Περιγραφική σκακιστική γραφή

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η περιγραφική σκακιστική γραφήπεριγραφική σημειογραφία) είναι ένα σύστημα που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για την καταγραφή και περιγραφή των σκακιστικών παρτίδων. Σήμερα έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί, καθώς όλος ο κόσμος χρησιμοποιεί την αλγεβρική σκακιστική γραφή, και μάλιστα η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία το 1981 σταμάτησε να το αναγνωρίζει επίσημα, αλλά παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον γιατί είναι η συνήθης σκακιστική γραφή στα παλαιά αγγλικά βιβλία και, επιπλέον, σχετίζεται με την ορολογία που χρησιμοποιείται προφορικώς (και στα ελληνικά).

Τα σύμβολα των κομματιών είναι (στα αγγλικά) K=βασιλιάς, Q=βασίλισσα, R=πύργος, B=αξιωματικός, Kt=ίππος, P=πιόνι. Πίνακα ονομάτων και συμβόλων σε μερικές γλώσσες:

Σύμβολο Ελληνικά Ρωσικά Γαλλικά Αγγλικά Γερμανικά Ιταλικά Ουγγρικά Ισπανικά
♔ ♚ βασιλιάς (Ρ) король (Кр) roi (R) king (K) König (K) re (R) király (K) rey (R)
♕ ♛ βασίλισσα (Β) ферзь (Ф) dame, reine (D) queen (Q) Dame (D) donna (D) vezér (V) dama (D)
♖ ♜ πύργος (Π) ладья (Л) tour (T) rook (R) Turm (T) torre (T) bástya (B) torre (T)
♗ ♝ αξιωματικός (Α) слон (С) fou (F) bishop (B) Läufer (L) alfiere (A) futár (F) alfil (A)
♘ ♞ ίππος (Ι) конь (К) cavalier (C) knight (N, Kt) Springer (S) cavallo (C) huszár (H) caballo (C)
♙ ♟ πιόνι (Σ) пешка (П) pion (P) pawn (P) Bauer (b) pedone (P) gyalog (gy) peón (P)
αβγδεζηθ
8
Chessboard480.svg
α8 μαύρος πύργος
β8 μαύρος ίππος
γ8 μαύρος αξιωματικός
δ8 μαύρη βασίλισσα
ε8 μαύρος βασιλιάς
ζ8 μαύρος αξιωματικός
η8 μαύρος ίππος
θ8 μαύρος πύργος
α7 μαύρο πιόνι
β7 μαύρο πιόνι
γ7 μαύρο πιόνι
δ7 μαύρο πιόνι
ε7 μαύρο πιόνι
ζ7 μαύρο πιόνι
η7 μαύρο πιόνι
θ7 μαύρο πιόνι
α6
β6
γ6
δ6
ε6
ζ6
η6
θ6
α5
β5
γ5
δ5
ε5
ζ5
η5
θ5
α4
β4
γ4
δ4
ε4
ζ4
η4
θ4
α3
β3
γ3
δ3
ε3
ζ3
η3
θ3
α2 λευκό πιόνι
β2 λευκό πιόνι
γ2 λευκό πιόνι
δ2 λευκό πιόνι
ε2 λευκό πιόνι
ζ2 λευκό πιόνι
η2 λευκό πιόνι
θ2 λευκό πιόνι
α1 λευκός πύργος
β1 λευκός ίππος
γ1 λευκός αξιωματικός
δ1 λευκή βασίλισσα
ε1 λευκός βασιλιάς
ζ1 λευκός αξιωματικός
η1 λευκός ίππος
θ1 λευκός πύργος
8
77
66
55
44
33
22
11
αβγδεζηθ

Η βασική διαφορά είναι ότι τα τετράγωνα της σκακιέρας δεν ονομάζονται με συντεταγμένες αλλά περιγραφικά βάσει της αρχικής παράταξης (διάγραμμα αριστερά). Έτσι η στήλες α και θ είναι οι στήλες των πύργων, οι β και η των ίππων, οι γ και ζ των αξιωματικών, η δ είναι η στήλη της βασίλισσας και η ε η στήλη του βασιλιά. Οι στήλες α,β,γ,δ είναι η πτέρυγα της βασίλισσας, ενώ οι ε,ζ,η,θ είναι η πτέρυγα του βασιλιά. Έτσι η "β" από την "η" διακρίνονται, καθώς η πρώτη είναι του ίππου της βασίλισσας, ενώ η δεύτερη είναι του ίππου του βασιλιά.

