Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κωνσταντίνος Μανασσής

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κωνσταντίνος Μανασσής
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1130 (περίπου)[1][2][3]
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος1187[1][4][2]
Ναύπακτος
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
ΘρησκείαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
αρχαία ελληνικά[5][6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιστορικός
συγγραφέας
ορθόδοξος ιερέας
ποιητής[7]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμητροπολίτης
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Κωνσταντίνος Μανασσής ήταν βυζαντινός λόγιος και εκκλησιαστικός που έζησε το α΄ ήμισυ του 12ου αιώνα. Υπήρξε χρονογράφος και ποιητής με έργα που χαρακτηρίζονται από τη λαϊκή αντίληψη της ιστορίας αφού συχνά εξαίρουν μη σημαντικά γεγονότα, έχουν πομπώδες ύφος, πλούσιο σε ηθικές παρεκβολές[8].

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι διαθέσιμες πληροφορίες για την ζωή του Κωνσταντίνου Μανασσή είναι ελάχιστες και προέρχονται από τα έργα του. Γεννήθηκε το 1115 στην Κωνσταντινούπολη και έλαβε επιμελημένη μόρφωση. Μετά τον θάνατο τού Σεβαστοκράτορος Ανδρόνικου Κομνηνού (1142) εργάστηκε ως διδάσκαλος της ρητορικής στην Κωνσταντινούπολη και σύντομα ενετάγη στο διδακτικό προσωπικό της πατριαρχικής σχολής. Κατά τη διδακτική δραστηριότητά του στην Κωνσταντινούπολη, απέκτησε φιλικές σχέσεις με τοπικές ισχυρές οικογένειες, όπως εκείνης του Ιωάννου Κοντοστεφάνου, συγγενή τού αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού.

Το 1160 περίπου συνόδευσε τον Ιωάννη Κοντοστέφανο στη διπλωματική του αποστολή στις λατινοκρατούμενες περιοχές της Παλαιστίνης, που αποσκοπούσε στην εξεύρεση νύφης για τον αυτοκράτορα Μανουήλ. Από το ταξίδι αυτό έγραψε μια έμμετρη περιγραφή το "Οδοιπορικόν"[9] και στο οποίο μεταξύ των άλλων φαίνεται η βαθιά περιφρόνησή του σε ό,τι δεν ήταν Κωνσταντινουπολίτικο[10]. Έγραψε επίσης χρονογραφία σε στίχους, πολλούς ρητορικούς λόγους, εκφράσεις και κυρίως σκηνές κυνηγιού και το ερωτικό μυθιστόρημα Αρίσταρχος και Καλλιθέα[9].

Παρέμεινε για κάποιο χρονικό διάστημα στην Κύπρο και επέστρεψε στην Βασιλεύουσα το 1162. Λίγο αργότερα μετά την επιστροφή του από την αποστολή αυτή, εξελέγη επίσκοπος, από τον μητροπολίτη Ηρακλείας, της θρακικής πόλης του Πανίου και κατόπιν, μετά τον Μάιο του 1172, έγινε μητροπολίτης Ναυπάκτου[11][12]. Ο θάνατός του τοποθετείται μετά το 1173-1175 ή περί το 1187.

Εργογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χειρόγραφη παράδοση των έργων του Κωνσταντίνου Μανασσή, και κυρίως της χρονογραφίας του, μαρτυρούν ότι υπήρξε ένας από τους πλέον δημοφιλής συγγραφείς, τόσο κατά τους βυζαντινούς, όσο και κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους. Τα διασωθέντα έργα του μπορούν να διαιρεθούν στις εξής κατηγορίες:

Ιστορικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κωνσταντίνος Μανασσής συνέταξε μία έμμετρη χρονογραφία σε δεκαπεντασύλλαβους με τίτλο “Σύνοψις ιστοριών” πιθανότατα το 1150. Το χρονογραφικό αυτό έργο αποτελείται από 6.620 δεκαπεντασύλλαβους στίχους και αφηγείται την ιστορία από κτίση τού κόσμου ως την παραίτηση τού Βυζαντινού αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη το 1081[13], οπότε ανήλθε στην εξουσία η δυναστεία των Κομνηνών με αυτοκράτορα τον Αλέξιο Α΄ Κομνηνό. Το έργο γράφτηκε μεταξύ των ετών 1142 και 1153, κατά παραγγελία της Σεβαστοκρατόρισας Ειρήνης (συζύγου του Ανδρόνικου Κομνηνού)[14] με την προοπτική να συνεχιστεί και για τα γεγονότα τής δυναστείας των Κομνηνών. Γνώρισε ευρύτατη κυκλοφορία στο Βυζάντιο, κάτι που φαίνεται από τον μεγάλο αριθμό των διασωθέντων χειρογράφων. Η μετάφρασή του στην παλαιοσλαβική, κατά τον 14ο αι., αποτελεί έκφραση τής ευρύτερης αυτής αναγνωστικής κυκλοφορίας τού έργου, το οποίο επηρέασε βαθιά τη σλαβική και τη ρωσική γραμματεία των μέσων χρόνων[8].

