Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βικιπαίδεια:Εγχειρίδιο μορφής

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το εγχειρίδιο μορφής αποτελεί μια οδηγία η οποία έχει στόχο να κάνει τα λήμματα της Βικιπαίδειας πιο εύκολα στην ανάγνωση και να υπάρχει μια κατά το δυνατό ομοιομορφία εντός του ίδιου και μεταξύ άλλων λημμάτων. Λέγοντας μορφή εννοούμε το ύφος γραφής, το οποίο συμπεριλαμβάνει και τις γενικές και ειδικές μορφοποιήσεις που μπορεί να υπάρχουν σε ένα λήμμα της Βικιπαίδειας.

Βασική αρχή: Συνεκτικότητα

[επεξεργασία κώδικα]

Βασική αρχή, η οποία υπερκαλύπτει όλες τις άλλες, είναι η αρχή της συνεκτικότητας: το ύφος ενός λήμματος πρέπει να είναι ίδιο σε όλα τα σημεία του, ακόμη κι όταν αυτό το ύφος δεν εφαρμόζεται σε όλα τα λήμματα της Βικιπαίδειας. Αυτή η συνεκτικότητα προωθεί την επαγγελματική εμφάνιση, την απλότητα και τη συνοχή μεταξύ των λημμάτων της Βικιπαίδειας. Εξαιρέσεις σε αυτή την αρχή δεν επιτρέπονται, εκτός από τα άμεσα παραθέματα, στα οποία μπορεί να διατηρείται η μορφή του αυθεντικού κειμένου (πχ πολυτονικό σε αρχαία κείμενα).

Παράδειγμα: Η μορφοποίηση των βιβλιογραφικών αναφορών στο τέλος του λήμματος, ενώ δεν έχει εντελώς τυποποιημένη μορφή, πρέπει να είναι όμοια για όλες τις αναφορές. Πχ, δεν μπορεί σε μερικές να προηγείται το όνομα του επιθέτου και σε άλλες να συμβαίνει το αντίθετο. Άλλο παράδειγμα είναι η αρχή χρονολόγησης όπου και οι δύο γνωστοί τρόποι (ΠΚΕ/ΜΚΕ και π.Χ./μ.Χ. αντίστοιχα) είναι αποδεκτοί, όμως μόνον ένας από αυτούς πρέπει να χρησιμοποιείται σε όλο το λήμμα.

Όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα αποδεκτά στυλ για να επιλέξει κανείς, δεν είναι σωστό κάποιος να αλλάξει ένα λήμμα από το ένα στυλ στο άλλο. Ο πόλεμος επεξεργασιών για διαφορετικά στυλ είναι απαράδεκτος. Αν κάποιο λήμμα έχει σταθεροποιηθεί και χρησιμοποιεί παντού το ίδιο στυλ, δεν πρέπει να το αλλάζουμε χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος ο οποίος σχετίζεται με το ίδιο το στυλ και την καταλληλότητά του για το λήμμα. Αν το λήμμα φαίνεται να είναι υπό εξέλιξη, διατηρούμε το στυλ του πρώτου κύριου συνεισφέροντα στο λήμμα. Πχ αν στο λήμμα υπάρχουν ήδη βιβλιογραφικές παραπομπές τύπου υποσημείωσης (footnote) οι οποίες βρίσκονται μετά από τα σημεία στίξης (κόμμα, τελεία), οι επόμενες που θα προσθέσουμε δεν θα πρέπει να βρίσκονται πριν τα σημεία στίξης.

Τα λήμματα της Βικιπαίδειας γράφονται στη δημοτική (νεοελληνική κοινή) και ακολουθείται το μονοτονικό σύστημα, τηρώντας τους κανόνες της ισχύουσας σχολικής γραμματικής. Σχόλια στις σελίδες συζήτησης σε πολυτονικό και άτονη γραφή είναι ανεκτά· καλό όμως είναι να χρησιμοποιούνται με μέτρο, δείχνοντας κατανόηση στη δυσκολία πολλών να τα διαβάζουν. Αποφύγετε σχόλια σε greeklish καθώς και σε ΚΕΦΑΛΑΙΟΓΡΑΜΜΑΤΗ ή έντονη γραφή, διότι δίνετε την εντύπωση ότι φωνάζετε και θεωρείται αγένεια προς τους συνομιλητές σας. Σχόλια με μη αποδεκτή μορφοποίηση πιθανόν να αφαιρεθούν. Αν υπάρχει διαφωνία για την ορθογραφία ή τη σύνταξη, οι συντάκτες μπορούν να συμβουλευτούν και να επικαλεστούν σύγχρονα λεξικά και γραμματικές, αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να επιλέγουν τη γραφή που προκρίνουν τα περισσότερα κάθε φορά έργα.

Κατ' εξαίρεση μπορούν να γραφούν όπως έχουν δοθεί / βρεθεί ή δημοσιευτεί στο πρωτότυπο σε καθαρεύουσα / πολυτονικό σύστημα / αρχαία ελληνικά ή σε διαλέκτους παραθέματα από αρχαίους Έλληνες / λογίους / Βυζαντινούς συγγραφείς και γενικά συγγραφείς του παρελθόντος. Προτείνεται δε η απόδοση του παραθέματος στη δημοτική γλώσσα, προς διευκόλυνση των αναγνωστών οι οποίοι θεωρούμε ότι δεν είναι αναγκαστικά εξοικειωμένοι με γλωσσικούς τύπους άλλους από τους ισχύοντες σήμερα.

Οι παράγραφοι που αποτελούνται από μια ή δυο προτάσεις θα πρέπει να αποφεύγονται αν δεν εξυπηρετούν ιδιαίτερο σκοπό (π.χ. διάρθρωση ενοτήτων με σκοπό την αποκατάσταση της ουδετερότητας του λήμματος), καθώς διακόπτουν τη ροή του κειμένου. Με το ίδιο κριτήριο, μια παράγραφος γίνεται δυσανάγνωστη, αν ξεπεράσει ορισμένο μέγεθος.

Τα λήμματα γενικά περιλαμβάνουν παραγράφους κειμένου και όχι αριθμημένες λίστες. Όμως μερικές φορές η χρήση μιας λίστας με κουκκίδες ή αριθμούς μπορεί να σπάσει ένα μεγάλο, μονολιθικό κομμάτι κειμένου, ειδικά αν το θέμα απαιτεί μεγάλη προσπάθεια από τους αναγνώστες. Οι λίστες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται υπερβολικά μέσα στο κείμενο, αλλά είναι συνηθισμένες στα παραρτήματα στο τέλος του λήμματος.

Δομή λήμματος

[επεξεργασία κώδικα]

Όλα τα λήμματα, εκτός των πολύ μικρών σε έκταση πρέπει να αρχίζουν από μία Συνοπτική Εισαγωγή, που δεν πρέπει να περιέχει επικεφαλίδες ενοτήτων (δείτε Συνοπτική Εισαγωγή). Το υπόλοιπο λήμμα μπορεί να χωριστεί σε ενότητες, υποενότητες κ.λπ.

Η Συνοπτική Εισαγωγή πρέπει να είναι μιά σύντομη και σαφής περίληψη.

Πληροφορίες που θα προστεθούν αργότερα δεν είναι απαραίτητα τόσο σημαντικές ώστε να προστεθούν στην Συνοπτική Εισαγωγή. Θα πρέπει να προστεθούν στην πιο κατάλληλη ενότητα ή ενότητες που ακολουθούν.

Προαιρετικά, ακολουθούν ενότητες με την εξής σειρά:

  • Παραπομπές
  • Βιβλιογραφία (αυτή η ενότητα μπορεί να έχει και άλλο όνομα επικεφαλίδας, πχ Πηγές).
  • Δείτε επίσης (σύνδεσμοι προς άλλα λήμματα της Βικιπαίδειας).
  • Εξωτερικοί σύνδεσμοι.

Όπως και με τις παραγράφους, ενότητες και υποενότητες πολύ μικρές σε μέγεθος φορτώνουν το λήμμα και εμποδίζουν την ροή του. Μικρές παράγραφοι και μεμονωμένες προτάσεις συχνά δεν δικαιολογούν τη χρήση υποεπικεφαλίδας, και σε τέτοιες περιπτώσεις είναι προτιμότερη η χρήση λιστών.