Τώρα τα πιόνια για παράδειγμα καθορίζονται πρώτα από την στήλη που βρίσκονται. Έτσι το πιόνι στο γ2 είναι το πιόνι του αξιωματικού της βασίλισσας ενώ το πιόνι στο ε2 είναι το πιόνι του βασιλιά.

Σε αντίθεση με την αλγεβρική γραφή που οι οριζόντιες γραμμές αριθμούνται πάντα όπως κοιτά ο λευκός στην περιγραφική γραφή αριθμούνται όπως κοιτά ο παίκτης αναφοράς (γενικά αυτός που κάνει την κίνηση). Για παράδειγμα το τετράγωνο ζ2 στην περιγραφική γραφή είναι το KB2 για τον λευκό αλλά το KB7 για τον μαύρο.

Το ροκέ συμβολίζεται όπως στην αλγεβρική γραφή με Ο-Ο το μικρό και Ο-Ο-Ο το μεγάλο. Αλλά επίσης εναλλακτικά δηλώνεται και ως castle. Όταν και το μικρό και το μεγάλο ροκέ είναι δυνατά γράφονται castle (K) ή castle (Q) αντιστοίχως.

Η γραφή μιας κίνησης είναι ως εξής το κομμάτι που κινείται, παύλα, το τετράγωνο που πηγαίνει. Για παράδειγμα η κίνηση ε4 από την αρχική παράταξη γράφεται P-K4, ενώ η κίνηση Ιζ3 γράφεται Kt-KB3 (η κίνηση Ιζ6 του μαύρου επίσης γράφεται Kt-KB3). Αν υποθέσουμε ότι είμαστε σε μια θέση με έναν ίππο στο ζ3 και έναν στο β1 και κάνουμε την κίνηση Ιζδ2, στην περιγραφική γραφή αυτό γράφεται KKt-Q2

Όταν ένα κομμάτι κόβει ένα αντίπαλο κομμάτι γράφεται το κομμάτι που κόβει μετά το σύμβολο "×" και μετά το κομμάτι που κόβεται. π.χ. P×P (πιόνι τρώει πιόνι) ή Kt×Kt (ίππος τρώει ίππο) πάλι αν χρειάζεται να αποσαφηνιστεί ποιο πιόνι ή ποιος ίππος, αυτό γίνεται γράφοντας για παράδειγμα BP (ή ακόμα KBP) π.χ. BP×P [το πιόνι του αξιωματικού τρώει πιόνι] αντί για P ή KKt αντί για απλώς Kt. Ένας άλλος τρόπος να δηλωθεί ότι για παράδειγμα ένας πύργος βρίσκεται στο Q1, είναι να γραφεί R(Q1) π.χ. R((Q1)-Q7 ). Με τις παρενθέσεις, επίσης, συνήθως δηλώνεται και η προαγωγή π.χ. P-R8(Q).

Το σαχ δηλώνεται "ch" (από το check) π.χ. B-Kt5 ch, το εν διελεύσει δηλώνεται "e.p." π.χ. P×P e.p.. Το ματ δηλώνεται "mate".

Όπως φαίνεται έχουμε ένα μικρό χάος κανόνων και δυνατοτήτων. Στην πράξη αυτό δεν είναι μεγάλο πρόβλημα και η γραφή δεν είναι ιδιαιτέρως δύσκολη στην χρήση, αλλά δεν είναι βέβαιο αν υπήρξε ποτέ κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο (βεβαίως πριν τους υπολογιστές δεν υπήρχε σοβαρά τέτοια ανάγκη). Ωστόσο η αλγεβρική γραφή γενικά πλεονεκτεί, καθώς είναι πιο ξεκάθαρη. Στην αλγεβρική γραφή τα κεφαλαία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για να δηλώσουν κομμάτια, τα μικρά για να δηλώσουν στήλες, οι αριθμοί για να δηλώσουν γραμμές (οριζόντιες) και υπάρχει ένα σταθερό σύστημα συντεταγμένων. Αντιθέτως στην περιγραφική γραφή τα σύμβολα των κομματιών χρησιμοποιούνται και για την περιγραφή των θέσεων, ενώ το σύστημα συντεταγμένων είναι σε σχέση με τον παίκτη που παίζει. Επίσης η παράξενη συνήθεια να χρησιμοποιείται το "Kt" για να συμβολίσει τον ίππο (αντί του "N") δεν βοηθάει και πολύ.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]