Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Βαρκελώνης

Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Βαρκελώνης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ramon Berenguer IV (Καταλανικά)
Γέννηση	1114 Βαρκελώνη
Θάνατος	6  Αυγούστου 1162 Μπόργκο Σαν Νταλμάτσο
Τόπος ταφής	Σάντα Μαρία δε Ριπόλ
Παρατσούκλι	el Sant
Χώρα πολιτογράφησης	Κομητεία της Βαρκελώνης
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Old Catalan λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ηγεμόνας
Οικογένεια
Σύζυγος	Πετρονίλα της Αραγωνίας (1151–1162)
Τέκνα	Ντούλσε της Αραγωνίας Αλφόνσος Β΄ της Αραγωνίας Πέτρος της Βαρκελώνης Berenguer of Barcelona Σάντσο της Προβηγκίας Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Γ΄ της Προβηγκίας
Γονείς	Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Γ΄ της Βαρκελώνης και Ντους Α΄ της Προβηγκίας
Αδέλφια	Βερεγγάριος Ραϋμόνδος της Προβηγκίας Βερεγγάρια της Βαρκελώνης Almodis of Barcelona Στεφανία της Βαρκελώνης Ximena de Barcelona i de Díaz (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα)
Οικογένεια	Οίκος της Βαρκελώνης
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Κόμης της Βαρκελώνης (1131–1162) αντιβασιλιάς (1137–1162, Βασίλειο της Αραγωνίας) royal Consort of Aragon (1150–1162) αντιβασιλιάς (1144–1161, Κομητεία της Προβηγκίας)
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Βαρκελώνης ή Ραϋμόνδος Βερεγγάριος ο Άγιος (Ramon Berenguer IV de Barcelona, περί το 1114 – 6 Αυγούστου 1162) Κόμης της Βαρκελώνης (1131 - 1162) ήταν μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Ραϋμόνδου Βερεγγάριου του Μέγα και της Ντους Α΄ της Προβηγκίας. Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ κληρονόμησε την Κομητεία της Βαρκελώνης από τον πατέρα του (19 Αυγούστου 1131), ένωσε την Κομητεία της Βαρκελώνης με το Βασίλειο της Αραγωνίας και δημιούργησε το Στέμμα της Αραγωνίας.

Γάμος με την διάδοχο της Αραγωνίας

Ο κόμης Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Βαρκελώνης σε έγγραφο της εποχής του

Αρραβωνιάστηκε σε ηλικία 24 ετών με την Ινφάντη Πετρονίλα της Αραγωνίας (11 Αυγούστου 1137) που ήταν ακόμα σε βρεφική ηλικία. Ο πατέρας της Ραμίρο Β΄ της Αραγωνίας τον οποίο είχε βοηθήσει σημαντικά ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ στις μάχες του εναντίον του Βασιλιά της Καστίλης Αλφόνσου του Αυτοκράτορα αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή (13 Νοεμβρίου 1137), άφησε κληρονόμους την κόρη και τον γαμπρό του. Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Βαρκελώνης δεν στέφτηκε ποτέ βασιλιάς της Αραγωνίας, αν και ήταν ο ίδιος κυβερνήτης του βασιλείου χρησιμοποιούσε τους τίτλους κόμης της Βαρκελώνης και πρίγκιπας της Αραγωνίας, όταν κατάκτησε τη Λιέιδα και την Τορτόζα πήρε επίσης τον τίτλο Μαρκήσιος της Λιέιδα και της Τορτόζα. Ήταν ο τελευταίος πρίγκιπας από τον Οίκο της Βαρκελώνης που χρησιμοποίησε τον τίτλο του Κόμη, ο γιος του Αλφόνσος Β΄ ήταν το πρώτο μέλος που πήρε τον τίτλο του Βασιλιά της Αραγωνίας.

Συμφωνία διαδοχής με τον πεθερό του

Η συνθήκη που υπέγραψε ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ και ο πεθερός του Ραμίρο Β΄ καθόριζε ότι οι απόγονοι του θα κυβερνούσαν και τα δυο βασίλεια σε οποιαδήποτε περίπτωση ακόμα και αν πέθαινε η Πετρονίλλα χωρίς να προλάβει να την παντρευτεί. Τα δυο βασίλεια θα διατηρούσαν τους δικούς τους νόμους, έθιμα, θα είχαν δικό τους κοινοβούλιο αλλά θα τα διοικούσε ένας μονάρχης, οι ιστορικοί σημειώνουν ότι η συμφωνία αυτή καθόρισε το καθεστός που επικράτησε στην Ιβηρική Χερσόνησο τον Μεσαίωνα. Η κομητεία της Βαρκελώνης βοήθησε σημαντικά το Βασίλειο της Αραγωνίας να επεκταθεί και να αποκτήσει μεγάλη πρόσβαση στη Μεσόγειο Θάλασσα. Την ίδια εποχή στα βορειοδυτικά της Ιβηρικής δημιουργήθηκε μια νέα κρατική οντότητα η Πορτογαλία, αποσπάστηκε από το Βασίλειο του Λεόν και έφερε μεγαλύτερη ισορροπία στα χριστιανικά κράτη της χερσονήσου. Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ αποτίναξε κάθε μορφή κηδεμονίας που ασκούσε το Βασίλειο της Καστίλης στην Αραγωνία, τον βοήθησε στις προσπάθειες αυτές η αδελφή του Βερεγγάρια της Βαρκελώνης, σύζυγος του Αλφόνσου του Αυτοκράτωρ γνωστή για την εξυπνάδα και την ομορφιά της.