Τίτλος λήμματος στην εισαγωγή

[επεξεργασία κώδικα]

Κατά το δυνατό, ο τίτλος του λήμματος είναι το υποκείμενο της εισαγωγικής πρότασης του λήμματος, για παράδειγμα «Ο Πόντος είναι μια γεωγραφική περιοχή της βορειοανατολικής Μικράς Ασίας η οποία...» και όχι «Με το όνομα Πόντος ορίζουμε μια γεωγραφική περιοχή της βορειοανατολικής Μικράς Ασίας η οποία...». Εν γένει, ο τίτλος του λήμματος εμφανίζεται όσο νωρίτερα είναι δυνατόν. Η πρώτη (και μόνο η πρώτη) εμφάνιση του τίτλου στο κείμενο θα πρέπει να γίνεται με έντονους (bold) χαρακτήρες, μαζί με τη συντομογραφία του, εάν αυτή υπάρχει. Οι τονισμένοι όροι δεν εμφανίζουν συνδέσμους προς άλλα λήμματα της Βικιπαίδειας. Το παρακάτω παράδειγμα δείχνει τη χρήση των έντονων χαρακτήρων στην εισαγωγή λήμματος του λήμματος για τον χάλυβα:

Ο χάλυβας (κν. ατσάλι) είναι κράμα σιδήρουάνθρακα που περιέχει λιγότερο από 2,06% κ.β. άνθρακα, λιγότερο από 1,0% μαγγάνιο και πολύ μικρά ποσοστά πυριτίου, φωσφόρου, θείου και οξυγόνου. Οι κραματωμένοι χάλυβες, όπως πχ οι ανοξείδωτοι χάλυβες, οι εργαλειοχάλυβες, κλπ, αποτελούν ειδική κατηγορία κραμάτων που περιέχουν υψηλότερα ποσοστά άλλων μετάλλων.

Στον τίτλο του λήμματος που εμφανίζεται στην εισαγωγή, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πλάγιοι χαρακτήρες, σε συνδυασμό με την έντονη γραφή.

Αν ο τίτλος του λήμματος είναι περιγραφικός, όπως πχ Πυρκαγιές στην Ελλάδα το 2007, ο τίτλος δεν χρειάζεται να εμφανιστεί ξανά στο λήμμα. Αν όμως εμφανίζεται, εννοείται και πάλι πως δεν πρέπει να απεικονίζεται με έντονους χαρακτήρες:

Το καλοκαίρι του 2007, συνέβη μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.

Επικεφαλίδες

[επεξεργασία κώδικα]

Κωδικοποίηση

[επεξεργασία κώδικα]

Ο μόνος αποδεκτός τρόπος για τη δημιουργία επικεφαλίδων (που λέγονται επίσης και τίτλοι τμήματος ή τίτλοι ενότητας) είναι η χρήση χαρακτήρων = (ίσον), χωρίς κενά μεταξύ τους. Οι τριπλές απόστροφοι ( ''' ) εμφανίζουν μια λέξη σε έντονους χαρακτήρες και δεν χρησιμοποιούνται στις επικεφαλίδες. Μην υποκαθιστάτε τις υποενότητες με φράσεις με έντονους χαρακτήρες.

Φρασεολογία

[επεξεργασία κώδικα]

Στις επικεφαλίδες και στους τίτλους υποενοτήτων:

  • Μόνο το πρώτο γράμμα της πρώτης λέξης και το πρώτο γράμμα κυρίου ονόματος (αν αυτό υπάρχει), θα πρέπει να γράφονται με κεφαλαία γράμματα. Όλα τα άλλα γράμματα πρέπει να είναι πεζά (για παράδειγμα, «Κανόνες και κοτόπουλα» και όχι «Κανόνες και Κοτόπουλα».
  • Οι ειδικοί χαρακτήρες όπως η κάθετος (/), το σύμβολο της πρόσθεσης (+), τα άγκιστρα ({ }) και οι αγκύλες ([ ]) αποφεύγονται. Το σύμβολο & γράφεται και εκτός αν αποτελεί μέρος ενός επίσημου ονόματος.
  • Σε ειδικές περιπτώσεις, όπως για μερικά ουράνια σώματα και χημικά στοιχεία, είναι επιτρεπτή η ύπαρξη υπογεγραμμένων όρων (δείκτες, δηλώνονται με <sub></sub>). Σε περίπτωση που ο τίτλος ενός λήμματος πρέπει να έχει έναν τέτοιο όρο (Πχ, S/2000 (1998 WW31) 1), το λήμμα είναι καλύτερα να δημιουργηθεί με τίτλο που δεν θα έχει τον όρο υπογεγραμμένο (στο παράδειγμα S/2000 (1998 WW31) 1), και να χρησιμοποιηθεί το πρότυπο DISPLAYTITLE για την μορφοποίησή του.
  • Δεν επιτρέπονται εσωτερικοί σύνδεσμοι ([[…]]). Τοποθετήστε το σύνδεσμο στην πρώτη εμφάνιση του όρου στο σώμα του κειμένου.
  • Δεν επιτρέπονται παραπομπές (είτε υποσημείωσης είτε ένθετες).
  • Ο τίτλος πρέπει να αποτελείται από λίγες λέξεις (πάνω από 10 είναι υπερβολή).
  • Άρθρα (ο, η, το, ένας, μία) καθώς και αντωνυμίες (αυτός, αυτό) συνήθως αποφεύγονται, εκτός αν είναι μέρος ενός επίσημου ονόματος ή του τίτλου ενός έργου.
  • Η φρασεολογία είναι, αν είναι δυνατόν, διαφορετική από αυτή που υπάρχει για κάθε άλλη επικεφαλίδα ή τίτλο υποενότητας του λήμματος.

Διαχείριση ενοτήτων

[επεξεργασία κώδικα]

Οι επικεφαλίδες και οι τίτλοι των ενοτήτων παρέχουν μια γενική επισκόπηση στον πίνακα περιεχομένων και δίνουν τη δυνατότητα στους αναγνώστες να περιηγηθούν στο κείμενο ευκολότερα. Οι τίτλοι στις υποενότητες είναι κατάλληλοι για το διαχωρισμό μεγαλύτερων ενοτήτων.

  • Οι επικεφαλίδες πρέπει να είναι περιγραφικές και με συνεπή σειρά επιπέδων (ενοτήτων και υποενοτήτων).
  • Οι επικεφαλίδες και οι τίτλοι των ενοτήτων πρέπει να αλλάζουν μετά από προσεκτική εξέταση, επειδή η αλλαγή αυτή μπορεί να δημιουργήσει νεκρούς συνδέσμους στο ίδιο και σε άλλα λήμματα.
  • Αν συνδέετε προς μια ενότητα, μπορείτε να αφήσετε ένα σχόλιο κρυμμένο, έτσι ώστε να μπορεί να το δει όποιος επεξεργαστεί το λήμμα. Μπορείτε να προσθέσετε μια λίστα με τους τίτλους των λημμάτων που συνδέουν προς αυτό, ώστε αν αλλαχθεί το λήμμα, να μπορούν να διορθωθούν και οι σύνδεσμοι εύκολα.
    Για παράδειγμα:
    == Τα πλεονεκτήματα της θεωρίας == <!-- Προς αυτή την ενότητα συνδέουν τα λήμματα [[Γιάννης Θεωρητικός]] και [[Ηλίας (προφήτης)]] -->
  • Αν αναφέρεστε στον τίτλο μιας ενότητας χωρίς να συνδέετε, χρησιμοποιήστε πλάγιους χαρακτήρες για τον τίτλο. Για παράδειγμα, τώρα διαβάζετε την ενότητα με τίτλο Διαχείριση ενοτήτων.
  • Αν συνδέετε προς μια ενότητα, χρησιμοποιήστε πλάγιους χαρακτήρες για το όνομα μόνο αν το απαιτεί, σύμφωνα με γενικότερα κριτήρια (για παράδειγμα αν είναι ο τίτλος ενός βιβλίου). Η σύνδεση προς έναν όρο παρέχει ικανή ένδειξη ότι χρησιμοποιείτε έναν όρο ως όρο, κάτι για το οποίο διαφορετικά θα χρησιμοποιούσατε πλάγια γραφή.
  • Αν αλλάξετε τον τίτλο μιας ενότητας, προσπαθείστε να βρείτε και να φτιάξετε σπασμένους συνδέσμους που μπορεί να προκλήθηκαν από την αλλαγή. Ένας τρόπος για να το κάνετε είναι να αναζητήσετε τον τίτλο της ενότητας, στη μορφή που είχε πριν τον αλλάξετε. Έτσι τα αποτελέσματα της αναζήτησης πιθανόν θα περιέχουν συνδέσμους από άλλα λήμματα προς αυτό που επεξεργαστήκατε.

