Σπύρος Παπαλουκάς

Σπύρος Παπαλουκάς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη; μητρική γλώσσα	Σπύρος Παπαλουκάς (Ελληνικά)
Γέννηση	1892; Δεσφίνα Φωκίδας
Θάνατος	3 Ιουνίου 1957; Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Σπουδές	Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ζωγράφος; αγιογράφος
Εργοδότης	Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
	δεδομένα

Σ. Παπαλουκάς, Το χωριό Καμμένο (αχρονολόγητο). Λάδι σε μουσαμά, 59 εκ. x 52 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.

Σ. Παπαλουκάς, Αγόρι με τιράντες (1925). Λάδι σε χαρτόνι, 60 εκ. x 51 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.

Σ. Παπαλουκάς, Πύργος Ουρανουπόλεως (1952). Μελάνι σε χαρτί, 27,8 εκ. x 20,6 εκ. Ιδιωτική συλλογή.

Ο Σπύρος Παπαλουκάς (Δεσφίνα Φωκίδας, 1892 - Αθήνα, 3 Ιουνίου 1957)^[6]^[7] ήταν διακεκριμένος Έλληνας ζωγράφος, πρόδρομος της Γενιάς του 1930.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από έφηβος, ο Παπαλουκάς έμαθε την τέχνη της αγιογραφίας κοντά σ' έναν τοπικό αγιογράφο. Το 1906 πήγε στον Πειραιά για να εξασκήσει την τέχνη του σε ένα εργαστήριο αγιογραφίας και ζωγραφικής, και το 1909 έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου είχε για δασκάλους τον Γεώργιο Ροϊλό και τον Γεώργιο Ιακωβίδη. Την περίοδο της φοίτησής του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ζωγράφισε εικόνες για το τέμπλο του ναού του Αγίου Δημητρίου της Δεσφίνας. Από το 1916 έως το 1921, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι στην Académie Julien και σε άλλες σχολές καλών τεχνών.

Το 1921 επέστρεψε στην Ελλάδα και ακολούθησε τον Ελληνικό Στρατό στη Μικρά Ασία ως επίσημος εικονογράφος της εκστρατείας. Τα έργα του από αυτήν την περίοδο χάθηκαν στην καταστροφή της Σμύρνης το 1922. Επιστρέφοντας από τη Μικρά Ασία, εγκαταστάθηκε στην Αίγινα.

Το 1923, επισκέφθηκε το Άγιο Όρος, όπου, με τον φίλο του Στρατή Δούκα,^[8] έμεινε για έναν ολόκληρο χρόνο (Νοέμβριος 1923 – Νοέμβριος 1924) ζωγραφίζοντας το τοπίο, μελετώντας τη βυζαντινή ζωγραφική και κάνοντας αντίγραφα από πολλά έργα εκκλησιαστικής τέχνης. Ένα μέρος από την παραγωγή αυτή εκτέθηκε το 1924 στη Θεσσαλονίκη, σε μία διαμορφωμένη αίθουσα του καφενείου του Λευκού Πύργου. Την ίδια χρονιά, πήγε στη Λέσβο, για να δημιουργήσει μία σειρά από τοπιογραφίες.

Το 1927, κέρδισε τον πανελλήνιο διαγωνισμό για την εικονογράφηση του μητροπολιτικού ναού της Ευαγγελίστριας της Άμφισσας με ομόφωνη απόφαση της κριτικής επιτροπής που την αποτελούσαν ο Αναστάσιος Ορλάνδος, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Αριστοτέλης Ζάχος και ο Κωνσταντίνος Παρθένης. Το 1932, ο ζωγράφος ολοκλήρωσε την εικονογράφηση του ναού παραδίδοντας στην Άμφισσα ένα μοναδικής αξίας καλλιτεχνικό έργο. Κατά τη δεκαετία 1930–1940 εξέθεσε έργα του μαζί με άλλους ζωγράφους της Ομάδας «Τέχνη». Σχεδίασε επίσης σκηνικά και κουστούμια για το Εθνικό Θέατρο, και ζωγράφισε τοιχογραφίες στις προσόψεις ιδιωτικών οικιών και δημοσίων κτιρίων.

Το 1940 διορίσθηκε σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων σε θέματα πολεοδομίας και χωροταξίας, καθώς και διευθυντής της Δημοτικής Πινακοθήκης της πόλης. Από το 1945 έως το 1951 δίδαξε μαθήματα σχεδίου στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και το1956 εκλέχθηκε Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ).

Πέθανε στην Αθήνα το 1957, όντας αναγνωρισμένος ανάμεσα στους κορυφαίους νεοέλληνες ζωγράφους. Μετά τον θάνατό του, η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας τον τίμησε με έκθεση των έργων του το 1976. Παρομοίως τον τίμησε και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων το 1982. Τον Νοέμβριο του 2006, η κόρη του και μοναδική κληρονόμος του, Ασημίνα (Μίνα) Παπαλουκά, δώρισε το σύνολο σχεδόν του έργου του στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη,του οποίου ο ιδρυτής είχε υπάρξει μαθητής του Παπαλουκά.

