Εθνικισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Η "συναίνεση" δεν αφορά την παραβίαση των κανονισμών.
Ετικέτα: Αναίρεση
→‎Δείτε επίσης: -ανύπαρκτος σύνδεσμος
Γραμμή 43: Γραμμή 43:
*[[Αρχεγονισμός]]
*[[Αρχεγονισμός]]
*[[Εθνοσυμβολισμός]]
*[[Εθνοσυμβολισμός]]
*[[Εθνικισμός στους Μεσαίους Χρόνους]]
*[[Εθνικισμός στην αρχαιότητα]]
*[[Εθνικισμός στην αρχαιότητα]]


Έκδοση από την 20:35, 23 Ιουνίου 2020

Καρτ-ποστάλ από το 1916 όπου απεικονίζονται χώρες-Σύμμαχοι του 1ου Παγκοσμου Πολέμου να κρατούν εθνικές σημαίες.

O εθνικισμός είναι ιδεολογία και κίνημα που προωθεί τα συμφέροντα ενός συγκεκριμένου έθνους ως ομάδα ανθρώπων,[1] ειδικά με σκοπό την απόκτηση της κυριαρχίας σε μια περιοχή και διατήρηση της αυτοδιοίκησης του έθνους στην πατρίδα του, σε προτεραιότητα έναντι κάθε άλλου ατομικού ή συλλογικού συμφέροντος.[2] Ο εθνικισμός θεωρείται ότι αναγνωρίστηκε ως ιδεολογία τον 18ο αιώνα.[3] Συχνά συνδυάζεται με άλλες ιδεολογίες όπως, για παράδειγμα, ο συντηρητισμός (εθνικός συντηρητισμός) ή ο σοσιαλισμός (σοσιαλιστικός εθνικισμός).[4] Ο εθνικισμός έχει κοινά στοιχεία αλλά και διαφορές με τον πατριωτισμό[5], ενώ είναι αντίθετος με το διεθνισμό.

Πολιτική θεωρία

Είναι αρκετά δύσκολο να οριστεί με ακρίβεια ο εθνικισμός. Ωστόσο μια αρχή φαινεται να διέπει όλους τους τύπους εθνικισμού: τα έθνη είναι μια υπαρκτή κατάσταση και όχι ένα φανταστικό κατασκεύασμα καθώς οι ανθρώποι διαφορετικών εθνών είναι διαφορετικοί μεταξύ τους, οι Γερμανοί είναι διαφορετικοί από τους Γάλλους, οι Ισπανοί από τους Πορτογάλλους κτλ. Αυτή η πραγματικότητα παράγει εν δυνάμει δικαιώματα και υποχρεώσεις στα μέλη του, ένα εκ των οποίων είναι να αγωνιστούν για την εθνική ανεξαρτησία και αυτονομία τους.[6] Ο εθνικισμός πρεσβεύει την ιδέα ότι κάθε έθνος πρέπει να κυβερνά τον εαυτό του, ελεύθερο από εξωτερικές επεμβάσεις (αυτοδιάθεση), ότι το έθνος είναι η φυσική και ιδεώδης βάση για μια πολιτεία[4] και ότι το έθνος είναι δικαιωματικά η μόνη πηγή πολιτικής ισχύος (λαϊκή κυριαρχία).[1][7] Ο εθνικισμός στοχεύει στην οικοδόμηση και τη διατήρηση μιας ενιαίας εθνικής ταυτότητας, βασισμένης σε κοινά κοινωνικά χαρακτηριστικά όπως η κουλτούρα, η εθνικότητα, η γεωγραφική θέση, η γλώσσα, η πολιτική, η θρησκεία, οι παραδόσεις και η πίστη σε μια κοινή μοναδική ιστορία[8][9]. Στοχεύει ακόμη στην προώθηση της εθνικής ενότητας και την αλληλεγγύη.[1] Κατά συνέπεια, ο εθνικισμός επιδιώκει τη διατήρηση και ανάδειξη της παραδοσιακής κουλτούρας ενός έθνους· η πολιτιστική αναβίωση έχει συνδεθεί με εθνικιστικά κινήματα.[10] Ενθαρρύνει, ακόμη, την υπερηφάνεια για εθνικά επιτεύγματα.

