Μετάβαση στο περιεχόμενο

Like a Prayer (τραγούδι, Μαντόνα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
"Like a Prayer"
Single από Μαντόνα
από το άλμπουμ Like a Prayer
Κυκλοφόρησε3 Μαρτίου 1989
Format
ΗχογραφήθηκεΣεπτέμβριος 1988
(Μπέρμπανκ, Καλιφόρνια)
Είδος
Διάρκεια5:41
ΓλώσσαΑγγλικά
ΔισκογραφικήSire, Warner Bros. Records
ΣτιχουργόςΜαντόνα
Πάτρικ Λέοναρντ
ΠαραγωγόςΜαντόνα
Πάτρικ Λέοναρντ
singles των Μαντόνα ανά χρονολογία
Spotlight (1988) Like a Prayer
(1989) 		Express Yourself (1989)
"Like a Prayer" στο YouTube

Το "Like a Prayer" είναι ένα τραγούδι της Αμερικανίδας καλλιτέχνιδας Μαντόνα. Κυκλοφόρησε μέσω της μουσικής εταιρείας Sire Records ως πρώτο σινγκλ στις 3 Μαρτίου 1989, για το τέταρτο στούντιο άλμπουμ της, Like a Prayer. Γραμμένο και ηχογραφημένο από τη Μαντόνα και τον Πάτρικ Λέοναρντ τον Σεπτέμβριο του 1988 στην Καλιφόρνια, συμβολίζει μια πιο καλλιτεχνική και προσωπική προσέγγιση στη σύνθεση των τραγουδιών της, αφού η Μαντόνα αισθάνθηκε ότι έπρεπε να ανταποκριθει λίγο περισσότερο και στο ενήλικο κοινό της.

Είναι ένα ποπ - ροκ τραγούδι με στοιχεία γκόσπελ και φανκ. Μια χορωδία παρέχει φωνητικά που ενισχύουν την πνευματική φύση του τραγουδιού και μια ροκ κιθάρα κρατά τη μουσική σκοτεινή και μυστηριώδης. Περιέχει λειτουργικές λέξεις στους στίχους -εμπνευσμένη από την καθολική ανατροφή της- στους οποίους άλλαξε το πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν, δινοντάς τους μια διπλή έννοια. Οι στίχοι παρουσιάζουν ένα θρησκευτικό θέμα, όμως μπορούν και να ερμηνευτούν και ως σεξουαλικά υπονοούμενα ταυτόχρονα. Επευφημήθηκε από τους κριτικούς και ήταν μια μεγάλη εμπορική επιτυχία. Έγινε το έβδομο νούμερο ένα τραγούδι της στα τσαρτς των Ηνωμένων Πολιτειών ενώ κατέκτησε τα τσαρτς στην Αυστραλία, τον Καναδά, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει πουλήσει 5,500,000 αντίτυπα και θεωρείται ένα από τα εμπορικότερα τραγούδια σε φυσική μορφή όλων των εποχών.[1]

Το μουσικό βίντεο απεικονίζει τη Μαντόνα ως μάρτυρα ενός φόνου λευκού κοριτσιού, από λευκούς σουπρεματιστές. Ενώ ένας μαύρος άνδρας συνελήφθη άδικα για τη δολοφονία, η Μαντόνα κρυβέται σε μια εκκλησία αναζητώντας δύναμη για να πάει να καταθέσει. Το βίντεο είναι αρκετά αινιγματικό και οι χαρακτήρες έχουν διπλό ρόλο, όπως γίνεται και στο τραγούδι. Απεικονίζει διάφορα Καθολικά σύμβολα, όπως στίγματα, καύση μεγάλων σταυρών σε στυλ Κου Κλουξ Κλαν, ενώ ονειρεύεται ότι φιλάει έναν μαύρο άγιο. Μετά την κυκλοφορία του το Βατικανό καταδίκασε το βίντεο, ενώ οικογένειες και θρησκευτικές ομάδες διαμαρτυρήθηκαν για τη μετάδοση του.[2] Άρχισαν να μποϊκόταρουν τα προϊόντα της Pepsi, που χρησιμοποίησαν το τραγούδι για την προώθηση του.[3] Το συμβόλαιο μεταξύ της Μαντόνα με την Pepsi τελικά ακυρώθηκε, παρόλο που επέτρεψαν να κρατήσει την αμοιβή της.[4] Το βίντεο θεωρείται ένα από τα καλύτερα της δεκαετίας του 1980 αλλά και όλων των εποχών.[5][6]

Το έχει συμπεριλάβει σε τέσσερις περιοδείς της, με πιο πρόσφατη τη Rebel Heart Tour, και έχει επανεκτελεστεί από πολλούς καλλιτέχνες. Το τραγούδι είναι γνωστό για το χάος που περιβάλλει το μουσικό βίντεο αλλά και για τις διαφορετικές ερμηνείες του περιεχομένου του, οδηγώντας σε συζητήσεις μεταξύ μουσικών και κινηματογραφικών μελετητών. Εκείνη η περιόδος κρίθηκε ως ένα σημείο καμπής για την καριέρα της Μαντόνα, καθώς άρχισε να θεωρείται μια αποδοτική επιχειρηματίας -κάποια που ήξερε πως να πουλήσει μια ιδέα- αλλά και επίσης μία σοβαρή καλλιτέχνης, αντί για άλλη μία απλή ποπ τραγουδίστρια.[7]

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1988, από άποψη μουσικής πλευράς ήταν μια ήσυχη χρονιά για τη Μαντόνα. Μετά την κριτική και εμπορική αποτυχία της ρομαντικής ταινίας Who's That Girl, έπαιξε στην παραγωγή του Μπρόντγουεϊ, Speed-the-Plow. Ωστόσο, οι κακές κριτικές που δέχτηκε και εκεί την ενόχλησαν. Ο γάμος της με τον ηθοποιό Σον Πεν τελείωσε και το ζευγάρι υπέβαλε αίτηση διαζυγίου τον Ιανουάριο του 1989. Έγινε 30 χρονών -η ηλικία στην οποία πέθανε η μητέρα της από καρκίνο του μαστού όταν η Μαντόνα ήταν πέντε ετών- και έτσι βίωσε μια συναισθηματική αναταραχή.[8] Σχολίασε τον Μαΐο του 1989 ότι η καθολική ανατροφή της, της δημιουργούσε ένα αίσθημα ενοχής όλη την ώρα:

Στον Καθολικισμό είσαι γεννημένος αμαρτωλός και θα είσαι αμαρτωλός για όλη σου τη ζωή. Δεν έχει σημασία πώς θα προσπαθήσεις να ξεφύγεις από αυτό, η αμαρτία θα είναι μέσα σου συνεχώς. Ήταν αυτός ο φόβος που με στοίχειωνε, που με χλεύαζε και με πίκραινε κάθε στιγμή. Η μουσική μου ήταν ίσως ο μόνος τρόπος να αποσπάσω την προσοχή μου.[9]