Εσωτερικοί σύνδεσμοι προς άλλα λήμματα

[επεξεργασία κώδικα]

Τα λήμματα της Βικιπαίδειας περιέχουν εσωτερικούς συνδέσμους, που προσφέρουν πληροφορίες για σημαντικές λέξεις σε αντίστοιχα λήμματα ή ενότητες λημμάτων, με τις προϋποθέσεις ότι:

  • Οι πληροφορίες θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να κατανοήσει το αρχικό λήμμα.
  • Δεν υπάρχει ή δεν είναι εφικτή η συνοπτική εξήγηση εντός του λήμματος.

Μια σύντομη φράση που εξηγεί τον όρο μπορεί να είναι μερικές φορές η προτιμότερη λύση, ωστόσο χρησιμοποιήστε εσωτερικούς συνδέσμους, αντί να επαναλαμβάνετε εξηγήσεις του ίδιου πράγματος. Παρομοίως, προσπαθήστε να μη δημιουργείτε εσωτερικούς συνδέσμους για τον ίδιο όρο πάρα πολλές φορές μέσα σε ένα λήμμα. Χρήσιμοι εσωτερικοί σύνδεσμοι που δεν περιλαμβάνονται στο κυρίως κείμενο μπορούν να μπουν στην ενότητα Δείτε επίσης (βλ. παρακάτω) στο τέλος του λήμματος.

Για παράδειγμα, στο λήμμα Πνευματική ιδιοκτησία, η σημασία της φράσης βάσεις δεδομένων είναι άγνωστη σε πολλούς χρήστες. Η πολυπλοκότητα του όρου δεν επιτρέπει να γίνει σύντομη ανάλυσή του εντός του λήμματος (μια μικρή φράση ή σημείωση). Αν γινόταν αυτό, είναι πολύ πιθανό να υπήρχε επαναλαμβανόμενο περιεχόμενο. Επομένως, είναι απαραίτητο να προστεθεί σύνδεσμος προς το λήμμα Βάση δεδομένων, που εμφανίζεται με τη μορφή βάσεις δεδομένων.

Οι εσωτερικοί σύνδεσμοι (δηλ. οι σύνδεσμοι από λέξεις του κειμένου προς άλλα λήμματα της Βικιπαίδειας) πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο όταν είναι σχετικοί με το θέμα. Το να τοποθετούμε συνδέσμους σε όσο περισσότερες λέξεις μπορούμε, εκτός από άχρηστο είναι και αντιπαραγωγικό καθώς διασπά την προσοχή στο κείμενο. Γι αυτό το λόγο πρέπει να τηρούνται οι εξής κανόνες:

  • Όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σύνδεσμος, να συνδέει σε όσο πιο ειδικό και συναφές λήμμα γίνεται. Πχ Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2004 και όχι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 ή Ολυμπιακοί αγώνες του 2004. Το λήμμα με το οποίο γίνεται η σύνδεση, μπορεί και να μην υπάρχει, χωρίς όμως ακρότητες με υπερβολικά εξειδικευμένα λήμματα που δεν πρόκειται ποτέ να γραφτούν ή θα ήταν μη εγκυκλοπαιδικά.
  • Δεν επιτρέπεται, σε καμιά περίπτωση, χρήση συνδέσμων εντός των επικεφαλίδων ενοτήτων και υποενοτήτων των λημμάτων.
  • Να μη γίνεται επανάληψη του ίδιου συνδέσμου μέσα στο κείμενο, εκτός αν η πρώτη από την δεύτερη εμφάνιση απέχουν αισθητά και το κείμενο είναι μεγάλο ή είναι σε πίνακα ή κουτί πληροφοριών, οπότε είναι χρήσιμος για την ομοιομορφία και τη πλοήγηση.
  • Να αποφεύγονται σύνδεσμοι προς άλλα υπαρκτά λήμματα, όταν δεν προσφέρουν κάτι στο λήμμα, είτε γιατί είναι ασήμαντοι για το συγκεκριμένο περιεχόμενο, είτε γιατί είναι τετριμμένοι. Π.χ. δεν χρειάζεται να συνδέουμε το λήμμα Ευρώπη ή ωκεανός, αν δεν βρισκόμαστε σε γεωγραφικό λήμμα ή γεωγραφική παράγραφο.
  • Σύνδεσμοι προς κάποιο κύριο λήμμα που δεν υπάρχει (πχ Κύριο λήμμα:...) ή ανάλογοι σύνδεσμοι στο Δείτε επίσης, πρέπει να αποφεύγονται γιατί δίνουν άσχημη εντύπωση και δεν επιτελούν το σκοπό τους. (Και θα πρέπει να γίνεται χρήση των σχετικών προτύπων)

Λήμματα ημερομηνίας (π.χ. 24 Φεβρουαρίου και 10 Ιουλίου ) και λήμματα έτους (π.χ. 1795, 1955, 2007) δεν θα πρέπει να συνδέονται εκτός εάν η συνδεδεμένη ημερομηνία ή έτος έχει σημαντική σχέση με το θέμα του λήμμα σύνδεσης, πέραν της ίδιας της ημερομηνίας, έτσι ώστε η σύνδεση να ενισχύει την κατανόηση του θέματος από τον αναγνώστη. Για παράδειγμα, τα έτη γέννησης και θανάτου της αρχιτέκτονας Μαίρη Κόλτερ δεν πρέπει να συνδέονται, γιατί ελάχιστα ή καθόλου περιεχόμενα του 1869 ή του 1958 ενισχύουν την κατανόηση της Κόλτερ ή του έργου της από τον αναγνώστη. Αλλά [[Χρονολόγιο Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων 2008#14 Αυγούστου|14 Αυγούστου]] μπορεί να συνδεθεί από άλλο λήμμα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Ωστόσο, σε εγγενώς χρονολογικά άρθρα ( 1789 και Ιανουάριος), επιτρέπονται οι σύνδεσμοι σε συγκεκριμένα λήμματα ημερομηνίας ή έτους.

Δεν πρέπει να διαγράφονται χρήσιμοι σύνδεσμοι προς λήμματα που δεν έχουν γραφτεί ακόμα. Υπάρχουν δύο τέτοιες συνήθεις περιπτώσεις:

