Γωνίες Μαλεβιζίου Ηρακλείου
Συντεταγμένες: 35°17′44″N 24°55′41″E / 35.29556°N 24.92806°E
| Γωνίες | |
|---|---|
  Γωνίες | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Δήμος | Μαλεβιζίου |
| Γεωγραφία και στατιστική | |
| Νομός | Ηρακλείου |
| Υψόμετρο | 620 |
| Πληθυσμός | 323 (2011) |
| Άλλα | |
| Παλαιά ονομασία | Γωνιές |
Οι Γωνίες (ή Γωνιές) είναι χωριό του δήμου Μαλεβιζίου με πληθυσμό 323 κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Αποτελεί επίσης ξεχωριστή τοπική κοινότητα της δημοτικής ενότητας Τυλισού.
Βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες του Ψηλορείτη στο βάθος κοιλάδας, ανατολικά του υψώματος Φιλιόρημος (υψ. 797 μ.) και μεταξύ των λόφων Πούπα και Ανεμόπρινος, και από τη θέση αυτή έλαβε την ονομασία του, στο 26ο χλμ. προς Ανώγεια Μυλοποτάμου. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και με την κτηνοτροφία. Επίσης, υφαίνονται μάλλινα υφαντά. Στο χωριό υπάρχουν μεταξύ άλλων αγροτικό ιατρείο, Δημοτικό Σχολείο, αστυνομικός σταθμός, ταχυδρομείο και πολιτιστικός σύλλογος. Παράγονται γαλακτοκομικά προϊόντα. Υπάρχει ο ναός του Αγίου Δημητρίου και ένας άλλος παλαιός ναός, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, με ξυλόγλυπτο τέμπλο και με τοιχογραφίες. Από αθλητική άποψη ενεργός στην Γ΄ ερασιτεχνική κατηγορία είναι ο Αθλητικός Όμιλος Γωνιών, στο ποδόσφαιρο.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το χωριό αναφέρεται το 1583 Gognés με 245 κατοίκους[1], το 1671 Gonyes με 42 χαράτσα και το 1881 Γωνιές με 344 κατοίκους
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ο οικισμός ήταν έδρα των επαναστατών και πολλές φορές καταστράφηκε από τους Τούρκους. Το 1830 στη θέση Έβδομο σφαγιάστηκαν 74 κάτοικοι. Στη διάρκεια της Επανάστασης του 1866 στον οικισμό είχε την έδρα της η Επιτροπή Ανατολικής Κρήτης με επικεφαλής τον ηγούμενο της μονής Ιερουσαλήμ Μαλεβιζίου, Μελέτιο Καλησπεράκη.
Ήταν τόπος καταγωγής του χαΐνη Μιχαήλ Καλησπεράκη ή Βλάχου, ανεψιού του παραπάνω ηγουμένου. Αυτός συνελήφθη έπειτα από προδοσία και αποκεφαλίστηκε , έπειτα από βασανιστήρια στη σημερινή πλατεία του Νικηφόρου Φωκά του Ηρακλείου, στις 16 Φεβρουαρίου του 1857[2]. Μάλιστα, το κρησφύγετό του ήταν σπηλιά, που βρίσκεται στο Γωνιανό Φαράγγι. Σήμερα είναι γνωστή ως του Καλησπέρα ο σπήλιος.
Στην κορυφή του υψώματος Φιλιόρημος ανακαλύφθηκε τελευταία ιερό κορυφής, που χρονολογείται από τη Μεσομινωική Εποχή και αποτελείται από δύο συνεχόμενα δωμάτια. Βρέθηκαν ειδώλια και ζώδια. Στη θέση Κορφή της Κεριάς βρέθηκε χάλκινο ειδώλιο. Στον Άγιο Αντώνιο υπήρχε πιθανότατα πρωτομινωικός ή[3] μεσομινωικός οικισμός.
Εξάλλου, στη θέση Σκλαβόκαμπος αποκαλύφθηκε από το Μαρινάτο (1930) κατά τη διάνοιξη δρόμου μινωικό μέγαρο, που χρονολογούνταν από την Υστερομινωική Περίοδο. Οι Γερμανοί το κατέστρεψαν ολοσχερώς και δε σώζονται σήμερα παρά ελάχιστα ίχνη. Από το μέγαρο μπορεί κανείς να δει τη στενόμακρη κοιλάδα του Σκλαβόκαμπου. Η κοιλάδα ονομάστηκε έτσι επειδή, σύμφωνα με την παράδοση, κατά τις κρητικές επαναστάσεις σκλαβώθηκαν εκεί διαδοχικά επτά Τούρκοι πασάδες).[4]
Με το νόμο Καποδίστρια υπήχθη στο Δήμο Τυλίσου του νομού Ηρακλείου ενώ από το 2011 με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» υπάγεται στο νέο, διευρυμένο δήμο Μαλεβιζίου.
Προσωπικότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γιάννης Σμαραγδής, σκηνοθέτης και σεναριογράφος
- Ανδρέας Ε. Νάθενας, αξιωματικός των Ενόπλων Δυνάμεων και στρατιωτικός διοικητής Ηρακλείου κατά το τελευταίο διάστημα της Κατοχής ως εκπρόσωπος της εξόριστης κυβέρνησης της Μέσης Ανατολής[5][6].
- Φθενός Βασίλειος: συνταγματάρχης, βετεράνος Κύπρου 1974 με διάκριση στη μάχη Αεροδρομίου Λευκωσίας και δήμαρχος Τυλίσσου[7]
- Νάθενας Εμμανουήλ: πτέραρχος, βετεράνος Β'ΠΠ
- Νάθενας Εμμ. Γεώργιος: συγκοινωνιολόγος, μελετητής Σιδηροδρόμου Κρήτης, πρόεδρος Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμου Αθηνών
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Καστροφύλακας, Κ 102
- ↑ Ν. Σταυρινίδης, Μιχαήλ Βλάχος, ο χαΐνης με το τραγικό τέλος, Εφημερίδα «Πατρίς» 1-1-1958 εξ.
- ↑ Κρητικά Χρονικά, Κ’ 322.
- ↑ Ιστότοπος του Δήμου Τυλίσου
- ↑ Μαρκογιαννάκη, Γιάννη Κ. (15 Σεπτεμβρίου 2012). «Η μάχη στα Ξύπετρα (14 Σεπτεμβρίου 1944)». patris.gr. Πατρίς - Καθημερινή πρωινή εφημερίδα Ηρακλείου Κρήτης. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2018.
- ↑ Κώστας Ν. Σταυρακάκης (επιμ.), Ανταρτική Ομάς Ανωγείων. Συνοπτική έκθεσις πεπραγμένων της Ανεξαρτήτου Ανταρτικής Ομάδος Ανωγείων και Διαμερίσματος Α. Μυλοποτάμου περιόδου 1941 - 1945, Ταξιδευτής, Αθήνα 2005, σελ. 105
- ↑ Έχασε τη μάχη ο πρώην δήμαρχος Τυλίσου Β. Φθενός- Η ηρωική μάχη με την ομάδα του στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, το 1974
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το Ηράκλειον και ο Νομός του, έκδοση Νομαρχία Ηρακλείου.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| ||||||||||||||