Ο λόγος που κοινωνικές ομάδες ασπάζονται την ταυτότητα του έθνους, είναι απόρροια δυσφορίας με συγκεκριμένες παραδοσιακές ταυτότητες λόγω της μη ταύτισης της κοινωνικής ευταξίας όπως την ορίζει ο εθνικισμός, με τις εμπειρίες των συγκεκριμένων ομάδων στην καθημερινή ζωή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία θεωρητική ανομία, την οποία οι εθνικιστές επιχειρούν να επιλύσουν. Η ανομία οδηγεί σε ένα καθεστώς, στο οποίο η κοινωνία επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει τη ταυτότητα της, διατηρώντας και αφαιρώντας εκείνα τα στοιχεία που θεωρεί είτε αποδεκτά ή μη αποδεκτά. Απώτερος σκοπός της συγκεκριμένης διαδικασίας είναι μία ενοποιημένη κοινότητα.[11] Η ανάπτυξη αυτής της στρατηγικής είναι συχνά το αποτέλεσμα σύγκρουσης μίας κοινωνικής ομάδας με εξωτερικά στοιχεία, με άλλες κοινωνικές ομάδες.[12][13][14][15]

Ιστορία

Στην προσπάθεια να γίνουν πιο κατανοητές οι βάσεις και η προέλευση του εθνικισμού, διακρίθηκαν τρεις σχολές σκέψης με διαφορετικές θεωρήσεις. Ο αρχεγονισμός (αγγλ. Primordialism, perennialism) προτείνει ότι τα έθνη υπήρχαν ανέκαθεν, συνεπώς ο εθνικισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο. Ο εθνοσυμβολισμός (αγγλ. Ethnosymbolism) προάγει τον εθνικισμό ως ένα δυναμικό υπό εξέλιξη φαινόμενο, τονίζοντας τη σημασία των συμβόλων, των μύθων και των παραδόσεων στην ανάπτυξη των εθνών και των κρατών (σημαίες, ύμνοι, και άλλα σύμβολα εθνικής ταυτότητας θεωρούνται βασικά στοιχεία του εθνικισμού). Ο μοντερνισμός περιγράφει τον εθνικισμό ως ένα πρόσφατο κοινωνικό φαινόμενο, του οποίου η ύπαρξη βασίζεται σε κοινωνικοοικονομικές δομές της μοντέρνας κοινωνίας.[16][17] H αντιπαράθεση μεταξύ "μοντερνιστών" και "αρχεγονιστών" οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους διαφορετικούς ορισμούς που δίνουν στο έθνος, όπως και στην αντίληψη της ιστορίας. Οι κυριότεροι μοντερνιστές βασίζονται σε ορισμούς του έθνους που δίνουν έμφαση στη μαζική δημόσια κουλτούρα και κάποια έννοια ισότητας μεταξύ των πολιτών. Οι αρχεγονιστές δίνουν έμφαση στην εθνική ταυτότητα και τους κοινούς μύθους, τις παραδόσεις και τη γλώσσα.[18] Ο Αμερικανός φιλόσοφος και ιστορικός Hans Kohn αναφέρει το 1944 ότι ο εθνικισμός εμφανίστηκε τον 17ο αιώνα.[19] Άλλες πηγές τοποθετούν διαφορετικά την αρχή του, αλλά η επικρατούσα άποψη είναι ότι ο εθνικισμός ως ιδεολογία εδραιώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.[20][21][22]

Στην πράξη ο εθνικισμός είχε θετικές και αρνητικές συνέπειες με βάση τη χρήση, αλλά και την προοπτική. Σε χώρες όπως η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, απέκτησε μεγάλη σημασία ως παράγοντας για την ανεξαρτησία της χώρας.[23] Αντίθετα, σε συνδυασμό με έντονο εθνικό μίσος και στοιχεία φυλετικών διακρίσεων, αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα για το Ολοκαύτωμα από την Ναζιστική Γερμανία[24], και γενοκτονίες όπως των Αρμενίων και των Ποντίων από τους Τούρκους εθνικιστές. Πρόσφατα η ιδέα του εθνικισμού έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία.[25] .

