Οίκος των Αψβούργων

Οίκος των Αψβούργων
Χώρα	Αυστρία, Βασίλειο της Γερμανίας, Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, Σικελία, Νάπολι, Ισπανία, Ουγγαρία-Κροατία , Βοημία, και Πορτογαλία
Τίτλοι	Γερμανός Αυτοκράτορας Αυτοκράτορας της Αυστρίας Αυτοκράτορας του Μεξικού Γερμανός Πρόεδρος Βασιλιάς των Ρωμαίων Βασιλιάς της Γερμανίας Βασιλιάς της Ισπανίας Βασιλιάς της Αραγονίας Βασιλιάς της Σικελίας Βασιλιάς της Νάπολης Βασιλιάς της Καστίλης Βασιλιάς της Ουγγαρίας Βασιλιάς της Βοημίας Βασιλιάς της Κροατίας Βασιλιάς της Πορτογαλίας Βασιλιάς της Δαλματίας Βασιλιάς της Γαλικίας και Λοδομερίας Βασιλιάς της Αγγλίας Μέγας Πρίγκιπας της Τρανσυλβανίας Αρχιδούκας της Αυστρίας Μέγας Δούκας της Τοσκάνης Δούκας της Βουργουνδίας Δούκας της Πάρμας Κόμης του Χάμπσμπουργκ
Ίδρυση	11ος αιώνας: Ράντμποτ
Διάλυση	1780
Νεότεροι κλάδοι	Οίκος τω Αψβούργων-Λωρραίνης Γραμμή Λεοπόλδου Γραμμή Αλβέρτου Οίκος των Αψβούργων της Πορτογαλίας
Εθνικότητα	Γερμανοί (Αυστριακοί), Ισπανοί

Ο Οίκος των Αψβούργων (γερμανικά: Haus Habsburg, ισπανικά: Casa de Habsburgo) ή απλά Αψβούργοι και επίσης γνωστός ως Οίκος της Αυστρίας είναι μια από τις πιο εξέχουσες και σημαντικές δυναστείες στην ευρωπαϊκή ιστορία.

Ο Οίκος πήρε το όνομά του από το ομώνυμο Κάστρο, που χτίστηκε τη δεκαετία του 1020 στη σημερινή Ελβετία από τον Ράντμποτ του Κλέτγκαου, που ονόμασε το φρούριό του Χάπσμπουργκ. Ο εγγονός του Όθων Β΄ ήταν ο πρώτος που υιοθέτησε το όνομα του φρουρίου ως δικό του, προσθέτοντας το "Κόμης των Αψβούργων" στον τίτλο του. Το 1273 ο έβδομης γενιάς απόγονος του Κόμη Ράντμποτ, Ροδόλφος των Αψβούργων, εξελέγη Βασιλιάς των Ρωμαίων-Γερμανών. Εκμεταλλευόμενος την εξάλειψη των Μπάμπενμπεργκ και τη νίκη του επί του Ότακαρ Β΄ της Βοημίας στη Μάχη του Μάρχφελντ το 1278, διόρισε τους γιους του ως Δούκες της Αυστρίας και μετέφερε τη βάση εξουσίας της οικογένειας στη Βιέννη, όπου η δυναστεία των Αψβούργων απέκτησε το όνομα του «Οίκου της Αυστρίας» και κυβέρνησε μέχρι το 1918.

Ο θρόνος της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ανήκε συνεχώς στους Αψβούργους από το 1440 μέχρι τη διάλυσή της το 1806 με ένα μικρό διάλειμμα από το 1740 μέχρι το θάνατο του Φραγκίσκου Α΄ το 1765. Ο οίκος έδωσε επίσης βασιλιάδες της Βοημίας, της Ουγγαρίας, της Κροατίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Γαλικίας και Λοδομερίας με τις αντίστοιχες αποικίες τους, ηγεμόνες πολλών πριγκιπάτων στις Κάτω Χώρες και στην Ιταλία και το 19ο αιώνα αυτοκράτορες της Αυστρίας και της Αυστροουγγαρίας καθώς και έναν αυτοκράτορας του Μεξικού. Η οικογένεια χωρίστηκε πολλές φορές σε παράλληλους κλάδους, με σημαντικότερη στα μέσα του 16ου αιώνα στον ισπανικό και τον αυστριακό της κλάδο μετά την παραίτηση του Καρόλου Ε'. Αν και κυβερνούσαν διαφορετικές χώρες, οι διαφορετικοί κλάδοι παρόλα αυτά διατηρούσαν στενές σχέσεις και συχνά αλληλοπαντρεύονταν.

Μέλη της οικογένειας των Αψβούργων ελέγχουν τον Αυστριακό κλάδο του Τάγματος του Χρυσόμαλλου Δέρατος και του Αυτοκρατορικού και Βασιλικού Τάγματος του Αγίου Γεωργίου. Ο σημερινός αρχηγός της οικογένειας είναι ο Κάρολος των Αψβούργων.

Ονομα

Η προέλευση του ονόματος του Κάστρου των Αψβούργων είναι αβέβαιη. Υπάρχει διαφωνία για το αν το όνομα προέρχεται από το Ανω Γερμανικό Habichtsburg (κάστρο των γερακιών), ή από τη λέξη της Μέσης Ανω Γερμανικής hab/hap που σημαίνει πέρασμα, καθώς υπάρχει κοντά ένα ποτάμι με ένα πέρασμα. Η πρώτη τεκμηριωμένη χρήση του ονόματος από την ίδια τη δυναστεία έχει εντοπιστεί στο έτος 1108.

Το όνομα των Αψβούργων δεν χρησιμοποιείτο συνεχώς από τα μέλη της οικογένειας, αφού συχνά έδιναν έμφαση στους πιο επίσημους πριγκιπικούς τίτλους τους. Η δυναστεία ήταν έτσι γνωστή από καιρό ως «Οίκος της Αυστρίας». Συμπληρωματικά σε ορισμένες περιπτώσεις τα μέλη της οικογένειας ονομάζονταν από τον τόπο γέννησής τους. Ο Κάρολος Ε' ήταν γνωστός στα νιάτα του από τη γενέτειρά του ως Κάρολος της Γάνδης. Όταν ήταν βασιλιάς της Ισπανίας ήταν γνωστός ως Κάρολος της Ισπανίας και μετά την εκλογή του ως αυτοκράτορα ως Κάρολος Ε' (στα γαλλικά Charles Quint).

Στην Ισπανία η δυναστεία ήταν γνωστή ως Casa de Austria, συμπεριλαμβανομένων νόθων γιων όπως ο Ιωάννης της Αυστρίας και ο Ιωάννης Ιωσήφ της Αυστρίας. Το οικόσημο στην απλούστερη μορφή του ήταν εκείνο της Αυστρίας, που οι Αψβούργοι είχαν οικειοποιηθεί, κατά καιρούς συμπληρωμένο με τα όπλα του Δουκάτου της Βουργουνδίας (πρώτου).

Οταν η Μαρία Θηρεσία παντρεύτηκε τον Δούκα Φραγκίσκο Στέφανο της Λωρραίνης η ιδέα των «Αψβούργων» ως συνδεδεμένη με την προγονική αυστριακή κυριαρχία χρησιμοποιήθηκε για να δείξει ότι η παλιά δυναστεία συνεχιζόταν, όπως και όλα τα κληρονομικά της δικαιώματα. Όταν ο Φραγκίσκος Α' έγινε Αυτοκράτορας της Αυστρίας, υιοθέτησε την παλιά ασπίδα των Αψβούργων στο προσωπικό του οικόσημο, μαζί με της Αυστρίας και της Λωρραίνης. Αυτό ενίσχυσε επίσης τη «γερμανικότητα» του (γαλλόφωνου) Αυστριακού Αυτοκράτορα και την αξίωσή του να κυβερνήσει στη Γερμανία, κυρίως εναντίον των Πρώσων Βασιλέων. Σε ορισμένους νεότερους γιους που δεν είχαν προοπτικές για το θρόνο δόθηκε ο προσωπικός τίτλος του «κόμη των Αψβούργων».

Το επώνυμο των πιο πρόσφατων μελών της οικογένειας, όπως ο Όθων των Αψβούργων και ο Κάρολος των Αψβούργων, είναι "von Habsburg" ή πληρέστερα "von Habsburg-Lothringen". Πρίγκιπες και μέλη του οίκου χρησιμοποιούν το τριμερές οικόσημο που υιοθετήθηκε το 18ο αιώνα από το Φραγκίσκο Στέφανο.

