Άινταχο
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης. Αίτιο: Εκτεταμένα προβλήματα σε διατύπωση και μεταφραστική απόδοση, ύπαρξη πολλών λέξεων με λατινικούς χαρακτήρες. Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων. |
Το Άινταχο (αγγλ. State of Idaho, προφέρεται: [ˈaɪdəˌhəʊ] (
ακούστε)) είναι πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Έχει έκταση 216.443 τ.χλμ.[1] και πληθυσμό 1.981.332 κατοίκους (εκτίμηση 2022)[4]. Η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσά είναι το Μπόιζι.
Το Άινταχο ονομάζεται και «πολιτεία των πετραδιών» (Gem State στα αγγλικά), λόγω της αφθονίας φυσικών πόρων.
Εκτός του Μπόισι, άλλες μεγάλες πόλεις είναι οι: Νάμπα, Άινταχο Φολς, Ποκατέλο και Μερίντιαν. Η Νάμπα και η Μερίντιαν ανήκουν στη μητροπολιτική περιοχή του Μπόισι που το 2006 είχε κατά προσέγγιση πληθυσμό 635.450 κατοίκων.
Ετυμολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η προέλευση του ονόματος παραμένει μυστήριο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1860, όταν το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών σκέφτεται να οργανώσει μια νέα περιοχή στα Βραχώδη Όρη, ο George M. Willing πρότεινε το όνομα "Άινταχο", το οποίο ισχυριζόταν ότι προέρχεται από έναν όρο Shoshone που σημαίνει «ο ήλιος προέρχεται από τα βουνά» ή «το κόσμημα των βουνών». Ο Willing αργότερα υποστήριξε ότι εφευρέθηκε το όνομα. Το Κογκρέσο αποφάσισε να ονομάσει την περιοχή Colorado Territory όταν δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 1861. Σκεπτόμενοι ότι θα πήγαιναν για το όνομα, οι ντόπιοι ονόμαζαν μια κοινότητα στο Colorado "Idaho Springs".
Ωστόσο, το όνομα "Idaho" δεν έπεσε στην αφάνεια. Την ίδια χρονιά το Κογκρέσο δημιούργησε το Κολοράντο, ένα νομό που ονομάζεται County of Idaho δημιουργήθηκε στην ανατολική Ουάσινγκτον. Ο νομός πήρε το όνομά του από ένα ατμόπλοιο με το όνομα Idaho, το οποίο ξεκίνησε στον ποταμό Κολούμπια το 1860. Δεν είναι σαφές αν το ατμόπλοιο ονομαζόταν πριν ή μετά την αποκάλυψη του ισχυρισμού του Willing. Ανεξάρτητα από αυτό, μέρος της περιοχής της Ουάσινγκτον, συμπεριλαμβανομένης της επαρχίας του Άινταχο, χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργήσει το έδαφος του Άινταχο το 1863.
Παρά την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων για την προέλευση του ονόματος, πολλά βιβλία και στον 20ό αιώνα επανέλαβαν ως απολογισμό του Willing το όνομα "Idaho" που προέρχεται από τον όρο Shoshone "ee-da-how". Ένα βιβλίο ιστορίας του Άινταχο του 1956 λέει:
Το "Άινταχο" είναι ένα θαυμαστικό του Ινδιάνου Σοσόνι. Η λέξη αποτελείται από τρία μέρη. Το πρώτο είναι το "Ee", το οποίο στα αγγλικά μεταφέρει την ιδέα της «κατάρρευσης». Το δεύτερο είναι το "dah" που είναι το στέλεχος ή ρίζα του Shoshoni τόσο για τον "ήλιο" όσο και για το "βουνό". Η τρίτη συλλαβή, "πώς", υποδηλώνει το θαυμαστικό και το ίδιο πράγμα στο Shoshoni που κάνει το θαυμαστικό (!) Στην αγγλική γλώσσα. Η λέξη Shoshoni είναι "Ee-dah-how", και η ινδική σκέψη που μεταφέρεται έτσι όταν μεταφράζεται στα αγγλικά σημαίνει: "Ιδού, ο ήλιος έρχεται κάτω από το βουνό.
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Άινταχο συνορεύει με έξι πολιτείες των ΗΠΑ και μία επαρχία του Καναδά. Δεν έχει επαφή με τον Ειρηνικό Ωκεανό. Στα δυτικά συνορεύει με τις πολιτείες Ουάσινγκτον και Όρεγκον, νότια με Νεβάδα και Γιούτα και ανατολικά με τη Μοντάνα και το Ουαϊόμινγκ. Στο Βορρά έχει μικρού μήκους σύνορα (77 χιλιόμετρα) με τη Βρετανική Κολομβία του Καναδά.
