Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ΟΥΕΦΑ
ΔιοργανωτήςUEFA
Ίδρυση1960
Χώρος διεξαγωγήςΕυρώπη, (UEFA)
Αριθμός ομάδων55 (προκριματικά)
24 (τελικά)
Τρέχων κάτοχος Ιταλία (2ος τίτλος)
Περισ. κατακτήσεις Ισπανία
Γερμανία
(3 τίτλοι έκαστη)
ΙστοσελίδαΕπίσημη ιστοσελίδα
2024
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τη διοργάνωση

Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου (αγγλικά: UEFA European Championship), γνωστό ως Euro, είναι η ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική διοργάνωση, στην οποία διαγωνίζονται οι εθνικές ομάδες ανδρών των μελών της UEFA προκειμένου να καθοριστεί ο πρωταθλητής της Ευρώπης. Διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1960, στις ζυγές χρονιές μεταξύ των Παγκοσμίων Κυπέλλων Ποδοσφαίρου, και στην αρχή ονομαζόταν UEFA European Nations' Cup προτού αλλάξει στο σημερινό του όνομα το 1968. Ξεκινώντας από το πρωτάθλημα του 1996, ορισμένα πρωταθλήματα αναφέρονται συχνά με την μορφή "UEFA Euro [χρονιά]" και αυτή η μορφή έχει από τότε εφαρμοστεί και στα προηγούμενα πρωταθλήματα. [1]

Πριν να εισέλθουν στην διοργάνωση, όλες οι ομάδες εκτός από την εθνική ομάδα της χώρας που φιλοξενεί κάθε φορά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα (η οποία προκρίνεται αυτόματα) διαγωνίζονται στην προκριματική διαδικασία. Οι νικητές του πρωταθλήματος είχαν την δυνατότητα να διαγωνιστούν στο επόμενο Κύπελλο Συνομοσπονδιών της FIFA το οποίο καταργήθηκε αλλά δεν ήταν υποχρεωμένοι να το κάνουν.

Τα 16 ευρωπαϊκά πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, έχουν κερδηθεί από 10 διαφορετικές εθνικές ομάδες: η Γερμανία και η Ισπανία έχουν κερδίσει από τρεις τίτλους έκαστη, η Γαλλία και η Ιταλία έχουν κερδίσει δυο τίτλους, ενώ η Σοβιετική Ένωση, η Τσεχοσλοβακία, η Ολλανδία, η Δανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία έχουν κερδίσει από έναν τίτλο έκαστη. Μέχρι σήμερα, η Ισπανία είναι η μόνη ομάδα στην ιστορία της διοργάνωσης που έχει κερδίσει συνεχόμενους τίτλους (το 2008 και το 2012). Πρόκειται για την δεύτερη πιο δημοφιλή ποδοσφαιρική διοργάνωση στον κόσμο μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου της FIFA. Τον τελικό του Euro 2012 παρακολούθησαν περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως.

Η διοργάνωση του 2016 ανέδειξε νικήτρια την Πορτογαλία, η οποία κέρδισε τη διοργανώτρια Γαλλία με σκορ 1-0 στο Stade de France, στην παράταση. Ο τελικός αυτός προσέλκυσε 284 εκατομμύρια θεατές και αποτελεί τον δεύτερο πιο δημοφιλή αγώνα στην ιστορία του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου.

Από το 1984, και επίσημα από το 1991, διεξάγεται και Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου των Γυναικών.

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης με τα καλύτερα αποτελέσματα των χωρών. 10 χώρες έχουν κερδίσει, η Γερμανία και η Δυτική Γερμανία θεωρούνται ως ενιαία χώρα.

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πρωταθλήματος εθνικών ομάδων υπήρχε από το 1927 και ανήκε στο Γάλλο Ανρί Ντελονέ, παλιό ποδοσφαιριστή και διαιτητή που τότε ήταν αναπληρωτής πρόεδρος της FIFA, όμως οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες.