Κύριοι ρόλοι

Ορισμένοι από τους βασικούς ρόλους ως βασιλικές και αυτοκρατορικές θέσεις των Αψβούργων, ήταν:

• Βασιλείς των Ρωμαίων
• Βασιλείς της Γερμανίας ("Άγιοι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες του Γερμανικού Έθνους")
• Δούκες (1282–1453) και Αρχιδούκες της Αυστρίας
• Βασιλείς της Βοημίας (1306–1307, 1437–1439, 1453–1457, 1526–1918)
• Βασιλείς της Ουγγαρίας και της Κροατίας (1437–1439, 1445–1457, 1526–1918)
• Βασιλείς της Ισπανίας (1516–1700)
• Βασιλείς της Πορτογαλίας (1580–1640)
• Βασιλείς της Γαλικίας και της Λοντομερίας (1772–1918)
• Μεγάλοι Πρίγκιπες της Τρανσυλβανίας (1690–1867).

Επίσης, άλλες βραχύβιες θέσεις του οίκου περιλαμβάνουν:

• Βασιλιάς της Αγγλίας (1554–1558)
• Αυτοκράτορας του Μεξικού (1864–1867)
• Βασιλιάς της Λομβαρδίας-Βενετίας (1815–1867)

Παράλληλα, πολλοί ακόμα τίτλοι περιλαμβάνονται στο ιστορικό του οίκου.

Ιστορία

Οι περιοχές κυριαρχίας των Αψβούργων γύρω στο 1200, παράλληλα με τους βασιλικούς οίκους της Σαβοΐας, του Τσέρινγκερ και τους κόμητες του Κίμπουργκ.

Οι κτήσεις των Αψβούργων στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πριν από το 1378, παράλληλα με τις κτήσεις των οίκων του Λουξεμβούργου και του Βίττελσμπαχ.

Χάρτης της κυριαρχίας των Αψβούργων μετά τη μάχη του Μούλμπεργκ (1547) (από τον Άτλαντα σύγχρονης ιστορίας του Κέιμπριτζ, 1912). Οι κτήσεις των Αψβούργων σημειώνονται με πράσινο.

Κόμης των Αψβούργων

Γενάρχης του Οίκου των Αψβούργων πιθανολογείται ο Γκούντραμ ο Πλούσιος, κόμης του Μπράισγκαου που έζησε το 10ο αιώνα και ακόμη προγενέστερα ο μεσαιωνικός Άνταλριχ, Δούκας της Αλσατίας, από τους Ετιχονίδες, από τους οποίους προέρχονται οι Αψβούργοι. Ο εγγονός του Ράντμποτ του Κλέτγκαου ίδρυσε το Κάστρο των Αψβούργων. Αυτό το κάστρο ήταν η έδρα της οικογένειας κατά το μεγαλύτερο μέρος του 11ου, 12ου και 13ου αιώνα. Ο Τζιοβάνι Τόμας Μάρναβιτς στο βιβλίο του "Regiae Sanctitatis Illyricanae Faecunditas" αφιερωμένο στο Φερδινάνδο Γ', έγραψε ότι ο Οίκος των Αψβούργων κατάγεται από τον Ρωμαιοϊλλυριό Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο το Μέγα.

Το 12ο αιώνα οι Αψβούργοι συνδέθηκαν όλο και περισσότερο με τους Αυτοκράτορες Στάουφερ, συμμετέχοντας στην αυτοκρατορική αυλή και στις εκστρατείες του Αυτοκράτορα. Ο Βέρνερ Β', κόμης των Αψβούργων πέθανε πολεμώντας για τον Αυτοκράτορα Φρειδερίκο Α' Μπαρμπαρόσα στην Ιταλία. Αυτή η σύνδεση τους βοήθησε να κληρονομήσουν πολλές κτήσεις, καθώς οι Στάουφερ προκάλεσαν την εξάλειψη πολλών δυναστειών, μερικές από τις οποίες κληρονόμησαν οι Αψβούργοι. Το 1198 ο Ροδόλφος Β', κόμης των Αψβούργων αφιέρωσε πλήρως τη δυναστεία στην υπόθεση των Στάουφερ, προσχωρώντας στους Γιβελλίνους και χρηματοδότησε τον πόλεμο του Αυτοκράτορα των Στάουφερ Φρειδερίκο Β' για το θρόνο το 1211. Ο αυτοκράτορας έγινε νονός του νεογέννητου εγγονού του, μελλοντικού Βασιλιά Ροδόλφου.

Οι Αψβούργοι διεύρυναν την επιρροή τους μέσω κατάλληλων γάμων και με την απόκτηση πολιτικών προνομίων, ιδιαίτερα δικαιωμάτων κομήτων στο Τσούριχγκαου, το Άαργκαου και το Τούργκαου. Το 13ο αιώνα ο οίκος στόχευε την πολιτική του των γάμων σε οικογένειες της Άνω Αλσατίας και της Σουαβίας. Κατάφεραν επίσης να κερδίσουν υψηλές θέσεις στην ιεραρχία της εκκλησίας για τα μέλη τους. Εδαφικά συχνά επωφελήθηκαν από την εξάλειψη άλλων οικογενειών ευγενών όπως ο Οίκος των Κύμπουργκ.

Στροφή στα Δουκάτα των Ανατολικών Άλπεων

Το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα ο κόμης Ροδόλφος Δ' (1218–1291) είχε γίνει ισχυρός άρχοντας στην περιοχή ανάμεσα στα Βόσγια όρη και τη Λίμνη της Κωνσταντίας. Την 1η Οκτωβρίου 1273 εξελέγη ως συμβιβαστικός υποψήφιος βασιλιάς των Ρωμαίων (Γερμανίας) και έλαβε το όνομα Ροδόλφος Α΄ της Γερμανίας. Στη συνέχεια ηγήθηκε ενός συνασπισμού κατά του βασιλιά Ότακαρ Β΄ της Βοημίας, που είχε εκμεταλλευτεί τη Μεγάλη Μεσοβασιλεία για να επεκταθεί προς τα νότια, αναλαμβάνοντας τις σχετικές κληρονομιές των Μπάμπενμπεργκ (Αυστρία, Στυρία, Σαβινία) και των Σπόνχαϊμ (Καρινθία και Καρνιόλα). Το 1278 ο Ροδόλφος και οι σύμμαχοί του νίκησαν και σκότωσαν τον Ότακαρ στη Μάχη του Mάρχφελντ και τα εδάφη που είχε αποκτήσει επανήλθαν στο γερμανικό στέμμα. Με το Σύμφωνο του Γκέοργκμπενμπεργκ του 1286 ο Ροδόλφος εξασφάλισε για την οικογένειά του τα δουκάτα της Αυστρίας και της Στυρίας. Τα νότια τμήματα του πρώην βασιλείου του Ότακαρ, η Καρινθία, η Καρνιόλα και η Σαβινία, πήγαν στους συμμάχους του Ροδόλφου από τον Οίκο της Γκορίτσια.

Μετά το θάνατο του Ροδόλφου το 1291, τη δολοφονία του Αλβέρτου Α' το 1308 και την αποτυχία του Φρειδερίκου του Ωραίου να εξασφαλίσει το Γερμανικό/Αυτοκρατορικό στέμμα για τον εαυτό του, οι Αψβούργοι έχασαν προσωρινά την υπεροχή τους στην Αυτοκρατορία. Στις αρχές του 14ου αιώνα επικεντρώθηκαν επίσης στο Βασίλειο της Βοημίας. Μετά το θάνατο του Βεγκέσλαου Γ΄ στις 4 Αυγούστου 1306 δεν υπήρχαν άρρενες κληρονόμοι στη δυναστεία των Πρεμυσλιδών. Ο γόνος των Αψβούργων Ροδόλφος Α΄ εξελέγη τότε, αλλά μόνο για ένα χρόνο. Η βασιλεία της Βοημίας ήταν θέση με εκλογή και οι Αψβούργοι μπόρεσαν να την εξασφαλίσουν σε κληρονομική βάση πολύ αργότερα το 1626, μετά την υποταγή της Τσεχίας κατά τον Τριακονταετή Πόλεμο. Μετά το 1307 οι επόμενες προσπάθειες των Αψβούργων να κερδίσουν το στέμμα της Βοημίας ματαιώθηκαν πρώτα από τον Ερρίκο της Βοημίας (μέλος του Οίκου της Γκορίτσια) και στη συνέχεια από τον Οίκο του Λουξεμβούργου.

Αντίθετα, μπόρεσαν να επεκταθούν προς τα νότια: το 1311, κατέλαβαν τη Σαβινία. Μετά το θάνατο του Ερρίκου το 1335 ανέλαβαν την εξουσία στην Καρνιόλα και την Καρινθία και το 1369 διαδέχθηκαν την κόρη του Μαργαρίτα στο Τιρόλο. Μετά τον θάνατο του Αλβέρτου Γ' της Γκορίτσια το 1374 απέκτησαν μια βάση στο Πάζιν της κεντρικής Ίστριας και ακολούθησε η Τεργέστη το 1382. Εν τω μεταξύ η αρχική περιοχή καταγωγής των Αψβούργων στη σημερινή Ελβετία, συμπεριλαμβανομένου του Άαργκαου με το Κάστρο τους, χάθηκαν το 14ο αιώνα υπέρ της επεκτεινόμενης Ελβετικής Συνομοσπονδίας μετά τις μάχες του Μοργκάρτεν(1315) και του Ζέμπαχ (1386). Το ίδιο το κάστρο των Αψβούργων τελικά το κατέλαβαν οι Ελβετοί το 1415.