Καταλάβαινε ότι μεγάλωνε, όπως και το βασικό κοινό της. Νιώθοντας την ανάγκη να επιχειρήσει κάτι διαφορετικό, η Μαντόνα ήθελε ο ήχος του νέου άλμπουμ της να δείξει τι θα μπορούσε να γίνει δημοφιλής στον κόσμο της μουσικής.[10] Είχε ορισμένα προσωπικά ζητήματα στον νου της που πίστευε ότι θα μπορούσε να είναι η μουσική κατεύθυνση του άλμπουμ. Για τους στίχους του τραγουδιού, επέλεξε θέματα που μέχρι τότε ήταν προσωπικοί στοχασμοί που δεν έιχε μοιραστεί ποτέ με το ευρύ κοινό. Άρχιζε να ψάχνει τα ημερολογία της για να δει τις επιλογές της. Υπενθύμιζε στον εαυτό της «Τι ήταν αυτό που ήθελα να πω; Ήθελα το άλμπουμ και τα τραγούδια μου να μιλάνε για πράγματα που είχα στο μυαλό μου. Ήταν μια περίπλοκη στιγμή της ζωή μου».[11]

Ανάπτυξη και επικρίσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθώς η Μαντόνα εξέταζε εναλλακτικές λύσεις για το νέο της άλμπουμ, οι παραγωγοί Πάτρικ Λέοναρντ και Στίφεν Μπράι πειραματίστηκαν σε ορχηστρικά κομμάτια και μουσικές ιδέες για την εξέταση της. Και οι δύο ήθελαν να αφήσουν το δικό τους μοναδικό στυλ και ανέπτυξαν εντελώς διαφορετική μουσική για το ομώνυμο κομμάτι. Τελικά, η Μαντόνα ένιωσε ότι η μουσική που της παρουσίασε ο Λεόναρντ ήταν πιο ενδιαφέρουσα, και άρχισε να εργάζεται μαζί του. Μαζί έγραψαν και ηχογράφησαν το ομώνυμο κομμάτι, ονομάζοντάς το "Like a Prayer". Ήταν το πρώτο κομμάτι που αναπτύχθηκε για το άλμπουμ.[12] Όταν η Μαντόνα αντιλήφθηκε πως θα συνδυάσει τις ιδέες της με τη μουσική, έγραψε το τραγούδι σε περίπου τρεις ώρες. Περίεγραψε ότι το κομμάτι είναι για ένα παθιασμένο νεαρό κορίτσι τόσο ερωτευμένο με τον Θεό που ήταν σχεδόν σαν την «αντρική φιγούρα της ζωής της».[13]

Το κομμάτι δέχθηκε έντονες επικρίσεις και αμφισβήτηση σε όλο τον κόσμο, με τις Χριστιανικές κοινότητες και άλλες ομάδες να διαδήλωνουν κατά του βίντεο, θεωρώντας ότι περιείχε βλάσφημη χρήση χριστιανικών ενοιών και εικόνων.[14] Προχώρησαν επίσης σε παρότρυνση για μποϊκοτάζ του αναψυκτικού Pepsi, το οποίο είχε αναλάβει για εκείνη την περίοδο στην καμπάνια του τη Μαντόνα, ώσπου την ακύρωσαν μετά από λίγο διάστημα.[15]

Όταν έγραφε τους στίχους εισήγαγε λειτουργικές λέξεις στις οποίες ηθέλε να δώσει διπλή έννοια.[16] Ήθελε το τραγούδι να έχει επιφανειακούς ποπ στίχους σχετικά με τη σεξουαλικότητα και τη θρησκεία, αφού πιστεύε ότι θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια αντίδραση στον ακροατή. Ο Λέοναρντ εξήγησε ότι δεν ένιωθε άνετα με τους στίχους και τα σεξουαλικά υπονοούμενα που υπήρχαν σε αυτούς. Έδωσε ως παράδειγμα την πρώτη πρόταση του τραγουδιόυ όπου η Μαντόνα τραγουδάει "When you call my name, It's like a little prayer, I'm down on my knees, I wanna take you there (ελλ: Όταν λες το όνομα μου, είναι σαν μία μικρή προσευχή, πέφτω στα γόνατα μου και θέλω να σε πάρω εκεί).[17] Κατάλαβε ότι αναφέρεται σε κάποιον που εκτελεί πεολειξία, είχε μείνει κατάπληκτος και της ζήτησε να αλλάξουν τη γραμμή αλλά εκείνη ήταν ανένδοτη.[17]

Ηχογράφηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μαντόνα στο διαφημιστικό της Pepsi, που προκάλεσε αντιδράσεις.

Η Μαντόνα θέλησε να περιέχει γκόσπελ μουσική το τραγούδι, χωρίς καθόλου ενοργάνιση, μόνο τον ήχο ενός οργάνου και αυτή να τραγουδάει.[18] Έτσι άρχισε να πειραματίζεται χρησιμοποιώντας μόνο τα φωνητικά της. Μετά την ολοκλήρωση του τραγουδιού, η Μαντόνα με τον Λέοναρντ αποφάσισαν να το ηχογραφήσουν μαζί με μια χορωδία, τον Σεπτέμβριο του 1988.[12][18] Συναντήθηκαν και οι δύο τους με τον μουσικό Αντρέ Κράουτς και τον τραγουδιστή Ρομπέρτο Νοριέγκα και υπέγραψαν να δώσουν τα φωνητικά η χορωδία τους. Ο Κράουτς εξέτασε τους στίχους καθώς ήθελε να «μάθει ποια θα μπορούσε να είναι η πρόθεση του τραγουδιού. Είμαστε πολύ ιδιαίτεροι στην επιλογή πάνω σε τι και ποιον θα εργαστούμε και αυτό που ακούσαμε μας άρεσε».[19] Πήρε τη χορωδία του μαζί του στο στούντιο εγγραφής «Jonny Yuma», και τους εξήγησε τι έπρεπε να κάνουν κατά τη διάρκεια της εγγραφής. Είχε ακούσει το ντέμο του Like a Prayer στο αυτοκίνητό του και κατεύθυνε τη χορωδία ανάλογα. Η χορωδία καταγράφηκε ξεχωριστά, γιατί ο Λέοναρντ ήθελε να προστεθεί κατά τη διάρκεια της μετέπειτα παραγωγής.[12]

Η εγγραφή χρειάστηκε περισσότερο χρόνο από το συνηθισμένο, καθώς η Μαντόνα με τον Λέοναρντ αγωνίστηκαν στο στούντιο με «νύχια και με δόντια». Σύμφωνα με τη συγγραφέα Lucy O'Brien, η τραγουδίστρια ήθελε να αποδείξει ότι η δεύτερη ευκαιρία της ως παραγωγός δίσκων (μετά από το προηγούμενο άλμπουμ της True Blue) δεν ήταν απλά θέμα τύχης.[20] Ο Λέοναρντ άρχισε να εργάζεται για τις αλλαγές των χορδών στο ρεφραίν.[18] Προσέλαβε τον κιθαρίστα Μπρούς Γκάιτς και τον μπασίστα Γκάι Πρατ για να δουλέψουν στο κομμάτι. Ο Πρατ είχε με τη σειρά του προσλάβει μερικούς πρόσθετους ντράμερς.[20] Την ημέρα της εγγραφής, οι ντράμερς ακυρώθηκαν, αφού ενοχλούσαν τη Μαντόνα και άρχισε να φωνάζει και να βρίζει αφειδώς τους Λέοναρντ και Πρατ.[20] Ο παραγωγός τότε προσέλαβε βρετανούς τυμπανιστές και κιθαρίστες όπως τον Τσέστερ Κάμεν, τον Ντέιβιντ Γουάλιαμς και τον Ντάν Χαφ. Ο ίδιος σχολίασε ότι η επιλογή του ήταν σκόπιμη καθώς είναι οπαδός του Βρετανικού ροκ και ήθελε αυτό το είδος διάθεσης και ιδιαιτερότητας στο Like a Prayer, καθώς και τα άλλα τραγούδια του άλμπουμ.[19]