Τύποι εθνικισμού

Φιλελεύθερος εθνικισμός

Κύριο λήμμα: φιλελεύθερος εθνικισμός

Ως φιλελεύθερος εθνικισμός θεωρείται η κλασική μορφή του ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού (παρ' όλο που σε κάποια σημεία ο φιλελευθερισμός στοχεύει πέραν του έθνους στην πορεία) με απαρχή τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, με συνέχεια τις ιδέες του ιταλικού εθνικιστικού κινήματος μετά την Αναγέννηση και την Ιταλική ενοποίηση, και αργότερα με το λατινοαμερικάνικο κίνημα ανεξαρτησίας. Δηλαδή στα μέσα του 19ου αιώνα, στην ηπειρωτική Ευρώπη ο όρος εθνικιστής είναι στενά συνδεδεμένος με τον όρο φιλελεύθερος. Ο φιλελεύθερος εθνικισμός δέχεται ότι η ανθρωπότητα είναι εκ φύσεως διαιρεμένη σε έθνη που το καθένα έχει ξεχωριστή ταυτότητα, ενώ διασυνδέεται με τη λαϊκή κυριαρχία. Βασική θεματική αρχή του φιλελεύθερου εθνικισμού είναι η εθνική αυτοδιάθεση, ενώ ο ίδιος ο φιλελεύθερος εθνικισμός είναι βασισμένος πάνω σε αρχές, χωρίς να προωθεί τα συμφέροντα ενός έθνους σε βάρος ενός άλλου, υπό την έννοια ότι όλα τα έθνη είναι ίσα. Τελικός σκοπός του είναι η οικοδόμηση ενός κόσμου κυρίαρχων εθνών-κρατών.

Συντηρητικός εθνικισμός

Κύριο λήμμα: Εθνικός συντηρητισμός

Η αύξηση στην επιρροή του συντηρητικού εθνικισμού αποδίδεται στην ανάμιξη πολιτικών σε προηγουμένως «λαϊκά» κινήματα κατά των 19ο αιώνα. Κυρίαρχες αρχές του εθνικισμού με αυτό το κύμα έφτασαν να είναι η κοινωνική συνοχή, η ευταξία και η σταθερότητα. Τα ιδεώδη αυτά στάθηκαν ως πυλώνες ενάντια της ανόδου του σοσιαλισμού, οδηγώντας τον εθνικισμό κατά των ανερχόμενων τότε εργατικών κινημάτων που προήγαγαν ριζοσπαστικές ιδέες.[26] Με το να εισαχθούν συντηρητικά ιδεώδη, αυτός παύει να επικροτεί τις αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Σε αντάλλαγμα, λαμβάνει έντονη προβολή κάθε τύπου μνημόνευση εθνικών μεγαλείων και πολεμικών νικών. Οι τάσεις αυτές κατατάσσουν τον συντηρητικό εθνικισμό ως ιδιαίτερα ξενοφοβικό, με το κάθε έθνος να αυτοχαρακτηρίζεται ως τη μοναδικό και ανώτερο κατά των άλλων. Η τάση επεκτατισμού τροφοδοτούμενη από το κλίμα που προήγαγε ο συντηρητικός εθνικισμός είναι αποδεκτό πως φέρει ευθύνη στο γεγονός ότι αξιοσημείωτο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού βρέθηκε υπό ευρωπαϊκό ζυγό με τις αποικίες μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα. Σημαντική επίσης θεωρείται και η συμβολή του στην ανάπτυξη καχυποψίας μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών, με αποτέλεσμα τον Παγκόσμιο Πόλεμο του 1914.[27]

Επεκτατικός εθνικισμός

Αυτή η μορφή εθνικισμού έχει καθαρά επιθετικό, στρατιωτικό και επεκτατικό χαρακτήρα, ενώ είναι αντίθετη με τα πιστεύω του φιλελεύθερου εθνικισμού, όπως παραδείγματος χάριν τη πίστη στα ίσα δικαιώματα και την αυτοδιάθεση. Ο ιμπεριαλισμός που διακατείχε τα ευρωπαϊκά κράτη τον 19ο αιώνα πυροδοτούσε ένα κλίμα λαϊκού εθνικισμού, όπου το εθνικό γόητρο ήταν συνυφασμένο με την όλο και περισσότερο κατοχή μιας αυτοκρατορίας, ενώ κάθε αποικιακή νίκη χαιρετίζονταν με εκδηλώσεις λαϊκού ενθουσιασμού. Ειδικά αυτού του είδους ο εθνικισμός οδηγεί σε αισθήματα υστερικού, εθνικιστικού ενθουσιασμού, που αποκαλείται πολλές φορές και θεμελιακός εθνικισμός, δηλαδή η πίστη ότι το έθνος είναι τα πάντα, ενώ το άτομο τίποτα. Αυτή η μορφή εθνικισμού είναι άμεσα και άρρηκτα συνδεδεμένη τόσο με σοβινιστικές απόψεις και θεωρίες, όσο και με οπισθοδρομικού χαρακτήρα μυθοπλασιών (π.χ. ο Μουσολίνι) και οι Ιταλοί φασίστες ανακαλούσαν την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ή ο Χίτλερ και οι Γερμανοί ναζί παρέπεμπαν τόσο στο Δεύτερο Ράιχ του Μπίσμαρκ (Bismarck) όσο και στο Πρώτο Ράιχ του Καρλομάγνου και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Συχνά βασίζεται στη θεωρία των ανώτερων/κατώτερων εθνών[28] και την προσπάθεια επιβολής τους (βλ. Άρια φυλή)