Διάσπαση σε Αλμπερτίνους/Λεοπόλδιους και Αυτοκρατορικές εκλογές

Χάρτης που δείχνει τα συστατικά εδάφη του Αρχιδουκάτου της Αυστρίας: το Δουκάτο της Αυστρίας, που περιλαμβάνει την Άνω Αυστρία με κέντρο το Λιντς και την Κάτω Αυστρία με κέντρο τη Βιέννη, η Εσωτερική Αυστρία, με κέντρο το Γκρατς, που περιλαμβάνει τα δουκάτα της Στυρίας, της Καρινθίας και της Καρνιόλας, και τα εδάφη των Αυστριακών Ακτών, και η Εξωτερική Αυστρία, που περιλαμβάνει κυρίως την περιοχή Ζούντγκαου με την πόλη Μπελφόρ στη νότια Αλσατία, την γειτονική περιοχή Μπράισγκαου ανατολικά του Ρήνου και συνήθως την Κομητεία του Τιρόλου. Η περιοχή μεταξύ της Εξωτερικής Αυστρίας και του Δουκάτου της Αυστρίας ήταν η Αρχιεπισκοπή του Σάλτσμπουργκ.

Οι αδερφοί του Ροδόλφου Δ' Αλβέρτος Γ' και Λεοπόλδος Γ' αγνόησαν τις προσπάθειές του να διατηρήσει την ακεραιότητα των οικογενειακών κτήσεων και θέσπισαν το διαχωρισμό των λεγόμενων οικογενειακών γραμμών των Αλμπερτίνων και Λεοπόλδιων στις 25 Σεπτεμβρίου 1379 με τη Συνθήκη του Νόιμπεργκ. Η πρώτη διατήρησε την ίδια την Αυστρία (τότε ονομαζόταν Niederösterreich αλλά περιλάμβανε τη σημερινή Κάτω Αυστρία και το μεγαλύτερο μέρος της Άνω Αυστρίας), ενώ η δεύτερη τα εδάφη που τότε ονομάζονταν Oberösterreich, δηλαδή στην Εσωτερική Αυστρία (Innerösterreich), που περιλάμβανε τη Στυρία, την Καρινθία και την Καρνιόλα, και την Εξωτερική Αυστρία (Vorderösterreich), που αποτελείτο από το Τιρόλο και τα δυτικά εδάφη των Αψβούργων στην Αλσατία και τη Σουαβία.

Με το να παντρευτεί την Ελισάβετ του Λουξεμβούργου, κόρη του Αυτοκράτορα Σιγισμούνδου το 1437, ο Δούκας Αλβέρτος Ε' της γραμμής των Αλμπερτίνων (1397–1439) έγινε ηγεμόνας της Βοημίας και της Ουγγαρίας, διευρύνοντας και πάλι τους πολιτικούς ορίζοντες της οικογένειας. Τον επόμενο χρόνο ο Αλβέρτος στέφθηκε Βασιλιάς των Ρωμαίων (Γερμανίας), γνωστός ως Αλβέρτος Β'. Μετά τον πρόωρο θάνατό του σε μια μάχη κατά των Οθωμανών το 1439 και αυτόν του γιου του Λαδίσλαου Υστερότοκου το 1457 οι Αψβούργοι έχασαν τη Βοημία για άλλη μια φορά καθώς και την Ουγγαρία, για αρκετές δεκαετίες. Ωστόσο με την εξάλειψη του Οίκου του Τσέλιε το 1456 και του Οίκου Βάλζεε-Ενς το 1466/1483 κατάφεραν να απορροφήσουν σημαντικούς κοσμικούς θύλακες εντός των εδαφών τους και να δημιουργήσουν μια συνεχόμενη περιοχή που εκτείνεται από τα σύνορα με τη Βοημία ως την Αδριατική Θάλασσα.

Μετά το θάνατο του μεγαλύτερου γιου του Λεοπόλδου Γουλιέλμου το 1406 η γραμμή των Λεοπόλδιων διασπάστηκε περαιτέρω μεταξύ των αδελφών του στην επικράτεια της Εσωτερικής Αυστρίας υπό τον Ερνέστο το Σιδήρου και σε μια γραμμή Τιρόλου/Εξωτερικής Αυστρίας υπό το Φρειδερίκο με τις Άδειες Τσέπες. Το 1440 ο γιος του Ερνέστου Φρειδερίκος Γ΄ επιλέχθηκε από το εκλογικό σώμα να διαδεχθεί ως βασιλιάς τον Αλβέρτο Β΄. Αρκετοί βασιλιάδες των Αψβούργων είχαν προσπαθήσει να κερδίσουν το αυτοκρατορικό αξίωμα επί χρόνια, αλλά η επιτυχία ήρθε τελικά στις 19 Μαρτίου 1452, όταν ο Πάπας Νικόλαος Ε΄ έστεψε το Φρειδερίκο Γ' ως Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε μια μεγαλειώδη τελετή που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη. Στο Φρειδερίκο Γ΄ ο Πάπας βρήκε έναν σημαντικό πολιτικό σύμμαχο, με τη βοήθεια του οποίου μπόρεσε να αντιμετωπίσει το συνοδικό κίνημα.

Ενώ βρισκόταν στη Ρώμη ο Φρειδερίκος Γ΄ παντρεύτηκε την Ελεονόρα της Πορτογαλίας, γεγονός που του έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα δίκτυο σχέσεων με δυναστείες της Δυτικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο Φρειδερίκος ήταν μάλλον απόμακρος με την οικογένειά του. Η Ελεονόρα αντίθετα είχε μεγάλη επιρροή στην ανατροφή και την εκπαίδευση των παιδιών τους και ως εκ τούτου έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της οικογένειας. Μετά τη στέψη του Φρειδερίκου Γ' οι Αψβούργοι κατάφεραν να διατηρήσουν τον αυτοκρατορικό θρόνο σχεδόν συνεχώς μέχρι το 1806.

Αρχιδούκες

Μέσω του πλαστού εγγράφου που ονομάζεται privilegium maius (1358/59) ο Δούκας Ροδόλφος Δ' (1339–1365) εισήγαγε τον τίτλο του Αρχιδούκα για να τοποθετήσει τους Αψβούργους στο ίδιο επίπεδο με τους Πρίγκιπες-εκλέκτορες της Αυτοκρατορίας, αφού ο Αυτοκράτορας Κάρολος Δ' είχε παραλείψει να τους δώσει το δικαίωμα του εκλέγειν στη Χρυσή Βούλα του 1356. Ο Κάρολος ωστόσο αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον τίτλο, όπως και οι άμεσοι διάδοχοί του.

Ο Δούκας Ερνέστος ο Σιδηρούς και οι απόγονοί του ανέλαβαν μονομερώς τον τίτλο «αρχιδούκας». Αυτός ο τίτλος αναγνωρίστηκε επίσημα μόνο το 1453 από τον Αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ', που ήταν και ο ίδιος Αψβούργος. Ο ίδιος ο Φρειδερίκος χρησιμοποίησε απλώς το «Δούκας της Αυστρίας», ποτέ Αρχιδούκας, μέχρι τον θάνατό του το 1493. Ο τίτλος απονεμήθηκε για πρώτη φορά στον νεότερο αδερφό του Φρειδερίκου Αλβέρτο ΣΤ' της Αυστρίας (πέθανε το 1463), που τον χρησιμοποιούσε τουλάχιστον από το 1458. Το 1477 ο Φρειδερίκος απένειμε τον τίτλο του αρχιδούκα στον πρώτο του ξάδερφο Σιγισμούνδο της Αυστρίας, ηγεμόνα της Εξωτερικής Αυστρίας. Ο γιος και διάδοχος του Φρειδερίκου, μελλοντικός Αυτοκράτορας Μαξιμιλιανός Α', προφανώς άρχισε να χρησιμοποιεί τον τίτλο μόνο μετά το θάνατο της συζύγου του Μαρίας της Βουργουνδίας το 1482, καθώς το Αρχιδούκας δεν εμφανίζεται ποτέ σε έγγραφα που εκδόθηκαν από κοινού από το Μαξιμιλιανό και τη Μαρία ως ηγεμόνων των Κάτω Χωρών (όπου Ο Μαξιμιλιανός εξακολουθούσε να φέρει τον τίτλο «Δούκας της Αυστρίας»). Ο τίτλος εμφανίζεται πρώτα σε έγγραφα που εκδόθηκαν υπό την κοινή διακυβέρνηση του Μαξιμιλιανού και του Φιλίππου (ανήλικου γιου του) στις Κάτω Χώρες.

