Σαχ

Σαχ λέγεται στο σκάκι η άμεση απειλή εναντίον του βασιλιά. Προέρχεται από την περσική λέξη شاه (βλέπε σάχης), ενώ ο όρος "σαχ ματ" σημαίνει "Ο βασιλιάς είναι αβοήθητος (αλλά όχι νεκρός)".

Ο παίκτης που απειλεί τον αντίπαλο βασιλιά συνηθίζεται, χωρίς όμως πλέον να υπάρχει κανόνας που να τον υποχρεώνει, να λέει σαχ ως προειδοποίηση (χρησιμοποιούνται επίσης το ρουά και το βασιλιάς). Στους σύγχρονους κανόνες, νόμιμες κινήσεις είναι μόνο αυτές που αντιμετωπίζουν το σαχ.

8
7
6
5
4
3
2
1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Αντιμετώπιση

Στο σκάκι υπάρχουν τρεις νόμιμοι τρόποι αντιμετώπισης ενός σαχ:

1. η μετακίνηση του βασιλιά σε ασφαλές τετράγωνο.
2. η αιχμαλωσία του κομματιού που απειλεί τον βασιλιά.
3. η παρεμβολή ενός κομματιού ανάμεσα στον βασιλιά και στο κομμάτι που δίνει το σαχ (αν ο πεσσός που απειλεί τον βασιλιά, δεν είναι ίππος).

Αν κανένας από τους τρεις τρόπους δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί σε μία κίνηση, τότε έχουμε την περίπτωση του ματ και ο παίκτης που το υπέστη χάνει αμέσως την παρτίδα.

Στο διάγραμμα δεξιά, οι νόμιμες κινήσεις για τον λευκό είναι: ο λευκός αξιωματικός στο ε5 να αιχμαλωτίσει τον μαύρο πύργο, ο λευκός πύργος να κινηθεί στο α4 ή ο λευκός βασιλιάς να κινηθεί σε ένα από τα ασφαλή τετράγωνα (β6, β7, β8)

Ο ίππος έχει το πλεονέκτημα να δίνει σαχ χωρίς να βρίσκεται δίπλα στον βασιλιά (και άρα να απειλείται από αυτόν) και χωρίς να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο τρίτος τρόπος αντιμετώπισης.

Στην σκακιστική γραφή το σαχ σημειώνεται γενικά με το σύμβολο "+". Το διπλό σαχ μερικές φορές συμβολίζεται με "++".

Ειδικές περιπτώσεις

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το λεγόμενο διπλό σαχ. Αυτό συμβαίνει όταν ένα κομμάτι κινείται κάνοντας σαχ και ταυτόχρονα εξ αποκαλύψεως ένα άλλο κομμάτι κάνει επίσης σαχ. Στο διπλό σαχ μόνο ο πρώτος τρόπος αντιμετώπισης είναι νόμιμος.

Άλλη ειδική περίπτωση είναι το διαρκές σαχ, το οποίο συμβαίνει όταν ένας παίκτης μπορεί σε κάθε κίνηση να δίνει σαχ στον αντίπαλό του εσαεί, χωρίς όμως να μπορεί να καταφέρει ματ. Παλαιότερα, το διαρκές σαχ ήταν αιτία να διακοπεί η παρτίδα και να θεωρηθεί ισόπαλη. Σήμερα όμως, παρότι το διαρκές σαχ δεν ισχύει καθαυτό ως κανόνας του σκακιού, συνήθως καταλήγει σε ισοπαλία με τριπλή επανάληψη, τον κανόνα των 50 κινήσεων ή με κοινή συμφωνία των παικτών.

Πηγές

• Jan Newton, The King Isn't Dead After All!, Σεπτέμβριος 2003
• Piececlopedia: King