Κατακτήσεις από τους Μαυριτανούς

Ο κόμης Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ στο έγγραφο του 15ου αιώνα Γενεαλογία των Κομήτων της Βαρκελώνης

Στα μέσα της βασιλείας του ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ έστρεψε το ενδιαφέρον του σε κατακτήσεις εναντίον των Μαυριτανών, συμμετείχε τον Οκτώβριο του 1147 στην Β΄ Σταυροφορία και βοήθησε το Βασίλειο της Καστίλης να κατακτήσει την Αλμερία. Επιτέθηκε στην συνέχεια στο Βασίλειο της Βαλένθια και την Μούρθια που κυβερνούσαν οι Αλμοραβίδες. Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ κατέκτησε τον Δεκέμβριο του 1148 την Τορτόζα ύστερα από πολιορκία πέντε μηνών με την βοήθεια Γάλλων, Άγγλο-Νορμανδών και Γενοβέζων Σταυροφόρων. Οι Μαυριτανοί επιχείρησαν να ανακαταλάβουν την πόλη αλλά οι γυναίκες αντιστάθηκαν τόσο σκληρά που ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ τις τίμησε και δημιούργησε το Τάγμα του Πέλεκυ. Την επόμενη χρονιά κατέκτησε πολλές πόλεις όπως την Φράγα και την Λιέιδα στην συμβολή των ποταμών Σέγρε και Έβρου.

Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ έκανε νέα εκστρατεία στην Προβηγκία για να βοηθήσει τον μικρότερο αδελφό του Βερεγγάριο Ραϋμόνδο της Προβηγκίας και τον ανιψιό του Ραϋμόνδο Βερεγγάριο Β΄ της Προβηγκίας στον πόλεμο που είχε ξεσπάσει με την Κομητεία της Τουλούζης. Την περίοδο που ο ανεψιός του Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Β΄ της Προβηγκίας ήταν ακόμα ανήλικος ανέλαβε αντιβασιλιάς της Προβηγκίας και κηδεμόνας του. Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ υπέγραψε συνθήκη με τον βασιλιά της Καστίλης Αλφόνσο τον Αυτοκράτορα (1151) με την οποία καθόριζε τις ζώνες κατάκτησης στην Ανδαλουσία σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τον πόλεμο ανάμεσα στα δυο βασίλεια. Την ίδια χρονιά (1151) ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ ίδρυσε και χρηματοδότησε την βασιλική Μονή Πομπλέτ. Δέχτηκε την αντιβασιλεία του Γκαστόν Ε΄ ντε Μπήρν (1154), σε αντάλλαγμα οι ευγενείς του Κανφράνκ του έδωσαν όρκο υποτέλειας ενώνοντας το μικρό πριγκιπάτο με το Στέμμα της Αραγωνίας.

Θάνατος

Αναπαράσταση του Ραϋμόνδου Βερεγγάριου Δ΄, της συζύγου του Πετρονίλας και του γιου του Αλφόνσου Β΄ της Αραγωνίας, Μονή Πομπλέτ (1400)

Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ πέθανε στο Πεδεμόντιο (6 Αυγούστου 1162), τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του Ραϋμόνδος Βερεγγάριος που πήρε τον τίτλο του βασιλιά μετά την παραίτηση της μητέρας του δυο χρόνια αργότερα (1164). Ο Ραϋμόνδος Βερεγγάριος άλλαξε το όνομα του σε "Αλφόνσος" για να συνδέσει τον εαυτό του με τον Αλφόνσο τον Μαχητή μέλος του Οίκου των Χιμένεθ, στέφτηκε βασιλιάς ως Αλφόνσος Β΄ της Αραγωνίας. Ο δεύτερος γιος του Πέτρος κληρονόμησε τα εδάφη βόρεια από τα Πυρηναία και την Σερδάνια, άλλαξε το όνομα του σε Ραϋμόνδος Βερεγγάριος. Τα Χρονικά του Σαν Χουάν ντε λα Πένια περιγράφουν τον Ραϋμόνδο Βερεγγάριο Δ΄ σαν έναν άνδρα «εξαιρετικά ευγενή, συνετό, προσεκτικό στην εμφάνιση και σοφό με μεγάλη νοημοσύνη, ήταν ψηλός, όμορφος και με καλές αναλογίες στα άκρα του».

Οικογένεια

Με τη σύζυγό του Πετρονίλα των Χιμένεθ, κόρη του Ραμίρο Β΄ της Αραγωνίας, απέκτησε τα εξής τέκνα:

• Πέτρος 1152-1157, κύριος των Σερδάνια, Καρκασσόν, Ναρμπόν.
• Ντούλσε 1160-1198, παντρεύτηκε τον Σάντσο Α΄ της Πορτογαλίας.
• Αλφόνσος Β΄ 1157-1196, βασιλιάς της Αραγωνίας και κόμης της Βαρκελώνης.
• Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Γ΄ 1158-1181, κόμης της Προβηγκίας.
• Σάντσο 1161-1223, κόμης της Σερδάνια (1175-1189), κόμης της Προβηγκίας (1181-1185) και αντιβασιλιάς της Αραγωνίας (1214-1218).

Πηγές

• Emmerson, Richard K. (2013): Key Figures in Medieval Europe: An Encyclopedia
• Riley-Smith, Jonathan (1991): Atlas of the Crusades. New York: Facts on File
• Villegas-Aristizabal, Lucas (2009): "Anglo-Norman involvement in the conquest of Tortosa and Settlement of Tortosa, 1148-1180", Crusades 8