Αρχικά τον τίτλο Αρχιδούκας έφεραν εκείνοι οι ηγεμόνες που κυβερνούσαν μια περιοχή των Αψβούργων, δηλαδή μόνο από τους άντρες και τις συζύγους τους, ενώ οι επιχορηγήσεις διανέμονταν συνήθως σε δόκιμους. Αυτοί οι «κατώτεροι» αρχιδούκες δεν έγιναν με αυτόν τον τρόπο ανεξάρτητοι κληρονομικοί ηγεμόνες, αφού όλες οι περιοχές παρέμεναν κατοχυρωμένες στο Αυστριακό στέμμα. Περιστασιακά μια περιοχή μπορούσε να συνδυαστεί με μια ξεχωριστή εντολή κυβερνήτη προς έναν αρχιδούχο δόκιμο. Από το 16ο αιώνα και μετά το αρχιδούκας και η γυναικεία του εκδοχή αρχιδούκισσα, άρχισαν να χρησιμοποιούνται από όλα τα μέλη του Οίκου των Αψβούργων (π.χ. η Βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα της Γαλλίας γεννήθηκε ως Αρχιδούκισσα Μαρία Αντωνία της Αυστρίας).

Επανένωση και επέκταση

Χώρες των Αψβούργων (με πράσινο) μετά τη Μάχη του Mύλμπεργκ το 1547, χωρίς την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τις αποικίες της Ισπανικής Αυτοκρατορίας

Το 1457 ο Δούκας Φρειδερίκος Ε' της Εσωτερικής Αυστρίας κέρδισε επίσης το Αρχιδουκάτο της Αυστρίας, όταν ο Αλμπερτίνος ξάδερφός του Λαδίσλαος ο Υστερότοκος πέθανε χωρίς διάδοχο. Το 1490 έγινε η επανένωση όλων των γραμμών των Αψβούργων όταν ο Αρχιδούκας Σιγισμούνδος της Εξωτερικής Αυστρίας και του Τιρόλου παραιτήθηκε υπέρ του γιου του Φρειδερίκου Μαξιμιλιανού Α'.

Ως αυτοκράτορας ο Φρειδερίκος Γ' ανέλαβε ηγετικό ρόλο μέσα στην οικογένεια και έγινε κριτής των εσωτερικών συγκρούσεών της, χρησιμοποιώντας συχνά το privilegium maius. Μπόρεσε να αποκαταστήσει την ενότητα των αυστριακών εδαφών του Οίκου, καθώς η γραμμή των Αλμπερτίνων είχε πλέον εκλείψει. Η εδαφική ακεραιότητα ενισχύθηκε επίσης με την εξάλειψη του Τιρολέζικου κλάδου της γραμμής των Λεοπόλδιων. Ο στόχος του Φρειδερίκου ήταν να κάνει την Αυστρία μια ενιαία χώρα, που να εκτείνεται από το Ρήνο μέχρι το Μουρ και το Λέιθα.

Στο εξωτερικό μέτωπο ένα από τα κύρια επιτεύγματα του Φρειδερίκου ήταν η Πολιορκία του Νόις (1474–75), με την οποία ανάγκασε τον Κάρολο το Ριψοκίνδυνο της Βουργουνδίας να δώσει την κόρη του Μαρία της Βουργουνδίας ως σύζυγο στο γιο του Φρειδερίκου Μαξιμιλιανό. Ο γάμος έγινε το βράδυ της 16ης Αυγούστου 1477 και τελικά είχε ως αποτέλεσμα οι Αψβούργοι να αποκτήσουν τον έλεγχο των Κάτω Χωρών. Μετά τον πρόωρο θάνατο της Μαρίας το 1482 ο Μαξιμιλιανός προσπάθησε να εξασφαλίσει την κληρονομιά της Βουργουνδίας σε ένα από τα παιδιά τους, το Φίλιππο τον Ωραίο. Ο Κάρολος Η΄ της Γαλλίας το αμφισβήτησε, χρησιμοποιώντας τόσο στρατιωτικά όσο και δυναστικά μέσα, αλλά η διαδοχή της Βουργουνδίας αποφασίστηκε τελικά υπέρ του Φιλίππου με τη Συνθήκη του Σανλί το 1493.

Μετά το θάνατο του πατέρα του το 1493 ο Μαξιμιλιανός ανακηρύχθηκε νέος Βασιλιάς των Ρωμαίων (Γερμανίας), λαμβάνοντας το όνομα Μαξιμιλιανός Α'. Ο Μαξιμιλιανός αρχικά δεν μπόρεσε να ταξιδέψει στη Ρώμη για να λάβει τον αυτοκρατορικό τίτλο από τον Πάπα, λόγω της αντίδρασης της Βενετίας και των Γάλλων που είχαν καταλάβει το Μιλάνο, καθώς και της άρνησης του Πάπα λόγω παρουσίας εχθρικών δυνάμεων στην επικράτειά του. Το 1508 ο Μαξιμιλιανός αυτοανακηρύχτηκε ως ο «εκλεγμένος Αυτοκράτορας», και αυτό αναγνωρίστηκε επίσης από τον Πάπα λόγω των αλλαγών στις πολιτικές συμμαχίες. Αυτό είχε μια ιστορική συνέπεια στο ότι στο μέλλον ο Βασιλιάς των Ρωμαίων (Γερμανίας) θα γινόταν αυτόματα Αυτοκράτορας, χωρίς να χρειάζεται η συγκατάθεση του Πάπα. Ο Αυτοκράτορας Κάρολος Ε' θα ήταν ο τελευταίος που θα στεφόταν από τον ίδιο τον Πάπα, στη Μπολόνια το 1530.

Η βασιλεία του Μαξιμιλιανού (1493–1519) ήταν μια εποχή θεαματικής επέκτασης για τους Αψβούργους. Το 1497 ο γιος του Μαξιμιλιανού Φίλιππος, γνωστός Ωραίος, παντρεύτηκε την Ιωάννα της Καστίλης, γνωστή και ως Ιωάννα η Τρελή, κληρονόμο της Καστίλλης. Ο Φίλιππος και η Ιωάννα απέκτησαν έξι παιδιά, το μεγαλύτερο από τα οποία έγινε ο Αυτοκράτορας Κάρολος Ε' και κυβέρνησε τα βασίλεια της Καστίλλης και της Αραγονίας (συμπεριλαμβανομένων των αποικιών τους στο Νέο Κόσμο), της Νότιας Ιταλίας, της Αυστρίας και των Κάτω Χωρών το 1516, με τη μητέρα του και την τυπικά συμβασιλεύουσα Ιωάννα, που τελούσε υπό περιορισμό.

Τα θεμέλια για τη μετέπειτα αυτοκρατορία της Αυστροουγγαρίας τέθηκαν το 1515 μέσω δύο γάμων, του Λουδοβίκου, μοναχογιού του Βλαδισλάου Β', Βασιλιά της Βοημίας και της Ουγγαρίας, με την εγγονή του Μαξιμιλιανού Μαρία και του αδελφού της Αρχιδούκα Φερδινάνδου με την αδερφή του Λουδοβίκου Άννα. Οι γάμοι τελέστηκαν με μεγαλοπρέπεια στις 22 Ιουλίου 1515. Όλα αυτά τα παιδιά ήταν ακόμη ανήλικα, έτσι οι γάμοι ολοκληρώθηκαν επίσημα το 1521. Ο Βλαδίσλαος πέθανε στις 13 Μαρτίου 1516 και ο Μαξιμιλιανός στις 12 Ιανουαρίου 1519, αλλά τα σχέδια του τελευταίου είχαν τελικά επιτυχία : μετά το θάνατο του Λουδοβίκου σε μάχη το 1526 ο Φερδινάνδος έγινε βασιλιάς της Βοημίας και της Ουγγαρίας.

Η δυναστεία των Αψβούργων έφθασε στο απόγειό της όταν ο Κάρολος Ε' εξελέγη Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μεγάλο μέρος της βασιλείας του Καρόλου αφιερώθηκε στον αγώνα κατά του Προτεσταντισμού, που οδήγησε στην εξάλειψή του σε τεράστιες περιοχές υπό τον έλεγχο των Αψβούργων.

Ισπανοί και Αυστριακοί Αψβούργοι

Η Ιβηρική Ένωση το 1598, υπό τον Φίλιππο Β', Βασιλιά της Ισπανίας και της Πορτογαλίας

Τα ισπανικά και αυστριακά ευρωπαϊκά εδάφη των Αψβούργων, περί το 1700

Ο Κάρολος έγινε επίσημα ο μοναδικός μονάρχης της Ισπανίας μετά το θάνατο της φυλακισμένης μητέρας του Βασίλισσας Ιωάννας το 1555.