Η Μαντόνα είχε τη δική της γνώμη για το πώς πρέπει να παίξουν τα διαφορετικά μουσικά όργανα για να επιτύχουν τον ήχο που είχε οραματιστεί.[19] Ο Πρατ μετά την καταγραφή του μεσαίου ρεφραίν, ενημέρωσε τους μουσικούς για κάποιες αλλαγές στην παραγωγή. Η ομάδα έλεγξε τις οδηγίες για ακόμη μία φορά και έκαναν μια τελική ηχογράφηση με τα φωνητικά και μία με τα έγχορδα. Ο Γκάιτς άκουσε τη Μαντόνα να λέει στον Λέοπαρντ ότι δεν χρειάζεται να γίνει άλλη ηχογράφηση για το τραγούδι.[19] Ο Λέοναρντ έδωσε έπειτα το κομάτι στον Μπίλ Μπότρελ για τη διαδικασία μιξης.[12] Ο παραγωγός θεώρησε ότι τα μπόνγκο και τα λατινικά κρουστά θα ακουγόταν πραγματικά αταίριαστα αν προστεθεί και η χορωδία του Κράουτς, οπότε τα απομάκρυνε.[12] Για την εισαγωγή του τραγουδιού, ο Λέοναρντ χρησιμοποίησε κάποιες κιθάρες από τον μουσικό Prince, ο οποίος είχε ερωτηθεί από τη Μαντόνα να συνεισφέρει στο κομμάτι. Υπενθύμισε το 2014 ότι τίποτα άλλο από τον Prince δεν χρησιμοποιήθηκε στο άλμπουμ, αλλά μόνο κάποια εφέ γύρω από τα ρεφραίν ίσως ήταν δικά του.[21] Ο Τζούνιορ Βασκουέζ έκανε το remix για την 12" έκδοση του κομματιού, επικαλύπτοντας τον ήχο της χορωδίας με το τραγούδι του Fast Eddie, το Let's Go.[22]

Σύνθεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Like a Prayer είναι ένα ποπ - ροκ τραγούδι που ενσωματώνει στοιχεία γκόσπελ και φανκ μουσικής.[18][23] Σύμφωνα με παρτιτούρες που δημοσιεύτηκαν στο Musicnotes.com, το τραγούδι ακολουθεί ένα μέτρο σε κοινή χρονική στιγμή και συντέθηκε στο κλειδι D ελάσσονα τόνου, με ένα μέτριο τέμπο 120 κτύπων ανά λεπτό. Τα φωνητικά της Μαντόνα κυμαίνονται από A3 νότες έως F5. Το κομμάτι ξεκινά με μια εξέλιξη χορδής σε Dm-C/D-Gm/D-Dm στο εναρκτήριο ρεφρέν και μια ακολουθία Dm-C/E-C7-B♭-F/A στα κουπλέ.[24] Η έκδοση του άλμπουμ διαθέτει μπάσο από τον Γκάι Πρατ που διπλασιάζεται από ένα αναλογικό συνθεσάιζερ Minimoog, ενώ η 7" έκδοση έχει διαφορετικό μπάσο που παίζεται από τον Ράντι Τζάκσον. Το remix πραγματοποιήθηκε από τον Σεπ Πετιμπόν για το 12" σινγκλ του τραγουδιού, και μια διαφορετική έκδοση του εμφανίζεται στο άλμπουμ της Μαντόνα, The Immaculate Collection το 1990.[25]

Madonna - Like a Prayer
Δείγμα 30 δευτερολέπτων, με τη Μαντόνα να τραγουδάει το πρώτο κουπλέ που μοιάζει με ύμνο, και συμπληρώνεται με κρουστά όργανα. Στη συνέχεια εισάγεται και το γκόσπελ τμήμα, χωρίς ουσιαστικά ενοργάνιση, μόνο τον ήχο της χορωδίας.
Έχετε προβλήματα με αυτό το αρχείο; Δείτε βοήθεια πολυμέσων.

Το τραγούδι ξεκινάει με τον ήχο μίας βαριάς ροκ κιθάρας που σταματάει ξαφνικά μετά από μερικά δευτερόλεπτα και αντικαθίσταται από μία χορωδία και τον ήχο ενός εκκλησιαστικού οργάνου. Η Μαντόνα τραγουδά τις πρώτες γραμμές που συνοδεύονται από ελαφρά κρουστά, καθώς τα τύμπανα ξεκινούν κατά τη διάρκεια του πρώτου κουπλέ. Τα κρουστά και ο ήχος της χορωδίας προστίθενται εναλλάξ μεταξύ των στίχων και των γεφυρών του τραγουδιού, μέχρι το δεύτερο ρεφρέν. Σε αυτό το σημείο οι κιθάρες αρχίζουν να τρεμοπαίζουν από αριστερά προς τα δεξιά, συνοδευόμενες από bassline.[23] Ο Ρίκι Ρούκσμπι, συγγραφέας του «The Complete Guide to the Music of Madonna», σχολίασε ότι το Like a Prayer ήταν το πιο πολύπλοκο κομμάτι που η Μαντόνα είχε επιχειρήσει να κάνει μέχρι εκείνη τη στιγμή της καριέρας της. Πιστεύει ότι η πολυπλοκότητα συσσωρεύεται περισσότερο μετά το δεύτερο ρεφρέν, όταν η χορωδία υποστηρίζει πλήρως τα φωνητικά της Μαντόνα και επαναλαμβάνει τις πρώτες γραμμές του κομματιού, που αυτή τη φορά συνοδεύεται από συνθεσάιζερ και ντραμς.[25] Το τραγούδι τελειώνει με μια τελική επανάληψη του ρεφρέν και τη χορωδία ξεθωριάζει σταδιακά.[25]

Ο Taraborrelli σημείωσε στη βιογραφία Madonna: An Intimate Biography, ότι οι στίχοι του τραγουδιού αποτελούνται από «μια σειρά κουμπιών που ωθούν ανωμαλίες».[17] Με την προσθήκη των διπλών μηνυμάτων της Μαντόνας στους στίχους, το Like a Prayer ακουγόταν θρησκευτικό σε αυτόν, αλλά με μία ένταση σεξουαλικής έντασης. Αυτό επιτεύχθηκε από την γκόσπελ χορωδία, η φωνή της οποίας αυξάνει την πνευματική φύση του τραγουδιού, ενώ ο ήχος της ροκ κιθάρας το κρατά σκοτεινό και μυστήριο.[17] Για τον O'Brien, οι στίχοι περιγράφουν ότι η Μαντόνα έλαβε μια κλήση από τον Θεό.[20] Ορισμένα τμήματα των στίχων θεωρήθηκαν ότι αναφέρονται στον Σον Πεν και τον αποτυχημένο γάμο τους. Σύμφωνα με τον Πράιγια Έλαν από το NME, η γραμμή «Just like a muse to me, You are a mystery» ήταν ένα παράδειγμα αυτού. Αυτό ήταν επίσης εμφανές στο εξώφυλλο για την έκδοση 12" σινγκλ, ζωγραφισμένο από τον αδελφό της, Κρίστοφερ Τσικόνε, που δείχνει τα γράμματα MLVC -δηλαδή, Madonna Louise Veronica Ciccone- με ένα περίεργο γράμμα P για Penn, αποσπασμένο από τη λέξη.[18]

Κριτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μαντόνα εκτελώντας το Like a Prayer στην Blond Ambition περιοδεία της, το 1990.

