), ο γλύπτης παρουσίασε επίσης δύο έργα, ένα «Ανάγλυφο» σε γύψο, με την επισήμανση της μεταφοράς σε μάρμαρο, καθώς και ένα «Γυμνό» σε χαλκό και στην Γ’ Πανελλήνια (Μάρτιος-Απρίλιος 1940), εξέθεσε ένα έργο, τη χάλκινη «Κεφαλή γυναικός».

Παράλληλα από το 1932 μέχρι το 1940 ήταν μέλος του καλλιτεχνικού συνδέσμου «Ομάδα Τέχνη». Καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας, οι δημιουργίες του απέσπασαν θετικές κριτικές από προσωπικότητες όπως ο Μαρίνος Καλλιγάς, ο Λέων Κουκούλας και ο Διονύσιος Κόκκινος.

Τα έργα των χρόνων αυτών ακολουθούν τη μεταροντενική αρχαϊζουσα ανθρωποκεντρική παράδοση που χαρακτηρίζει γενικότερα το έργο των Ελλήνων γλυπτών στο μεσοπόλεμο, με σαφέστερη, στην περίπτωση του Ζογγολόπουλου, την επιρροή του γάλλου γλύπτη Σαρλ Ντεσπιώ.

Κατά την περίοδο της Κατοχής, ο Ζογγολόπουλος σκέφτηκε και πρότεινε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τη διεξαγωγή συσσιτίου για τους καλλιτέχνες. Θεματικά τον απασχόλησαν κυρίως ιστορικά και κοινωνικά θέματα της εποχής.

Η πρώτη διεθνής παρουσία-Μπιενάλε Βενετίας (1940)

Το 1940 έλαβε μέρος για πρώτη φορά στη Μπιενάλε της Βενετίας συνδέοντας το όνομά του με τη συγκεκριμένη Μπιενάλε για έξι δεκαετίες, έως και το 2001 όπου σε ηλικία 99 ετών λαμβάνει μέρος για τελευταία φορά με το γλυπτό «Πεντάκυκλο» που από το 2008 βρίσκεται τοποθετημένο στην πλατεία Ομονοίας.

Μετά την Κατοχή

Μετά το τέλος του πολέμου ο Ζογγολόπουλος συνέχισε τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες: το 1946 συμμετείχε σε διάφορες εκθέσεις όπως η Μπιενάλε Καΐρου, η έκθεση ελληνικής τέχνης (Κρατική Ελλήνων Καλλιτεχνών) στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Στοκχόλμης και η έκθεση των μελών της Ελληνογαλλικής Σχολής στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Την ίδια χρονιά εκλέχτηκε πρόεδρος του Συνεταιρισμού Ελλήνων Γλυπτών και αντιπρόεδρος του Καλλιτεχνικού Επαγγελματικού Επιμελητηρίου. Το 1947 κέρδισε το πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό για την ανέγερση μνημείου πεσόντων στο Κερατσίνι (συμμετείχε στο διαγωνισμό με μια μαρμάρινη προτομή της Αριάδνης Ξενάκη). Την επόμενη χρονιά πραγματοποίησε την παρθενική ατομική του έκθεση στην αίθουσα «Ζαχαρίου» στην Αθήνα παρουσιάζοντας γλυπτά, ελαιογραφίες και υδατογραφίες του και συμμετείχε στην πρώτη μεταπολεμική πανελλήνια καλλιτεχνική έκθεση στο Ζάππειο όπου με το γύψινο έργο του «Αριάδνη» απέσπασε ένα από τα βραβεία του διαγωνισμού αλλά και τα θετικά σχόλια του Μανόλη Χατζηδάκη. (πρώτο βραβείο δεν δόθηκε, κατά τη συνήθη τακτική της εποχής).

Ωστόσο, όπως συνέβη και με τις υπόλοιπες βραβεύσεις της Πανελλήνιας, το βραβείο δεν απονεμήθηκε στον καλλιτέχνη. Με αφορμή την απόδοση του πρώτου βραβείου ζωγραφικής στο νεωτεριστή και πολιτικά φιλελεύθερο Κωνσταντίνο Παρθένη για την «Αποθέωση του Αθανάσιου Διάκου» και έχοντας λάβει χώρα σε κλίμα οξύτατης ιδεολογικής και αισθητικής αντιπαράθεσης, η Πανελλήνια του 1948 χαρακτηρίστηκε από την πρωτοφανή παρέμβαση των συντηρητικών, πολιτικά και καλλιτεχνικά, κύκλων στις αποφάσεις της κριτικής επιτροπής, με αποκορύφωμα την ακύρωση όλων των βραβείων.

Η δεκαετία του ’50 – αρχή της αφαίρεσης, το κενό και το πλήρες

Το 1949 ο Ζογγολόπουλος μετέβη στο Παρίσι για σπουδές στο εργαστήριο του Μαρσέλ Ζιμόν (Marcel Gimond) ως υπότροφος της γαλλικής κυβέρνησης. Την ίδια περίοδο συνεργάστηκε με το αρχιτεκτονικό γραφείο του Ζοζέφ Ρενέ Μπινέ (Joseph–René Binet) παρατείνοντας με αυτόν τον τρόπο την παραμονή του στο Παρίσι και συνεχίζοντας τις μελέτες του. Το 1952 μετέβη στην Ιταλία ως υπότροφος του ελληνικού κράτους και ειδικεύεται πάνω στις τεχνικές της χαλκοχυτικής ερχόμενος σε επαφή και με το έργο του Μαρίνο Μαρίνι. Τότε παρατηρείται αλλαγή πάνω στην τεχνική του που τον στρέφει σταδιακά από τον ρεαλισμό προς την αφαίρεση αν και τα γλυπτά του παραμένουν ανθρωποκεντρικά.

Το ίδιο έτος συμμετείχε και κέρδισε μαζί με τον Αχιλλέα Απέργη διαγωνισμό για την ανέγερση του Μνημείου Πεσόντων της Ιτέας, το οποίο είναι διαστάσεων 210 εκ x 110 εκ x34 εκ και είναι τοποθετημένο στην κεντρική πλατεία της κωμόπολης. Την επόμενη χρονιά γίνεται δεκτός στην Ευρωπαϊκή Εταιρία Πολιτισμού (Société Européenne de Culture) και λαμβάνει μέρος σε διαγωνισμό της γκαλερί Τέιτ για το Μνημείο του Άγνωστου Πολιτικού Κρατούμενου.