Μόλις τον Ιούνιο του 1957, όταν πλέον είχαν ξεκινήσει αντίστοιχες διοργανώσεις σε άλλες ηπείρους: το Κόπα Αμέρικα στη Νότια Αμερική, το Κόπα Άφρικα στην Αφρική και το Κύπελλο Εθνών στην Ασία, αποφάσισαν και τα κράτη μέλη της UEFA να διοργανώσουν ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Από τα 31 μέλη της ΟΥΕΦΑ μόνο 14 ψήφισαν την πρόταση, που συνάντησε μεγάλη αντίδραση από τις τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες. Τελικά, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση του θεσμού ανά τετραετία με την ονομασία Κύπελλο Εθνών «Ανρί Ντελονέ», προς τιμήν του εμπνευστή του, ο οποίος είχε πλέον πεθάνει από το 1955, αφού στο μεταξύ είχε διατελέσει γενικός γραμματέας της UEFA ως το 1954.

Στην πρώτη διοργάνωση δήλωσαν συμμετοχή μόνο 17 χώρες, με απούσες τις πιο δυνατές ομάδες της Ευρώπης. Δεν δήλωσαν συμμετοχή: οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες (Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία), η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1954 Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1958 Σουηδία, η Ιταλία και η Ολλανδία. Η τελική φάση έγινε στη Γαλλία τον Ιούλιο του 1960 και πρώτη νικήτρια ήταν η Σοβιετική Ένωση.

Η επιτυχία της διοργάνωσης και η απήχηση που είχε στους φιλάθλους είχαν ως αποτέλεσμα στο δεύτερο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα να συμμετάσχουν όλες οι χώρες μέλη της UEFA.

Σύστημα διεξαγωγής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις πρώτες δύο διοργανώσεις (1960, 1964) οι ομάδες έπειτα από κλήρωση αγωνίζονταν σε διπλούς αγώνες νοκ-άουτ μέχρι τα ημιτελικά. Ακολουθούσε η τελική φάση στην έδρα μιας από τις τέσσερις χώρες, που περιλάμβανε τους δυο ημιτελικούς, τον μεγάλο τελικό και τον αγώνα για την τρίτη θέση.

Από την τρίτη διοργάνωση (1968) κι έπειτα η προκριματική φάση διεξάγεται σε ομίλους. Έως το 1976 οι όμιλοι ήταν οκτώ. Οι πρώτοι των ομίλων αγωνίζονταν στα προημιτελικά σε διπλούς αγώνες νοκ-άουτ και μόνο τέσσερις ομάδες αγωνίζονταν στην τελική φάση που διεξαγόταν στην έδρα μιας από τις τέσσερις χώρες.

Από το 1980 οι ομάδες της τελικής φάσης έγιναν οκτώ, που προκρίνονταν από επτά προκριματικούς ομίλους, ενώ η διοργανώτρια χώρα συμμετείχε απευθείας στην τελική φάση. Οι οκτώ ομάδες αγωνίζονταν σε δυο ομίλους. Το 1980 οι πρώτοι των ομίλων αγωνίστηκαν στον τελικό και οι δεύτεροι στον μικρό τελικό για την 3η θέση. Από το 1984 έως το 1992, οι δύο πρώτοι των ομίλων αγωνίζονταν στους ημιτελικούς, ενώ καταργήθηκε ο αγώνας της 3ης θέσης ως άνευ σημασίας.

Από το 1996 οι ομάδες της τελικής φάσης έγιναν δεκαέξι, οι οποίες προκρίνονταν από προκριματικούς ομίλους, ενώ η διοργανώτρια χώρα συμμετείχε απευθείας στην τελική φάση. Το 2000 (Βέλγιο / Ολλανδία), το 2008 (Αυστρία / Ελβετία) και το 2012 (Πολωνία / Ουκρανία) η τελική φάση ανατέθηκε σε δύο χώρες. Οι 16 ομάδες της τελικής φάσης αγωνίζονταν σε τέσσερις ομίλους και στη συνέχεια οι δυο πρώτες κάθε ομίλου αγωνίζονταν σε αγώνες νοκ-άουτ από τα προημιτελικά έως τον τελικό.