Το τοπίο της πολιτείας περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες παρθένες εκτάσεις σε όλη τη χώρα. Μεγάλο μέρος της καλύπτεται από τα Βραχώδη όρη. Έχει άφθονους φυσικούς πόρους και πολλές γραφικές περιοχές, όπως χιονισμένες βουνοκορφές, ορμητικούς χειμάρρους, λίμνες και φαράγγια. Το φαράγγι Χελς (Hells Canyon) είναι το βαθύτερο φαράγγι στις ΗΠΑ. Σημαντικοί ποταμοί είναι οι Σνέικ, Κλαρκ Φορντ/Πεντ Ορίλ, Κλιργούοτερ και Σάλμον. Το λιμάνι του Λιούιστον, στη συμβολή των ποταμών Κλιργούοτερ και Σνέικ, είναι το πιο μακρινό σημείο στην ενδοχώρα με πλωτή πρόσβαση στον Ειρηνικό Ωκεανό (μέσω του ποταμού Κολούμπια).
Το ψηλότερο σημείο στην πολιτεία είναι η κορυφή του βουνού Μπόρα (Borah Peak), με υψόμετρο 3.859 μέτρων. Το χαμηλότερο είναι στο Λιούιστον (227 μέτρα).
Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κλίμα στο Άινταχο έχει μεγάλη διαφοροποίηση ανά περιοχή. Αν και τα δυτικά σύνορα απέχουν 480 χιλιόμετρα από τον Ειρηνικό Ωκεανό, το κλίμα επηρεάζεται από τη θάλασσα ιδιαίτερα το χειμώνα, όπου η θερμοκρασία δεν είναι τόσο χαμηλή όσο σε άλλες περιοχές με αντίστοιχο υψόμετρο. Η επίδραση αυτή περιορίζεται σε κάποιες νοτιοανατολικές περιοχές της πολιτείας. Γενικά το κλίμα δεν χαρακτηρίζεται από ακραίες καιρικές συνθήκες. Τα καλοκαίρια είναι ζεστά αλλά εκτεταμένες περίοδοι καύσωνα (με μέγιστη θερμοκρασία πάνω από 38 °C) είναι σπάνιες. Αντίστοιχα το χειμώνα δεν παρατηρούνται συχνά μεγάλες περίοδοι με θερμοκρασία κάτω από το μηδέν.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή του σημερινού Άινταχο εκτιμάται ότι υπάρχει εδώ και 14.500 χρόνια. Ανασκαφές το 1959 στο σπήλαιο Ουίλσον Μπατ στην τοποθεσία Τουίν Φολς έφεραν στο φως ευρήματα ανθρώπινης δραστηριότητας, που περιλαμβάνουν και αιχμές από βέλη, και τα οποία θεωρούνται από τα αρχαιότερα ευρήματα που έχουν ανακαλυφθεί στη βόρεια Αμερική. Ιθαγενείς φυλές της περιοχής αναφέρονται από τους ιστορικούς οι Νεζ Περς στο βορρά και οι Σοσόνε στο νότο.
Η αποστολή των Λιούις και Κλαρκ πέρασε από το Άινταχο το 1805 προς τον Ειρηνικό ωκεανό και το 1806 κατά την επιστροφή της ακολούθησε τον ποταμό Κλίαρλεϊκ. Ο πρώτος οικισμός μη ιθαγενών στην περιοχή ήταν το Κάλισπελ Χάους, στις όχθες της λίμνης Πεντ Ορέιλ, και ήταν ένας εμπορικός σταθμός για το εμπόριο γούνας. Ιδρύθηκε το 1809 από τον Ντέιβιντ Τόμσον της εταιρίας Νορθουέστ. Το 1812 ο Ντόναλντ Μακένζι ίδρυσε για λογαριασμό της εταιρίας Πασίφικ Φερ έναν σταθμό στον κάτω ρου του ποταμού Κλίαρλεϊκ κοντά στο σημερινό Λιούιστον. Ο σταθμός αυτός, γνωστός ως Κλιαρουότερ ή Μακένζι Ποστ λειτούργησε μέχρι την εξαγορά της Πασίφικ Φερ από την Νόρθουεστ το 1813 και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε. Οι πρώτες προσπάθειες για την ίδρυση οργανωμένων οικισμών έγιναν το 1860, ενώ η πρώτη μόνιμη εγκατάσταση κατοίκων ήταν το Λιούιστον το 1861.
Το Άινταχο, ως τμήμα της χώρας του Όρεγκον, διεκδικούταν τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Βρετανία, μέχρι το 1846, όταν η κυριαρχία της περιοχής πέρασε οριστικά στις ΗΠΑ. Από το 1843 μέχρι το 1849, το σημερινό Άινταχο ανήκε ντε φάκτο στην επαρχιακή διοίκηση της κυβέρνησης του Όρεγκον. Όταν το Όρεγκον απέκτησε το καθεστώς της πολιτείας των ΗΠΑ, το Άινταχο παρέμεινε ως το υπόλοιπο της επαρχίας που δεν ενσωματώθηκε στην πολιτεία και χαρακτηριζόταν ως η επικράτεια Ουάσινγκτον.