Το μνημείο του Ζαλόγγου

Ήδη από το 1953 ο Ζογγολόπουλος ξεκίνησε σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό τον σχεδιασμό των μελετών για το διαγωνισμό που είχε προκηρυχτεί για την κατασκευή του μνημείου του Ζαλόγγου. Τον επόμενο χρόνο οι δύο συνεργάτες κέρδισαν το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού και την ανάθεση της υλοποίησης του έργου, για την οποία χρησιμοποιήθηκαν 4500 ασβεστολιθικοί όγκοι. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1960 και τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν παρουσία του βασιλικού ζεύγους στις 10 Ιουνίου 1961. Το μνημείο έχει ύψος 15 μέτρων, μήκος 18 μέτρων και αποτελείται από έξι γυναικείες αφαιρετικές μορφές.

Άλλα έργα - δραστηριότητες

Το 1955 κερδίζει το διαγωνισμό για την ανέγερση του ηρώου των πεσόντων της Κοκκινιάς (κυρίως των θυμάτων του μπλόκου της Κοκκινιάς) το οποίο ολοκληρώθηκε το 1956 και τοποθετήθηκε στην πλατεία της Οσίας Ξένης στη Νίκαια. Πρόκειται για ένα ορειχάλκινο σύμπλεγμα ύψους 3 μέτρων που απεικονίζει δύο ανθρώπινες μορφές: η μια μορφή είναι γυναικεία, φτερωτή και συγκρατεί την άλλη φιγούρα που απεικονίζει ένα νεαρό άνδρα που φαίνεται πληγωμένος. Το γλυπτό χρησιμοποιείται ως έμβλημα από το Δήμο Νίκαιας – Αγ. Ι. Ρέντη.

Τον Μάρτιο του 1956 ο Ζογγολόπουλος επιλέχτηκε ως μέλος της ομάδας καλλιτεχνών που εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 28η Μπιενάλε της Βενετίας (εκτός του ιδίου συμμετείχαν και οι Γαλάνης, Απάρτης, Καπράλος, Τόμπρος, Λουκόπουλος, Παππάς, Σώχος και Γεωργίου). Συμμετείχε στην Μπιενάλε με το έργο του «Σύνθεση για ένα δραματικό θέμα» το οποίο παρόλο που είναι ανθρωποκεντρικό και στα όρια της παραστατικότητας, αποδίδεται με τρόπο αφαιρετικό και έντονα σχηματικό, πιθανότατα ως αποτέλεσμα της μελέτης των έργων του Ανρί Λοράνς. Επίσης αποτελεί το προπαρασκευαστικό στάδιο της μετάβασης που πραγματοποίησε τα επόμενα χρόνια ο Ζογγολόπουλος προς την αφαίρεση. Παραλλαγή αυτής της σύνθεσης σε μικρότερο μέγεθος βρίσκεται στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης και εκτίθεται στο Παράρτημα της Κέρκυρας.

Το 1957 έλαβε μέρος με έξι μεταλλικά γλυπτά στη Μπιενάλε του Σάο Πάολο. Από τα έργα του ξεχώρισαν ο «Ποσειδώνας» και ο «Προμηθέας», οι πρώτες κατά τον ίδιο τον καλλιτέχνη δημιουργίες του που διακρίνονταν για «σημαντική αφαιρετική τάση με τολμηρή διαμόρφωση φανταστικής φόρμας». Το ίδιο έτος συμμετείχε στην εξεταστική επιτροπή του διαγωνισμού του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών για την αποστολή υποτρόφων γλυπτικής στο εξωτερικό, θέση που κράτησε για μια διετία. Το 1958 κέρδισε μαζί με τον αρχιτέκτονα Κώστα Μπίτσιο το διαγωνισμό για την ανάπλαση της πλατείας Ομόνοιας. Τα σχέδια περιλάμβαναν μια υδάτινη γλυπτική σύνθεση από πίδακες όπου θα είχε σε κεντρικό σημείο το γλυπτό «Ποσειδώνας», που είχε εκτεθεί το 1957 στο Σάο Πάολο. Το έργο εγκαινιάστηκε το 1960 χωρίς όμως τον «Ποσειδώνα».

Η δεκαετία του ’60 – έμφαση στις γεωμετρικές φόρμες

Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60 ο Ζογγολόπουλος συμμετείχε σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας όπως στη Γαλλία (το 1960 στο Διεθνές Σαλόνι Ελεύθερης Τέχνης και το 1961 και 1963 στο Μουσείο Ροντέν), στο Ισραήλ (σε ομαδική έκθεση ελληνικής τέχνης του 1962 που παρουσιάστηκε σε Ιερουσαλήμ, Χάιφα και Τελ Αβίβ), στη Ρουμανία, στην Τουρκία, στην Ιταλία, στις ΗΠΑ κλπ.

Το 1964 ενόψει της συμμετοχής του στη Μπιενάλε της Βενετίας δημιούργησε μια σειρά αφαιρετικών και γεωμετρικών ορειχάλκινων γλυπτών ένα από τα οποία, οι «Δελφοί», τοποθετήθηκε το 1989 στη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Βασιλέως Κωνσταντίνου κοντά στο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης στο κέντρο της Αθήνας. Την επόμενη χρονιά πραγματοποίησε την πρώτη του παρουσία στην έκθεση του Salon de la Jeune Sculpture του Παρισιού (τα επόμενα χρόνια συμμετείχε στην έκθεση ανελλιπώς μέχρι το 1975) και συμμετείχε στην Όγδοη Πανελλήνια Έκθεση όπου απέσπασε θετικές κριτικές. Συγκεκριμένα ο Ζογγολόπουλος εξέθεσε πέντε αφηρημένα έργα: «Το κάστρο» (1965, χαλκός), «Καλάβρυτα» (1963, χαλκός), «Μυκήναι» (1963, χαλκός), «Λευκή φιγούρα» (1964, αλουμίνιο) και «Δελφοί» (1964, χαλκός). Στο μεγάλο διάστημα που μεσολάβησε από την τελευταία συμμετοχή του σε Πανελλήνια Έκθεση, έχει συντελεστεί η μετατόπισή του από την παραστατική στην αφηρημένη γλυπτική.