Αντιαποικιοκρατικός εθνικισμός

Ο αναπτυσσόμενος κόσμος γέννησε διάφορες μορφές εθνικισμού, οι οποίες είχαν ως κοινή αρχή τη πάλη ενάντια στην αποικιοκρατία. Στην Αφρική και την Ασία, οδήγησε σε ένα αίσθημα εθνικότητας που διαμορφώθηκε από την κοινή επιθυμία «εθνικής απελευθέρωσης». Ακόμη και οι μεγάλες και εκτεταμένες αυτοκρατορίες της Βρετανίας, Γαλλίας, Ολλανδίας και Πορτογαλίας λύγισαν μπροστά στον αναδυόμενο αυτό εθνικισμό στη πορεία. Πιο συγκεκριμένα στην Ινδία υποσχέθηκαν ανεξαρτησία κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και την αναγνώρισαν το 1947, ενώ η Κίνα πέτυχε την πραγματική ενότητα και ανεξαρτησία μόνο μετά τη κομμουνιστική επανάσταση του 1949. Η δημοκρατία της Ινδονησίας ιδρύθηκε το 1949, μετά από τριετή πόλεμο εναντίον των Ολλανδών. Το Βιετνάμ με στρατιωτική εξέγερση ανάγκασε τους Γάλλους να αποσυρθούν το 1954, αν και η τελική απελευθέρωση και ενοποίηση του βορείου και νοτίου Βιετνάμ επετεύχθη μόλις το 1975. Ο στόχος της «εθνικής απελευθέρωσης» είχε τόσο οικονομική όσο και πολιτική διάσταση, κάτι που μας βοηθά στη κατανόηση του λόγου που τα αντιαποικιοκρατικά κινήματα στράφηκαν στον σοσιαλισμό και ειδικά στον μαρξισμό-λενινισμό, ως όχημα έκφρασης των εθνικιστικών τους φιλοδοξιών και όχι στον φιλελευθερισμό, ακόμη και αν φαiνομενικά ο εθνικισμός και σοσιαλισμός είναι ασύμβατα πολιτικοϊδεολογικά συστήματα.

Πολιτειακός εθνικισμός

 Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης.
Αίτιο: δεν εμφανίζει σχέση με τον εθνικισμό έτσι όπς παρουσιάζεται. χρειάζεται επέκταση/ανάλυση


Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων.

Αυτή η μορφή εθνικισμού αδιαφορεί για τις αξιώσεις περί της φυλής ή του αίματος, αναπτύσσεται περισσότερο σε χώρες που τις απαρτίζουν μετανάστες όπως είναι οι Η.Π.Α, ο Καναδάς, η Αυστραλία κ.λ.π. Οι νέοι μετανάστες ζουν για κάποιο χρονικό διάστημα στην χώρα και έπειτα δίνουν όρκο πίστης στο Σύνταγμα και τους νόμους του κράτους, με αυτό τον τρόπο γίνονται πολίτες του κράτους ανεξάρτητα την καταγωγή ή την εθνικότητα που είχαν πριν.