  • Πρέπει να αποφεύγεται η τροποποίηση του συνδέσμου ώστε να δείχνει σε άλλο λιγότερο σχετικό αλλά υπαρκτό λήμμα. Όταν ο υπάρχων σύνδεσμος είναι πιο εξειδικευμένος και σχετικός με το λήμμα, έστω και αν συνδέει με λήμμα που δεν έχει γραφτεί ακόμη πρέπει να παραμένει (από την άλλη πλευρά, φυσικά, ισχύει η οδηγία που αναφέρθηκε παραπάνω, δηλ. να αποφεύγονται τα υπερβολικά εξειδικευμένα λήμματα). Π.χ. σε λήμμα για την ιστορία της Αιγύπτου, το κείμενο
    Επί Κύρου Α' του Μεγάλου, η Αίγυπτος έγινε επαρχία της [[Περσική αυτοκρατορία|Περσικής αυτοκρατορίας]].
    δεν πρέπει να τροποποιηθεί σε
    Επί Καμβύση Β', η Αίγυπτος έγινε τμήμα της [[Πέρσες|Περσική αυτοκρατορία]].
    μόνο και μόνο επειδή ο πρώτος σύνδεσμος (
    Περσική αυτοκρατορία) είναι κόκκινος ενώ ο δεύτερος (Πέρσες) δείχνει προς υπαρκτό λήμμα. Ο πρώτος σύνδεσμος είναι πιο κατάλληλος για την παραπάνω φράση, δεν είναι υπερβολικά εξειδικευμένος και θα πάψει να είναι κόκκινος όταν γραφτεί το σχετικό λήμμα.
  • Δεν επιτρέπονται σύνδεσμοι προς λήμματα ξενόγλωσσων Βικιπαιδειών για τρεις λόγους. Πρώτος είναι ο δυσάρεστος αιφνιδιασμός του αναγνώστη, όταν μεταφερθεί σε κείμενο άγνωστης γι αυτόν γλώσσας. Έπειτα, δεν υπάρχει αυτόματος τρόπος να ενημερωθούν οι σύνδεσμοι, όταν τελικά δημιουργηθεί το αντίστοιχο ελληνικό λήμμα που έλειπε. Τρίτος λόγος είναι ότι ένας κόκκινος σύνδεσμος λέει στον επόμενο αναγνώστη ότι το ζήτημα είναι αρκετά σημαντικό για να υπάρξει νέο λήμμα και δίνει κίνητρο για την βελτίωση και την επέκταση της Βικιπαίδειας. Έτσι σύνδεσμοι όπως πχ [[:en:Persian empire|Περσική αυτοκρατορία]] δεν πρέπει να υπάρχουν στο κύριο σώμα του λήμματος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Βικιπαίδεια:Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Οι σύνδεσμοι προς σελίδες εκτός Βικιπαίδειας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εντός του κυρίως κειμένου του λήμματος. Όμως μπορούν να χρησιμεύουν ως πηγές σε παραπομπές τύπου υποσημείωσης (π.χ. διαδικτυακά βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες) ή ως υλικό για μελλοντική επέκταση, οπότε μπαίνουν στο παράρτημα «Εξωτερικοί σύνδεσμοι» στο τέλος του λήμματος.

Όταν μπαίνουν στην ενότητα «Εξωτερικοί σύνδεσμοι», πρέπει να παρατίθενται σε λίστα. Κάθε σύνδεσμος πρέπει να έχει τον τίτλο που διαθέτει η εξωτερική ιστοσελίδα ή, αν αυτός δεν είναι ικανοποιητικά περιγραφικός, μια σύντομη περιγραφή η οποία να δείχνει ξεκάθαρα το περιεχόμενό του και τη σχέση με το λήμμα. Σύνδεσμοι χωρίς τίτλο ή περιγραφή δεν είναι αποδεκτοί.

Παράδειγμα λίστας εξωτερικών συνδέσμων, σε λήμμα για τις Ευρωεκλογές του 2009:

Είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να αποφεύγεται η παράθεση μεγάλου αριθμού εξωτερικών συνδέσμων. Οι εξωτερικοί σύνδεσμοι δεν δικαιολογούν την ύπαρξη ενός λήμματος και, εξ άλλου, η Βικιπαίδεια δεν είναι χώρος εναπόθεσης συνδέσμων.

Ονομασίες προσώπων και ομάδων, φύλο

[επεξεργασία κώδικα]

Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει διαφωνία για το πώς αποκαλείται κάποιο πρόσωπο ή ομάδα ανθρώπων, χρησιμοποιούνται οι σχετικές πολιτικές ονοματοδοσίας της Βικιπαίδειας. Όταν δεν υπάρχει διαφωνία, είναι προτιμότερο να ακολουθείται η ονομασία που χρησιμοποιείται από το ίδιο το εν λόγω πρόσωπο ή την ομάδα. Για τον ίδιο λόγο, χρειάζεται προσοχή στον τρόπο προσδιορισμού κατηγοριών ανθρώπων. Πχ οι αφρικανικής καταγωγής πολίτες των ΗΠΑ θα πρέπει να αποκαλούνται αφροαμερικανοί και όχι μαύροι, αφού το τελευταίο είναι εκτός, των άλλων, και ανακριβές.

Για πρόσωπο με ασαφή ιδιότητα φύλου, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται εκείνες οι αντωνυμίες που ταιριάζουν με το φύλο που έχει επιλέξει (πιο πρόσφατα) για να αυτοπροσδιοριστεί το εν λόγω πρόσωπο.

Χρησιμοποιούμε την εξειδικευμένη ορολογία που αρμόζει σε ένα πρόσωπο και όχι γενικές ιδιότητες οι οποίες ενέχουν την πιθανότητα δημιουργίας στερεότυπων εντυπώσεων. Πχ, για ένα πρόσωπο από την Αιθιοπία χρησιμοποιούμε τον όρο Αιθίοπας και όχι Αφρικανός και για τον πολίτη του Ισραήλ τον όρο Ισραηλινός αντί του γενικότερου Εβραίος ή Ισραηλίτης.

Οι ονομασίες εθνών και φυλών ξεκινούν πάντα με κεφαλαίο γράμμα, πχ Τούρκοι, Ιταλός. Όμως τα σχετικά επίθετα ξεκινούν με μικρό γράμμα, πχ τουρκική ιστορία, ιταλικά, ελληνικά σύνορα.

  • Όταν λέξεις χρησιμοποιούνται ως τίτλοι (δηλαδή ακολουθούνται από κάποιο όνομα), λέξεις όπως πρόεδρος, βασιλιάς και αυτοκράτορας ξεκινούν με κεφαλαίο γράμμα: Πρόεδρος Νίξον και όχι πρόεδρος Νίξον. Η τυπική ονομασία ενός αξιώματος χρησιμοποιείται σαν κύριο όνομα: «Ο Χιροχίτο ήταν Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας» (όπου Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας είναι ο τίτλος ενός αξιώματος). Οι βασιλικές προσφωνήσεις γράφονται επίσης με κεφαλαία: Αυτού Βασιλική Υψηλότης, με εξαιρέσεις ενδεχομένως για κάποιους τίτλους (για παράδειγμα μη αναγνωρισμένους).
  • Όταν χρησιμοποιούνται γενικά, οι τίτλοι γράφονται με πεζά γράμματα: «Ο Ντε Γκωλ ήταν ο πρόεδρος της Γαλλίας». Όμοια, «τρεις πρωθυπουργοί παρακολούθησαν τη συνδιάσκεψη», αλλά «Ο Βρετανός Πρωθυπουργός είναι ο Γκόρντον Μπράουν».

Θρησκείες, θεότητες, φιλοσοφίες, δόγματα, και υποστηρικτές τους

[επεξεργασία κώδικα]
  • Οι θρησκείες και οι υποστηρικτές τους γράφονται με κεφαλαία γράμματα. Όμως οι σχετικές αντωνυμίες γράφονται με μικρά γράμματα, πχ δεν γράφουμε Πίστεψε στον Χριστό και διάδωσε το λόγο Του αλλά Πίστεψε στον Χριστό και διάδωσε το λόγο του.
  • Υπερβατικές ιδέες, με την Πλατωνική τους έννοια, επίσης ξεκινούν με κεφαλαίο γράμμα, όπως το Καλό και η Αλήθεια.
  • Επιρρήματα που αναφέρονται σε θεότητες ή επίθετα (άσχετα με τα ονόματα) που αναφέρονται σε μια υλική ή αφηρημένη έκφανση μιας θεότητας ή ανθρώπου, δεν ξεκινούν με κεφαλαίο γράμμα. Έτσι, η ακόλουθη πρόταση είναι σωστή: «Πιστεύεται ότι προσευχόταν στον Θεό, αλλά αποδείχτηκε ότι προσευχόταν σε έναν θεό της Σκανδιναβικής Μυθολογίας».
  • Γενικοί τύποι μυθικών όντων όπως «νάνος», «νεράιδα», «νύμφη» και «τζίνι» δεν ξεκινούν με κεφαλαίο. Υπάρχουν εξαιρέσεις σε κάποια έργα φαντασίας, όπως σε αυτά του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, όπου τα αρχικά κεφαλαία χρησιμοποιούνται για να δείξουν ότι τα μυθικά όντα αντιπροσωπεύουν εθνικότητες ή φυλές. Τα κύρια ονόματα ανεξαρτήτων οντοτήτων (όπως «Αχιλλέας» ή «Νάρκισσος») γράφονται πάντα με κεφαλαία, όπως και τα μέλη ενός συνόλου των οποίων τα ονόματα και η συμμετοχή τους στο σύνολο είναι δεδομένη (όπως η «Μούσα»).
  • Φιλοσοφίες, θεωρίες και δόγματα δεν ξεκινούν με κεφαλαίο γράμμα, εκτός αν το όνομα τους προέρχεται από ένα κύριο όνομα: το πεζό «δημοκρατικό» αναφέρεται σε ένα σύστημα της πολιτικής σκέψης, ενώ το κεφαλαίο «Δημοκρατικό» αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο Δημοκρατικό κόμμα (επειδή κάθε όνομα κόμματος είναι κύριο όνομα).