Το 1966 κέρδισε το πρώτο βραβείο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης για το έργο του «Cor-ten», ένα γλυπτό ύψους 17 μέτρων, φτιαγμένο από κράμα μετάλλου Cor-ten που αναπαριστά αφαιρετικά τη Νίκη της Σαμοθράκης και τοποθετήθηκε στη βόρεια πύλη της ΔΕΘ. Το ίδιο έτος τιμήθηκε για την προσφορά του στην ελληνική Τέχνη από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο Β΄ με τον Χρυσό Σταυρό του Βασιλικού Τάγματος του Γεωργίου Α΄, απέφυγε όμως να παραβρεθεί στη δεξίωση που πραγματοποιήθηκε και να παραλάβει το παράσημο. Από τα μέσα της δεκαετίας αρχίζει η μετατόπισή του από την παραστατική στην αφηρημένη γλυπτική. Άλλες δημιουργίες του εκείνης της δεκαετίας είναι οι δύο αφαιρετικές συνθέσεις με την ονομασία «Κυκλώπειο» του 1966 (ένα ύψους 4,5 μέτρων φτιαγμένο από υλικό cor-ten και ένα ορειχάλκινο διαστάσεων 46 x 57 εκ), η «Ελιά» (1966), ο «Αλέξανδρος» (1968), το «Plexiglas και φως» (1969) κλπ. Επιπλέον συνεχίστηκε η παρουσία του καλλιτέχνη σε ομαδικές εκθέσεις του εξωτερικού.

Από το 1960 ως το 1988 ήταν μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Société Européenne de Culture Prés la Biennale της Βενετίας στην οποία εντάχθηκε το 1953 και υπήρξε τακτικός συνεργάτης του περιοδικού της “Comprendre”. Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).

Η δεκαετία του ’70 – η κινητική τέχνη και η διαφάνεια των υλικών

Στις αρχές της δεκαετίας του '70 ο Ζογγολόπουλος ήταν ένας από τους πρώτους Έλληνες καλλιτέχνες που ασχολήθηκε με την kinetic art ( η «κινητική τέχνη» παρουσιάστηκε το 1955 στη γκαλερί Denise René στο Παρίσι, ωστόσο άργησε να κάνει την εμφάνισή της στην Ελλάδα) θέλοντας να συνδυάσει την τέχνη με την τεχνολογία. Δημιουργεί εκείνη την εποχή τα πρώτα του κινητικά γλυπτά, τα οποία παρουσιάζει σε ατομική έκθεση στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί το νερό στα έργα του, που στην πλειονότητά τους τα δομεί σε ανοξείδωτο χάλυβα, ενώ πέραν της κίνησης περνά και στην αξιοποίηση του φωτός στις νέες δημιουργίες του.

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος με το έργο του "Φακός με καμινάδες" σε ατομική του έκθεση στην Γκαλερί Bernier το 1990

Το 1973 δημιούργησε το μεταλλικό έργο «Διάφραγμα» ή «Φατνώματα του Μέρλιν», μια κατασκευή που ξεπερνά σε ύψος τα 3 μέτρα και σε μήκος τα 10 μέτρα. Αρχικά τοποθετήθηκε το 1973 στα γραφεία της ασφαλιστικής εταιρείας «Αστήρ» στην οδό Μέρλιν στο Κολωνάκι και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στα κεντρικά γραφεία της Εθνικής Ασφαλιστικής στη Λεωφόρο Συγγρού. Κύρια χαρακτηριστικά του «Διαφράγματος» είναι η γεωμετρία, ο ρυθμός και η επανάληψη ορθογωνίων σχημάτων στα οποία εναλλάσσονται διαφορετικά εικαστικά μοτίβα.

Σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας ο καλλιτέχνης ασχολήθηκε με τη σύνθεση συμβολικών έργων στα οποία πρόσθετε ειδικούς μεγεθυντικούς φακούς με σκοπό την επίτευξη οπτικών τρικ. Ενδεικτικά έργα εκείνης της εποχής είναι «Τα δώρα», «Το αβγό», «Φακός & φωλιά». «Οι σπείρες» κ.ά., που παρουσιάστηκαν σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.

Το 1974 ο Ζογγολόπουλος ήταν ένας από τους καλλιτέχνες που πήραν θέση στο δημοψήφισμα για τη μορφή του ελληνικού πολιτεύματος υποστηρίζοντας την κατάργηση της μοναρχίας. Το 1977 εγκρίθηκε στο πρόσωπο του τιμητική απονομή σύνταξης για την προσφορά του στην ελληνική Τέχνη.

Την ίδια χρονιά το ζεύγος Ζογγολόπουλου απέκτησε ιδιόκτητο ατελιέ στο Παρίσι μοιράζοντας έκτοτε το χρόνο του μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας για καλλιτεχνικούς λόγους. Εκείνη τη δεκαετία παρουσίασε τις δημιουργίες του σε δεκάδες ομαδικές αλλά και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πόλεις του εξωτερικού (Παρίσι, Βενετία, Βουδαπέστη, Βαρσοβία, Γενεύη κλπ).

Η δεκαετία του ’80 – βραβεία και δημόσια γλυπτική

Το 1981 συνεργάζεται με τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Τομπάζη για το διαγωνισμό διαμόρφωσης της πλατείας Κλαυθμώνος. Η πρότασή τους θα λάβει το Α’ βραβείο, ωστόσο η υλοποίηση της δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Από το 1983 μέχρι το 1986 ο Ζογγολόπουλος και ο Τομπάζης συνεργάζονται ξανά, αυτή τη φορά συμμετέχοντας στο διαγωνισμό για τη δημιουργία του Μνημείου Εθνικής Αντίστασης στον Γοργοπόταμο. Ο γλύπτης σχεδίασε σε μια σφαίρα ύψους 18 μ., η οποία σχηματίζεται με διαφάνεια από κάθετα και οριζόντια διασταυρούμενες μεταλλικές ευθείες, ένα αφαιρετικό σύμβολο χωρίς μελοδραματικές εξάρσεις. Επιπλέον το γλυπτό είχε ηχοκινητική λειτουργία, καθώς στο κέντρο της σφαίρας προβλέπονταν ορθογώνιες μεταλλικές πλάκες σχεδιασμένες να ηχούν με τη δύναμη του ανέμου. Και αυτή η μελέτη λαμβάνει το Α’ βραβείο, όμως ούτε αυτό το έργο θα υλοποιηθεί.

Το 1986 εγκαινιάζεται η τριβή του Ζογγολόπουλου με το μοτίβο της ομπρέλας, ενός συνηθισμένου καθημερινού αντικείμενου για την προστασία από τα καιρικά φαινόμενα, το οποίο μετατρέπεται από τον καλλιτέχνη σε βασικό εικαστικό θέμα της δημιουργίας του. Το πρώτο του έργο είναι φτιαγμένο από ανοξείδωτο χάλυβα και έχει διαστάσεις 230 x 30 x 135 εκατοστά.