Μετά την παραίτηση του Καρόλου Ε' το 1556 η δυναστεία των Αψβούργων χωρίστηκε στον κλάδο των Αυστριακών (ή Γερμανών) Αψβούργων, με επικεφαλής τον Φερδινάνδο, και στον κλάδο των Ισπανών Αψβούργων, με αρχηγό αρχικά το γιο του Καρόλου Φίλιππο. Ο Φερδινάνδος Α', Βασιλιάς της Βοημίας, της Ουγγαρίας και αρχιδούκας της Αυστρίας στο όνομα του αδελφού του Κάρολου Ε' έγινε μονάρχης καθώς και ο Αψβούργος Αυτοκράτοραςτης Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (είχε οριστεί διάδοχος ήδη το 1531). Ο Φίλιππος έγινε Βασιλιάς της Ισπανίας και της αποικιακής αυτοκρατορίας της ως Φίλιππος Β' και κυβερνήτης των κτήσεων των Αψβούργων στην Ιταλία και τις Κάτω Χώρες. Οι Ισπανοί Αψβούργοι κυβέρνησαν επίσης την Πορτογαλία για ένα διάστημα, γνωστός εκεί ως δυναστεία του Φιλίππου (1580–1640).

Οι Δεκαεπτά Επαρχίες και το Δουκάτο του Μιλάνου ήταν σε προσωπική ένωση υπό το Βασιλιά της Ισπανίας, αλλά εξακολούθησαν να ανήκουν στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Επιπλέον ο Ισπανός βασιλιάς είχε αξιώσεις για την Ουγγαρία και τη Βοημία. Με τη μυστική συνθήκη του Oνιάτε της 29ης Ιουλίου 1617 οι Ισπανοί και οι Αυστριακοί Αψβούργοι διευθέτησαν τις αμοιβαίες διεκδικήσεις τους.

Ενδογαμία και εξαφάνιση των αρσενικών γραμμών των Αψβούργων

Προφίλ πορτρέτο του Λεοπόλδου Α' που τονίζει το "Σαγόνι των Αψβούργων", Γερμανικό Ιστορικό Μουσείο

Οι Αψβούργοι προσπάθησαν να εδραιώσουν τη δύναμή τους με συχνούς γάμους μεταξύ συγγενών, με αποτέλεσμα σωρευτικά επιβλαβείς επιπτώσεις στη γονιδιακή τους δεξαμενή. Οι βλάβες της υγείας που οφείλονταν στην ενδογαμία περιλάμβαναν επιληψία, παραφροσύνη και πρόωρο θάνατο. Μια μελέτη 3.000 μελών της οικογένειας για 16 γενιές από το Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο ντε Κομποστέλα δείχνει ότι η ενδογαμία μπορεί να έπαιξε ρόλο στην εξάλειψή τους. Πολλά μέλη της οικογένειας εμφάνισαν συγκεκριμένες παραμορφώσεις του προσώπου: μια διευρυμένη κάτω γνάθο με εκτεταμένο πηγούνι, γνωστή ως προγναθισμός της κάτω γνάθου ή «σιαγόνα Αψβούργων», μεγάλη μύτη με καμπούρα και κρεμασμένη άκρη («μύτη Αψβούργων») και ανάστροφο κάτω χείλος ("χείλος Αψβούργων»). Τα δύο τελευταία είναι σημάδια ανεπάρκειας της άνω γνάθου. Μια μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι ο βαθμός του προγναθισμού της κάτω γνάθου στην οικογένεια των Αψβούργων δείχνει στατιστικά σημαντική συσχέτιση με το βαθμό ενδογαμίας. Υπήρχε επίσης συσχέτιση μεταξύ της ανεπάρκειας της άνω γνάθου και του βαθμού ενδογαμίας, αλλά δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Άλλες επιστημονικές μελέτες ωστόσο αμφισβητούν τις ιδέες οποιασδήποτε σχέσης μεταξύ γονιμότητας και συγγένειας εξ αίματος.

Η γονιδιακή δεξαμενή έγινε τελικά τόσο μικρή που ο τελευταίος της ισπανικής γραμμής Κάρολος Β',που είχε σοβαρή αναπηρία από τη γέννησή του (ίσως λόγω γενετικών διαταραχών) διέθετε γονιδίωμα συγκρίσιμο με αυτό ενός παιδιού που γεννήθηκε από γάμο αδελφών, όπως και ο πατέρας του, πιθανώς λόγω "απομακρυσμένης ενδογαμίας".

Ο θάνατος του Καρόλου Β' της Ισπανίας το 1700 οδήγησε στον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής και αυτός του Αυτοκράτορα Καρόλου ΣΤ' το 1740 στον Πόλεμο της Αυστριακής Διαδοχής. Στον πρώτο νικητής ήταν ο Οίκος των Βουρβόνων βάζοντας οριστικό τέλος στην κυριαρχία των Αψβούργων στην Ισπανία. Το δεύτερο ωστόσο κέρδισε η Μαρία Θηρεσία και οδήγησε στη διαδοχή του Οίκου των Αψβούργων-Λωρραίνης (γερμ. Haus Habsburg-Lothringen), που έγινε ο νέος κύριος κλάδος της δυναστείας, στο πρόσωπο του γιου της Μαρίας Θηρεσίας Ιωσήφ Β'. Αυτός ο νέος Οίκος δημιουργήθηκε από το γάμο της Μαρίας Θηρεσίας των Αψβούργων και του Φραγκίσκου Στεφάνου, Δούκα της Λωρραίνης (και οι δύο ήταν δισέγγονοι του Αυτοκράτορα των Αψβούργων Φερδινάνδου Γ' (αλλά από διαφορετικές αυτοκράτειρες) και ήταν ένας κλάδος από γυναικεία γραμμή του Οίκου των Αψβούργων και ανδρική γραμμή του Οίκου της Λωρραίνης. Θεωρείται ότι οι εκτενείς ενδοοικογενειακοί γάμοι εντός της ισπανικής και της αυστριακής γραμμής συνέβαλαν στην εξάλλειψη της κύριας γραμμής.

Οίκος των Αψβούργων-Λωρραίνης

H Αυστροουγγαρία το 1915

Βασίλεια και χώρες της Αυστροουγγαρίας: Σισλεϊθανία (Αυτοκρατορία της Αυστρίας): 1. Βοημία, 2. Βουκοβίνα, 3. Καρινθία, 4. Καρνιόλα, 5. Δαλματία, 6. Γαλικία, 7. Αυστριακές Ακτές, 8. Κάτω Αυστρία, 9. Μοραβία, 10. Σάλτσμπουργκ, 11. Σιλεσία, 12. Στυρία, 13. Τιρόλο , 14. Άνω Αυστρία, 15. Φόραρλμπεργκ; Υπερλειθανία (Βασίλειο της Ουγγαρίας): 16. κυρίως Ουγγαρία 17. Κροατία-Σλαβονία; 18. Βοσνία και Ερζεγοβίνη (Aυστροουγγρική συγκυριαρχία)

Στις 6 Αυγούστου 1806 ο Αυτοκράτορας Φραγκίσκος Α' διέλυσε την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, υπό την πίεση της αναδιοργάνωσης της Γερμανίας από το Ναπολέοντα. Εν αναμονή της απώλειας του τίτλου του του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο Φραγκίσκος είχε αυτοανακηρυχθεί κληρονομικός Αυτοκράτορας της Αυστρίας (ως Φραγκίσκος Α') στις 11 Αυγούστου 1804, τρεις μήνες αφότου ο Ναπολέοντας είχε αυτοανακηρυχθεί Αυτοκράτορας των Γάλλων στις 18 Μαΐου 1804.

Ο |Αυτοκράτορας Φραγκίσκος Α΄ της Αυστρίας χρησιμοποίησε τον επίσημο πλήρη κατάλογο των τίτλων: «Εμείς, ο Φραγκίσκος ο Πρώτος, με τη χάρη του Θεού, Αυτοκράτορας της Αυστρίας, Βασιλέας της Ιερουσαλήμ, της Ουγγαρίας, της Βοημίας, της Δαλματίας, της Κροατίας, της Σλαβονίας, της Γαλικίας και Λοδομερίας, Αρχιδούκας της Αυστρίας, Δούκας της Λωρραίνης, του Σάλτσμπουργκ, του Βίρτσμπουργκ, της Φραγκονίας, της Δουκάτο της Στυρίας Στυρίας, της Καρινθίας και της Καρνιόλας, Μέγας Δούκας της Κρακοβίας, Μέγας Πρίγκιπας της Τρανσυλβανίας, Μαργράβος της Μοραβίας, Δούκας του Σαντόμιες, της Μασοβίας, του Λούμπλιν, της Άνω και Κάτω Σιλεσίας, του Άουσβιτς και του Ζάτορ, του Τέσεν και του Φριούλε, Πρίγκιπας του Μπέρχτεσγκαντεν και του Μέργκεντχαϊμ, Πρίγκιπας κόμης των Αψβούργων, της Γκορίτσια και της Γκράντιστσα και του Τιρόλου και Μαργράβος της Άνω και Κάτω Λουσατίας και της Ίστριας».