Μετά την κυκλοφορία του Like a Prayer στις 3 Μαρτίου 1989,[26] το τραγούδι έλαβε ευρεία επευφημία από κριτικούς, δημοσιογράφους και ακαδημαϊκούς.[27] Ο Taraborrelli σχολίασε ότι το κομμάτι: άξιζε κάθε «στάλα» περιέργειας που δημιούργησε. Παρότι το τραγούδι είναι χορευτικό, δείχνει την εκπληκτική ικανότητα της Μαντόνα να εμπνέει έντονα, αντικρουόμενα συναισθήματα κατά τη διάρκεια ενός τραγουδιού, κάνοντας τον ακροατή να ξύνει το κεφάλι του για απαντήσεις -και να λαχτάρα για περισσότερο.[28] Ο Στίφεν Χόλντεν από τους The New York Times, γράφοντας για την εκ νέου ανανέωση της εικόνας της, παρατήρησε πως ο ήχος της είχε αλλάξει από την απλή «χορευτική ποπ» στην πλούσια, πλήρως στρογγυλεμένη ποπ του Like a Prayer.[29] Η Lucy O'Brien θεώρησε ότι η πιο αξιοσημείωτη πτυχή του Like a Prayer ήταν η χρήση των λειτουργικών λέξεων: Υπάρχει η επιφανειακή έννοια, η διαμόρφωση της σεξουαλικότητας με ποπ στίχους που ακούγεται τόσο γλυκό, αλλά βαθύτερα είναι μια αυστηρή διαμεσολάβηση στην προσευχή.[19] Την άποψη αυτή συμμεριζόταν και η Μαίρη Κρος, η οποία έγραψε στη βιογραφία της Μαντόνα ότι το τραγούδι είναι μία μίξη του ιερού και της βεβήλωσης. Εκεί βρίσκεται ο θρίαμβος της Μαντόνα με το Like a Prayer, ακόμα ακούγεται ακόμα πιασάρικο και χορευτικό.[30]

Από τον ακαδημαϊκό κόσμο, θετικές κριτικές ήρθαν από τον Μάικλ Κάμπελ, συγγραφέα του Popular Music in America: And the Beat Goes On, ο οποίος θεώρησε ότι η καταπραϋντική μελωδία του κομματιού μοιάζει με αυτό του Higher Love από τον Στιβ Ουίνγουντ. Ο συγγραφέας επικρότησε το τραγούδι για τη συγχώνευση ανόμοιων και αντιφατικών μουσικών χαρακτηριστικών. Βρήκε ότι η απλή μελωδία του Like a Prayer πρόσφερε μια εύκολη ακρόαση, αλλά οι αντιθέσεις στον ήχο, τον ρυθμό και την υφή απευθύνονταν σε διαφορετικά ακροατήρια.[31] Ο Αυστραλός ροκ δημοσιογράφος Τόμπι Κρέζγουελ, έγραψε στο βιβλίο του 1001 Songs, ότι το Like a Prayer είναι ένα όμορφο δημιουργημένο ευλαβές τραγούδι, «ντυμένο» με τέλεια ποπ μουσική.[32] Ο μελετητής Τζόρτζ Κλάουντ Γκίλμπερτ, σημείωσε ότι υπάρχει μία πολυσημία στο τραγούδι.[33]

Θετικά σχόλια προέρχονται επίσης και από κριτικούς της σύγχρονης μουσικής.Ο Στίβεν Τόμας Ερλιγουάιν από το AllMusic ονόμασε το κομμάτι «όμορφα στοιχιωμένο» και αισθάνθηκε ότι έδειξε μια επιβλητική αίσθηση της ικανότητας της Μαντόνα να δημιουργεί και να συνθέτει μουσική.[34] Σύμφωνα με το Rolling Stone, ακούγεται ένδοξο και είναι το πιο υπερβατικό και πιο ακαταμάχητο τραγούδι στην καριέρας της.[35] Ο Τζιμ Φάρμπερ από το Entertainment Weekly σχολίασε ότι το γκόσπελ-επηρεασμένο κομμάτι αποδεικνύε ότι οι επιδόσεις της τραγουδίστριας στη στιχουργική και τη σύνθεση είχαν φτάσει σε νέα «ουράνια ύψη».[36] Ο Σαλ Σινκεμάνι από το περιοδικό Slant εντυπωσιάστηκε από την παραγωγή του τραγουδιού, συγχαίροντας τον «εκκλησιαστικό» του σεβασμό και τα θρησκευτικά συναισθήματα που αποπνέει.[37]

Εμπορικότητα και πωλήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Like a Prayer έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο τριάντα οκτώ στα «Billboard Hot 100» τσαρτς και έφτασε την κορυφή λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 22 Απριλίου 1989.[38][39] Έμεινε στην πρώτη θέση για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες, προτού αντικατασταθεί από το I'll Be There for You του Μπον Τζόβι.[40] Το κομμάτι κατέκτησε την κορυφή και στα «Dance Club Songs» τσαρτς,[41] ενώ έφτασε στον αριθμό τρία στα «Adult Contemporary» τσαρτς και στο είκοσι στα «Hot R&B/Hip-Hop songs».[42] Κατατάχθηκε ως το εικοστό πέμπτο πιο επιτυχημένο τραγούδι της χρονιάς στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ πιστοποιήθηκε πλατινένιο για 1.000.000 φυσικές πωλήσεις, μέσα σε δύο μήνες μετά από την κυκλοφορία του, τον Μάιο του 1989.[41] Σύμφωνα με τη Nielsen SoundScan, έχει επίσης πουλήσει άλλα 1.100.000 ψηφιακά αντίτυπα στη συγκεκριμένη χώρα μέχρι τον Δεκέμβριο του 2016.[43] Στον Καναδά, η παρουσία του τραγουδιού στα τσαρτς κράτησε για συνολικά 16 εβδομάδες, και κατάφερε να ανέβει στην πρώτη θέση την ένατη εβδομάδα.[44] Ήταν το πιο επιτυχημένο Καναδικό τραγούδι για το 1989.[45][46]

Στην Αυστραλία αποδείχθηκε μεγάλη επιτυχία επίσης. Έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο τρία στις 19 Μαρτίου 1989. Την επόμενη εβδομάδα έφτασε στην κορυφή του τσαρτ και παρέμεινε εκεί για άλλες τέσσερις εβδομάδες. Παρουσιάστηκε για συνολικά 22 εβδομάδες και πιστοποιήθηκε πλατινένιο με πωλήσεις 70.000 αντιτύπων.[47][48] Ήταν το πιο εμπορικό κομμάτι για το 1989 στην Αυστραλία.[49] Στη Νέα Ζηλανδία είχε παρόμοια πορεία με την Αυστραλία, κάνοντας το ντεμπούτο του στον αριθμό τρία και φτάνοντας στον αριθμό ένα την ακριβώς επόμενη εβδομάδα. Παρέμεινε στα τσαρτς για συνολικά 13 εβδομάδες εκεί.[50] Στην Ιαπωνία έγινε το έβδομα νούμερο ένα τραγούδι της και παρέμεινε στην πρώτη θέση για τρεις εβδομάδες.[51]