Από τότε και μέχρι τη δημιουργία της επικράτειας του Άινταχο στις 4 Ιουλίου του 1863 με πρωτεύουσα το Λιούιστον, τμήματα της σημερινής πολιτείας πέρασαν στη δικαιοδοσία των επικρατειών του Όρεγκον, του Ουάσινγκτον και της Ντακότα. Η νέα επικράτεια που σχηματίστηκε περιλάμβανε το σημερινό Άινταχο, τη Μοντάνα και το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής πολιτείας του Ουαϊόμινγκ. Μετά από αρκετές αλλαγές ως προς το καθεστώς της περιοχής, αλλά και την παράτυπη και χαοτική μεταφορά της πρωτεύουσας της επικράτειας από το Λιούιστον στο Μπόισι το 1865, έγινε μία προσπάθεια διαίρεσης της περιοχής μεταξύ της νεοσύστατης το 1889 πολιτείας της Ουάσινγκτον και της πολιτείας της Νεβάδα. Τελικά, το Άινταχο έγινε αυτόνομη πολιτεία των ΗΠΑ το 1890.
Το σύγχρονο Άινταχο έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές του από τα μεταλλωρυχεία και τη γεωργία, στον τουρισμό και τη συστηματική αγροτική παραγωγή, αναπτύσσοντας παράλληλα την έρευνα και την τεχνολογία. Παράλληλα, διατηρείται ως οικονομική δραστηριότητα η δασοκομία και τα ορυχεία.
Δημογραφικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Γραφείο Απογραφής των Ηνωμένων Πολιτειών εκτιμά ότι ο πληθυσμός του Idaho ήταν 1.754.208 την 1η Ιουλίου 2018, σημειώνοντας αύξηση 11,91% από το 2010.
Το Άινταχο είχε εκτιμώμενο πληθυσμό 1.754.208 το 2018, που ήταν μια αύξηση 37.265 από το προηγούμενο έτος και μια αύξηση 186.626 ή 11.91% από το 2010. Αυτό περιλαμβάνει μια φυσική αύξηση από την τελευταία απογραφή 58.884 ανθρώπων (δηλαδή, 111.131 γεννήσεις μείον 52.247 θανάτους) και αύξηση λόγω καθαρής μετανάστευσης 75.795 ατόμων στο κράτος. Υπάρχουν πολλοί Αμερικανοί αγγλικής και γερμανικής καταγωγής στο Άινταχο. Η μετανάστευση εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών οδήγησε σε καθαρή αύξηση 14.522 ατόμων και η μετανάστευση στο εσωτερικό της χώρας οδήγησε σε καθαρή αύξηση 61.273 ατόμων.
Αυτό έκανε το Άινταχο τη δέκατη ταχύτερα αναπτυσσόμενη κατάσταση μετά την Περιφέρεια Κολούμπια (+ 16,74%), Γιούτα (14,37%), Τέξας (+ 14,14%), Φλόριντα (+ 13,29%), Κολοράντο (+ 13,25%), Βόρεια Ντακότα (+ 13,01%), Νεβάδα (+ 12,36%), Αριζόνα (+ 12,20%) και Ουάσινγκτον. Από το 2017 έως το 2018 το Άινταχο σημείωσε τη δεύτερη ταχύτερη ανάπτυξη, πίσω μόνο από τη Νεβάδα.
Η Νάμπα, περίπου 20 μίλια (30 χλμ.) Δυτικά του κέντρου του Μπόισι, έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της πολιτείας στα τέλη της δεκαετίας του 1990, περνώντας από τα Pocatello και το Idaho Falls. Ο πληθυσμός της Νάμπα ήταν κάτω από 29.000 το 1990 και αυξήθηκε σε πάνω από 81.000 μέχρι το 2010. Βρίσκεται μεταξύ Νάμπα και Μπόισι, ο Meridian γνώρισε επίσης υψηλή ανάπτυξη, από κάτω από 10.000 κατοίκους το 1990 σε πάνω από 75.000 το 2010 και είναι πλέον η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Idaho. Αύξηση 5% ή περισσότερο κατά την ίδια περίοδο παρατηρήθηκε επίσης σε Caldwell, Coeur d'Alene, Post Falls και Twin Falls.
Από το 1990 έως το 2010, ο πληθυσμός του Άινταχο αυξήθηκε κατά πάνω από 560.000 (55%). Η μητροπολιτική περιοχή Μπόισι (επίσημα γνωστή ως Μπόισι Σίτι-Νάμπα, μητροπολιτική στατιστική περιοχή) είναι η μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή του Άινταχο. Άλλες μητροπολιτικές περιοχές κατά σειρά είναι το Coeur d'Alene, το Άινταχο Φολς, το Pocatello και το Lewiston.
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τη φυλετική σύνθεση του πληθυσμού του Άινταχο από το 2016.