Ο Αυστροουγγρικός Συμβιβασμός του 1867 δημιούργησε μια πραγματική ένωση, σύμφωνα με την οποία στο Βασίλειο της Ουγγαρίας χορηγήθηκε συν-ισότητα με την Αυτοκρατορία της Αυστρίας, που πλέον δεν περιελάμβανε το Βασίλειο της Ουγγαρίας ως χώρα του στέμματος. Τα αυστριακά και τα ουγγρικά εδάφη έγιναν ανεξάρτητες οντότητες με ίσο καθεστώς. Σύμφωνα με αυτή τη ρύθμιση οι Ούγγροι αναφέρονταν στον ηγεμόνα τους ως βασιλιά και ποτέ αυτοκράτορα (βλ. k. u. k.). Αυτό επικράτησε μέχρι την εκθρόνιση των Αψβούργων από την Αυστρία και την Ουγγαρία το 1918 μετά την ήττα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εθνογλωσσικός χάρτης της Αυστροουγγαρίας, 1910

Το μότο της δυναστείας διαχρονικά ήταν "Άφησε τους άλλους να μάχονται, και εσύ, ευτυχισμένη Αυστρία, παντρέψου" (Bella gerant alii, tu, felix Austria, nube!), κάτι που δείχνει την πορεία των μελών των Αψβούργων με τους γάμους με άλλους βασιλικούς οίκους για τη δημιουργία συμμαχιών και την απόκτηση περιοχών. Η αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία αναγνωρίζεται ιδιαίτερα για αυτή την πορεία της και μερικές φορές αναφέρεται ιστορικά ως η "Μεγάλη γιαγιά της Ευρώπης".

Στις 11 Νοεμβρίου του 1918, με την αυτοκρατορία να καταρρέει, ο τελευταίος απόγονος ηγεμόνας των Αψβούργων, [[Κάρολος Α΄ της Αυστρίας|Κάρολος Α΄] (που κυβέρνησε και ως Κάρολος Ε΄ της Ουγγαρίας) εξέδωσε διάταγμα που αναγνώριζε το δικαίωμα της Αυστρίας να καθορίσει το μέλλον της και αποποιήθηκε κάθε ρόλο στις κρατικές υποθέσεις. Δύο μέρες αργότερα, εξέδωσε αντίστοιχο διάταγμα για την Ουγγαρία. Αν και δεν καθαιρέθηκε ποτέ επίσημα, αυτά τα διατάγματα θεωρούνται το τέλος της δυναστείας των Αψβούργων.

Το 1919 η νέα δημοκρατική Αυστριακή κυβέρνηση απαγόρευσε με νόμο την παρουσία των Αψβούργων στην Αυστριακή επικράτεια αν δεν παραιτηθούν επίσημα από όλες τις αξιώσεις τους για επανάκτηση του θρόνου και αποδεχθούν την ιδιότητα του απλού πολίτη. Ο Κάρολος προσπάθησε αρκετές φορές να επανακτήσει το θρόνο της Ουγγαρίας, με συνέπεια το 1921 η Ουγγαρία να ψηφίσει αντίστοιχο νόμο, εκθρονίζοντας πλήρως τους Αψβούργους και καταργώντας τα δικαιώματά τους. Οι Αψβούργοι δεν εγκατέλειψαν επίσημα τις ελπίδες επαναφοράς τους στην εξουσία, μέχρι τη δήλωση του μεγαλύτερου γιου του αυτοκράτορα Καρόλου, Όθωνα των Αψβούργων, για αποποίηση όλων των δικαιωμάτων στο θρόνο στις 31 Μαίου 1961.

Στην περίοδο του Μεσοπολέμου ο Οίκος των Αψβούργων ήταν σφοδρός πολέμιος του εθνικοσοσιαλισμού και του κομμουνισμού. Στη Γερμανία ο Αδόλφος Χίτλερ αντιτάχθηκε διαμετρικά στις προαιώνιες αρχές των Αψβούργων να επιτρέπουν σε μεγάλο βαθμό στις τοπικές κοινότητες υπό την κυριαρχία τους να διατηρήσουν τις παραδοσιακές εθνοτικές, θρησκευτικές και γλωσσικές τους πρακτικές και στράφηκε με μίσος κατά της οικογένειάς τους. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχε ένα ισχυρό κίνημα αντίστασης των Αψβούργων στην Κεντρική Ευρώπη, που διώχθηκε ριζικά από τους Ναζί και τη Γκεστάπο. Ο ανεπίσημος αρχηγός αυτών των ομάδων ήταν ο Όθων των Αψβούργων, που έκανε εκστρατεία κατά των Ναζί και για μια ελεύθερη Κεντρική Ευρώπη στη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι περισσότεροι από τους μαχητές της αντίστασης, όπως ο Χάινριχ Μάγερ, που πέρασε επιτυχώς σε χώρους παραγωγής και σχέδια για πυραύλους V-2, τανκς Tiger και αεροσκάφη στους Συμμάχους, εκτελέστηκαν. Η οικογένεια των Αψβούργων έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματο και στην κατάρρευση του Κομμουνιστικού Ανατολικού Μπλοκ.

Εξέλιξη του οίκου

Κόμητες του Χάμπσμπουργκ

Πρώιμος οικογενειακός θυρεός των Αψβούργων.

Πριν από την άνοδο του Ροδόλφου του Α΄ στο θρόνο του βασιλιά της Γερμανίας, οι Αψβούργοι είχαν το αξίωμα του κόμη του Αψβούργου (Hapsburg) στη σημερινή νοτιοδυτική Γερμανία και την Ελβετία. Πρόγονοι της δυναστείας θεωρούνται οι:

• Γκούντραμ ο Πλούσιος (περίπου 930–985 / 990), πατέρας των:
• Λάντσελιν του Άλτενμπουργκ, Ράντμποτ του Κλέτγκαου, Ροδόλφος Α΄, Βέρνερ, Λάντολφ.

Η δυναστεία ξεκινάει επίσημα με την κατασκευή του κάστρου Χάμπσμπουργκ, στη θεωρούμενη ως γενέτειρα περιοχή του οίκου. Οι απόγονοι του Γκούντραμ εξελίχθηκαν, με τον τίτλο του κόμη του Χάμπσμπουργκ, ως εξής:

• Ράντμποτ του Κλέτγκαου (περίπου 985–1035): ίδρυσε και κατασκεύασε το κάστρο Χάμπσμπουργκ - εκτός από τον Βέρνερ τον Α΄, είχε ακόμα γιους τον Όθωνα Α΄, μελλοντικό κόμη του Σούντγκαου στην Αλσατία, και τον Αλβέρτο Α΄.
• Βέρνερ Α΄, κόμης του Χάμπσμπουργκ (1025 / 1030–1096): εκτός από τον Όθωνα Β΄, είχε επίσης γιο τον Αλβέρτο Β΄ που έγινε τοποτηρητής του αξιώματος το διάστημα 1111–1141, μετά το θάνατο του Όθωνα Β΄.
• Όθων Β΄: πρώτος κόμης που χρησιμοποίησε την ονομασία "του Χάμπσμπουργκ" ως επίσημη προσφώνηση - πατέρας του Βέρνερ Β΄.
• Βέρνερ Β΄ των Αψβούργων (περίπου 1135-1167), πατέρας του Αλβέρτου Γ΄.
• Αλβέρτος Γ΄, γνωστός με το προσωνύμιο ο Πλούσιος: πέτυχε την επέκταση των κτήσεων του οίκου σε όλη τη σημερινή γερμανόφωνη Ελβετία, πατέρας του Ροδόλφου Β΄.
• Ροδόλφος Β΄ (περίπου 1160-1232), πατέρας του Αλβέρτου Δ΄.
• Αλβέρτος Δ΄: πατέρας του Ροδόλφου Δ΄ που αργότερα έγινε ο βασιλιάς Ροδόλφος Α΄ της Γερμανίας. Ο Αλβέρτος και ο αδελφός του, Ροδόλφος Γ΄, διαμοίρασαν τις κτήσεις του οίκου των Αψβούργων, με τον Ροδόλφο να κρατάει στην κυριότητά του τα ανατολικά τμήματα, ενώ τα δυτικά και η περιοχή Άαργκαου πέρασαν στον Αλβέρτο.