Ημερολογιακά

[επεξεργασία κώδικα]
  • Μήνες, ημέρες και αργίες ξεκινούν με κεφαλαίο γράμμα: Ιανουάριος, Τρίτη, η Εικοστή Πέμπτη του Μαρτίου (όταν αναφερόμαστε στην επίσημη έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, αλλιώς 25η Μαρτίου).
  • Οι εποχές, σε σχεδόν όλες τους τις εκφάνσεις είναι με μικρά γράμματα: «αυτό το καλοκαίρι ήταν πολύ ζεστό», «το χειμερινό ηλιοστάσιο λαμβάνει χώρα στις 22 Δεκεμβρίου». Όταν προσωποποιούνται, τα ονόματα των εποχών εμφανίζονται ως κύρια ονόματα, οπότε και το πρώτο γράμμα τους είναι κεφαλαίο: «Πιστεύω πως η Άνοιξη μας δείχνει τα χρώματά της», «Γέρο-Χειμώνας».

Ζώα, φυτά και άλλοι οργανισμοί

[επεξεργασία κώδικα]

Τα επιστημονικά ονόματα για τα γένη και τα είδη γράφονται με πλάγιους χαρακτήρες με κεφαλαίο στο αρχικό γράμμα για το γένος, αλλά όχι κεφαλαίο για το είδος. Για παράδειγμα ο άνθρωπος είναι Homo sapiens. Η ταξινομική κατηγοριοποίηση σε ανώτερες κατηγορίες από το γένος δίνεται με κεφαλαίο και όχι σε πλάγιους χαρακτήρες. Για παράδειγμα οι άνθρωποι ανήκουν στην οικογένεια των Ανθρωπιδών.

Τα κοινά ονόματα της χλωρίδας και πανίδας θα πρέπει να γράφονται με μικρό γράμμα – για παράδειγμα βελανιδιά ή λιοντάρι. Υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις σε αυτό:

  • Όταν το όνομα βρίσκεται στην πρώτη λέξη της πρότασης, οπότε και γράφεται με κεφαλαίο όπως κάθε λέξη. Για παράδειγμα, Αρκούδες συναντάμε στην Ανταρκτική.
  • Όταν το κοινό όνομα περιέχει κύριο όνομα, όπως το όνομα μιας περιοχής ή ενός ατόμου, γράφεται με κεφαλαίο. Για παράδειγμα, Η τίγρη της Βεγγάλης....
  • Σε ελάχιστες περιπτώσεις, κάποια κοινά ονόματα αναγνωρίζονται μόνο σε μια περιορισμένη γεωγραφική περιοχή. Αυτά τα ονόματα μπορούν να γραφτούν με το πρώτο γράμμα κεφαλαίο σύμφωνα με το τοπικά καθιερωμένο, αλλά σημειώνεται ότι δε θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στις πηγές που υποστηρίζουν την ονομασία όλοι όσοι επεξεργαστούν το λήμμα. Σε τέτοιες περιπτώσεις η γενική πρόταση είναι επίσης αποδεκτή. Σε κάθε περίπτωση, προτείνεται η δημιουργία ανακατεύθυνσης προς μια εναλλακτική γραφή με κεφαλαία γράμματα, αν χρησιμοποιείται στον τίτλο του λήμματος.

Ουράνια σώματα

[επεξεργασία κώδικα]
  • Ο ήλιος η γη και η σελήνη γενικά, δεν γράφονται με το πρώτο γράμμα κεφαλαίο. Μπορεί να είναι κύρια ονόματα σε λήμμα με αστρονομικό περιεχόμενο, αλλά μόνο όταν αναφέρονται στα συγκεκριμένα ουράνια σώματα (ο Ήλιος μας, η Γη και η Σελήνη): οπότε θα γράφαμε πως η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη.
  • Οι άλλοι πλανήτες και αστέρες είναι κύρια ονόματα και ξεκινούν με κεφαλαίο γράμμα: Ο πλανήτης Άρης μπορεί να φανεί σήμερα στον αστερισμό των Διδύμων, κοντά στον αστέρα του Πολυδεύκη. Όταν ένα όνομα αποτελείται από πολλές λέξεις, αντιμετωπίζεται όπως κάθε άλλοι κύριο όνομα και το πρώτο γράμμα κάθε λέξης γράφεται με κεφαλαίο: Το Άλφα του Κενταύρου' και όχι το Άλφα του κενταύρου. Τα λήμματα δεν γράφονται με κεφαλαίο.

Κατευθύνσεις και περιοχές

[επεξεργασία κώδικα]
  • Οι κατευθύνσεις όπως νότια δεν είναι κύρια ονόματα. Το ίδιο ισχύει για τις σχετικές τους μορφές: κάποιος μπορεί να αναφερθεί σε έναν δρόμο χαρακτηρίζοντάς τον νότιο αν οδηγεί νότια, αλλά μπορεί το όνομα του δρόμου να περιλαμβάνει την κατεύθυνσή του όπως ο Μεγάλος Νότιος Δρόμος στο Ηνωμένο Βασίλειο που γράφεται με τα πρώτα γράμματα κεφαλαία. Οι σύνθετες κατευθύνσεις μπορεί να γράφονται με κεφαλαία ή όχι (νοτιανατολικά, νότιο-ανατολικά, Νοτιανατολική Ασία και Νότιο-Ανατολική Ασία), ανάλογα με το ύφος που υιοθετείται γενικά στο λήμμα.
  • Οι περιοχές που είναι κύρια ονόματα, όπως και εκφράσεις όπως η Νότια Καλιφόρνια, γράφονται με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. Ακολουθείται η ίδια σύμβαση για σχετικές μορφές: ένα πρόσωπο από το νότιο τμήμα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι Νότιος. Οι περιοχές που δεν είναι σίγουρο ότι έχουν ένα κύριο όνομα για αυτές θεωρείται πως δεν το έχουν καθιερώσει.
  • Οι τυπικές ονομασίες ιδρυμάτων (για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, το Πανεπιστήμιο Τζον Μουρς) είναι κύρια ονόματα και γράφονται με το πρώτο γράμμα κεφαλαίο. Όταν ένας τίτλος ξεκινά με λήμμα, τυπικά γράφεται με μικρά γράμματα (ο, η ή το) αν βρίσκεται στη μέση μιας πρότασης: ένα πτυχίο από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ.
  • Λέξεις περιληπτικών όρων για ιδρύματα (πανεπιστήμιο, κολλέγιο, νοσοκομείο, λύκειο) δε χρειάζονται κεφαλαίο το πρώτο γράμμα:
Λάθος  (γενικά):    Το Πανεπιστήμιο προσφέρει προγράμματα στις τέχνες και τις επιστήμες.
Σωστό (περιληπτικός όρος): Το πανεπιστήμιο προσφέρει …
Σωστό (τίτλος): Το Πανεπιστήμιο της Οτάβα προσφέρει …

Αρκτικόλεξα, ακρωνύμια και συντμήσεις

[επεξεργασία κώδικα]

Αποσαφήνιση

Αρκτικόλεξο αποτελεί η συντομογραφία που περιλαμβάνει μόνο το αρχικό γράμμα των επί μέρους λέξεων (π.χ. Ο.Η.Ε., Η.Π.Α.). Ακρωνύμιο είναι η συντομογραφία που περιλαμβάνει περισσότερα του ενός γράμματα, ίσως και μία συλλαβή, κάποιας από τις επί μέρους λέξεις (π.χ. ΚΟ.ΔΗ.ΣΟ., ΥΠ.ΠΟ.). Δεν πρέπει να συγχέονται με τις βραχυγραφίες ή συντομογραφίες, οι οποίες αναφέρονται σε κάθε συντετμημένη λέξη ή φράση, π.χ. κ.λπ., βλ.(έπε), κ.(ύριος), δηλ.(αδή).

