Κιθαρίδα Ηρακλείου
Συντεταγμένες: 35°14′2″N 25°0′5″E / 35.23389°N 25.00139°E
| Κιθαρίς | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ηρακλείου |
| Δήμος | Μαλεβιζίου |
| Δημοτική Ενότητα | Κρουσώνα |
| Δημοτική Κοινότητα | Κρουσώνος |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ηρακλείου |
Η Κιθαρίδα (επίσημο: Κιθαρίς) είναι χωριό της Κοινότητας Κρουσώνος του Δήμου Μαλεβιζίου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 52 κατοίκους. Απέχει 21 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και είναι κτισμένη σε υψόμετρο 220 μ.[2]
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 το αναφέρει το χωριό ως Chitaridha στην επαρχία Μαλεβιζίου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Chitharida με 69 κατοίκους. Ο Φραντσέσκο Βασιλικάτα το 1630 το αναφέρει ως Chitaridha, ενώ στην οθωμανική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Ketaride και είχε 12 χαράτσια. Στην απογραφή του 1834, η οποία διεξήχθη από τους Αιγυπτίους και διασώθηκε από τον Ρόμπερτ Πάσλεϊ, αναφέρεται ως Kitharida με 15 οικογένειες, όλες χριστιανικές. Το χωριό καταστράφηκε από σεισμό το 1856.[2]
Στην απογραφή του 1881, η Κιθαρίδα είχε 160 Χριστιανούς και 2 Τούρκους κατοίκους και υπαγόταν στον δήμο Κρουσώνος. Στην απογραφή του 1900 ανήκε στον ίδιο δήμο και είχε 149 κατοίκους. Το 1920 είχε οριστεί έδρα ομώνυμου δήμου.[2] Το 1925 προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Κρουσώνος.[3]
Απογραφές πληθυσμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός[2] | 149 | 135 | 136 | 130 | 113 | 111 | 88 | 55 | 72 | 52 |
Σημεία ενδιαφέροντος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο χωριό βρίσκεται ο ναός του Αγίου Φανουρίου, ο οποίος στο παρελθόν ήταν το καθολικό της Μονής Παναγίας ή Κεράς Ελεούσης.[2] Το συγκρότητμα έχει χαρακτηριστεί αρχαίο μνημείο.[4] Η Μονή ιδρύθηκε περί τα τέλη της β' βυζαντινής περιόδου, αρχικώς ως γυναικεία, την όψιμη Τουρκοκρατία γίνεται ανδρική και αποτελούσε μετόχι της μονής Αγίας Ειρήνης. Το συγκρότημα απετελείτο, εκτός των κελλιών, από ένα ελαιοτριβείο, ξενώνες, βιβλιοθήκη και σχολείο. Σήμερα σώζεται το καθολικό, τμήμα των κελλιών και το σχολείο. Κατά την Επανάσταση του 1821 οι Τούρκοι κατέστρεψαν τη μονή και τη βιβλιοθήκη της. Το 1841, με άδεια της Τουρκικής διοικήσεως, ιδρύεται στη μονή σχολείο, ένα από τα πρώτα στην Κρητική ύπαιθρο. Το σχολείο καταστράφηκε το 1866. Το σημερινό κτήριο κτίσθηκε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, λειτουργούσε δε ως τα μέσα του 20ου αιώνα, εξυπηρετώντας τα χωριά του Μαλεβιζίου.[4]
Το καθολικό της μονής ήταν αρχικώς μονόχωρο και ανήκε στον τύπο του μονόχωρου μετά τρούλου ναού. Επί Βενετοκρατίας επεκτάθηκε και έλαβε την μορφή τρίκλιτης θολοσκεπούς βασιλικής και προστέθηκε τοιχογραφημένο εγκάρσιο κλίτος. Τα κλίτη στεγάζονται με δίρριχτες θολωτές στέγες, το Άγιο Βήμα και τα παραβήματα με τρούλλους. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται κατά τον 15ο αιώνα και διατηρούνται κάτω από γαλακτώματα στο παλαιότερο και στο εγκάρσιο κλίτος.[4] Το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο.[2]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 397–398.
- ↑ «Κιθαρίδα (Ηρακλείου)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2019.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/ΚΗΡ/54265/2122/10-12-1998 - ΦΕΚ 1337/Β/31-12-1998». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2020.[νεκρός σύνδεσμος]
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||