Δούκες της Αυστρίας

Στο τέλος του μεσαίωνα και με την επέκταση των κτήσεων των Αψβούργων στα ανατολικά, συχνά εξουσίασαν το δουκάτο της Αυστρίας, το οποίο κάλυπτε τη σημερινή Κάτω Αυστρία και μέρος της Άνω Αυστρίας. Οι κτήσεις των Αψβούργων περιλάμβαναν τη Στυρία, ενώ επεκτάθηκαν δυτικά στην Καρινθία και την Καρνιόλα το 1335 και το Τιρόλο το 1363. Οι αρχικές διασκορπισμένες κτήσεις στη νότια Αλσατία, νοτιοδυτική Γερμανία και το σημερινό Φόραλμπεργκ, ήταν συνολικά γνωστές ως Πέρα Αυστρία. Οι πατρικές κτήσεις του οίκου νότια του Ρήνου και στη λίμνη της Κωνσταντίας σταδιακά χάθηκαν με την ανάδειξη της Ελβετικής Συνομοσπονδίας. Έτσι, οι Αψβούργοι λαμβάνοντας τον τίτλο του δούκα της Αυστρίας, εξουσίασαν και τις περιοχές της Πέρα Αυστρίας μέχρι και το 1379, οπότε και αυτές πέρασαν στην εξουσία του Πριγκιπικού Κόμη του Τιρόλου. Η εξέλιξη των Αψβούργων με τον τίτλο πλέον του δούκα της Αυστρίας, είχε ως εξής:

• Ροδόλφος Β΄, γιος του Ροδόλφου Α΄, δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1282–1283) μαζί με τον αδελφό του, Αλβάρτο Α΄, ο οποίος τελικά τον καθαίρεσε από το αξίωμα.
• Αλβέρτος Α΄, γιος του Ροδόλφου Α΄ και αδελφός του Ροδόλφου Β΄, δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1282–1308) και Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας (1298–1308).
• Ροδόλφος Γ΄, πρωτότοκος γιος του Λενιάν Α΄, δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1298–1307).
• Φρειδερίκος ο Όμορφος, αδελφός του Ροδόλφου Γ΄, δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1308-1330) μαζί με τον αδελφό του, Λεοπόλδο Α΄, αντιβασιλέας του αυτοκράτορα Λουδοβίκου Δ΄ από το 1325.
• Λεοπόλδος Α΄, αδελφός των παραπάνω, δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1308-1326)
• Αλβέρτος Β΄, αδελφός των παραπάνω, δούκας της Πέρα Αυστρίας (1326–1358), δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1330–1358), δούκας της Καρινθίας μετά το 1335.
• Όθωνας ο Χαρούμενος, αδελφός των παραπάνω, δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1330–1339) μαζί με τον αδελφό του, δούκας της Καρινθίας μετά το 1335.
• Ροδόλφος Δ΄ ο Ιδρυτής, πρωτότοκος γιος του Αλβέρτου Β΄, δούκας της Αυστρίας και της Στυρίας (1358–1365), δούκας του Τυρόλου μετά το 1363.

Μετά το θάνατο του Ροδόλφου Δ΄, οι αδελφοί του Αλβέρτος Γ΄ και Λεοπόλδος Γ΄ εξουσίαζαν τις κτήσεις των Αψβούργων από το 1365 ως και το 1379, οπότε και διαχώρισαν τις περιοχές με τη συνθήκη του Νόιμπεργκ. Ο Αλβέρτος κράτησε το δουκάτο της Αυστρίας και ο Λεοπόλδος τη Στυρία, την Καρινθία, την Καρνιόλα, το Τιρόλο και την Πέρα Αυστρία.

Δούκες της Κάτω Αυστρίας: κλάδος του Αλβέρτου Γ΄

• Αλβέρτος Γ΄, δούκας της Κάτω Αυστρίας μέχρι το 1395 και κύριος των κτήσεων του Λεοπόλδου Γ΄ μετά το θάνατό του (1386) μέχρι το 1395.
• Αλβέρτος Δ΄, δούκας της Κάτω Αυστρίας (1395-1404).
• Αλβέρτος Ε΄, δούκας της Κάτω Αυστρίας (1404-1439), Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας (1438-1439) ως Αλβέρτος Β΄.
• Λαδίσλαος ο υστερότοκος, γιος του Αλβέρτου Ε΄, δούκας της Αυστρίας (1440-1457), Λαδίσλαος Ε΄ ως βασιλιάς της Ουγγαρίας.

Δούκες της Έσω και Πέραν Αυστρίας: κλάδος του Λεοπόλδου Γ΄

• Λεοπόλδος Γ΄, δούκας της Στυρίας, Καρινθίας, Τιρόλου και Πέρα Αυστρίας, μέχρι το θάνατό του το 1386 στη μάχη του Σέμπαχ.
• Γουλιέλμος, γιος του Λεοπόλδου Γ΄, δούκας της Έσω Αυστρίας (Στυρίας και Καρινθίας) (1386-1406).
• Λεοπόλδος Δ΄, γιος του Λεοπόλδου Γ΄, αντιβασιλιάς της Πέραν Αυστρίας το 1391, δούκας του Τιρόλου (1395-1402) και δούκας της Αυστρίας μετά το 1404, δούκας της Έσω Αυστρίας (1046-1411).

Υποκλάδος της Έσω Αυστρίας (Στυρίας, Καρινθίας):

• Ερνέστος ο Σιδηρός, δούκας της Έσω Αυστρίας (1406-1424) μαζί με τον αδελφό του Λεοπόλδο Δ΄.
• Φρειδερίκος Ε΄, γιος του Ερνέστου, δούκας της Έσω Αυστρίας από το 1424 και ως Φρειδερίκος Γ΄ βασιλιάς της Γερμανίας το 1440 ως Φρειδερίκος Γ΄, όπως και κηδεμόνας του Σιγισμούνδου (1439-1446) και του Λαδίσλαου Ε΄ του υστερότοκου (1440-1452).
• Αλβέρτος ΣΤ΄, αδελφός του παραπάνω, αντιβασιλέας της Πέρα Αυστρίας (1446–1463) και δούκας της Αυστρίας (1458–1463).

Υποκλάδος της Πέραν Αυστρίας (Τιρόλου)

• Φρειδερίκος Δ΄, αδελφός του Ερνέστου, δούκας του Τιρόλου και της Πέραν Αυστρίας (1402–1439).
• Σιγισμούνδος, δούκας του Τιρόλου και δούκας της Πέραν Αυστρίας το 1463 μετά το τέλος του Αλβέρτου ΣΤ΄.

Επανένωση των κτήσεων των Αψβούργων

Ο Σιγισμούνδος ήταν άτεκνος και υιοθέτησε τον Μαξιμιλιανό Α΄, γιο του εξαδέλφου του δούκα Φρειδερίκου Ε΄ (βασιλιά Φρειδερίκου Γ΄). Με την εξουσία του Μαξιμιλιανού Α΄, οι κτήσεις των Αψβούργων επανενώθηκαν, μετά την επανάκτηση του δουκάτου της Αυστρίας έπειτα από το τέλος του Ματθαίου Κορβίνου, ο οποίος είχε σφετεριστεί τον τίτλο του δούκα (1485–1490) με έδρα τη Βιέννη.

Βασιλείς της Γερμανίας ("βασιλείς των Ρωμαίων") και εστεμμένοι στη Ρώμη ("Άγιοι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες του Γερμανικού Έθνους") πριν την επανένωση των κτήσεων των Αψβούργων

• Ροδόλφος Α΄, αυτοκράτορας (1273–1291) (Ροδόλφος Α΄ της Αυστρίας)
• Αλβέρτος Α΄, αυτοκράτορας (1298–1308) (Αλβέρτος Α΄ της Αυστρίας)
• Φρειδερίκος, διεκδικητής/συναυτοκράτορας (1314-1330) (Φρειδερίκος Α΄ της Αυστρίας)
• Αλβέρτος Β΄, αυτοκράτορας (1438–1439) (Αλβέρτος Ε΄ της Κάτω Αυστρίας)
• Φρειδερίκος Γ΄, αυτοκράτορας (1440–1493) (Φρειδερίκος Ε΄ της Έσω Αυστρίας)

Βασιλείς της Ουγγαρίας πριν την επανένωση των κτήσεων των Αψβούργων

• Αλβέρτος, βασιλιάς της Ουγγαρίας (1437–1439) (Αλβέρτος Ε΄ της Κάτω Αυστρίας)
• Λαδίσλαος Ε΄ ο υστερότοκος, βασιλιάς της Ουγγαρίας (1444–1457) (Λαδίσλαος της Κάτω Αυστρίας)

Βασιλείς της Γερμανίας, Αρχιδούκες της Αυστρίας

• Μαξιμιλιανός Α΄, αυτοκράτορας (1508–1519)
• Κάρολος Ε΄, αυτοκράτορας (1519–1556)

Ισπανικός κλάδος των Αψβούργων: Βασιλείς της Ισπανίας, Βασιλείς της Πορτογαλίας (1580–1640)

• Φίλιππος Α΄ της Καστίλης, δευτερότοκος γιος του Μαξιμιλιανού, ιδρυτής του ισπανικού κλάδου το 1496 με το γάμο του με την Ιωάννα την Τρελή, κόρη του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας, πέθανε το 1506 αφήνοντας τους θρόνους της Καστίλης και της Αραγωνίας να ενωθούν στο θρόνο της Ισπανίας με κληρονόμο το γιο του, Κάρολο Α΄.
• Κάρολος Α΄ (1516–1556) και μετέπειτα Κάρολος Ε΄, Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας, διαχώρισε τον ισπανικό και τον αυστριακό κλάδο του οίκου των Αψβούργων.
• Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας (1556-1598), επίσης και Φίλιππος Α΄ της Πορτογαλίας (1580–1598) και Φίλιππος Α΄ της Αγγλίας (1554–1558) με τη σύζυγό του Μαρία Α΄ της Αγγλίας
• Φίλιππος Γ΄, επίσης Φίλιππος Β΄ της Πορτογαλίας (1598–1621)
• Φίλιππος Δ΄, επίσης Φίλιππος Γ΄ της Πορτογαλίας (1621-1640)
• Κάρολος Β΄ (1665–1700)

Ο πόλεμος της ισπανικής διαδοχής ακολούθησε για τη διαδοχή του Καρόλου Β΄.