Δώστε αρχικά τον πλήρη όρο

Οι αναγνώστες δεν είναι κατ' ανάγκην εξοικειωμένοι με κάποιο ακρωνύμιο όπως ΔΙΚΑΤΣΑ -που προφέρεται ως μία λέξη- ή με κάποιο αρκτικόλεξο όπως ΔΣ, που προφέρεται με χωριστή εκφώνηση των γραμμάτων (Δέλτα Σίγμα). Η καθιερωμένη μέθοδος είναι το όνομα να γράφεται πλήρες στην πρώτη εμφάνισή του ακολουθούμενο από το αρκτικόλεξο/ακρωνύμιο σε παρένθεση. Για παράδειγμα, Η Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) είναι πολιτική παράταξη [και αργότερα] Η ΝΔ έχει ως επίτιμο πρόεδρό της τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Τα συντομογραφούμενα γράμματα των λέξεων του ακρωνυμίου/αρκτικολέξου δεν γράφονται με κεφαλαίο στην πρώτη εμφάνισή τους, άσχετα με το αν γράφονται κεφαλαία στο αρκτικόλεξο (π.χ. όχι ΥΠουργείο ΠΟλιτισμού, ΥΠ.ΠΟ.). Ομοίως δεν γράφονται με κεφαλαία τα πρώτα γράμματα του αρκτικολέξου στην πλήρη τους γραφή, εκτός αν είναι κυριωνύμια ή όροι που έχει καθιερωθεί να κεφαλαιογραφούνται.
Λάθος  (δεν είναι όνομα):    Χρησιμοποιήσαμε τεχνολογία Ψηφιακής Σάρωσης (ΨΣ)
Σωστό:   Χρησιμοποιήσαμε τεχνολογία ψηφιακής σάρωσης (ΨΣ)
Σωστό (όνομα): γνωστό στη Νέα Δημοκρατία (ΝΔ)
Αν ο πλήρης όρος είναι ήδη σε παρένθεση, χρησιμοποιήστε κόμμα μαζί με ή για να δώσετε το αρκτικόλεξο/ακρωνύμιο. Για παράδειγμα: Το ζήτημα συζητήθηκε για πρώτη φορά το 1992 (σε συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας ή ΝΔ).
Πληθυντικός ξένων λέξεων
Τα αρκτικόλεξα/ακρωνύμια ξένων λέξεων δεν παίρνουν σε ελληνικό κείμενο τελικό -s ή -es, όπως θα απαιτούσαν οι κανόνες τής γλώσσας προελεύσεως, και γενικά δεν χρησιμοποιούνται τύποι πληθυντικού ξένων γλωσσών σε ελληνικό κείμενο. Για παράδειγμα, δεν γράφουμε «οι χάκερς επιτέθηκαν στη Βικιπαίδεια», αλλά «οι χάκερ επιτέθηκαν στη Βικιπαίδεια». Όμοια γράφουμε «το άλμπουμ κυκλοφόρησε σε δύο CD» και όχι «το άλμπουμ κυκλοφόρησε σε δύο CDs».
Τελείες και κενά
Η χρήση τελειών μεταξύ των γραμμάτων στα ακρωνύμια και στα αρκτικόλεξα είναι προαιρετική. Συνεπώς, είναι αποδεκτή η χρήση τόσο των ακρωνυμίων/αρκτικολέξων χωρίς τελείες (π.χ. ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΠΡΟΠΟ) όσο και η χρήση τους με τελείες (π.χ. Ν.Δ., ΣΥ.ΡΙΖ.Α., Κ.Κ.Ε., Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε., ΠΡΟ.ΠΟ.). Δύο χρήσιμες εισηγήσεις είναι οι εξής: α) Είναι καλό η παρουσία/απουσία τελειών σε αρκτικόλεξα ή ακρωνύμια να τηρείται με συνέπεια στο ίδιο λήμμα (να μην εναλλάσσεται η χρήση ή η παράλειψη των τελειών εντός τού λήμματος), β) Αν κάποιο ακρωνύμιο ή αρκτικόλεξο δεν είναι πολύ γνωστό ή τα συστατικά του μέρη δεν είναι ευδιάκριτα, θα ήταν καλύτερο να γράφεται με τελείες (π.χ. ΚΟ.ΔΗ.ΣΟ., ΥΠ.ΠΟ., Η.Λ.Π.Α.Π.). Όταν δεν χρησιμοποιούνται τελείες, το αρκτικόλεξο/ακρωνύμιο πρέπει να γράφεται χωρίς κενά.
Μη χρησιμοποιείτε αρκτικόλεξα, ακρωνύμια και συντμήσεις χωρίς λόγο
Η χρήση αρκτικολέξων πρέπει να αποφεύγεται, αν θεωρείται ότι μπερδεύει τον αναγνώστη, διακόπτει τη ροή, φαίνεται ανεπίσημη ή δείχνει νωθρότητα. Για παράδειγμα, το δλδ για το δηλαδή θα πρέπει να αποφεύγεται, αλλά μπορεί να φανεί χρήσιμο σε κάποιο κουτί πληροφοριών ή πίνακα, ώστε να μειωθεί το πλάτος του. Η χρήση σύντμησης μπορεί να γίνεται αποδεκτή όταν υπάρχει κάποιο τεχνικό απόσπασμα του κειμένου όπου ο όρος, στον οποίο αναφέρεται η σύντμηση, εμφανίζεται πολλές φορές.
Στοιχεία HTML
Σε σχετικά σπάνια αρκτικόλεξα και σε πίνακες όπου δεν είναι εύκολο να γίνουν κατανοητά από τα συμφραζόμενα, είναι δυνατό να χρησιμοποιείται το HTML tag <abbr>, π.χ. Ο <abbr title="Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός">ΠΜΟ</abbr> ιδρύθηκε το 1950.: Ο ΠΜΟ ιδρύθηκε το 1950.

Πλάγιοι χαρακτήρες

[επεξεργασία κώδικα]

Οι πλάγιοι χαρακτήρες χρησιμοποιούνται με φειδώ για να δώσουν έμφαση σε κάποιες λέξεις στις προτάσεις (οι έντονοι χαρακτήρες δε χρησιμοποιούνται καθόλου για αυτόν το σκοπό). Γενικά όμως, όσο πιο πολύ χρησιμοποιείται η έμφαση, τόσο μικρότερη επίδραση έχει και γι αυτό δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση.

Τίτλοι έργων

[επεξεργασία κώδικα]

Άλλη χρήση των πλάγιων χαρακτήρων είναι όταν αναφέρονται τίτλοι έργων τέχνης (ταινίες, πίνακες, αγάλματα, μουσικοί δίσκοι κλπ) και βιβλίων ή δημοσιευμένων λημμάτων. Πχ, για το δίσκο Reflections, ο Μάνος Χατζιδάκις συνεργάστηκε με τους New York Rock & Roll Ensemble.

Κυριλλικοί χαρακτήρες

[επεξεργασία κώδικα]

Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλάγια γραφή σε κυριλλικούς χαρακτήρες, δεδομένου ότι κατά την πλάγια γραφή κάποιοι χαρακτήρες αλλάζουν σημαντικά (δείτε για παράδειγμα το Τ στο όνομα Δημήτρης στα Ρώσικα: Дмитрий και Дмитрий από т γίνεται σε πλάγια γραφή т).

Στους αριθμούς, το διαχωριστικό χιλιάδων στην ελληνική γλώσσα ήταν και παραμένει η τελεία — και όχι η υποδιαστολή. Το αντίθετο ισχύει για τους δεκαδικούς αριθμούς.

Παραδείγματα:

  • Το τρεις χιλιάδες γράφεται 3.000 και όχι 3,000
  • Ομοίως το τρία εκατομμύρια γράφεται 3.000.000 και όχι 3,000,000
  • Ο αριθμός π γράφεται 3,14 και όχι 3.14
  • Δεκαδικοί αριθμοί πάνω από το χίλια ακολουθούν τους ίδιους κανόνες: 5.345,89

Δεν χρησιμοποιούμε διαχωριστικό χιλιάδων στις εξής περιπτώσεις:

  • Όταν ο αριθμός είναι μέρος ενός ονόματος, όπως σε ονόματα αστεροειδών (πχ 99942 Άποφις) και ονόματα προγραμμάτων λογισμικού (πχ Windows 2000).
  • Στις χρονολογίες.

