Αέρηδες (συνοικία)

Αέρηδες
Αέρηδες 37°58′27″N 23°43′37″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Αθήνα
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος

Με το όνομα Αέρηδες φέρεται συνοικία της Αθήνας από της εποχής της μεταφοράς της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο και συγκεκριμένα η γύρω περιοχή από το μνημείο "Ωρολόγιο του Κυρρήστου" κοινώς λεγόμενο Αέρηδες, εξού και τ' όνομά της.

Καθ' όλη τη περίοδο της βασιλείας του Όθωνα η συνοικία αυτή αποτελούσε το κύριο κέντρο της πόλης των Αθηνών. Εκεί υπήρχε η παλιά αγορά και η λεγόμενη πλατεία του πλατάνου, στην οποία ήταν ο παλαιός στρατώνας όπου στρατοπέδευε ο βαυαρικός στρατός. Από τη μικρή πλατεία του Πύργου των Ανέμων αρχίζει η οδός Αιόλου που τότε ήταν η μία από τις δύο οδούς που διέσχιζαν την Αθήνα, όπου μαζί με την κάθετη σ' αυτήν οδό Ερμού συγκέντρωναν την εμπορική κίνηση της πόλης. Κοντά στην πλατεία αυτή ήταν και η πλατεία Δημοπρατηρίου όπου και λίγο βορειότερα δημιουργήθηκε αργότερα μια νέα αγορά η λεγόμενη Αμπατζήδικα. Επίσης πρό της μικρής πλατείας των Αέρηδων βρισκόταν το οθωμανικό τέμενος που αργότερα μετατράπηκε σε στρατιωτικό κλίβανο όπου και ανεγέρθηκαν οι πρώτες οικίες. Αργότερα έγινε η διάνοιξη της οδού Αδριανού που διασχίζει ολόκληρη τη συνοικία της Πλάκας που τότε ήταν η αριστοκρατικότερη οδός.

Οι Αέρηδες και ο Μεντρεσές σε γκραβούρα τον 18ο αιώνα

"Στου Μεντρεσέ τον πλάτανο, πουλί δεν πάει να κάτση, πόχει ξερά τα φύλλα του, στη ρίζα του φαρμάτσι."

Επίσης στη μικρή πλατεία του Πύργου των Ανέμων στη βόρεια πλευρά ήταν ο Μεντρεσές Αθηνών, οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο που είχε μεταβληθεί σε φυλακές όπου κρατούνταν επί βαυαρικού καθεστώτος εγκληματίες αλλά και πολιτικοί υπόδικοι. Η παράδοση λέει ότι κάποτε εκεί είχε φυλακιστεί ο λήσταρχος Σπύρος Μπίμπισης, ο οποίος φύτεψε στον ανοιχτό χώρο της αυλής έναν πλάτανο που όταν μεγάλωσε απέκτησε δύο μεγάλα χαρακτηριστικά κλαδιά και τον χρησιμοποιούσαν για να κρεμούν τους θανατοποινίτες. Ο πλάτανος αυτός είχε μετατραπεί έτσι με τη πάροδο του χρόνου σε μισητό σύμβολο αδικίας και καταπίεσης. Όσοι είχαν αποφυλακιστεί όταν σύχναζαν σε λημέρια κοντά στη φυλακή συνήθιζαν να φωνάζουν και να ζητάνε για αστείο από τους ακόμα φυλακισμένους γνωστούς τους να δώσουν χαιρετίσματα στον πλάτανο (απ' όπου προέκυψε η φράση χαιρέτα μας τον πλάτανο). Ο Δημήτριος Καμπούρογλου το 1931 μας ενημερώνει ότι τελικά κάποια στιγμή μια θύελλα έριξε το ένα από τα δύο κλαδιά του, με αποτέλεσμα να ξεραθεί λίγο καιρό αργότερα.

Γενικά η συνοικία αυτή διέσωζε την επί τουρκοκρατίας μορφή της Αθήνας. Αρχικά διέμεναν σ' αυτή φοιτητές και οικογένειες στρατιωτικών. Μετά όμως της μεταφοράς του Πανεπιστημίου από τους πρόποδες της Ακρόπολης στη σημερινή θέση του κεντρικού κτιρίου και της απομάκρυνσης των στρατιωτικών σωμάτων στα "παραπήγματα" (σημερινή θέση απέναντι από το Χίλτον, στο στρατιωτικό νοσοκομείο) η συνοικία αραιώθηκε και έχασε τη πρώτη της μορφή μεταβαλλόμενη σε μια ήσυχη συνοικία. Από το 1904 με βασιλικό διάταγμα περί αλλαγής ονομάτων τοποθεσιών η συνοικία αυτή μετονομάσθηκε σε συνοικία Αδριανού, πλην όμως συνεχίζει να παραμένει περισσότερο γνωστή με το παλαιότερο όνομά της. Την 1 Μαΐου του 1965 ημερομηνία κατά την οποία έπαψε οριστικά να λειτουργεί το λουτρό των Αέρηδων με απόφαση της κυβέρνησης, η συνοικία αυτή ενσωματώθηκε στην Πλάκα και μέχρι σήμερα αποτελεί τμήμα της.

Ιστορικά μνημεία

Το Λουτρό των Αέρηδων

Στην περιοχής της Πλάκας σήμερα διασώζεται το λουτρό των Αέρηδων, κειμήλιο από την τουρκοκρατία. Το περίτεχνο κτίριο διατηρούσε ο Αμπίντ Εφέντης κατά τη διάρκεια της πρώτης οθωμανικής περιόδου (1453-1669) και λειτουργούσε μέχρι και το 1965 ως χαμάμ, με το μεγαλύτερο μέρος της πελατείας του κατά τον 20ό αιώνα να είναι Μικρασιάτες πρόσφυγες. Διακρίνονται οι διάτρητοι θόλοι, οι υπέροχες μαρμάρινες γούρνες και η εστία παραγωγής καπνού.