Αυστριακός κλάδος των Αψβούργων: Βασιλείς της Γερμανίας, Αρχιδούκες της Αυστρίας

Σημαία των Αψβούργων

• Φερδινάνδος Α΄, αυτοκράτορας (1556–1564)
• Μαξιμιλιανός Β΄, αυτοκράτορας (1564–1576)
• Ροδόλφος Β΄, αυτοκράτορας (1576–1612)
• Ματθίας, αυτοκράτορας (1612–1619)
• Φερδινάνδος Β΄, αυτοκράτορας (1619–1637)
• Φερδινάνδος Γ΄, αυτοκράτορας (1637–1657)
• Λεοπόλδος Α΄, αυτοκράτορας (1658–1705)
• Ιωσήφ Α΄, αυτοκράτορας (1705–1711)
• Κάρολος ΣΤ΄, αυτοκράτορας (1711–1740)
• Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας, κληρονόμος των Αψβούργων και σύζυγος του Φραγκίσκου Α΄ Στεφάνου, αρχιδούκισσα της Αυστρίας και βασίλισσα της Ουγγαρίας και της Βοημίας (1740–1780)

Ο Πόλεμος της Αυστριακής Διαδοχής ακολούθησε το τέλος του Καρόλου ΣΤ΄.

Γενεαλογία των Αψβούργων

Ράντμποτ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Όθων Α΄ κόμης της Άνω Αλσατίας

Βέρνερ Α΄ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Όθων Β΄ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Βέρνερ Β΄ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Όθων Γ΄ επίσκοπος της Κωνσταντίας

Αλβέρτος Γ΄ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Ροδόλφος Β΄ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Αλβέρτος Δ΄ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Ροδόλφος Α΄ βασ. της Γερμανίας, Α΄ δούκας της Αυστρίας, Γ΄ κόμης του Χάμπσμπουργκ

Αλβέρτος Α΄ βασ. της Γερμανίας, Α΄ δούκας της Αυστρίας

Ροδόλφος Β΄ δούκας της Αυστρίας

Ροδόλφος Γ΄ δούκας της Αυστρίας, Α΄ βασ. της Βοημίας

Φρειδερίκος Α΄ δούκας της Αυστρίας, διεκδ./συμβασ. της Γερμανίας

Λεοπόλδος Α΄ δούκας της Αυστρίας

Αλβέρτος Β΄ δούκας της Έσω & Πέραν Αυστρίας

Ερρίκος

Όθων δούκας της Αυστρίας

Ιωάννης

Ροδόλφος Δ΄ δούκας της Αυστρίας

Φρειδερίκος Γ΄ δούκας της Αυστρίας

Αλβέρτος Γ΄ δούκας της Κάτω Αυστρίας ΚΛΑΔΟΣ ΑΛΒΕΡΤΟΥ

Λεοπόλδος Γ΄ δούκας της Έσω & Πέραν Αυστρίας ΚΛΑΔΟΣ ΛΕΟΠΟΛΔΟΥ

Φρειδερίκος Β΄ δούκας της Αυστρίας

Λεοπόλδος Β΄ δούκας της Αυστρίας

Αλβέρτος Δ΄ δούκας της Κάτω Αυστρίας

Γουλιέλμος δούκας της Έσω Αυστρίας

Λεοπόλδος Δ΄ δούκας της Πέραν Αυστρίας

Ερνέστος δούκας της Έσω Αυστρίας

Φρειδερίκος Δ΄ δούκας της Πέραν Αυστρίας

Αλβέρτος Β΄ βασ. της Γερμανίας, Ουγγαρίας, Βοημίας, Ε΄ δούκας της Κάτω Αυστρίας

Φρειδερίκος Γ΄ βασ. της Γερμανίας Ε΄ δούκας της Έσω Αυστρίας

Αλβέρτος ΣΤ΄ αρχιδούκας της Έσω Αυστρίας

Σιγισμούνδος αρχιδούκας της Πέραν Αυστρίας

Λαδίσλαος Ε΄ βασ. Ουγγαρίας, Βοημίας, δούκας της Κάτω Αυστρίας

Μαξιμιλιανός Α΄ βασ. της Γερμανίας

Μαρία των Βαλουά δούκισσα της Βουργουνδίας, Κάτω Χωρών.

Φίλιππος Α΄ διάδοχος (βασ. της Καστίλης)

Ιωάννα Α΄ των Τραστάμαρα βασ. της Καστίλης, Αραγωνίας

Κάρολος Ε΄ βασ. της Γερμανίας, Α΄ βασ. της Ισπανίας ΚΛΑΔΟΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ

Φερδινάνδος Α΄ βασ. της Γερμανίας

Άννα των Γιαγκελλόνων βασ. της Ουγγαρίας, Βοημίας

Φίλιππος Β' βασ. της Ισπανίας

(νόθος) δον Χουάν ναύαρχος της Ισπανίας

Μαξιμιλιανός Β΄ βασ. της Γερμανίας

Φερδινάνδος Β' αρχιδούκας της Αυστρίας

Κάρολος Β΄ αρχιδούκας της Αυστρίας

δον Κάρλος πρίγκιπας των Αστουριών

Φίλιππος Γ' βασ. της Ισπανίας

Ροδόλφος Β΄ βασ. της Γερμανίας

Ερνέστος κυβερνήτης των Κάτω Χωρών

Ματθίας βασ. της Γερμανίας

Μαξιμιλιανός Γ΄ αρχιδούκας της Αυστρίας

Αλβέρτος Ζ΄ αρχιδούκας της Αυστρίας

Ανδρέας καρδινάλιος

Κάρολος μαργράβος του Μπούργκαου

Φερδινάνδος Β' βασ. της Γερμανίας

Μαξιμιλιανός-Ερνέστος ιππότης των Τευτόνων

Λεοπόλδος Ε΄ αρχιδούκας της Πέραν Αυστρίας

Κάρολος επίσκοπος των Βρότσλαφ, Μπρίξεν

Φίλιππος Δ΄ βασ. της Ισπανίας

Κάρολος πρίγκιπας της Ισπανίας

Φερδινάνδος αρχιεπίσκοπος του Τολέδου

Φερδινάνδος Γ΄ βασ. της Γερμανίας

Λεοπόλδος-Γουλιέλμος αρχιδούκας της Αυστρίας

Φερδινάνδος-Κάρολος αρχιδούκας της Πέραν Αυστρίας

Σιγισμούνδος-Φραγκίσκος αρχιδούκας της Πέραν Αυστρίας

Βαλτάσαρ-Κάρολος πρίγκιπας των Αστουριών

Κάρολος Β΄ βασ. της Ισπανίας

(νόθος) δον Χουάν στρατηγός της Ισπανίας

Φερδινάνδος Δ΄ διάδοχος βασ. Ουγγαρίας, Βοημίας

Λεοπόλδος A΄ βασ. της Γερμανίας

Ιωσήφ Α΄ βασ. της Γερμανίας

Κάρολος ΣΤ΄ βασ. της Γερμανίας

Μαρία-Θηρεσία βασ. της Ουγγαρίας, Βοημίας

Φραγκίσκος Γ΄ δούκας της Λωρραίνης Α΄ ως αρχιδούκας της Αυστρίας, βασ. της Γερμανίας ΟΙΚΟΣ ΛΩΡΡΑΙΝΗΣ

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Habsburg Family Project στο Family Tree DNA
• https://web.archive.org/web/20180117115536/http://habsburg.yolasite.com/ The Habsburg Family Association
• "Erzherzog Dr. Otto von Habsburg" (Autorisierte Ehrenseite) στα γερμανικά
• Habsburg Biographies
• Ιστορία των Αψβούργων
• Habsburg Resource Centre on SurnameWeb
• https://web.archive.org/web/20030623055155/http://www.ac.wwu.edu/~stephan/Rulers/hapsburg3.html
• Γενεαλογικό δένδρο του οίκου των Αψβούργων (έως τη Μαρία Θηρεσία)
• Marek, Miroslav. «Genealogy of the Habsburgs from Genealogy.eu». genealogy.euweb.cz. Genealogy.EU. 
• "Inbreeding caused demise of the Spanish Habsburg dynasty, new study reveals" (15 Απριλίου 2009)
• Οικογενειακό δένδρο των βασιλέων του οίκου των Αψβούργων