Πιρούνι (σκάκι)

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Ο λευκός ίππος κάνει πιρούνι τον βασιλιά, τον αξιωματικό και τον πύργο των μαύρων. Το μαύρο πιόνι κάνει πιρούνι στους λευκούς πύργους.

Στο σκάκι, το πιρούνι (ή το πιρούνισμα) (στα αγγλικά fork) είναι μια τακτική, όπου ένας πεσσός κάνει ταυτόχρονα δύο ή περισσότερες επιθέσεις σε πεσσούς του αντιπάλου. Συμβαίνει συχνότερα να απειλούνται δύο κομμάτια, και έτσι πολλές φορές η τακτική αυτή ονομάζεται διπλή επίθεση ή διπλή απειλή ή διπλό χτύπημα. Ο επιτιθέμενος επιδιώκει συνήθως να αποκτήσει υλικό συλλαμβάνοντας κάποιο από τα κομμάτια του αντιπάλου. Ο αμυνόμενος συχνά δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει δύο ή περισσότερες απειλές από μια τέτοια κίνηση. Το κομμάτι που επιτίθεται ονομάζεται κομμάτι που πιρουνίζει, ενώ τα κομμάτια που δέχονται την επίθεση λέγονται πιρουνισμένα. Εάν ένα κομμάτι υποστηρίζεται παραμείνει πιρουνισμένο, εάν το κομμάτι που κάνει το πιρούνι είναι κατώτερης αξίας.

Συνδυασμένες επιθέσεις

Εκτός από την επίθεση σε κομμάτια, ο στόχος του πιρουνιού μπορεί να είναι η άμεση απειλή για ματ (για παράδειγμα, μια επίθεση σε απροστάτευτο ίππο από την βασίλισσα που ταυτόχρονα δημιουργεί μια μπαταρία με έναν αξιωματικό για να απειλήσει με ματ). Επίσης ο στόχος μπορεί να είναι μια σιωπηρή απειλή (για παράδειγμα, ένας ίππος μπορεί να επιτεθεί σε ένα απροστάτευτο κομμάτι, ενώ ταυτόχρονα απειλεί να κάνει πιρούνι στη βασίλισσα και κάποιον πύργο).

Τα πιρούνια χρησιμοποιούνται συχνά ως μέρος ενός συνδυασμού που μπορεί να περιλαμβάνει επίσης και άλλα είδη σκακιστικών τακτικών.

Πιρουνισμένο κομμάτι

Ο τύπος του πιρουνιού παίρνει το όνομά του από το είδος του κομματιού που το κάνει. Για παράδειγμα, ένα πιρούνι ίππου είναι μια κίνηση ίππου που επιτίθεται ταυτόχρονα σε δύο ή περισσότερα κομμάτια του αντιπάλου. Κάθε είδος κομματιού μπορεί να εκτελέσει πιρούνισμα, συμπεριλαμβανομένου και του βασιλιά. Επίσης, κάθε είδος κομματιού μπορεί να πεσει θύμα πιρουνιού. Το πιρούνι είναι πιο αποτελεσματικό όταν αναγκάζει τον αντίπαλο να κάνει μια κίνηση (για παράδειγμα, όταν δίδεται σαχ στον βασιλιά).

Οι ίπποι χρησιμοποιούνται συχνά για πιρούνια, δεδομένου ότι μπορούν να επιτεθούν ταυτόχρονα σε δύο κομμάτια χωρίς αυτά να τους αντεπιτίθενται.

Η βασίλισσα επίσης χρησιμοποιείται συχνά για πιρούνια, αλλά δεδομένου ότι η βασίλισσα είναι συνήθως πιο πολύτιμη από τα κομμάτια στα οποία επιτίθεται, κερδίζει συνήθως το υλικό μόνο όταν τα κομμάτια αυτά είναι ανυπεράσπιστα ή αν κάποιο είναι ανυπεράσπιστο και το απειλήσει ταυτόχρονα με σαχ στον αντίπαλο βασιλιά. Οι δυνατότητες για πιρούνια βασίλισσας είναι πραγματική απειλή, όταν η βασίλισσα είναι ανοιγμένη, όπως συχνά συμβαίνει στο φινάλε. Αν ένας παίκτης θέλει να αναγκάσει τον αντίπαλό του σε ανταλλαγή βασιλισσών, μπορεί να το πετύχει με πιρούνι στην αντίπαλη βασίλισσα και στον βασιλιά (ή σε απροστάτευτο κομμάτι), ενώ η δική του βασίλισσα είναι καλώς προστατευμένη.

Τα πιόνια, εκτός από αυτά που βρίσκονται στη στήλη α και τη στήλη θ, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για πιρούνια με ταυτόχρονη επίθεση σε δύο κομμάτια του εχθρού διαγωνίως (το ένα προς τα αριστερά και το άλλο προς τα δεξιά).

Δραπετεύοντας από πιρούνια

Μπορεί ενδεχομένως να δραπετεύσει κάποιος από πιρούνια όταν ο βασιλιάς του δεν είναι σε θέση σαχ. Ένα από τα πιρουνισμένα κομμάτια, για παράδειγμα η βασίλισσα, μπορεί να κάνει σαχ στον αντίπαλο βασιλιά, μια ενδιάμεση κίνηση, κερδίζοντας χρόνο ώστε στην επόμενη κίνηση να μετακινήσει σε ασφαλές μέρος και το άλλο πιρουνισμένο κομμάτι.

Άλλοι όροι

Το πιρούνι στον βασιλιά και τη βασίλισσα, που είναι το καλύτερο δυνατό πιρούνι για κέρδος υλικού, πολλές φορές ονομάζεται βασιλικό πιρούνι. Το πιρούνι στον βασιλιά του αντιπάλου, τη βασίλισσα και έναν ή δύο πύργους πολλές φορές ονομάζεται μεγάλο πιρούνι. Το πιρούνι από ίππο στον βασιλιά του αντιπάλου, τη βασίλισσα και ενδεχομένως και άλλα κομμάτια πολλές φορές ονομάζεται οικογενειακό πιρούνι ή οικογενειακό σαχ.

Πηγές

• Burgess, Graham (2009), The Mammoth Book of Chess (3η έκδοση), Running Press, ISBN 978-0-7624-3726-9 
• Golombek, Harry (1977), Golombek's Encyclopedia of Chess, Crown Publishing, ISBN 0-517-53146-1 
• Hooper, David Vincent; Whyld, Kenneth (1992), The Oxford Companion to Chess (2η έκδοση), Oxford University Press, ISBN 0-19-866164-9