| Φυλή | Πληθυσμός (2016 est.) | Ποσοστό |
|---|---|---|
| Συνολικός Πληθυσμός | 1,635,483 | 100% |
| Λευκοί | 1,493,155 | 91.3% |
| Μαύροι ή Αφροαμερικανοί | 10,433 | 0.6% |
| Ινδοαμερικανοί και Ιθαγενής της Αλάσκας | 21,454 | 1.3% |
| Ασιάτες | 21,630 | 1.3% |
| Ιθαγενής της Χαβάης και άλλοι νησιώτες του Ειρηνικού | 2,003 | 0.1% |
| Μερικές άλλες φυλές | 44,758 | 2.7% |
| Δύο ή περισσότερες φυλές | 42,050 | 2.6% |
| Φυλετική σύνθεση | 1970[6] | 1990[6] | 2000[7] | 2010[8] |
|---|---|---|---|---|
| Λευκοί | 98.1% | 94.4% | 90.1% | 89.1% |
| Ιθαγενής | 0.9% | 1.4% | 1.4% | 1.4% |
| Ασιάτες | 0.5% | 0.9% | 0.9% | 1.2% |
| Μαύροι | 0.3% | 0.3% | 0.4% | 0.6% |
| Ιθαγενής της Χαβάης και άλλοι νησιώτες του Ειρηνικού |
– | – | 0.1% | 0.1% |
| Άλλη φυλή | 0.2% | 3.0% | 4.2% | 5.1% |
| Δύο ή περισσότερες φυλές | – | – | 2.0% | 2.5% |
Σύμφωνα με την Αμερικανική έρευνα του 2016, το 12,0% του πληθυσμού του Idaho ήταν ισπανόφωνης ή λατινοαμερικανικής προέλευσης (οποιασδήποτε φυλής): Μεξικάνικος (10,4%), Πουέρτο Ρίκο (0,2%), Κούβας (περίπου 0,0% Λατινική προέλευση (1,3%). Οι πέντε μεγαλύτερες ομάδες προγόνων ήταν: γερμανικά (17,5%), αγγλικά (16,4%), ιρλανδικά (9,3%), αμερικανικά (8,1%) και σκωτσέζικα (3,2%).
Στοιχεία γέννησης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σημείωση: Οι γεννήσεις στο τραπέζι δεν προστίθενται, επειδή οι Ισπανοί υπολογίζονται τόσο από την εθνικότητά τους όσο και από τη φυλή τους, δίνοντας μεγαλύτερο συνολικό αριθμό.
| Φυλή | 2013[9] | 2014[10] | 2015[11] | 2016[12] | 2017[13] |
|---|---|---|---|---|---|
| Λευκοί: | 21,246 (94.9%) | 21,696 (94.8%) | 21,618 (94.7%) | ... | ... |
| > Μη Ισπανόφωνοι Λευκοί | 17,951 (80.2%) | 18,188 (79.5%) | 18,087 (79.2%) | 17,543 (78.0%) | 17,151 (77.3%) |
| Ασιάτες | 491 (2.2%) | 501 (2.2%) | 516 (2.3%) | 363 (1.6%) | 366 (1.7%) |
| Ινδοαμερικανοί | 421 (1.9%) | 429 (1.9%) | 406 (1.8%) | 261 (1.2%) | 337 (1.5%) |
| Μαύροι | 225 (1.0%) | 250 (1.1%) | 287 (1.2%) | 217 (1.0%) | 243 (1.1%) |
| Ισπανόφωνοι (από κάθε φυλή) | 3,422 (15.3%) | 3,651 (16.0%) | 3,645 (16.0%) | 3,614 (16.1%) | 3,598 (16.2%) |
| Συνολικά στο Άινταχο | 22,383 (100%) | 22,876 (100%) | 22,827 (100%) | 22,482 (100%) | 22,181 (100%) |
- Από το 2016, δεν συλλέγονται δεδομένα για τις γεννήσεις λευκής ισπανόφωνης καταγωγής, αλλά συμπεριλαμβάνονται σε μία ισπανική ομάδα. άτομα ισπανόφωνου χαρακτήρα μπορεί να είναι από οποιαδήποτε φυλή.
Οικονομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ακαθάριστο κρατικό προϊόν για το 2015 ήταν 64,9 δισεκατομμύρια δολάρια, και το κατά κεφαλήν εισόδημα βάσει του ΑΕΠ του 2015 και του πληθυσμού του 2015 ήταν 39,100 δολάρια.
Το Άινταχο είναι ένα σημαντικό γεωργικό κράτος, το οποίο παράγει σχεδόν το ένα τρίτο των πατατών που καλλιεργούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και οι τρεις ποικιλίες σιταριού, σκοτεινή βόρεια άνοιξη, σκληρό κόκκινο και μαλακό λευκό καλλιεργούνται στην πολιτεία. Η περιοχή Nez Perce θεωρείται κορυφαία μαύρη λευκή τοπία.
Σημαντικές βιομηχανίες στο Άινταχο είναι η επεξεργασία τροφίμων, ξυλεία και προϊόντα ξύλου, μηχανήματα, χημικά προϊόντα, προϊόντα χαρτιού, κατασκευή ηλεκτρονικών ειδών, ασήμι και άλλα ορυχεία, και τουρισμός. Το μεγαλύτερο εργοστάσιο στον κόσμο για τυρί βαρέλι, το ακατέργαστο προϊόν για τυρί που έχει υποστεί επεξεργασία, βρίσκεται στο Gooding του Άινταχο. Έχει χωρητικότητα 120.000 μετρικών τόνων ετησίως τυριού βαρέλι και ανήκει στον όμιλο Glanbia. Το Εθνικό Εργαστήριο του Idaho (INL) είναι το μεγαλύτερο Τμήμα Ενεργειακής Εγκατάστασης στη χώρα ανά περιοχή. Το INL είναι ένα σημαντικό μέρος της οικονομίας του ανατολικού Άινταχο. Το Άινταχο φιλοξενεί επίσης τρεις εγκαταστάσεις της Anheuser-Busch οι οποίες παρέχουν ένα μεγάλο μέρος της βύνης για ζυθοποιίες σε όλη τη χώρα.