Το 1987 συμμετείχε με το έργο «Φακός και Κύκλοι» (ανοξείδωτος χάλυβας και πλεξιγκλάς, ύψος: 136 εκ.) στην Πανελλήνια Έκθεση του 1997, όταν ο θεσμός αναβίωσε μετά από πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ) και ανταπόκριση του Υπουργείου Πολιτισμού. Το έργο του Ζογγολόπουλου παρουσίαζε βασικά χαρακτηριστικά της ώριμης παραγωγής του γλύπτη: τη χρήση βιομηχανικών υλικών, την ελάφρυνση της γλυπτικής μάζας, την έμφαση στο ρόλο του κενού ως ισοδύναμου συντελεστή της φόρμας, τις μεταβαλλόμενες τονικότητες των επιφανειών και τη διαφάνεια του υλικού. Όσον αφορά την Έκθεση, βαδίζοντας στο πρότυπο της Όγδοης Πανελλήνιας και με πολύ αυστηρότερα κριτήρια, η κριτική επιτροπή οργάνωσε την πιο ολιγάριθμη, σε καλλιτέχνες και έργα, Πανελλήνια, προκαλώντας την έντονη δυσαρέσκεια του ΕΕΤΕ και των αποκλεισμένων καλλιτεχνών, που έφταναν σχεδόν το 70% των υποψηφιοτήτων.

Το 1989 δημιούργησε το διαμέτρου 3,64 μέτρων υδροκινητικό γλυπτό «Ασπίδα», το οποίο κατασκευάστηκε από ανοξείδωτο χάλυβα και τοποθετήθηκε στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

1990 - 2004: γλυπτά στο δημόσιο αστικό χώρο - οι «Ομπρέλες»

Την επόμενη χρονιά (1990) συνεργάστηκε για άλλη μια φορά με τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Τομπάζη για το Μνημείο της Μάχης της Κρήτης. Κερδίζουν το Α’ βραβείο χωρίς ωστόσο το γλυπτό να υλοποιηθεί.

Το 1993 συμμετέχει στη Μπιενάλε Βενετίας με ατομική έκθεση παρουσιάζοντας το υδροκινητικό γλυπτό «Ομπρέλες». Το 1995 θα είναι σημαντικό για τις «Ομπρέλες». Το γλυπτό έτυχε ευρείας αποδοχής και αναγνωρισιμότητας, παρουσιάστηκε από το γλύπτη στη Μπιενάλε της Βενετίας ως μια στατική αυτή τη φορά συστοιχία από αιωρούμενες ομπρέλες που αέρινα στηρίζονται σε διαγώνιους άξονες και επιλέχτηκε για να τοποθετηθεί στην είσοδο της έκθεσης πάνω σε μια πλωτή εξέδρα.

Οι «Ομπρέλες» του Ζογγολόπουλου στις Βρυξέλλες.

Εκείνη τη χρονιά οι «Ομπρέλες» θα κερδίσουν το Α’ βραβείο στον Πανευρωπαϊκό διαγωνισμό που διεξήχθη για την τοποθέτηση έργων τέχνης στο κτήριο του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες και θα τοποθετηθούν στο Cour d’ Honneur του κτηρίου, όπου βρίσκεται και σήμερα. Το 1997 όταν η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, οι «Ομπρέλες» τοποθετήθηκαν στην παραλία της πόλης όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα. Ένα χρόνο αργότερα, ο γλύπτης θα δημιουργήσει ένα παρόμοιο γλυπτό για το Ψυχικό, το προάστιο της Αθήνας στο οποίο είχε εγκατασταθεί από τον Μεσοπόλεμο. Το γλυπτό τοποθετήθηκε από τον Δήμο στο Φάρο Ψυχικού επί της Λεωφόρου Κηφισίας.

Το 1997 ο Ζογγολόπουλος κατασκεύασε και το γλυπτό «Tel – Néant» (σημαίνει «προς το κενό / άπειρο ή αυτό το χάος»), το οποίο φτιαγμένο από ανοξείδωτο χάλυβα, στόχευε να δώσει την εκδοχή του καλλιτέχνη για την ανθρώπινη επικοινωνία. Το έργο εκτέθηκε τα επόμενα χρόνια στο Βερολίνο και τη Βαΐμάρη προτού τοποθετεί στο Μέγαρο του ΟΤΕ στο Μαρούσι.

Το 1998 δημιούργησε από ανοξείδωτο μέταλλο το γλυπτό «Ολυμπιακοί Κύκλοι» ως μια αναφορά στο σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων, αν και το γλυπτό απαρτίζεται από έξι κύκλους. Το έργο εκτίθεται στην Εθνική Γλυπτοθήκη. Το 1999 δημιούργησε τη «Στήλη», την οποία παρουσίασε το 1999 στη Μπιενάλε Βενετίας. Κύρια χαρακτηριστικά του γλυπτού είναι ο ανοξείδωτος χάλυβας από τον οποίο κατασκευάστηκε και η οπτική ίνα που το διαπερνά κάθετα. Το 2001 τοποθετήθηκε σε υπαίθριο χώρο της Αθήνας (Πάρκο Ριζάρη). Το 1999 δημιούργησε και το γλυπτό «Αίθριο» που τοποθετήθηκε στη Πλατεία Συντάγματος, στο τεράστιο κενό (25 μ. ύψος και 8,5 μ. διάμετρος) από το οποίο κατέβηκε ο «μετροπόντικας» για τη διάνοιξη του μετρό. Το 2001 κατασκεύασε το γλυπτό «Πεντάκυκλο», μια υδροκινητική σύνθεση με την οποία ο Γιώργος Ζογγολόπουλος πραγματοποίησε την τελευταία του συμμετοχή στη Μπιενάλε της Βενετίας. Έπειτα το γλυπτό τοποθετήθηκε στην πλατεία Ομονοίας. Την ίδια χρονιά φιλοτέχνησε τους «Ολυμπιακούς Κύκλους» (ύψους 15 μέτρων και βάρους 9 τόνων) και την «Ειράνα», το τελευταίο έργο της ζωής του που ονομάστηκε από τον δωρικό τύπο του ονόματος Ειρήνη και βρίσκεται από το 2010 στην Υπαίθρια Γλυπτοθήκη Ψυχικού της Πλατείας Γιώργου Ζογγολόπουλου.