Από το 2016 και έπειτα, οι ομάδες της τελικής φάσης αυξήθηκαν σε 24. Χωρίζονται σε έξι ομίλους των τεσσάρων ομάδων και την πρόκριση για τη φάση των 16 παίρνουν οι δύο πρώτες κάθε ομίλου καθώς και οι τέσσερις καλύτερες τρίτες. Η τελική φάση του 2020 ανατέθηκε σε 11 πόλεις από 11 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.

Ομάδες τελικής φάσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1960 - 1976: 4
  • 1980 - 1992: 8
  • 1996 - 2012: 16
  • 2016 - 2024: 24

Αποτελέσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τελικοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έτος Διοργανώτρια Τελικός Αγώνας για την 3η θέση Αριθμός των Ομάδων
Πρωταθλήτρια Αποτέλεσμα Φιναλίστ Τρίτη θέση Αποτέλεσμα Τέταρτη θέση
1960 Γαλλία
Σοβιετική Ένωση
2–1
(παρ)

Γιουγκοσλαβία

Τσεχοσλοβακία
2–0
Γαλλία
4
1964 Ισπανία
Ισπανία
2–1
Σοβιετική Ένωση

Ουγγαρία
3–1
(παρ)

Δανία
4
1968 Ιταλία
Ιταλία
1–1 (παρ)
2–0 (επ)

Γιουγκοσλαβία

Αγγλία
2–0
Σοβιετική Ένωση
4
1972 Βέλγιο
Δυτική Γερμανία
3–0
Σοβιετική Ένωση

Βέλγιο
2–1
Ουγγαρία
4
1976 Γιουγκοσλαβία
Τσεχοσλοβακία
2–2
(5–3 π)

Δυτική Γερμανία

Ολλανδία
3–2
(παρ)

Γιουγκοσλαβία
4
1980 Ιταλία
Δυτική Γερμανία
2–1
Βέλγιο

Τσεχοσλοβακία
1–1
(9–8 π)

Ιταλία
8
1984 Γαλλία
Γαλλία
2–0
Ισπανία
Η Δανία και η Πορτογαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση.[1] 8
1988 Δυτική Γερμανία
Ολλανδία
2–0
Σοβιετική Ένωση
Η Ιταλία και η Δυτική Γερμανία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 8
1992 Σουηδία
Δανία
2–0
Γερμανία
Η Ολλανδία και η Σουηδία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 8
1996 Αγγλία
Γερμανία
2–1
(παρ, χ.γ.)

Τσεχία
Η Αγγλία και η Γαλλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2000 Βέλγιο
Ολλανδία

Γαλλία
2–1
(παρ, χ.γ.)

Ιταλία
Η Ολλανδία και η Πορτογαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2004 Πορτογαλία
Ελλάδα
1–0
Πορτογαλία
Η Τσεχία και η Ολλανδία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2008 Αυστρία
Ελβετία

Ισπανία
1–0
Γερμανία
Η Ρωσία και η Τουρκία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2012 Πολωνία
Ουκρανία

Ισπανία
4–0
Ιταλία
Η Γερμανία και η Πορτογαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2016 Γαλλία
Πορτογαλία
1–0
(παρ.)

Γαλλία
Η Γερμανία και η Ουαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 24
2020[2] Ευρώπη
Ιταλία
1–1
(3–2 π)

Αγγλία
Η Ισπανία και η Δανία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 24
2024 Γερμανία 24

Σημείωση

[1] Το 1984 καταργήθηκε ο αγώνας για την 3η θέση.
[2] Η διοργάνωση διεξήχθη το 2021 λόγω της πανδημίας του COVID-19.


Σύνοψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης με τις πρωταθλήτριες χώρες. Η Γερμανία έχει κατακτήσει το τρόπαιο δύο φορές ως Δυτική Γερμανία και μία ως ενιαία χώρα. Η Ρωσία το έχει κατακτήσει ως Σοβιετική Ένωση και η Τσεχία ως Τσεχοσλοβακία.
Χώρα Νικήτρια Φιναλίστ
Γερμανία 3 (1972,[α] 1980,[α] 1996) 3 (1976,[α] 1992, 2008)
Ισπανία 3 (1964,[β] 2008, 2012) 1 (1984)
Ιταλία 2 (1968[β], 2020) 2 (2000, 2012)
Γαλλία 2 (1984,[β] 2000) 1 (2016[β])
ΕΣΣΔ 1 (1960) 3 (1964, 1972, 1988)
Τσεχία 1 (1976[γ]) 1 (1996)
Πορτογαλία 1 (2016) 1 (2004[β])
Ολλανδία 1 (1988)
Δανία 1 (1992)
Ελλάδα 1 (2004)
Γιουγκοσλαβία 2 (1960, 1968)
Βέλγιο 1 (1980)
Αγγλία 1 (2020)
  1. 1,0 1,1 1,2 Ως Δυτική Γερμανία
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Διοργανώτρια
  3. Ως Τσεχοσλοβακία

Στατιστικά παικτών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτοι σκόρερ (σε τελικές φάσεις)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μισέλ Πλατινί
Ο Κριστιάνο Ρονάλντο
Θέση Χώρα Παίκτης Γκολ Συμμετοχές Μέσος όρος Τουρνουά
1 Κριστιάνο Ρονάλντο 11 22 0.5 2004, 2008, 2012, 2016, 2020
2 Μισέλ Πλατινί 9 5 1.80 1984
3 Άλαν Σίρερ 7 9 0.78 1992, 1996, 2000
4 Αντουάν Γκριεζμάν 7 8 0.86 2016, 2020
Ρουντ Φαν Νίστελροϊ 6 8 0.75 2004, 2008
Πάτρικ Κλάιφερτ 6 9 0.67 1996, 2000
Γουέιν Ρούνεϊ 6 10 0.60 2004, 2012, 2016
Τιερί Ανρί 6 11 0.55 2000, 2004, 2008
Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς 6 13 0.46 2004, 2008, 2012, 2016
Νούνο Γκόμες 6 14 0.43 2000, 2004, 2008
11 Σάβο Μιλόσεβιτς 5 4 1.25 2000
Μάρκο φαν Μπάστεν 5 9 0.56 1988, 1992
Μίλαν Μπάρος 5 11 0.45 2004, 2008, 2012
Μάριο Γκόμεζ 5 13 0.38 2008, 2012, 2016
Γιούργκεν Κλίνσμαν 5 13 0.38 1988, 1992, 1996
Φερνάντο Τόρρες 5 13 0.38 2004, 2008, 2012
Ζινεντίν Ζιντάν 5 14 0.36 1996, 2000, 2004

Πρώτοι σκόρερ ανά διοργάνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Άλαν Σίρερ
Ο Νταβίδ Βίγια
Έτος Παίκτης Γκολ
1960 Μίλαν Γκάλιτς

Ντράζεν Γιέρκοβιτς
Φρανσουά Οΐτ
Βαλεντίν Ιβανόφ
Βίκτορ Πονεντέλνικ

2
1964 Φέρεντς Μπένε

Ντέστσο Νόβακ
Χεσούς Μαρία Περέδα

2
1968 Ντράγκαν Τζάιτς 2
1972 Γκερντ Μύλερ 4
1976 Ντίτερ Μίλερ 4
1980 Κλάους Άλοφς 3
1984 Μισέλ Πλατινί 9
1988 Μάρκο φαν Μπάστεν 5
1992 Ντένις Μπέργκαμπ

Τόμας Μπρολίν
Χένρικ Λάρσεν
Καρλ Χάιντς Ρίντλε

3
1996 Άλαν Σίρερ 5
2000 Πάτρικ Κλάιφερτ

Σάβο Μιλόσεβιτς

5
2004 Μίλαν Μπάρος 5
2008 Νταβίδ Βίγια 4
2012 Μάριο Γκόμεζ

Φερνάντο Τόρρες
Μάριο Μπαλοτέλι
Μάριο Μάντζουκιτς
Κριστιάνο Ρονάλντο
Αλάν Τζαγκόεφ

3
2016 Αντουάν Γκριεζμάν
6
2020 Κριστιάνο Ρονάλντο

Πάτρικ Σικ

5

Πολυτιμότεροι παίκτες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Θοδωρής Ζαγοράκης

Η διάκριση απονέμεται από το 1980.