Μια ποικιλία βιομηχανιών είναι σημαντική. Η υπαίθρια αναψυχή είναι ένα συνηθισμένο παράδειγμα που κυμαίνεται από πολλές χιονοδρομικές και κατηφορικές και χιονοδρομικές περιοχές το χειμώνα μέχρι την εξέλιξη του Lewiston ως κοινότητα συνταξιοδότησης με ήπιους χειμώνες, ξηρό, όλο το χρόνο κλίμα και μία από τις χαμηλότερες μεσαίες ταχύτητες ανέμου οπουδήποτε, σε συνδυασμό με τα ποτάμια για μια ευρεία ποικιλία δραστηριοτήτων. Άλλα παραδείγματα είναι η ATK Corporation, η οποία εκμεταλλεύεται τρία εργοστάσια πυρομαχικών και πυρομαχικών στο Lewiston. Δύο είναι αθλητικοί και το ένα είναι σύμβαση άμυνας. Η κοιλάδα Lewis-Clark διαθέτει επιπλέον ανεξάρτητο κατασκευαστή πυρομαχικών και το εργοστάσιο του όπλου Chipmunk έως ότου αγοράστηκε το 2007 από την Keystone Sporting Arms και η παραγωγή μεταφέρθηκε στο Milton της Πενσυλβανίας. Τέσσερις από τους έξι παγκοσμίως κατασκευασμένους κατασκευαστές αλουμινίου (που τρέχουν ποταμούς) βρίσκονται στην κοιλάδα Lewiston-Clarkston, WA. Τα σταφύλια του κρασιού αναπτύχθηκαν μεταξύ του Kendrick και του Juliaetta στο παλάτι του Idaho από τους γάλλους Rothschilds μέχρι την απαγόρευση. Σύμφωνα με αυτό, ενώ δεν υπάρχουν μεγάλα οινοποιεία ή ζυθοποιεία στο Άινταχο, υπάρχουν πολυάριθμοι και αυξανόμενοι αριθμοί βραβευμένων μπουτίκ οινοποιείων και μικροβιομηχανιών στο βόρειο τμήμα του κράτους.
Σήμερα η μεγαλύτερη βιομηχανία του Άινταχο είναι ο τομέας της επιστήμης και της τεχνολογίας. Αποτελεί πάνω από το 25% των εσόδων του κράτους και πάνω από το 70% των εξαγωγών του κράτους. Η βιομηχανική οικονομία του Άινταχο αναπτύσσεται, με προϊόντα υψηλής τεχνολογίας να οδηγούν το δρόμο. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, η Μπόισι έχει αναδειχθεί σε κέντρο κατασκευής ημιαγωγών. Το Μπόισι είναι το σπίτι της Micron Technology, του μοναδικού κατασκευαστή ψηφιακών μαρκών τυχαίας προσπέλασης (DRAM) των ΗΠΑ. Η Micron κατά καιρούς κατασκευάζει επιτραπέζιους υπολογιστές, αλλά με πολύ περιορισμένη επιτυχία. Η Hewlett-Packard έχει λειτουργήσει ένα μεγάλο εργοστάσιο στο Μπόισι από τη δεκαετία του 1970, το οποίο είναι αφιερωμένο κυρίως στην παραγωγή εκτυπωτών LaserJet. Το Clearwater Analytics με έδρα το Μπόισι είναι μια άλλη ταχέως αναπτυσσόμενη εταιρεία επενδύσεων λογιστικής και υποβολής εκθέσεων, η οποία αναφέρει περιουσιακά στοιχεία άνω του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Η ON Semiconductor, της οποίας η παγκόσμια έδρα βρίσκεται στο Pocatello, είναι ένας ευρέως αναγνωρισμένος πρωτοπόρος των σύγχρονων ολοκληρωμένων προϊόντων ημιαγωγών μικτού σήματος, των υπηρεσιών χυτηρίου μικτού σήματος και των δομημένων ψηφιακών προϊόντων. Η Coldwater Creek, ένας λιανοπωλητής γυναικείων ενδυμάτων, έχει την έδρα της στο Sandpoint. Η Sun Microsystems (που αποτελεί σήμερα τμήμα της Oracle Corporation) διαθέτει δύο γραφεία στο Μπόισι και μια αποθήκη μερών στο Pocatello. Ο Sun φέρνει ετήσιους μισθούς ύψους 4 εκατομμυρίων δολαρίων και έσοδα άνω των 300 εκατομμυρίων δολαρίων για το κράτος.
Ορισμένες εταιρείες Fortune 500 ξεκίνησαν ή εντοπίζουν τις ρίζες τους στο Άινταχο, συμπεριλαμβανομένων των Safeway στο American Falls, Albertsons στο Μπόισι, του JR Simplot στο νότιο Άινταχο και της Potlatch Corp. στο Lewiston. Οι αερομεταφορές αερομεταφορών στο Lewiston-Clarkston ήταν μία από τις πέντε εταιρείες στη συγκέντρωση που επικεντρώθηκαν στην Varney Air Lines του Pasco, Ουάσινγκτον, η οποία έγινε η United Airlines και στη συνέχεια η Varney Air Group που έγινε Continental Airlines.