Στο κείμενο, οι αριθμοί μέχρι και το 20 γράφονται με λέξεις και όχι ψηφία. Εξαίρεση, ωστόσο, μπορεί να γίνει όταν οι αριθμοί συνοδεύουν μονάδες μέτρησης.

Παραδείγματα:

  • Είχε τέσσερα παιδιά, κυβέρνησε δώδεκα χρόνια, η πόλη απέχει 3 χιλιόμετρα από τη θάλασσα.

Χρονολογίες

[επεξεργασία κώδικα]

Για το σημείο έναρξης χρονολόγησης, και οι δύο γνωστοί τρόποι είναι αποδεκτοί. Δηλ. π.Χ./μ.Χ. ή ΠΚΕ/ΜΚΕ. Η μορφοποίηση κεφαλαίων μικρών είναι αυτή που αναφέρθηκε προηγουμένως (δηλ. δεν είναι αποδεκτές οι μορφές π.χ., Π.Χ., πκε, Π.Κ.Ε. κλπ).

Στις χρονολογίες μετά Χριστόν (μ.Χ./ΜΚΕ), συνήθως αρκεί να γράφουμε μόνο τον αριθμό, εκτός αν υπάρχει πιθανότητα παρανόησης με χρονολογίες π.Χ./ΠΚΕ. Για παράδειγμα, δεν γράφουμε 1821 μ.Χ. αλλά απλά 1821.

Χρήση ενεστώτα για παρελθόντα χρόνο

[επεξεργασία κώδικα]

Η χρήση ενεστώτα για γεγονότα που έχουν ήδη συμβεί (ιστορικός ενεστώτας) είναι κατάλληλη κυρίως για τη λογοτεχνία και τη δημοσιογραφία και πρέπει να αποφεύγεται στα λήμματα της Βικιπαίδειας που αναφέρονται σε γεγονότα του παρελθόντος. Εξαίρεση μπορεί να είναι τα τρέχοντα γεγονότα και, οπωσδήποτε, οι χρονολογικές λίστες γεγονότων (ημερολόγια). Π.χ.:

  • 1789: Ξεσπά η Γαλλική Επανάσταση.
  • 1793: Ξεκινά η Τρομοκρατία.

Σημεία στίξης

[επεξεργασία κώδικα]

Δεν επιτρέπεται η χρήση κάθε είδους εισαγωγικών («» ή '') στα λήμματα για την έκφραση διαφωνίας ή ειρωνείας. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται σε κάποιο άμεσο παράθεμα ή τίτλο παραθέματος. Όπου πρέπει να αναφερθεί τίτλος έργου, βιβλίου, λήμματος κλπ, επιβάλλεται η χρήση πλάγιων χαρακτήρων (βλ. ενότητα #Πλάγιοι χαρακτήρες).

Πρέπει να να αποφεύγεται η χρήση του θαυμαστικού (!) στα λήμματα. Φυσικά, εξαιρούνται οι μαθηματικές (π.χ. n!) και λογικές (π.χ. A != B ) εκφράσεις και τα άμεσα παραθέματα.

Δεν πρέπει να συγχέονται οι διάφοροι τύποι παύλας που διαθέτει η Βικιπαίδεια, και οι οποίοι είναι πάντοτε διαθέσιμοι στη σελίδα επεξεργασίας (μενού «Ειδικοί χαρακτήρες» ή εικονίδιο «Ω» στον οπτικό επεξεργαστή). Έτσι:

  • Ο χαρακτήρας για το μείον (, unicode: ) δεν πρέπει να υποκαθίσταται από την κοινή παύλα.
  • Η κοινή παύλα () χρησιμοποιείται για συλλαβισμό ή περιοχή αριθμών ή χρονολογιών
  • Η μεγάλη παύλα () χρησιμοποιείται για να διασπάσει μια πρόταση (πχ αντί παρένθεσης ή άνω τελείας).
  • Όταν το λήμμα ξεκινά με εικόνα (ή πλαίσιο πληροφοριών, infobox), πρέπει να είναι στοιχισμένη δεξιά.
  • Οι εικόνες πρέπει να τοποθετούνται στην ενότητα όπου ανήκουν (μετά την επικεφαλίδα της και μετά από τυχόν συνδέσμους σε άλλα λήμματα της Βικιπαίδειας όπως «Δείτε κύριο λήμμα...» κλπ.).
  • Πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση κειμένου ανάμεσα σε δύο εικόνες οι οποίες βρίσκονται η μία απέναντι από την άλλη.
  • Για τους χάρτες και τα άλλα γραφικά σχήματα (όπως πχ διαγράμματα ροής), προτιμώνται εκείνα που βρίσκονται σε διανυσματική μορφή (αρχεία τύπου .svg). Τέτοια διανυσματικά αρχεία μπορούν να δημιουργηθούν ακόμη και με ανοιχτό λογισμικό όπως το Inkscape. Σε σύγκριση με τις εικόνες τύπου raster (αρχεία .jpg, .png, .gif κλπ.) αυτές οι εικόνες πλεονεκτούν στο ότι διορθώνεται πολύ εύκολα το κείμενο περιέχουν (χωρίς καμία απώλεια ποιότητας) και δεν πέφτει η ποιότητά τους όταν μεγεθύνονται.
  • Θα πρέπει να αποφεύγεται το να υπάρχει υπερβολικός αριθμός εικόνων σε ένα λήμμα, καθώς δεν προσθέτουν πάντα πληροφορία αλλά αντίθετα επιβαρύνουν το κείμενο.
  • Δεν συνιστάται η δημιουργία ξεχωριστής ενότητας με φωτογραφίες (gallery). Ο χώρος όπου ταιριάζουν τέτοιες ενότητες είναι τα Wikimedia Commons, ενώ στο λήμμα θα μπαίνει σύνδεσμος προς εκεί, μέσω του προτύπου {{commons}} ή {{commons category}}.

Αποφύγετε τη χρήση εικόνων για την εμφάνιση κειμένου

[επεξεργασία κώδικα]

Οι πληροφορίες κειμένου πρέπει πάντα να μεταδίδονται ως κείμενο και όχι ως εικόνα. Το αληθινό κείμενο μπορεί εύκολα να αναζητηθεί, να επιλεγεί, να αντιγραφεί και να προσαρμοστεί από τους αναγνώστες. Η παρουσίασή του μπορεί επίσης να ρυθμιστεί χρησιμοποιώντας CSS. Αυτές οι εργασίες είναι γενικά δύσκολες ή αδύνατες με κείμενο που παρουσιάζεται σε μια εικόνα: οι εικόνες είναι πιο αργές στη λήψη και γενικά δεν μπορούν να αναζητηθούν ή να υποβληθούν σε επεξεργασία από προγράμματα ανάγνωσης οθόνης που χρησιμοποιούνται από άτομα με προβλήματα όρασης. Οποιαδήποτε σημαντική πληροφορία κειμένου σε μια εικόνα πρέπει να παρέχεται κάπου ως κείμενο, γενικά είτε στη λεζάντα της εικόνας είτε στο εναλλακτικό κείμενο.

Λεζάντες εικόνων

[επεξεργασία κώδικα]

Οι εικόνες, φωτογραφίες, χάρτες και άλλα γραφικά σχήματα πρέπει να συνοδεύονται πάντοτε από μια σχετική λεζάντα, εκτός αν «αυτοπεριγράφονται» (πχ εξώφυλλα δίσκων και βιβλίων) ή είναι ξεκάθαρες απεικονίσεις του θέματος του λήμματος. Πχ, σε μια βιογραφία, η φωτογραφία του βιογραφούμενου προσώπου δεν είναι υποχρεωτικό να έχει λεζάντα. Μπορεί όμως να έχει λεζάντα όπου, εκτός από το όνομα, εμφανίζονται και άλλα σχετικά με τη φωτογραφία στοιχεία, όπως σε ποια ηλικία του βιογραφούμενου ή ποια χρονολογία πάρθηκε η φωτογραφία ή και σε ποιο γεωγραφικό σημείο ή περίσταση.