Έτος Παίκτης
1980 Καρλ-Χάιντς Ρουμενίγκε
1984 Μισέλ Πλατινί
1988 Μάρκο φαν Μπάστεν
1992 Πέτερ Σμάιχελ
1996 Ματίας Ζάμμερ
2000 Ζινεντίν Ζιντάν
2004 Θοδωρής Ζαγοράκης
2008 Τσάβι Ερνάντεθ
2012 Αντρές Ινιέστα
2016 Αντουάν Γκριεζμάν
2020 Τζανλουίτζι Ντοναρούμα

Περισσότερες διοργανώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λόταρ Ματέους
Ο Πέτερ Σμάιχελ
Τουρνουά Παίκτης Χρονιές
5 Κριστιάνο Ρονάλντο 2004, 2008, 2012, 2016, 2020
4 Λόταρ Ματέους 1980, 1984, 1988, 2000
Πέτερ Σμάιχελ 1988, 1992, 1996, 2000
Αλεσάντρο Ντελ Πιέρο 1996, 2000, 2004, 2008
Λιλιάν Τουράμ 1996, 2000, 2004, 2008
Έντβιν Φαν Ντερ Σαρ 1996, 2000, 2004, 2008
Όλοφ Μέλμπεργκ 2000, 2004, 2008, 2012
Αντρέας Ίσακσον 2004, 2008, 2012, 2016
Μπάστιαν Σβαϊνστάιγκερ 2004, 2008, 2012, 2016
Ντάριο Σρνα 2004, 2008, 2012, 2016
Τζιανλουίτζι Μπουφόν 2004, 2008, 2012, 2016
Γιάροσλαβ Πλασίλ 2004, 2008, 2012, 2016
Κιμ Σέλστρεμ 2004, 2008, 2012, 2016
Λούκας Ποντόλσκι 2004, 2008, 2012, 2016
Πετρ Τσεχ 2004, 2008, 2012, 2016
Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς 2004, 2008, 2012, 2016
Τομάς Ροσίτσκι 2000, 2004, 2012, 2016

Περισσότερες συμμετοχές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπάστιαν Σβαϊνστάιγκερ
Θέση Χώρα Παίκτης Συμμετοχές Τουρνουά
1 Κριστιάνο Ρονάλντο 21 2004–2020
2 Μπάστιαν Σβαϊνστάιγκερ 18 2004–2016
3 Τζιανλουίτζι Μπουφόν 17 2004–2016
4 Έντβιν Φαν Ντερ Σαρ 16 1996–2008
Λιλιάν Τουράμ 16 1996–2008
Σεσκ Φάμπρεγας 16 2008–2016
Αντρές Ινιέστα 16 2008–2016
8 Σέρχιο Ράμος 15 2008–2016
Νταβίντ Σίλβα 15 2008–2016

Πρωταθλητές προπονητές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ότο Ρεχάγκελ
Έτος Προπονητής Χώρα
1960 Γαβριήλ Καχάλιν ΕΣΣΔ
1964 Χοσέ Βιλαλόνγκα Ισπανία
1968 Φερούτσιο Βαλκαρέτζι Ιταλία
1972 Χέλμουτ Σον Δυτική Γερμανία
1976 Βάτσλαβ Γιέζεκ Τσεχοσλοβακία
1980 Γιαπ Ντέργουολ Δυτική Γερμανία
1984 Μισέλ Ινταλγκό Γαλλία
1988 Ρίνους Μίχελς Ολλανδία
1992 Ρίτσαρντ Μόλερ Νίλσεν Δανία
1996 Μπέρτι Φογκτς Γερμανία
2000 Ροζέ Λεμέρ Γαλλία
2004 Ότο Ρεχάγκελ Ελλάδα
2008 Λουίς Αραγονές Ισπανία
2012 Βιθέντε ντελ Μπόσκε Ισπανία
2016 Φερνάντο Σάντος Πορτογαλία
2020 Ρομπέρτο Μαντσίνι Ιταλία

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]