Ο κρατικός φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων κυμαίνεται από 1,6% έως 7,8% σε οκτώ εισοδήματα. Οι Αϊδαίοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση για κρατικές φορολογικές πιστώσεις για φόρους που καταβάλλονται σε άλλα κράτη, καθώς και για δωρεές προς κρατικές εκπαιδευτικές οντότητες του Άινταχο και ορισμένες μη κερδοσκοπικές εγκαταστάσεις για τη νεολαία και την αποκατάσταση.
Ο κρατικός φόρος επί των πωλήσεων είναι 6% με μια πολύ περιορισμένη, επιλεκτική τοπική επιλογή έως και 6,5%. Ο φόρος πωλήσεων ισχύει για την πώληση, μίσθωση ή μίσθωση ενσώματων προσωπικών ειδών και μερικές υπηρεσίες. Τα τρόφιμα φορολογούνται, αλλά τα συνταγογραφούμενα φάρμακα δεν είναι. Τα καταλύματα ξενοδοχείων, μοτέλ και κατασκηνώσεων φορολογούνται με υψηλότερο ποσοστό (7% έως 11%). Ορισμένες χώρες επιβάλλουν τοπικό φόρο επί των πωλήσεων.
Ο φόρος πωλήσεων εισήχθη στο 3% το 1965, που εγκρίθηκε εύκολα από τους ψηφοφόρους, όπου παρέμεινε μέχρι το 1983.
Το 2014 το Άινταχο εμφανίστηκε ως το δεύτερο πιο φιλικό προς τις επιχειρήσεις κράτος, κατατάσσοντας την Utah, με βάση μια μελέτη που βασίζεται σε στοιχεία από πάνω από 12.000 ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων.
Το Άινταχο έχει μια λαχειοφόρο λαχειοφόρο αγορά που συνεισέφερε 333,5 εκατομμύρια δολάρια σε πληρωμές σε όλα τα δημόσια σχολεία του Idaho και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση του Idaho από το 1990 έως το 2006.
Ενέργεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 2017, η πρωτογενής πηγή ενέργειας στο Άινταχο ήταν υδροηλεκτρική και η εταιρεία είχε συνολικές λιανικές πωλήσεις 23.793.790 megawatthours (MWh). Από το 2017, η Idaho διέθετε μια ρυθμιζόμενη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με την Επιτροπή Δημόσιων Επιχειρήσεων του Idaho να ρυθμίζει τις τρεις βασικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας της Avista Utilities, της Idaho Power και της Rocky Mountain Power.
Το ενεργειακό τοπίο του Idaho είναι ευνοϊκό για την ανάπτυξη συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το κράτος είναι πλούσιο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά έχει περιορισμένους πόρους από ορυκτά καύσιμα. Ο ποταμός φιδών και οι μικρότερες λεκάνες απορροής του ποταμού παρέχουν στο Άινταχο μερικές από τις καλύτερες πηγές υδροηλεκτρικής ενέργειας του έθνους και οι γεωλογικά ενεργές ορεινές περιοχές έχουν σημαντική γεωθερμική ενέργεια και δυναμικό αιολικής ενέργειας. Αυτές οι πραγματικότητες έχουν διαμορφώσει ένα μεγάλο μέρος του ενεργειακού τοπίου του κράτους.
Το Άινταχο εισάγει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνει. Οι εισαγωγές αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 80% της κατανάλωσης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου του φυσικού αερίου και των προμηθειών πετρελαίου του Idaho και περισσότερο από το ήμισυ της ηλεκτρικής του ενέργειας. Από την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώθηκε στο Άινταχο το 2005, το 48% προέρχεται από την υδροηλεκτρική ενέργεια, το 42% προέρχεται από την καύση άνθρακα και το 9% από την καύση φυσικού αερίου. Το υπόλοιπο προήλθε από άλλες ανανεώσιμες πηγές όπως ο άνεμος.
Οι πολυάριθμες ποτάμιες λεκάνες του κράτους επιτρέπουν σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς να παρέχουν 556.000 MWh, ποσό που αντιστοιχεί στα τρία τέταρτα της ηλεκτρικής ενέργειας του Άινταχο που παράγεται στο κράτος. Το κράτος της Ουάσινγκτον παρέχει το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στο Άινταχο μέσω ενός από τα δύο μεγάλα συστήματα αγωγών που τροφοδοτούν το κράτος. Αν και το κράτος βασίζεται σε πηγές εκτός του κράτους για ολόκληρη την παροχή φυσικού αερίου, χρησιμοποιεί μονάδες φυσικού αερίου για παραγωγή 127.000 MWh ή περίπου δέκα τοις εκατό της παραγωγής του. Η παραγωγή άνθρακα και η μικρή σειρά ανεμογεννητριών του κράτους προμηθεύει το υπόλοιπο της ηλεκτρικής ενέργειας του κράτους. Το κράτος παράγει 739.000 MWh, αλλά εξακολουθεί να χρειάζεται να εισάγει το ήμισυ του ηλεκτρικού ρεύματός του από το κράτος προς κάλυψη της ζήτησης.