Μορφοποίηση λεζάντας

[επεξεργασία κώδικα]
  • Οι λεζάντες ξεκινούν πάντοτε με κεφαλαίο γράμμα.
  • Οι περισσότερες λεζάντες δεν είναι πλήρεις (αυτόνομες) προτάσεις αλλά τμήματα φράσεων. Επομένως δεν πρέπει να καταλήγουν σε τελεία. Μόνο οι λεζάντες που περιέχουν αυτόνομες προτάσεις πρέπει να καταλήγουν σε τελεία.
  • Οι λεζάντες δεν πρέπει να γράφονται με πλάγιους χαρακτήρες.
  • Οι λεζάντες πρέπει να είναι σύντομες. Τυχόν επιπλέον πληροφορίες για την εικόνα θα πρέπει να μπαίνουν είτε στη σελίδα της ίδιας της εικόνας είτε στο κυρίως λήμμα.

Εναλλακτικό κείμενο

[επεξεργασία κώδικα]

Το εναλλακτικό κείμενο είναι κείμενο που σχετίζεται με μια εικόνα που εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό και μεταφέρει τις ίδιες βασικές πληροφορίες με την εικόνα. Σε περιπτώσεις όπου η εικόνα δεν είναι διαθέσιμη στον αναγνώστη, ίσως επειδή έχουν απενεργοποιήσει τις εικόνες στο πρόγραμμα περιήγησής τους ή χρησιμοποιούν πρόγραμμα ανάγνωσης οθόνης λόγω προβλημάτων όρασης, το εναλλακτικό κείμενο διασφαλίζει ότι δεν θα χαθούν πληροφορίες ή λειτουργικότητα. Απουσία ή μη χρήσιμο εναλλακτικό κείμενο μπορεί να είναι πηγή απογοήτευσης για χρήστες με προβλήματα όρασης.

Στη Βικιπαίδεια, το εναλλακτικό κείμενο παρέχεται συνήθως μέσω ενός συνδυασμού της λεζάντας της εικόνας και του κειμένου που παρέχεται για την παράμετρο εικόνας |alt= εικόνας στη σήμανση MediaWiki.

Εμφάνιση παραπομπών και βιβλιογραφίας

[επεξεργασία κώδικα]

Η Βικιπαίδεια δεν έχει καταλήξει σε ένα μοναδικό πρότυπο μορφοποίησης παραπομπών. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει να παρουσιάζεται η απαραίτητη ποσότητα πληροφορίας και να ακολουθούμε μια από τις καθιερωμένες επαγγελματικές μορφοποιήσεις παραπομπών. Μέσα σε ένα λήμμα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο ένας τύπος μορφοποίησης παραπομπών (αρχή της συνεκτικότητας).

Οι παραπομπές μπορούν να είναι:

  • Υποσημειώσεις (<ref>...</ref>) με προτεινόμενη μορφή Συγγραφέας (ή τίτλος, αν δεν υπάρχει συγγραφέας) χρονολογία, αριθμός σελίδας, οι οποίες οδηγούν στο τέλος του κειμένου, στην αντίστοιχη ενότητα «Παραπομπές». Η παραπομπή καλό θα είναι να καταλήγει σε τελεία. Πχ [1].
  1. Κορρές 1996, σ. 73
  • Ένθετες τύπου Χάρβαρντ (Harvard), με προτεινόμενη μορφή (Συγγραφέας χρονολογία, σελίδα) ή (Συγγραφέας χρονολογία:σελίδα). Πχ
    (Κορρές 1996, σ. 73) ή (Κορρές 1996:73).
  • Μικτό σύστημα (υποσημειώσεις και Χάρβαρντ μαζί) το οποίο είναι κατάλληλο μόνο για ειδικές περιπτώσεις.
  • Υποσημειώσεις που αριθμούνται χειροκίνητα (πχ <ref|1>). Πρέπει να αποφεύγονται εντελώς γιατί είναι αδύνατη η συντήρηση του κειμένου και η παρεμβολή νέων παραπομπών στο μέλλον. Μπορούν να χρησιμοπούνται μόνο για διευκρινίσεις χωρίς πηγή.

Για να έχουν όμως νόημα τα παραπάνω παραδείγματα, πρέπει το βιβλίο ή άλλο κείμενο, στο οποίο παραπέμπουμε, να περιγράφεται λεπτομερώς στο παράρτημα ΠηγέςΒιβλιογραφία). Πχ, για το παραπάνω παράδειγμα, το αναφερόμενο βιβλίο θα περιγράφεται ως

  • Κορρές, Θεόδωρος. Λέων Ε' ο Αρμένιος και η εποχή του. Μια κρίσιμη δεκαετία για το Βυζάντιο (811-820), Εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1996.

Όταν όμως δεν υπάρχει τέτοια βιβλιογραφική αναφορά στο παράρτημα (αν και συνιστάται έντονα να υπάρχει, όταν οι παραπομπές στο ίδιο βιβλίο είναι πολλές), η παραπομπή θα είναι αναγκαστικά τύπου υποσημείωσης και θα περιέχει όλη την απαραίτητη βιβλιογραφική πληροφορία για την ανεύρεση του βιβλίου ή κειμένου σε μια βιβλιοθήκη ή στο διαδίκτυο. Πχ, [1]

  1. Treadgold, Warren. A history of the Byzantine State and Society, Stanford University Press, 1997, σ.432. ISBN 0-8047-2630-2.

Διάφορες ειδικές μορφοποιήσεις

[επεξεργασία κώδικα]

Βασική αρχή είναι ότι δεν χρησιμοποιούμε λίστες, είτε απλές (bulleted) είτε αριθμημένες, όταν το κείμενο είναι αναγνώσιμο και κατανοητό χωρίς αυτές, πχ απλά χωρίζοντας το σε παραγράφους. Όμως, στους ημερολογιακούς καταλόγους γεγονότων, χρησιμοποιούμε πάντοτε λίστες.

Οι αριθμημένες λίστες πρέπει να αποφεύγονται εκτός από τις εξής περιπτώσεις:

  • Στο υπόλοιπο κείμενο, χρειάζεται να γίνεται αναφορά στα στοιχεία της λίστας, με τον αριθμό τους.
  • Η σειρά των στοιχείων της λίστας είναι ζωτικής σημασίας.
  • Χρησιμοποιήστε αρίθμηση αν έχει κάποιο ιδιαίτερο νόημα, πχ η αρίθμηση των μουσικών κομματιών σε ένα δίσκο.

Κάθε στοιχείο (γραμμή) της λίστας πρέπει να καταλήγει σε τελεία, όταν μπορεί να σταθεί σαν αυτοτελής πρόταση.

Μην αφήνετε κενές γραμμές μεταξύ αντικειμένων μιας λίστας, εκτός αν υπάρχει λόγος, καθώς αυτό ερμηνεύεται ως η αρχή μιας νέας λίστας.

HTML/CSS: ο κώδικας πρέπει να είναι απλός

[επεξεργασία κώδικα]

Χρησιμοποιούμε την απλούστερη δυνατή γλώσσα κωδικοποίησης (markup) η οποία θα μας δώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα (που είναι ένα χρήσιμο και κατανοητό κείμενο). Χρησιμοποιούμε ειδικό κώδικα (όπως HTML και CSS) με φειδώ και μόνο αν υπάρχει σοβαρός λόγος. Ο κώδικας HTML ή CSS μπορεί να μην απεικονίζεται σωστά σε όλα τα προγράμματα πλοήγησης (browsers). Εξ άλλου, όσο λιγότερο τέτοιο κώδικα χρησιμοποιούμε, τόσο πιο εύκολη είναι η μελλοντική συντήρηση / τροποποίηση του κειμένου.

Ειδικότερα, δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τις ιδιότητες float και line-height της γλώσσας CSS γιατί μπορεί να αλλοιώσουν την απεικόνιση σε μερικά προγράμματα πλοήγησης, όταν ο αναγνώστης χρησιμοποιεί γραμματοσειρές μεγάλου μεγέθους.

Η χρήση χρώματος στο κείμενο, προκειμένου να τονιστεί ή να εξαχθεί πληροφορία, δεν συνιστάται καθώς υπάρχουν αναγνώστες με προβλήματα διάκρισης χρωμάτων.

Δείτε επίσης

[επεξεργασία κώδικα]