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Like a Prayer έφτασε αρχικά στον αριθμό δύο, πριν μετακινηθεί στην κορυφή την επόμενη εβδομάδα, παραμένοντας εκεί για τρεις εβδομάδες.[52] Με αυτό να γίνεται το έκτο της τραγούδι που κατακτάει την πρώτη θέση εκεί, η Μαντόνα γίνεται η καλλιτέχνης με τα περισσότερα νούμερο ένα τραγούδια για τη δεκαετία του 1980 στο Ηνωμένο Βασίλειο.[53] Ήταν το δέκατο πιο εμπορικό σινγκλ για το 1989 και πιστοποιήθηκε χρυσό, με 400.000 πωλήσεις.[54] Σύμφωνα με το Official Charts Company της Αγγλίας, έχει πουλήσει 617.000 αντίτυπα μέχρι τον Αύγουστο του 2017.[55] Σε όλη την Ευρώπη, το κομμάτι έφτασε στο νούμερο ένα στο Βέλγιο, την Ιρλανδία, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και την Ελβετία.[56][57] Στις Μαρτίου 1989, έφτασε την κορυφή στα European Hot 100 Singles τσαρτς. Ήταν το πέμπτο νούμερο της Μαντόνα και έκατσε στην πρώτη θέση για δώδεκα εβδομάδες.[51] Στις 15 Μαϊου 2010, μετά τη μετάδοση του επεισοδίου του Glee «The Power of Madonna», το Like a Prayer ξανάμπήκε στα τσαρτ στο νούμερο σαράντα εφτά, είκοσι ένα χρόνια από την κυκλοφορία του.[58]

Παγκοσμίως ήταν το πιο εμπορικό σινγκλ το 1989,[59] ενώ έχει πουλήσει πάνω από 5.000.000 αντίτυπα και αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα τραγούδια όλων των εποχών.[60] Το επίσημο βίντεο έχει συγκεντρώσει πάνω από 89.000.000 προβολές στο YouTube έως τις 9 Νοεμβρίου 2018,[61] ενώ στο Spotify, οι δύο εκδόσεις του κομματιού μαζί, έχουν συνολικά πάνω από 145.000.000 αναπαραγωγές.[62]

Μουσικό Βίντεο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιδέα και γυρίσματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μουσικό βίντεο για το Like a Prayer το σκηνοθέτησε η Μάρι Λάμπερτ και γυρίστηκε στα Raleigh Studios στο Χόλυγουντ και στο Σαν Πέδρο, Καλιφόρνια.[63] Είχαν συνεργαστεί μαζί και σε προηγούμενα βίντεο της Μαντόνα, όπως τα Like a Virgin, La Isla Bonita και Borderline.[64] Η τραγουδίστρια θέλησε το βίντεο να είναι πιο προκλητικό απ' ότι είχε κάνει ως τότε, γιατί σύμφωνα με την ίδια, προσπαθούσε πάντα να βελτιωθεί.[63] Έχοντας ήδη μιλήσει για την εφηβική εγκυμοσύνη με το βίντεο του Papa Don't Preach, ήθελε να αναφερθεί και αντιμετωπίσει τον ρατσισμό με το βίντεο, απεικονίζοντας ένα ζευγάρι διαφορετικών φυλών που δέχεται επίθεση από Κου Κλουξ Κλαν. Ωστόσο μετά από σκέψεις κατέληξε σε άλλο προκλητικό θέμα που θα κρατήσει και τους θρησκευτικούς συνειρμούς του κομματιού.[63] Έπαιζε το τραγούδι ξανά και ξανά για να κάνει εικόνα το βίντεο που φανταζόταν, οπού ήταν:

Η Μαντόνα στο βίντεο του τραγουδιού, χορεύοντας μπροστά από τους φλεγόμενους σταυρούς.

Η ιστορία ενός κοριτσιού που είναι τρελά ερωτευμένη με έναν μαύρο άνδρα και υπάρχει αυτός ο απαγορευμένος διαφυλετικός έρωτας. Ο τύπος που ερωτεύεται τραγουδάει σε μια χορωδία, είναι εμμονική με αυτόν και πηγαίνει συνέχεια στην εκκλησία. Στη συνέχεια μετατρέπεται σε μια μεγαλύτερη ιστορία, η οποία αφορά τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία.[12]

Η Λάμπερτ είχε μία διαφορετική οπτική όψη του τραγουδιού στο μυαλό της. Ένιωσε ότι ήταν περισσότερο για την έκσταση, ειδικά μια σεξουαλική, και το πώς σχετίζεται με τη θρησκευτική έκσταση. Άκουσε το τραγούδι με τη Μαντόνα αρκετές φορές και μαζί αποφάσισαν να συμπεριλάβουν το κομμάτι της έκστασης.[63] Μια υπο-πλοκή σχετικά με τη Μαντόνα ως μάρτυρα ανθρωποκτονίας συμπεριλήφθηκε, η οποία έγινε το έναυσμα για τη σεξουαλική και τη θρησκευτική έκσταση.[12] Ο ηθοποιός Λίον Ρόμπινσον προσλήφθηκε για να παίξει τον ρόλο ενός αγίου, εμπνευσμένο από τον Martin de Porres, τον πολιούχο άγιο για όσους αναζητούν διαφυλετική αρμονία.[63]

Το βίντεο τραβήχτηκε σε τέσσερις μέρες, με μια επιπλέον μέρα για την επανεκτέλεση ορισμένων σκηνών ξανά. Αρχικά είχαν δημιουργήσει ένα άγαλμα του Ρόμπινσον για να χρησιμοποιηθεί ως διακόσμηση.[65] Ο ηθοποιός γύρισε μόνο τις ζωντανές σκηνές. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της μετα-παραγωγής, η Λάμπερτ διαπίστωσε ότι το άγαλμα δεν έμοιαζε αρκετά με τον Ρόμπινσον, ο οποίος κλήθηκε να ξαναγυρίσει τις αντίστοιχες σκηνές.[65] Έπρεπε να ενεργήσει ως άγαλμα και απαιτούσε ιδιαίτερο μακιγιάζ για τις πολλές λήψεις. Ο ηθοποιός δήλωσε ότι το να στέκεσαι σαν ένα άγαλμα ήταν δύσκολο, αφού: Πρώτον, δεν ήξερα πόσο δύσκολο είναι να στέκεται απόλυτα ψηλά και ευθεία με την πλάτη χωρίς να κινηθείς. Δεύτερον, ως ερμηνευτής, είχα αρκετό άγχος και το να μείνω ακίνητος ήταν δύσκολο.[65]

Σύνοψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σκηνή από το βίντεο κλιπ.