Ενώ η συνολική κατανάλωση ενέργειας 515 τρισεκατομμυρίων BTU του Idaho είναι χαμηλή σε σύγκριση με άλλα κράτη και αντιπροσωπεύει μόνο το 0,5% της κατανάλωσης των Ηνωμένων Πολιτειών, το κράτος έχει επίσης τον 11ο μικρότερο πληθυσμό, 1,5 εκατομμύρια, έτσι η κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας των 352 εκατομμυρίων Btu ο εθνικός μέσος όρος των 333 εκατομμυρίων Btu. Ως το 13ο μεγαλύτερο κράτος όσον αφορά την έκταση (83.570 τετραγωνικά χιλιόμετρα = 53.485.000 αβα), η απόσταση δημιουργεί το πρόσθετο πρόβλημα της "απώλειας γραμμής". Όταν το μήκος μιας γραμμής ηλεκτρικής μετάδοσης διπλασιάζεται, η αντίσταση σε ένα ηλεκτρικό ρεύμα που διέρχεται από αυτό διπλασιάζεται επίσης.
Επιπλέον, το Άινταχο έχει επίσης τον 6ο ταχύτερα αυξανόμενο πληθυσμό στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οποίος αναμένεται να αυξηθεί κατά 31% από το 2008 έως το 2030. Αυτή η προβλεπόμενη αύξηση του πληθυσμού θα συμβάλει σε αύξηση της ζήτησης κατά 42% μέχρι το 2030, υδροηλεκτρικών πόρων.
Το Idaho έχει μια ανώτατη εκτίμηση του αναπτυξιακού δυναμικού να παράγει 44.320 GWh / έτος από 18.076 MW αιολικής ενέργειας και 7.467.000 GWh / έτος από ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιώντας 2.061.000 MW φωτοβολταϊκών (PV), συμπεριλαμβανομένων 3.224 MW φωτοβολταϊκών σε στέγες και 1.267.000 MW της συγκεντρωμένης ηλιακής ενέργειας.
| Παραγωγή ηλεκτρισμού από ανεμόμυλο στο Άινταχο (GWh, Million kWh) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Χρονιά | Χωρητικότητα (MW) |
Συνολικά | Ιαν | Φεβ | Μαρ | Απρ | Μάιος | Ιουν | Ιουλ | Άυγ | Σεπ | Οκτ | Νοέ | Δεκ |
| 2009 | 147 | 313 | 21 | 18 | 25 | 24 | 22 | 17 | 14 | 19 | 21 | 33 | 34 | 38 |
| 2010 | 353 | 441 | 29 | 24 | 35 | 43 | 36 | 28 | 24 | 26 | 26 | 57 | 69 | 78 |
| 2011 | 618 | 1,308 | 90 | 120 | 132 | 140 | 120 | 112 | 83 | 78 | 71 | 118 | 145 | 105 |
| 2012 | 191 | 133 | 197 | 155 | 148 | |||||||||
| Φωτοβολταϊκή χωρητικότητα συνδεδεμένη στο δίκτυο του Άινταχο (MW)[17][18] | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Χρονιά | Χωρητικότητα | Εγκατεστημένο | % Ανάπτυξη | |||||||||
| 2010 | 0.4 | 0.2 | 100% | |||||||||
| 2011 | 0.4 | 0 | 0% | |||||||||
Μεταφορά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Τμήμα Μεταφορών του Άινταχο είναι ο κυβερνητικός οργανισμός που είναι αρμόδιος για την υποδομή μεταφορών του Idaho, συμπεριλαμβανομένων των λειτουργιών και της συντήρησης καθώς και του σχεδιασμού για μελλοντικές ανάγκες. Ο οργανισμός είναι επίσης υπεύθυνος για την επίβλεψη της εκταμίευσης ομοσπονδιακών, κρατικών και επιχορηγήσεων για τα προγράμματα μεταφορών του κράτου.
Αυτοκινητόδρομοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Άινταχο είναι ένα από τα λίγα κράτη στο έθνος χωρίς σημαντικό αυτοκινητόδρομο που συνδέει τις δύο μεγαλύτερες μητροπολιτικές περιοχές του, το Μπόισι στο νότο και το Coeur d'Alene στα βόρεια. Το US-95 συνδέει τα δύο άκρα του κράτους, αλλά όπως και πολλοί άλλοι αυτοκινητόδρομοι στο Άινταχο, χρειαζόμαστε άσχημα την επισκευή και την αναβάθμιση. Το 2007, το Τμήμα Μεταφορών του Idaho δήλωσε ότι η υποδομή εθνικών οδών του κράτους αντιμετωπίζει έλλειμμα 200 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως σε συντήρηση και αναβαθμίσεις. Ο I-84 είναι ο κεντρικός αυτοκινητόδρομος που συνδέει τα νοτιοανατολικά και νοτιοδυτικά τμήματα του κράτους, μαζί με τα I-86 και I-15.