Τα τελευταία χρόνια και η ίδρυση του Ιδρύματος Γιώργου Ζογγολόπουλου

Ο Ζογγολόπουλος ήταν παραγωγικότατος μέχρι το τέλος της ζωής του. Από τις 30 Ιανουαρίου ως τις 21 Μαρτίου 2002 πραγματοποίησε την τελευταία ατομική έκθεση της καριέρας του εγκαινιάζοντας ταυτόχρονα τη γκαλερί Αστρολάβος-Art life στην Αθήνα.. Πέθανε στις 11 Μαΐου 2004 και ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο της Κηφισιάς. Λίγο πριν τον θάνατό του, τον Φεβρουάριο του 2004, ίδρυσε το κοινωφελές Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου. Στο Ίδρυμα κληροδότησε όλο το καλλιτεχνικό του έργο, καθώς και εκείνο της συζύγου του. Έδρα του ιδρύματος είναι το διαμέρισμα σε πολυκατοικία του στο Παλαιό Ψυχικό το οποίο τη δεκαετία του 1970 πήρε τη θέση της παλιάς μονοκατοικίας του ζεύγους. Οι χώροι του Ιδρύματος είναι επισκέψιμοι και κανείς μπορεί εκεί να δει τόσο έργα τέχνης όσο και αρχειακό υλικό. Το ίδρυμα προσφέρει επίσης ετήσια υποτροφία σε φοιτητές της ΑΣΚΤ, ενώ πραγματοποιεί ξεναγήσεις και εκθέσεις.

Τον Οκτώβριο του 2010 ο

Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού εγκαινίασε την Υπαίθρια Γλυπτοθήκη Ψυχικού στην πλατεία «Γιώργου Ζογγολόπουλου» όπου τοποθετήθηκαν έξι γλυπτά μεγάλων διαστάσεων του καλλιτέχνη.

Άποψη του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου.

Ο ζωγράφος Γιώργος Ζογγολόπουλος

Πέρα από τη γλυπτική ο Ζογγολόπουλος ασχολήθηκε και με τη ζωγραφική. Το ζωγραφικό του έργο είναι σχετικά άγνωστο σε σχέση με το αντίστοιχη καλλιτεχνική του πορεία στη γλυπτική. Παράλληλα με τη γλυπτική δεν σταματά να ζωγραφίζει, ενώ η εξέλιξη που έχει από την παραστατικότητα στην αφαίρεση είναι φανερή και στη ζωγραφική του. Ανάμεσα στα ζωγραφικά του έργα θα ανακαλύψει κανείς τη ζωγραφική αποτύπωση των θεμάτων που τον απασχολούν και στη γλυπτική του, όπως βασικά γεωμετρικά σχήματα, κύκλοι, τετράγωνα, ευθείες, αλλά και ομπρέλες, φακοί, αυγά, καμινάδες.

Στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου διαφυλάσσεται το σύνολο του ζωγραφικού έργου που άφησε ο καλλιτέχνης, καθώς και πληθώρα σκίτσων, σχεδίων και αρχιτεκτονικών σχεδίων που εκπόνησε στη διάρκεια της ζωής του.

Ατομικές εκθέσεις

ΕΛΛΑΔΑ

1948: Γκαλερί Ζαχαρίου, Αθήνα

1962: Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο Σχολών Δοξιάδη, Αθήνα

1971: Στοά Σίγμα – Βήτα, Ερέτρια

1971: Ελληνοαμερικανική Ένωση, Αθήνα

1979: Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα

1984: Ινστιτούτο Goethe, Αθήνα

1990: Γκαλερί Jean Bernier

1992: Γκαλερί Jean Bernier

1993: Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη

1995: Γκαλερί Καπάτος, Αθήνα

2003: Γκαλερί Αστρολάβος-Art life, Αθήνα

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

1976: Campo Pisani, Βενετία

1977: Μουσείο Βαρσοβίας, Zacheta, Πολωνία

1978: Εθνικό Μουσείο Budayari Palota, Βουδαπέστη, Ουγγαρία

1982: Ευρωπάλια Ελλάς, Palais des Beaux-Arts, Βρυξέλλες

1991: BASEL 22, Γκαλερί Jean Bernier

1991: Biennale Βενετίας

1991: FIAC, Γκαλερί Denise Rene

1993: Biennale Βενετίας

1993: Biennale Von Vending

1995: Centenaire Biennale Βενετίας, Riva dei Giardini

1997: Biennale Βενετίας, Riva dei Giardini

Ομαδικές εκθέσεις

ΕΛΛΑΔΑ

1927: οικία Νίκου Βέλμου – «Άσυλον Τέχνης», Αθήνα

1933: Ζάππειο, Αθήνα

1933: Ομάδα Τέχνη, Αθήνα

1934: Πρώτη Αρχιτεκτονική Έκθεσις, αίθουσα «Ατελιέ», Αθήνα

1935: «Αίθουσα Στρατηγοπούλου», Αθήνα

1936: Γκαλερί GEO

1936: Ομάδα Τέχνης, Αθήνα

1936: «Αίθουσα Καλλιτεχνών Ατελιέ», Αθήνα

1937: Ομάδα Τέχνη, Θεσσαλονίκη (ΔΕΘ)

1937: Γκαλερί Νίνας Ρωκ, Αθήνα

1938: Α’ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεση, Ζάππειο, Αθήνα

1938: Ομάδα Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, Αθήνα

1938: Ομάδα Τέχνης, Θεσσαλονίκη

1939: Β’ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, Ζάππειο, Αθήνα

1939: Γ’ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεση, Ζάππειο, Αθήνα

1940: Ομάδα Τέχνη, Αθήνα

1940: Αίθουσα Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Αθήνα

1946: Εκδηλώσεις Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών - «Auberge de la Jeunesse», Αθήνα

1946: Casa d’ Italia, Αθήνα

1948: Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, Ζάππειο, Αθήνα

1949: Έκθεσις Συγχρόνου Ελληνικής Τέχνης, Ζάππειο, Αθήνα

1950: Ομάδα Στάθμη, Ζάππειο, Αθήνα

1953: Διεθνής Έκθεση Αρχιτεκτονικής, Ζάππειο, Αθήνα

1954: Αίθουσα Ξενοφώντος 10, Αθήνα

1955-1956: Αίθουσα Ατελιέ, Αθήνα

1956: Διεθνής Έκθεση Αρχιτεκτονικής, Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα

1957: Γαλλικό Ινστιτούτο, Αθήνα

1958: Γκαλερί Κούρος, Αθήνα

1958: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα

1958: Αίθουσα Τροπαίων Ανάκτορα, Αθήνα

1958: Αίθουσα Χίλτον, Αθήνα

1958: Γκαλερί «Ζυγός», Αθήνα

1958: Γκαλερί «Μέρλιν», Αθήνα

1958: Γκαλερί «Νέες Μορφές», Αθήνα

1958-1959: Γκαλερί «Αρμός», Αθήνα

1959: Γκαλερί Κλειώ, Ύδρα

1960: Γκαλερί Κλειώ, Ύδρα

1960: Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα

1961: Γκαλερί Τέχνης, Αθήνα

1962: Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο, Αθήνα

1962: Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα

1962: Αίθουσα «Τέχνη», Θεσσαλονίκη (με Ελένη)

1963: Ομάδα Τέχνη, Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, Αθήνα

1963: Γκαλερί Χίλτον, Αθήνα

1963: Ομάδα Τέχνη, Αίθουσα Βασιλικής Αγίου Μάρκου Ηρακλείου, Ηράκλειο

1963: Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών Ρολόι, διοργάνωση Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα

1963: Ομάδα Τέχνη, Δήμος Κερατσινίου, Αθήνα

1963: Γκαλερί Z-Μ, Θεσσαλονίκη

1964: Γκαλερί Χίλτον, Αθήνα

1964: Ομάδα Τέχνη, Αίθουσα Τελετών Δήμου Κερατσινίου, Αθήνα

1964: Μέρλιν, Αθήνα

1965: Αίθουσα τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα

1965: Αίθουσες της Τέχνης, Θεσσαλονίκη

1965: Αίθουσα Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Τέχνη», Θεσσαλονίκη

1965: Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις (8^η), Ζάππειο, Αθήνα

1965: Γκαλερί Άστορ, Αθήνα

1965: Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα

1965: Μέρλιν, Αθήνα

1965: Μπιενάλε Αθηνών, Λόφος Φιλοπάππου, Αθήνα

1965: Γκαλερί Χίλτον, Αθήνα

1966: Ελληνοαμερικανική Ένωση, Αθήνα

1966: Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα

1966: Γκαλερί Άστορ, Αθήνα

1967: Αίθουσα τέχνης Χίλτον, Αθήνα

1967: Γκαλερί Ζ-Μ, Θεσσαλονίκη

1967: Πνευματική Εστία Νίκαιας, Νίκαια, Αθήνα

1969: Νέα Γκαλερί, Αθήνα

1969: Γκαλερί Χίλτον, Αθήνα

1970: Γκαλερί P.R., Αθήνα

1970: Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα

1970: Γκαλερί Ζ-Μ, Θεσσαλονίκη

1971: Γκαλερί Χίλτον, Αθήνα

1971: Ελληνοαμερικανική Ένωση, Αθήνα

1971: Γκαλερί Άστορ, Αθήνα

1971-1972: Νέα Γκαλερί, Αθήνα

1972: Γκαλερί Χίλτον

1972: Μαντρότοιχος Σπύρου Βασιλείου, Ερέτρια

1972: Γκαλερί Δεσμός, Αθήνα

1972: Απολλώνιο, Πόρτο Ράφτη

1972: Γκαλερί Δεσμός, Αθήνα

1973: Γκαλερί Χίλτον, Αθήνα

1973: Απολλώνιο, Πόρτο Ράφτη

1973: Γκαλερί Δεσμός, Αθήνα

1973: Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο Ώρα, Αθήνα

1973: Αίθουσα «Δεσμός», Πόρτο Ράφτη

1983: Κέντρο Επιστημονικών Μελετών, Αθήνα

1984: Γκαλερί «Τρίτο Μάτι», Αθήνα

1984: Σύνδεσμος Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα 1984 Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα

1986: «Μνήμες-Αναπλάσεις-Αναζητήσεις», Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα

1987: Φεστιβάλ Πάτρας

1993: Galerie 3 - Art Athina

1995: Πνευματικό Κέντρο Ρεθύμνου, Κρήτη

1996: Γκαλερί Denise René - Art Athina

1997: Κέντρο Μοντέρνας Τέχνης, Ρέθυμνο, Κρήτη

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

1936: Ομάδα Τέχνη, Σόφια

1936: Γκαλερί Αρνό, Βιέννη

1937: Έκθεση Ελλήνων Καλλιτεχνών, Βιέννη

1940: Biennale Βενετίας

1946: Ακαδημία Καλών Τεχνών Στοκχόλμης, Στοκχόλμη

1947: Biennale Καΐρου

1947: Μουσείο Στοκχόλμης

1953: «Άγνωστος Πολιτικός Εξόριστος/ Κρατούμενος», Tate Gallery, Λονδίνο

1954: Μουσείο Βελιγραδίου, Κρατική Αίθουσα Mali Kalomegdan, Βελιγράδι

1955: Έκθεση Αλεξανδρείας, Αλεξάνδρεια

1956: Biennale Βενετίας

1957: Biennale του Σάο Πάολο, Βραζιλία

1958: Δώδεκα Έλληνες Καλλιτέχνες στις ΗΠΑ, περιοδεία στις ΗΠΑ

1959: Γκαλερί «Creuze», Παρίσι

1960: Palais de Beaux Arts, Παρίσι

1961: Μουσείο Rodin, Παρίσι

1962: Μουσείο Bezalel, Ισραήλ

1962: Έκθεση Ελλήνων Καλλιτεχνών, Βουκουρέστι

1962-1963: Έκθεση Ελλήνων Καλλιτεχνών, Άγκυρα – Κωνσταντινούπολη

1963: Μουσείο Rodin, Σύγχρονη Γλυπτική, Παρίσι

1963: Χίλτον Κύπρου

1963: Γκαλερί Grattacielo, Μιλάνο

1964: Biennale Βενετίας

1964: Διεθνής Έκθεση Νέας Υόρκης, Νέα Υόρκη

1964: 10^η Διεθνής Έκθεση Ζωγραφικής, Τύνιδα

1967: Gallerie du Perron, Γενεύη

1968: Μουσείο Rodin, Παρίσι

1968: Galleria Europa Arte, Ανκόνα

1968-1975: Salon de la Jeune Sculpture, Παρίσι

1969: Παλαιά Αγορά Παρισιού, Παρίσι

1970: Λήδρα Παλλάς, Λευκωσία

1970: Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο Ώρα, Λεμεσός

1970: Orangerie du Luxembourg, Παρίσι

1972: 72éme Salon de la Jeune Sculpture, Παρίσι

1973: Κήποι του Λουξεμβούργου, Παρίσι

1973: Γκαλερί Perron, Γενεύη

1979, 1988, 1990: Grands et Jeunes d’ Aujourd’ hui, Grand Palais, Παρίσι

1985: Salon de Mai, Grand Palais, Παρίσι

1986: Salon des Comparaisons, Grand Palais, Παρίσι

1988: Διεθνής Σύγχρονης Γλυπτικής, Colioure, Γαλλία

1991: Γκαλερί Jean Bernier - Βassel 22

1991: Γκαλερί Denise René – FIAC

1991: Biennale Βενετίας - Architecture Internationale

1993: "De la main à la tête, l'objet théorique", Domaine de Kerguéhennec, Bignan, Γαλλία