Παραπομπές

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Smith, Anthony. Nationalism: Theory, Ideology, History. Polity, 2010. pp. 9, 25–30; James, Paul (1996). Nation Formation: Towards a Theory of Abstract Community. London: Sage Publications.  (αναφέρεται στον αγγλικό όρο nationalism)
  2. ↑ «nationalism | Definition, History, & Facts». Encyclopedia Britannica. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2020. 
  3. ↑ Kohn, Hans (2018). Nationalism. Encyclopedia Britannica. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Finlayson, Alan (2014). «5. Nationalism». Στο: Geoghegan, Vincent· Wilford, Rick. Political Ideologies: An Introduction. Routledge. σελίδες 100-102. ISBN 978-1-317-80433-8. 
  5. ↑ Nairn, Tom· James, Paul (2005). Global Matrix: Nationalism, Globalism and State-Terrorism. London and New York: Pluto Press. ; and James, Paul (2006). Globalism, Nationalism, Tribalism: Bringing Theory Back In – Volume 2 of Towards a Theory of Abstract Community. London: Sage Publications. 
  6. ↑ David 2006, σελίδες 529-530.
  7. ↑ Yack, Bernard. Nationalism and the Moral Psychology of Community. University of Chicago Press, 2012. p. 142
  8. ↑ Triandafyllidou, Anna (1998). «National Identity and the Other». Ethnic and Racial Studies 21 (4): 593–612. doi:10.1080/014198798329784. 
  9. ↑ Smith, A.D. (1981). The Ethnic Revival in the Modern World. Cambridge University Press. 
  10. ↑ Smith, Anthony. Nationalism: Theory, Ideology, History. Polity, 2010. pp. 6–7, 30–31, 37
  11. ↑ Motyl, Alexander J. (2001). Encyclopedia of nationalism. San Diego, Calif.: Academic Press. ISBN 0-12-227230-7. 45302774. 
  12. ↑ Billig, Michael,. Banal nationalism. London. ISBN 0-8039-7524-4. 33233133. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  13. ↑ Gellner, Ernest. (2006). Nations and nationalism (2nd ed έκδοση). Oxford: Blackwell. ISBN 1-4051-3442-9. 65469179. CS1 maint: Extra text (link)
  14. ↑ Canovan, Margaret,. Nationhood and political theory. Cheltenham, UK. ISBN 1-85278-852-6. 32924046. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  15. ↑ Miller, David, 1946- (1995). On nationality. Oxford: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-828047-7. 316332021. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  16. ↑ Smith, Anthony D. (2010). Nationalism : theory, ideology, history (2nd ed έκδοση). Cambridge, UK: Polity. ISBN 978-0-7456-5127-9. 662400189. CS1 maint: Extra text (link)
  17. ↑ Smith, Deanna (2007). Nationalism (2nd έκδοση). Cambridge: polity. ISBN 978-0-7456-5128-6. 
  18. ↑ Philip Schwyze, "Nationalism in the Renaissance", Oxford Handbooks Online, Scholarly Research Reviews, Online Publication Date: Jun 2016
  19. ↑ Kohn, Hans (1967) [1944]. The Idea Of Nationalism: A Study In Its Origins And Background. Transaction Publishers. σελ. 1i. ISBN 978-1-4128-3729-3. 
  20. ↑ Zaide, Gregorio F. (1994). World history : in an Asean setting (Revised and updated ed έκδοση). Manila: Rex Book Store. ISBN 971-23-1472-3. 989297853. CS1 maint: Extra text (link)
  21. ↑ Calhoun, Craig (1993-08). «Nationalism and Ethnicity» (στα αγγλικά). Annual Review of Sociology 19 (1): 211–239. doi:10.1146/annurev.so.19.080193.001235. ISSN 0360-0572. http://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.so.19.080193.001235. 
  22. ↑ Zimmer, Oliver, 1964- (2003). Nationalism in Europe, 1890-1940. Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-4388-5. 559676432. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  23. ↑ Beissinger, Mark (2002). Nationalist Mobilization and the Collapse of the Soviet State. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 449. 
  24. ↑ James, Pierre, 1965- (2001). The murderous paradise : German nationalism and the Holocaust. Westport, Conn.: Praeger. ISBN 0-275-97242-9. 45757723. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  25. ↑ Kolstø, Pål,· Blakkisrud, Helge,. Russia before and after Crimea : nationalism and identity 2010-17. Edinburgh. ISBN 978-1-4744-4520-7. 1037351898. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  26. ↑ Eley, Geoff (2010). Σφυρηλατώντας τη Δημοκρατία: Η ιστορία της Ευρωπαϊκής αριστεράς. Σαββάλας. 
  27. ↑ Heywood, Andrew (2007). Πολιτικές Ιδεολογίες. Επίκεντρο. σελ. 236. 
  28. ↑ Γιώργος Μπαμπινιώτης. «Τι είναι εθνικισμός». ebooks.edu.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2020. 

Πηγές

Δείτε επίσης

Περαιτέρω μελέτη

π • σ • ε Πολιτικές ιδεολογίες


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εθνικισμός&oldid=8314437"