Αεροδρόμια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα μεγάλα αεροδρόμια περιλαμβάνουν το Διεθνές Αεροδρόμιο του Μπόισι που εξυπηρετεί τη νοτιοδυτική περιοχή του Άινταχο και το Διεθνές Αεροδρόμιο Spokane (στο Spokane, Ουάσινγκτον) που εξυπηρετεί το βόρειο Άινταχο. Άλλα αεροδρόμια με προγραμματισμένη υπηρεσία είναι το περιφερειακό αεροδρόμιο Pullman-Μόσχα που εξυπηρετεί το Palouse. το Lewiston-Nez Perce County Airport, που εξυπηρετεί την κοιλάδα Lewis-Clark και το βόρειο κεντρικό και δυτικό κεντρικό Idaho. Το περιφερειακό αεροδρόμιο Magic Valley στο Twin Falls. το Περιφερειακό Αεροδρόμιο του Idaho Falls. και το περιφερειακό αεροδρόμιο Pocatello.
Σιδηρόδρομοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Άινταχο εξυπηρετείται από τρία διηπειρωτικά σιδηρόδροχα. Το Burlington Northern Santa Fe (BNSF) συνδέει το Ihdho Panhandle με το Σιάτλ, το Πόρτλαντ και το Spokane στα δυτικά και τη Μινεάπολη και το Σικάγο προς τα ανατολικά. Το BNSF ταξιδεύει μέσω κομητειών Kootenai, Bonner και Boundary. Το Union Pacific Railroad διασχίζει το North Idaho που εισέρχεται από τον Καναδά μέσω του Boundary και του Bonner και προχωρά στο Spokane. Το Canadian Pacific Rail χρησιμοποιεί τις σιδηροδρομικές γραμμές Union Pacific Railways στο Βόρειο Άινταχο που μεταφέρουν προϊόντα από την Αλμπέρτα στο Σποκέιν και το Πόρτλαντ του Όρεγκον. Ο Έμπειρος οικοδόμος της Amtrak διασχίζει το βόρειο Άινταχο, με τη μοναδική στάση του στο Sandpoint. Το Montana Rail Link λειτουργεί επίσης μεταξύ Billings, Montana και Sandpoint, Idaho
Το Union Pacific Railroad διασχίζει επίσης το Νότιο Άινταχο που ταξιδεύει μεταξύ Πόρτλαντ, Όρεγκον, Πράσινο Ποτάμι, Ουαϊόμινγκ και Ογκντεν της Γιούτα και εξυπηρετεί το Μπόισι, τη Νάμπα το Twin Falls και το Pocatello.
Λιμάνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το λιμάνι του Lewiston είναι το πιο απομακρυσμένο εσωτερικό λιμάνι του Ειρηνικού στη δυτική ακτή. Μια σειρά φραγμάτων και κλειδαριών στον Ποταμό Φίδι και στον ποταμό Κολούμπια διευκολύνει το ταξίδι από το Lewiston στο Πόρτλαντ, όπου τα εμπορεύματα φορτώνονται σε ωκεάνια πλοία.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Στατιστική Υπηρεσία ΗΠΑ Έκταση
- ↑ 2,0 2,1 «Elevations and Distances in the United States». United States Geological Survey. 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2011.
- ↑ 3,0 3,1 Elevation adjusted to North American Vertical Datum of 1988.
- ↑ «Idaho Population 2021/2022». www.populationu.com. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ «2016 American Community Survey - Demographic and Housing Estimates». United States Census Bureau. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ 6,0 6,1 Historical Census Statistics on Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990, For The United States, Regions, Divisions, and States Αρχειοθετήθηκε July 25, 2008, στο Wayback Machine.
- ↑ «Idaho :: Census Viewer :: CensusViewer :: Powered by Moonshadow Mobile». Idaho.us.censusviewer.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ Center for New Media and Promotions(C2PO). «2010 Census Data». Census.gov. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ «Births: Final Data for 2013» (PDF). Cdc.gov. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ «Births: Final Data for 2014» (PDF). Cdc.gov. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ «Births: Final Data for 2015» (PDF). Cdc.gov. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ https://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr67/nvsr67_01.pdf
- ↑ https://www.cdc.gov/nchs/data/nvsr/nvsr67/nvsr67_08-508.pdf
- ↑ US Installed Wind Capacity, Wind powering America, http://www.windpoweringamerica.gov/wind_installed_capacity.asp, ανακτήθηκε στις 2020-04-27.
- ↑ EIA (27 Ιουλίου 2012). «Electric Power Monthly Table». United States Department of Energy. 1.17.A. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012.
- ↑ EIA (27 Ιουλίου 2012). «Electric Power Monthly Table». United States Department of Energy. 1.17.B. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012.
- ↑ Sherwood, Lawrence 'Larry' (Ιουνίου 2011). «U.S. Solar Market Trends 2010» (PDF). Interstate Renewable Energy Council (IREC). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2011.
- ↑ Sherwood, Lawrence 'Larry' (Αυγούστου 2012). «U.S. Solar Market Trends 2011» (PDF). Interstate Renewable Energy Council (IREC). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις Σεπτεμβρίου 6, 2012. Ανακτήθηκε στις Αυγούστου 16, 2012.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Επίσημη ιστοσελίδα (Αγγλικά)
- Πάρκα της πολιτείας (Αγγλικά)
- Άινταχο στο Curlie