Τα μνημεία και η δημόσια γλυπτική

Έργα που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους – μουσεία – φορείς

- Εθνική Πινακοθήκη, Πορτραίτο ζωγράφου Δ. Βιτσώρη (1934)

- Πεδίον του Άρεως, Ανδρέας Μιαούλης (1935/37)

- Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, Κεφαλή Ερρίκου Φραντζισκάκη (1937)

- Αρχαιολογικό Μουσείο Επιδαύρου, Προτομή αρχαιολόγου Παναγή Καββαδία (1938)

- Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, Πενθούν Πνεύμα (1939)

- Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, Πενθούν Πνεύμα (1943)

- Β’ Νεκροταφείο Αθηνών, Πενθούν Πνεύμα (1943)

· 2006 Κήπος Προεδρικού Μεγάρου : έργο«Tel-Néant»

· 2006 Κεντρικά γραφεία της Εθνικής Ασφαλιστικής, Λεωφόρος Συγγρού, Αθήνα : έργο «Διάφραγμα»

· 2010 Κήπος Προεδρικού Μεγάρου : έργο«Ζάλογγο»

· 2010 Πλατεία «Γιώργου Ζογγολόπουλου», Λεωφόρος Δημοκρατίας, Ψυχικό : τα έργα «Ποσειδώνας», «Ειράνα», «Στήλη», «Ολυμπιακοί κύκλοι», «Γλυπτό ΔΕΘ» και «Αλέξανδρος»

· 2010 Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου – Γκίκα: «Ποιητής», «Ζάλογγο», «ΔΕΘ».

· 2012 Γενικά Αρχεία του Κράτους «Τρεις Κύκλοι»

Βραβεία, διαγωνισμοί και τιμητικές διακρίσεις

· 1937 Πεδίον του Άρεως : Προτομή του Ανδρέα Μιαούλη

· 1947 Μνημείο Δήμου Αγίου Γεωργίου, Πειραιάς : Α’ βραβείο

· 1952 Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για μια εκκλησία 1000 ατόμων.

· Α’ βραβείο σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Π. Καραντινό,

· 1954 Μνημείο Ζαλόγγου, Ζάλογγο, Ήπειρος : Α’ βραβείο σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό

· 1955 Μνημείο Δήμου Νίκαιας : Α’ βραβείο

· 1958 Πλατεία της Ομονοίας, Αθήνα : Α´ βραβείο για την διαμόρφωση της πλατείας με τους πίδακες και το γλυπτό «Ποσειδώνας», σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Κ. Μπίτσιο (Το γλυπτό ποτέ δεν τοποθετήθηκε)

· 1959 Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για σχολικό συγκρότημα

· Στην Αγ. Παρασκευή, Β’ βραβείο

· 1966 Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης : «Γλυπτό ΔΕΘ», Α’ βραβείο

· 1967 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης : Μνημείο για τον Κύπριο φοιτητή Κυριάκο Μάτση, Α’ βραβείο

· 1973 Ανώνυμη Ασφαλιστική εταιρία «ΑΣΤΗΡ», οδός Μέρλiν, Αθήνα : Γλυπτό «Διάφραγμα»

· 1974 Τράπεζα Πίστεως (Alpha Bank), Λεωφόρος Κηφισίας, Ψυχικό: Γλυπτό «Ελιά»

· 1981 Α’ βραβείο στον διαγωνισμό για τη διαμόρφωση της πλατείας Κλαυθμώνος σε συνεργασία αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Τομπάζη. (Δεν πραγματοποιήθηκε)

· 1986 Μνημείο Εθνικής Αντιστάσεως Γοργοποτάμου σε συνεργασία αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Τομπάζη, Α’ βραβείο (Το γλυπτό ποτέ δεν τοποθετήθηκε)

· 1986 Μνημείο Αγωνιστών Αντίστασης του Πανεπιστημίου Αθηνών

· για την Αντίσταση στην Κατοχή, Β’ βραβείο ( δεν εδόθη πρώτο)

· 1989 Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών : γλυπτό «Ασπίδα»

· 1991 Μνημείο για τη Μάχη της Κρήτης στο Νομό Χανίων σε συνεργασία αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Τομπάζη, Α’ βραβείο (Το γλυπτό ποτέ δεν τοποθετήθηκε).

· 1993 Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - Θεσσαλονίκη : Υδροκινητικό έργο «Ομπρέλες»

· 1995 Biennale της Βενετίας : το έργο «Ομπρέλες» στήνεται σε πλωτή εξέδρα στο Gran Canale

· 1995 Κεντρική είσοδος στο Cour d’ Honneur του κτιρίου του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βρυξέλλες : Υδροκινητικό έργο «Ομπρέλες», Α’ πανευρωπαϊκό βραβείο

· 1997 «Θεσσαλονίκη – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» : έργο «Ομπρέλες» στην παραλία

· 1997 Biennale Βενετίας, Riva Dei Giardini : έργο «Tel-Néant» στην είσοδο της έκθεσης πάνω σε πλατφόρμα μέσα στην θάλασσα.

· 1998 Βερολίνο πλατεία Wittenberg : έργο «Tel-Néant» μπροστά από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού.