Το βίντεο ξεκινάει με τη Μαντόνα να γίνεται μάρτυρας στον φόνο μίας νεαρής γυναίκας που ληστεύεται και δολοφονείται από μια ομάδα ανδρών, αλλά είναι πάρα πολύ παγωμένη από φόβο να διαμαρτυρηθεί ή αντιδράσει.[66] Ένας μαύρος άνδρας που περνάει από το δρομάκι βλέπει το περιστατικό και τρέχει να βοηθήσει τη γυναίκα, ενώ οι δολοφόνοι φεύγουν ακριβώς όταν καταφτάνει η αστυνομία.[67] Η αστυνομία υποψιάζεται λανθασμένα ότι ο μαύρος άνδρας είναι ο δολοφόνος και τον συλλαμβάνουν. Οι πραγματικοί δολοφόνοι δίνουν μια απειλητική ματιά στη Μαντόνα και φεύγουν.[66] Τότε η πρωταγωνίστρια φεύγει από τη σκηνή του εγκλήματος και δραπετεύει σε μια εκκλησία. Εκεί βλέπει ένα άγαλμα αγίου μέσα σε ένα κλουβί που θυμίζει τον μαύρο άνδρα από πριν. Καθώς το τραγούδι ξεκινά, εκφράζει μια προσευχή μπροστά στο άγαλμα που φαίνεται να δακρύζει.[67]

Η Μαντόνα ξαπλώνει σε ένα στασίδι και ονειρεύεται ότι πετάει στον ουρανό.Ξαφνικά μία γυναίκα, που αντιπροσωπεύει τη δύναμη και την πυγμή, την πιάνει και τη συμβουλεύει να κάνει ότι είναι σωστό και μετά την αφήνει να πετάξει στον ουρανό ξανά.[66] Ακόμα μέσα στο όνειρο, η Μαντόνα επιστρέφει στο άγαλμα, το οποίο ζωντανεύει και μεταμορφώνεται στον μαύρο άνδρα που είχε δει νωρίτερα. Φιλάει το μέτωπό της και φεύγει από την εκκλησία καθώς αυτή μαζεύει ένα μαχαίρι και κόβει τις παλάμες της, αφήνωντας σημάδια και αιμορραγώντας. Διάφορες διάσπαρτες σκηνές δείχνουν τη Μαντόνα στην πρώτη, να τραγουδάει και να χορεύει μανιωδώς μπροστά σε σταυρούς που έχουν πιάσει φωτιά, στη δεύτερη να φιλάει τον μαύρο άγιο στο στόμα, και στην τελευταία να περιβάλλεται από μια χορωδία μέσα στην εκκλησία.[66] Ξυπνάει, πηγαίνει στη φυλακή και λέει στην αστυνομία ότι είχε δει το έγκλημα και ότι ο μαύρος άνδρας είναι αθώος. Η αστυνομία τον ελευθερώνει. Το βίντεο τελειώνει καθώς η Μαντόνα χορεύει μπροστά από τους φλεγόμενους σταυρούς, ενώ στη συνέχεια όσοι εμπλέκονται στην ιστορία κάθονται σε μία σειρά, υποκλίνονται και συνεχίζουν να χορεύουν όλοι μαζί καθώς οι κόκκινες κουρτίνες της σκηνής κατεβαίνουν.[67]

Διαφημιστικό της Pepsi

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
«Θεωρώ πρόκληση να κάνω μία διαφήμιση που έχει κάποια καλλιτεχνική αξία. Μου αρέσει η πρόκληση της συγχώνευσης τέχνης και εμπορίου. Εγώ πιστέυω ότι το τα μουσικά βίντεο είναι επίσης διαφήμιση. Το σποτάκι της Pepsi είναι ένας διαφορετικός και πολύ καλός τρόπος για να εκθέσω το άλμπουμ μου. Οι δισκογραφικές εταιρείες απλά δεν έχουν τα χρήματα για να χρηματοδοτήσουν αυτό το είδος δημοσιότητας.»

-Η Μαντόνα εξηγώντας γιατί επέλεξε να κάνει το διαφημιστικό.[68]

Τον Ιανουάριο του 1989, ενώ το μουσικό βίντεο γυριζόταν ακόμα, η Pepsi ανακοίνωσε ότι είχε υπογράψει με τη Μαντόνα ένα συμβόλαιο αξίας 5.000.000 δολαρίων προκειμένου να συμπεριλάβουν την τραγουδίστρια και το Like a Prayer στο τηλεοπτικό διαφημιστικό της εταιρείας.[68] Η συμφωνία περιελάμβανε επίσης και την Pepsi ως χορηγό για την επόμενη παγκόσμια περιοδεία της Μαντόνα.[69] Η Μαντόνα ήθελε να χρησιμοποιήσει το διαφημιστικό και την Pepsi για να προωθήση το Like a Prayer παγκοσμίως πριν από την πραγματική κυκλοφορία του -πρώτη φορά που γινόταν κάτι τέτοιο στη μουσική βιομηχανία. Η Pepsi επωφελήθηκε επίσης από το γεγονός ότι το προϊόν τους συνδεόταν με τη Μαντόνα -η οποία είχε περιγραφεί ήδη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως η μεγαλύτερη γυναίκα καλλιτέχνης.[68] Σύμφωνα με τον επικεφαλής της εταιρείας Άλαν Πος: τα παγκόσμια μέσα μαζικής ενημέρωσης και το πολυαναμενόμενο σινγκλ θα βάλουν την Pepsi στη συνείδηση των καταναλωτών.[70] Ωστόσο, τα προβλήματα άρχισαν κατά τη διάρκεια της μαγνητοσκόπησης του διαφημιστικού, όταν η Μαντόνα αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει τη μάρκα της εταιρίας.[68] Η Μαντόνα είχε αρχικά αρνηθεί να χορέψει και να τραγουδήσει στο διαφημιστικό, αλλά αργότερα δέχτηκε, όταν γνώρισε τον χορογράφο Βίνσεντ Πάτέρσον που είχε εργαστεί αρκετές φορές με τον Μάικλ Τζάκσον. Ο Βίνσεντ με τη Μαντόνα συνέχισαν την επαγγελματική τους σχέση για αρκετά χρόνια.[68]

Η Pepsi μετέδωσε το διαφημιστικό για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας προβολής των 31ων βραβείων Grammy τον Φεβρουάριο του 1989.[63][71] Μια εβδομάδα αργότερα, η διαφήμιση έκανε πρεμιέρα και στην τηλεόραση, κατά τη διάρκεια της sitcom σειράς Μπιλ Κόσμπι, που ήταν μία από τις πιο δημοφιλείς σειρές εκείνης της εποχής.[72] Με τίτλο «Make a Wish», το δίλεπτο διαφημιστικό απεικόνιζε τη Μαντόνα να κάνει ταξίδι πίσω στον χρόνο, στις αναμνήσεις της παιδικής της ηλικίας.[70] Αρχίζει καθώς η τραγουδίστρια παρακολουθεί κάποιο βίντεο από ένα πάρτι γενεθλίων της όταν ήταν παιδί. Αναπολώντας, ανταλλάσσει θέσεις με τον μικρό εαυτό της μέσα στο βίντεο. Η νεαρή Μαντόνα περιπλανιέται άσκοπα γύρω από το δωμάτιο της ενήλικης Μαντόνα, ενώ η δεύτερη χορεύει με τους παιδικούς φίλους της στον δρόμο και μέσα σε ένα μπαρ. Η διαφήμιση συνεχίζεται καθώς η ενήλικη Μαντόνα χορεύει μέσα σε μια εκκλησία, περιτριγυρισμένη από μια χορωδία και ο μικρότερος ευατός της ανακαλύπτει την παλιά πια κούκλα της. Καθώς και οι δύο επανέρχονται στην πραγματικότητα ξανά, η ενήλικη Μαντόνα κοιτάζει προς την τηλεόραση και λέει «Go ahead, make a wish». Στο τέλος, και οι δύο εκδοχές της Μαντόνα σηκώνουν το κουτάκι της Pepsi σαν να κάνουν πρόποση η μία στην άλλη.[70]