Λόγοι και ρητορικά προγυμνάσματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • “Λόγος εις τον λογοθέτην του δρόμου Μιχαήλ Αγιοθεοδωρίτην” (εξεφωνήθη το 1167)
  • “Πρός τον βασιλέα κύρον Μανουήλ καί Κομνηνόν”
  • “Μονῳδία ἐπί τῇ σεβαστῇ κυρᾷ Θεοδώρᾳ τῇ τοῦ Κοντοστεφάνου κυροῦ Ἰωάννου συζύγῳ”
  • “Παραμυθητικόν εἰς τον σεβαστόν κυρόν Ἰωάννην τόν Κοντοστέφανον”, όπου ο Κ. Μανασσής παρηγορεί τον Ι. Κοντοστέφανο για τον θάνατο της συζύγου του Θεοδώρας
  • “Λόγος ἐπικήδειος πρός τόν ἀποιχόμενον ἐπί τῶν δεήσεων κυρόν Νικηφόρον τόν Κομνηνόν τόν ἔκγονον τοῦ Καίσαρος”. Ο εν λόγω Κομνηνός ήταν εγγονός του Καίσαρος Νικηφόρου Βρυεννίου και δισέγγονος του αυτοκράτορα Αλεξίου Α' Κομνηνού
  • “Μονῳδία ἐπί τῷ ἀστρογλήνῳ ἀυτοῦ τεθνηκότι”, όπου έχουμε την έκφραση συναισθημάτων του Κ. Μανασσή για τον θάνατο του ωδικού πτηνού του
  • “Ἐνόδιον προσφώνημα”, αποχαιρετιστήριος λόγος προς τον αυτοκράτορα
  • “Ἒκφρασις εἰκονισμάτων τυπούντων τήν γῆν” (περιγραφή ψηφιδωτού του αυτοκρατορικού ανακτόρου)
  • “Ἒκφρασις εἰς πορφυρίτην λίθον”
  • “Ἒκφρασις ἀνθρώπου μικροῦ” (περιγραφή νάνου της αυτοκρατορικής αυλής)
  • “Ἒκφρασις ἀλώσεως σπίνων καί ἀκανθίδων”
  • “Ἒκφρασις κυνηγεσίου γεράνων”.

Ποιητικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • “Στίχοι τῇ σεβαστοκρατορίσσῃ κυρᾷ Εἰρήνη”. Ο Μανασσής σε 593 δεκαπεντασύλλαβους στίχους διαπραγματεύεται τις αστρολογικές ιδιότητες των επτά πλανητών, των ζωδίων και των αστερισμών).
  • “Ὁδοιπορικόν”, μακρύ ποίημα σε ιαμβικούς στίχους που αναφέρεται σε γεγονότα της εποχής[8].
  • “Κατ' Ἀρίστανδρον καί Καλλιθέαν ἐννέα λόγοι”. Πρόκειται για μυθιστόρημα γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβους στίχους, του οποίου σώζονται μόνο αποσπάσματα[8].
  • “Ἠθικόν ποίημα”. Πρόκειται για ανώνυμο ποίημα, με 916 δεκαπεντασύλλαβους στίχους, με πρόλογο, κύριο μέρος και επίλογο. Ονομάστηκε έτσι επειδή διαπραγματεύεται θέματα πρακτικής ηθικής. Το ύφος, η γλώσσα και τα κοινά τμήματά του με το μυθιστόρημα του Κωνασταντίνου Μανασσή έπεισαν τον E. Miller ότι δημιουργός του είναι ο Κ. Μανασσής.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 40
  • Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμος 5
  • Ελληνική Πατρολογία (Patrologia Graeca), J.P. Migne, τόμος 127

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 29  Μαρτίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas. 286582.
  3. ↑ 3,0 3,1 CONOR.BG. 27160677.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 13517040k. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13517040k. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. ↑ CONOR.SI. 190185059.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2019.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή, τόμος 20, σελ. 97, Αθήνα 1996
  9. ↑ 9,0 9,1 «BYZANTINH ΛOΓOTEXNIA». www.ime.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2017. 
  10. ↑ Χρυσόγελος, Κωσταντίνος. Κωμική Λογοτεχνία και γέλιο τον 12ο αι. Η περίπτωση του Κωνσταντίνου Μανασσή. σελ. 147. 
  11. ↑ «Επισκοπικός Κατάλογος Ι.Μ. Άρτης». Ιερά Μητρόπολις Άρτης. http://www.imartis.gr/%CE%BC%CE%B7%CF%84%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B7/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82.html. Ανακτήθηκε στις 2017-01-06. 
  12. ↑ «Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας». www.pde.org.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2017. [νεκρός σύνδεσμος]
  13. ↑ «.:BiblioNet : Σύνοψις χρονική / Μανασσής, Κωνσταντίνος». www.biblionet.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2017. 
  14. ↑ Realia Byzantina, Τόμος 19. σελ. 58. 

Δείτε ακόμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κωνσταντίνος_Μανασσής&oldid=10645911"