· 1998 Βερολίνο, πλατεία Wittenberg : έργο «Tel-Néant»

· 1988 Είσοδος Ψυχικού στην Λεωφόρο Κηφισίας : έργο «Ομπρέλες»

· 1999 Γερμανία, Βαϊμάρη - Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, κεντρική πλατεία : έργο «Στήλη»

· 1999 Κεντρικός σταθμό του μετρό στην Πλατεία Συντάγματος : έργο«Αίθριο»

· 2001 Πλατεία Ομονοίας, Αθήνα : έργο «Πεντάκυκλο»

· 2001 Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος»: έργο«Ολυμπιακοί Κύκλοι»

· 2001 Αττικό Μετρό, στάση Ευαγγελισμός, πάρκο Ριζάρη : έργο«Στήλη»

· 2001 Μέγαρο ΟΤΕ, Μαρούσι : έργο «Tel-Néant»

Βιβλιογραφία

• Ετήσια Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις 1938, Κατάλογος των εκτιθεμένων έργων, Ζάππειον Μέγαρον, Μάρτιος-Απρίλιος 1938 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, Κατάλογος των εκτιθεμένων έργων, Ζάππειον Μέγαρον, Μάρτιος-Απρίλιος 1939 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, Κατάλογος των εκτιθεμένων έργων, Ζάππειον Μέγαρον, Μάρτιος-Απρίλιος 1940 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις 1948, Κατάλογος των εκτιθεμένων έργων, Ζάππειον Μέγαρον, 1 Νοεμβρίου – 15 Δεκεμβρίου (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Δ’ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, κατάλογος έκθεσης, Ζάππειον Μέγαρον, Απρίλιος-Μάιος 1952 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Ε’ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, κατάλογος έκθεσης, Ζάππειον Μέγαρον, Μάιος-Ιούνιος 1957 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• ΣΤ’ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, κατάλογος έκθεσης, Ζάππειον Μέγαρον, 23 Οκτωβρίου - 28 Νοεμβρίου 1960 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Ζ’ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις, κατάλογος έκθεσης, Ζάππειον Μέγαρον, 21 Απριλίου - 1 Ιουνίου 1963 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Όγδοη Πανελλήνιος Έκθεσις. Ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, διακοσμητική, κατάλογος έκθεσης, Ζάππειον Μέγαρον, Απρίλιος 1965 (αρχείο Ε.Π.Μ.Α.Σ.).
• Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση 1987, κατάλογος έκθεσης, Υπουργείο Πολιτισμού _Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, Αθήνα 1987.
• Βακαλό Ελένη, «Η Ζ΄ Πανελλήνιος. Διαπιστώσεις καιπροτάσεις», περ. Ζυγός, τεύχ. 90, Μάιος 1963, σ. 36, 74.
• Βακαλό Ε., «Η’ Πανελλήνιος Έκθεση, 3», εφ. Τα Νέα, 30 Απριλίου 1965. Αναδημοσιεύεται στο Ε. Βακαλό, Κριτική των εικαστικών τεχνών.1950-1974, επιλ.-επιμ. Ό. Δανιηλοπούλου, τόμ. Α΄, Κέδρος, Αθήνα 1996, σ. 347-350.
• Ζίας Νίκος, «Ανασκόπηση των προηγούμενων εκθέσεων», περ. Ζυγός, Β’ περίοδος, Μάιος 1965 (IV-65), σ. 36-42 και 81.
• Παυλόπουλος Δημήτρης, Ζογγολόπουλος, Αδάμ, Αθήνα 2007.
• Φερεντίνου Έφη, «Η γλυπτική στην 8^η Πανελλήνιο», περ. Ζυγός, Β’ περίοδος, Μάιος 1965 (IV-65), σ. 23-27.
• Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης. Άγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2011
• Ζέττα Αντωνοπούλου, Τα γλυπτά της Αθήνας. Υπαίθρια γλυπτική 1834-2004, Ποταμός, 2003
• Ανώνυμος, Γιώργος Ζογγολόπουλος, «Μικρό οδοιπορικό», Τεύχος, τ. 4, 1990, σ. 68-71
• Τώνια Γιαννουδάκη, Εθνική Γλυπτοθήκη. Μόνιμη συλλογή, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2006
• Αντωνία Γιαννουδάκη, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη. Η συλλογή νεοελληνικής γλυπτικής και η ιστορία της 1900-2006 (διδακτορική διατριβή), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας της Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2009 (http://ikee.lib.auth.gr/record/115849) (7/5/2015)
• Ντένης Ζαχαρόπουλος, «Μια συζήτηση με το Γ. Ζογγολόπουλο», Τεύχος, τ. 4, 1990, σ. 72-79
• Γ. Ζογγολόπουλος, Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα, Ιανουάριος 1979 
• Ζογγολόπουλος, 1990
• Γιώργος Ζογγολόπουλος 1903-2004. Γλυπτική-Ζωγραφική-Σχέδια, επιμέλεια έκθεσης Έφη Ανδρεάδη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 4 Νοεμβρίου 2008-31 Ιανουαρίου 2009 
• Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών. Ζωγράφοι - Γλύπτες - Χαράκτες, 16^ος-20ός αιώνας, επιστημονική επιμέλεια Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, τόμ. 1, Μέλισσα, Αθήνα 1997-2000
• Στέλιος Λυδάκης, Οι έλληνες γλύπτες. Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία-τυπολογία-λεξικό γλυπτών, τόμ. 5, Μέλισσα, Αθήνα 1981
• Στέλιος Λυδάκης, Η νεοελληνική γλυπτική. Ιστορία, τυπολογία, Μέλισσα, Αθήνα, 2011
• Ελένη Μάργαρη, Η γυναίκα στη νεοελληνική γλυπτική, Ιωάννινα 2014
• Ηλίας Μυκονιάτης, Νεοελληνική γλυπτική, στη σειρά Ελληνική τέχνη, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996
• Αντρέας Παγουλάτος, «Γιώργος Ζογγολόπουλος. Νεωτερικότητα και μοντερνικότητα. Αποκρυσταλλώματα καλλιτεχνικού μόχθου και αναζήτησης», Τα Νέα της Τέχνης, τ. 8, Μάιος 1992, σ. 12-13
• Χρύσανθος Χρήστου – Μυρτώ Κουμβακάλη-Αναστασιάδη, Νεοελληνική γλυπτική 1800-1940, έκδοση Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1982

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Νεκρολογία στην Ελευθεροτυπία, 12 Μαΐου 2004.
• Official site
• https://web.archive.org/web/20160304190856/http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=680&artist_id=4720 (2015-04-30)
• http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=680&artwork_id=65358 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. (2015-04-30)
• https://web.archive.org/web/20160304191132/http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=690&artwork_id=72313 (2015-04-30)
• http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=1&artwork_id=65361 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. (2015-04-30)
• http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=604&artwork_id=65134 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. (2015-04-30)
• http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=604&artwork_id=65144 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. (2015-04-30)