Υπολογίζεται ότι 250.000.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είδαν τη διαφήμιση, που διευθύνθηκε από τον Τζόι Πύτκα. Ο εκπρόσωπος της εταιρείας Τοντ Μακένζι, δήλωσε ότι η διαφήμιση είχε προγραμματιστεί να προβληθεί ταυτόχρονα στην Ευρώπη, την Ασία, την Αυστραλία και τη Βόρεια Αμερική.[70] Ο Μπόμπ Γκάρφιλντ από την Advertising Age παρατήρησε ότι: από την Τουρκία προς το Ελ Σαλβαδόρ και σε οποιαδήποτε χώρα της Αμερικής, περίπου 500.000.000 μάτια ήταν κολλημένα στην οθόνη.[73] Η Λέσλι Σαβάν από τη Village Voice σημείωσε ότι το διαφημιστικό χαρακτηρίζεται ως «ύμνος» για τις παγκόσμιες δυνατότητες εκείνης της εποχής των ηλεκτρονικών αναπαραγωγών -γιορτάζει τόσο τις φιλοδοξίες της εταιρείας του αναψυκτικού, όσο και της Μαντόνα.[74]

Αντίδραση και διαμαρτυρίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το διαφημιστικό της Pepsi προκάλεσε σειρές διαμαρτυρίων ανά τον κόσμο, ακόμα και ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ πήρε μέρος και ζήτησε την απαγόρευση οποιασδήποτε εμφάνισης της Μαντόνα στην Ιταλία.

Την επομένη μέρα μετά από το διαφημιστικό της Pepsi, η Μαντόνα κυκλοφόρησε το κανονικό μουσικό βίντεο του Like a Prayer στο MTV.[75] Ο Taraborrelli σημείωσε ότι στο βίντεο, η Μαντόνα χόρευε με τόσο μεγάλη αφθονία σαν να γνώριζε ότι θα έφερνε μία αναταραχή και δεν μπορούσε να περιμένει να δει τι θα συμβεί.[76] Το βίντεο έλαβε αρκετά θετική ανταπόκριση από δημοσιογράφους και κριτικούς. Ο Τζέιμι Πόρτμαν από την εφημερίδα The Daily Gazette θεώρησε ότι το κλιπ θα μπορούσε να είναι: ευάλωτο στις κατηγορίες ότι είναι κραυγαλέα προκλητικό.[65] Ο Ντέιβιντ Ρόουζνθαλ από το The Speaker-Review βρήκε το βίντεο οπτικά εντυπωσιακό,[77] ωστόσο η Έντνα Γκούντερσεν από την USA Today δεν καταλάβαινε το μένος των μέσων μαζικής ενημέρωσης προς το κλιπ: Η Μαντόνα είναι μια καλή κοπέλα στο βίντεο που σώζει κάποιον, ποια είναι το τρομερό; Μεταξύ των κριτικών μουσικής, ο Φιλ Κλόερ από τη Record-Journal θεώρησε ότι όποιος και να καταδικάσει το βίντεο ως ρατσιστικό ή όχι: είναι σίγουρα μία επιλήψιμη πράξη της τραγουδίστριας, διότι εκμεταλλεύτηκε ένα «σύμβολο του κακού» (τους φλέγομενους σταυρούς του Κου Κλουξ Κάν) προκειμένου να πουλήσει άλμπουμ.[75] Γράφοντας για το Los Angeles Times, ο Κρίς Ουίλμαν συγχαίρει το βίντεο για την απεικόνιση ενός τραγουδιού αγάπης, παρά βλασφημίας, θεώρησε πιο ενδιαφέρον στιγμή τα στίγματα που παρουσιάστηκαν στο κλιπ.[78]

Διάφορες θρησκευτικές ομάδες παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του Βατικανού, διαμαρτυρήθηκαν αμέσως για το βίντεο, λέγοντας ότι περιείχε βλάσφημη χρήση των χριστιανικών εικόνων.[14][79] Ζήτησαν εθνικό μποϊκοτάζ των θυγατρικών της Pepsi και της PepsiCo, συμπεριλαμβανομένων των αλυσίδων φαστ φουντ Kentucky Fried Chicken, Taco Bell και Pizza Hut.[14] Η Pepsi αρχικά ήθελε να συνεχίσει να εκπέμπει τη διαφήμιση, παρόλο που αιφνιδιάστηκαν από τις διαμαρτυρίες.[80] Εξήγησαν τις διαφορές μεταξύ της διαφήμισής τους και των καλλιτεχνικών απόψεων της Μαντόνα, αν και τελικά υπέκυψαν στις διαμαρτυρίες και ακύρωσαν το συμβόλαιο. Σύμφωνα με τον Taraborrelli, η εταιρεία ήταν τόσο πρόθυμη να απομακρυνθεί από τη συνεργασία μαζί της, που της επέτρεψαν να κρατήσει την προκαταβολή των 5.000.000 δολαρίων.[14][81] Εν τω μεταξύ, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ ενεπλάκη στη διαμάχη και ενθάρρυνε τους οπαδούς του να μποϊκοτάρουν την τραγουδίστρια στην Ιταλία. Διαμαρτυρίες από μια μικρή καθολική οργάνωση στη χώρα ώθησαν το ιταλικό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο «RAI» και τη δισκογραφική εταιρεία «WEA» της Μαντόνα να μη μεταδίδουν το βίντεο εκεί.[82] Η Μαντόνα δήλωσε προς υπερασπισή της ότι: Η τέχνη πρέπει να είναι αμφιλεγόμενη.[83]

Στα βραβεία MTV Video Music Awards του 1989, το Like a Prayer προτάθηκε στις κατηγορίες «Viewer's Choice» και «Video of the Year», κερδίζοντας στην πρώτη.[84] Κατά ειρωνικό τρόπο, το βραβείο επιδοτήθηκε από την Pepsi εκείνο το έτος και όταν η Μαντόνα ανέβηκε στη σκηνή για να λάβει το βραβείο πρόσθεσε: Θα ήθελα πραγματικά να ευχαριστήσω την Pepsi για την πρόκληση τόσο πολλών αντιπαραθέσεων.[76] Τοποθετήθηκε επίσης πρώτο και σε αρκετές μουσικές λίστες κριτικών. Ήταν νούμερο ένα στη λίστα του MTV «100 Videos That Broke the Rules (100 Τραγούδια που Έσπασαν τους Κανόνες)» το 2005 για την 25η επέτειο του MTV, ενώ θεατές το ψήφισαν ως το «Most Groundbreaking Music Video of All Time (Πιο Πρωτοποριακό Βίντεο Όλων των Εποχών)».[85][86] Επιπλέον, το κλιπ κατατάχθηκε στον αριθμό 20 στη λίστα του Rolling Stone «The 100 Top Music Videos» και στο νούμερο δύο στην παρόμοια λίστα του VH1.[87][88] Το Fuse TV ονόμασε το Like a Prayer ένα από τα δέκα «Videos That Rocked The World».[89] Σε δημοσκόπηση του Billboard το 2011, ψηφίστηκε το δεύτερο καλύτερο μουσικό βίντεο της δεκαετίας του 1980, πίσω από το Thriller του Μάικλ Τζάκσον.[90]

Θέματα και ανάλυση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σκηνή που η Μαντόνα κόβει το χέρι της με ένα μικρό σπαθί έχει περιγραφεί από μελετητές ως αναπαράσταση των στιγμάτων του Χριστού.