Το έργο του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σπύρος Παπαλουκάς ήταν μεγάλος γνώστης των καλλιτεχνικών ρευμάτων της εποχής του, αλλά και εξίσου μεγάλος γνώστης της βυζαντινής τέχνης. Τα έργα του συνδυάζουν τον ιμπρεσιονισμό των Σεζάν, Ματίς και βαν Γκογκ με την πνευματικότητα των βυζαντινών αγιογραφιών.

Η επίσκεψή του και η διαμονή του στο Άγιο Όρος είχε μεγάλη επίδραση στο έργο του, τέτοια που ο ζωγράφος συνέχισε να δουλεύει αγιορείτικα τοπία για πολλά χρόνια κατόπιν. Εκτός από αγιογραφίες και τοπιογραφίες, ο Παπαλουκάς έφτιαξε και πορτρέτα, με πλέον χαρακτηριστικό Το παιδί με τις τιράντες (1925).

Η επίδραση του Παπαλουκά στους σύγχρονούς του και στους μεταγενέστερους Έλληνες ζωγράφους ήταν καταλυτική, αφού με το έργο του έδειξε πως μοντέρνα τέχνη και ελληνικότητα δεν είναι έννοιες ασύμβατες.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ ^1,0 ^1,1 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500323691. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
↑ ^2,0 ^2,1 Άαρον Σβαρτς: (Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Τσεχικά, Κροατικά, Τελούγκου) Open Library. OL342823A. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
↑ ^3,0 ^3,1 Faceted Application of Subject Terminology. 378056. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painter/papaloukas-spuros.html. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2020.
↑ c957ba85-5de1-e111-b479-000c29e811b2. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2020.
↑ «SPYROS PAPALOUKAS 1892-1957 - B & M Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music». Google Arts & Culture. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2021.
↑ «Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Αρχείο Λογοτεχνικών Περιοδικών». www.ekebi.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2021.
↑ Συλλογικό έργο (2007). Σπύρος Παπαλουκάς, Συλλογή Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη. Αθήνα: Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη. σελ. 24.

Ενδεικτική βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σ. Παπαλουκάς, Θητεία στον Άθω, Αγιορείτικη Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003. ISBN 9608733111.
Στρατής Δούκας, Ο Ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς. Έκδ. Διαγώνιος, Θεσσαλονίκη 1966
Συλλογικό Έργο, Σπύρος Παπαλουκάς, Ο Μητροπολιτικός Ναός της Ευαγγελίστριας στην Άμφισσα, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2016.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιογραφικό και έργα του Σ. Παπαλουκά Αρχειοθετήθηκε 2005-08-18 στο Wayback Machine. από τον ιστοχώρο του Δήμου Δεσφίνας Παρνασσίδος.
Σπύρος Παπαλουκάς- eikastikon.gr, Έργα του Σπ. Παπαλουκά και κείμενα για αυτόν από τους Σ. Δούκα, Ν. Γ. Πεντζίκη, Μ. Καμπάνη, Χ. Χρήστου, Φ. Κόντογλου, Γ. Τσαρούχη και Δ. Πικιώνη
Η Πινακοθήκη της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (Σύντομο βιογραφικό)
Αφιέρωμα της Εφ. Καθημερινής (.pdf)
Βιογραφικό και έργα του Σ. Παπαλουκά^{[νεκρός σύνδεσμος]} από την Εθνική Πινακοθήκη.

[9377490bf61667865f8f51ddc62e48a2004ea1a7-1] 1,0 ^1,1 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500323691. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.

[210cd071ae13c4522f83e9e33e252ffb10c76e79-2] 2,0 ^2,1 Άαρον Σβαρτς: (Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Τσεχικά, Κροατικά, Τελούγκου) Open Library. OL342823A. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.

[1cdfd75b42e6bdb407973656a468fb1fabcb0a7d-3] 3,0 ^3,1 Faceted Application of Subject Terminology. 378056. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.

[0fc8702d7776bdaf14eaef6074648db576a34962-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painter/papaloukas-spuros.html. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2020.

[fc39ec91948d8b21953072f91a6c4218b83eaf91-5] 957ba85-5de1-e111-b479-000c29e811b2. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2020.

[6] «SPYROS PAPALOUKAS 1892-1957 - B & M Theocharakis Foundation for the Fine Arts and Music». Google Arts & Culture. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2021.

[7] «Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Αρχείο Λογοτεχνικών Περιοδικών». www.ekebi.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2021.

[8] Συλλογικό έργο (2007). Σπύρος Παπαλουκάς, Συλλογή Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη. Αθήνα: Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη. σελ. 24.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]