Μελετητές και ακαδημαϊκοί έχουν προσφέρει διαφορετικές ερμηνείες σχετικά με το μουσικό βίντεο και την ιστορία του. Ο Άλλεν Μετζ σημείωσε ότι όταν η Μαντόνα μπαίνει στην εκκλησία στην αρχή του κλιπ, ακούγεται ο στίχος «I hear you call my name, and it feels like ...home (Σε ακούω να λες το όνομα μου και νιώθω σαν να είμαι ..σπίτι)». Οι γυναίκες του ιταλικού, ανατολικού Χάρλεμ στη Νέα Υόρκη ονομάζουν την Εκκλησία τους ως «la casa di momma (το σπίτι της μαμάς)». Από αυτή την άποψη, ο Μετζ πίστευε ότι η Μαντόνα υπαινίχθηκε ότι είναι μία από το Χάρλεμ, αλλά μπορεί να αναφέρεται και ως η θεότητα που επέστρεψε στην Εκκλησία.[66] Αυτή η πτυχή διερευνήθηκε περαιτέρω από τον Νίκολας Ντιρκς, συγγραφέα του «Culture/Power/History», ο οποίος υποστήριξε ότι το πιο σημαντικό σημείο της αφήγησης είναι όταν η τραγουδίστρια ονειρεύται, καθώς σήμαινε ότι: Η Μαντόνα δεν θέτει πραγματικά τον εαυτό της στη θέση του σωτήρα, αλλά φαντάζεται τον εαυτό της σαν έναν.[91]

Ο Σαντιάγο Φουζ-Χερνάντεζ έγραψε στο βιβλίο του, Madonna's Drowned Worlds, ότι η μαύρη γυναίκα που πιάνει τη Μαντόνα στο όνειρο της είναι ένα σύμβολο μίας θεότητας, καθώς βοηθάει τη Μαντόνα να πάρει τη σωστή απόφαση. Ο Σαντιάγο εξήγησε πως η φυσική ομοιότητα μεταξύ της Μαντόνα και της γυναίκας -στα μαλλιά, ντύσιμο κτλ- έδειξε ότι ήταν στην πραγματικότητα η εσωτερική θεότητα της Μαντόνα που τη διασώζει.[92] Όταν η τραγουδίστρια έκοψε το χέρι της με ένα μικρό στιλέτο καταλάθος, περιγράφηκε από τον μελετητή Ρομπέρ Μ. Γκραντ σαν μια αναπαράσταση στιγματισμού, και ήταν η σκηνή που χαρακτήρισε τη Μαντόνα ως έναν σημαντικό ρόλο στην αφήγηση. Πίστευε ότι το στίγμα είναι ένα σημάδι επαφής με τον Θεό.[93] Ο Φρέγια Τζάρμαν-Ιβένς, συνεργάτης του Φουζ-Χερνάντεζ, σημείωσε ότι όταν το θύμα φώναζε για βοήθεια η τραγουδίστρια έλεγε τον στίχο «When you call my name, It's like a little prayer (Όταν καλείς το όνομά μου, είναι σαν μια μικρή προσευχή)». Ωστόσο, η Μαντόνα δεν μπορούσε να κάνει τίποτα απεικονίζοντας έτσι την αποτυχία της θεότητας.[92]

Άλλα θέματα που σημειώθηκαν από τoν Μετζ περιλαμβάνουν τη σκηνή των φλεγόμενων σταυρών, που θυμίζει τη σκηνή δολοφονίας τριών δημοσίων υπαλλήλων στην ταινία Mississippi Burning.[94] Σημείωσε επίσης ότι όταν η Μαντόνα χορεύει με τη χορωδία στον βωμό της εκκλησίας, ένα νεαρό μαύρο αγόρι χορεύει μαζί της. Αυτή ήταν μια αναφορά στο μοναδικό άτομο που είχε διαμαρτυρηθεί κατά τις Κου Κλουξ Κλαν δολοφονίες στην ταινία, ένας μαύρος άνδρας.[94] Όσον αφορά την ερωτική σκηνή ανάμεσα στον άγιο και τη Μαντόνα, η Κάρολ Μπένσον παρατήρησε ότι μέσα από τις σκηνές των καμμένων σταυρών, του σοκαρισμένου προσώπου της Μαντόνα, τα ματωμένα δάκρυα κτλ, οδηγεί τον θεατή σε ένα συμπέρασμα, ότι πολλές φορές στην ιστορία μαύροι άνδρες έχουν τιμωρηθεί επειδή ερωτεύτηκαν μία λευκή γυναίκα.[94] Ο Γκραντ πίστευε ότι αυτή η σκηνή είναι όπου το μήνυμα της φυλετικής ισότητας γίνεται το πιο συγκινητικό σημείο του βίντεο.[93] Από την άλλη πλευρά, καθώς η κουρτίνα πέφτει και η σκηνή αλλάζει και δείχνει μία χαμογελαστή Μαντόνα στη μέση των σταυρών, ο καθηγητής Μόρι Ντιν θεώρησε ότι μία άλλη εξήγηση είναι αναπόφευκτη: Η Μαντόνα απεικονίζει μία επιτυχημένη ηρωίδα και έτσι ολόκληρο το βίντεο ασχολείται στην πραγματικότητα με την ενδυνάμωση των γυναικών.[95]

Track listings

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προσωπικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όλοι οι συντελεστές αναφέρονται στο βιβλιάριο του Like a Prayer.[96]

Τσαρτ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εβδομαδιαία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τσαρτ (1989) Κατάταξη
Αυστραλία 1
Αυστρία 2
Βέλγιο 1
Καναδάς (Top Singles) 1
Καναδάς (Dance/Urban) 2
Ευρώπη (Hot 100) 1
Φινλανδία 1
Γαλλία 2
Γερμανία 2
Ιρλανδία 1
Ιταλία 1
Ιαπωνία 1
Ολλανδία (Single Top 100) 1
Ολλανδία (Dutch Top 40) 1
Νορβηγία 1
Νέα Ζηλανδία 1
Ισπανία 1
Σουηδία 1
Ελβετία 1
Ηνωμένο Βασίλειο 1
ΗΠΑ (Billboard Hot 100) 1
ΗΠΑ (Dance Club Songs) 1
ΗΠΑ (Adult Contemporary) 3
Τσαρτ (2009) Κατάταξη
Φινλανδία 12
Τσαρτ (2016) Κατάταξη
Πολωνία 71

Τέλος Χρονιάς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τσαρτ (1990) Κατάταξη
Αυστραλία 1
Αυστρία 7
Βέλγιο 12
Καναδάς 1
Ευρώπη (Hot 100) 1
Γερμανία 6
Ιταλία 5
Ολλανδία (Single Top 100) 7
Ολλανδία (Dutch Top 40) 13
Νέα Ζηλανδία 8
Ελβετία 6
Ηνωμένο Βασίλειο 11
ΗΠΑ (Billboard Hot 100) 25
ΗΠΑ (Dance Club Songs) 10

Όλων των Εποχών

Τσαρτ (1978 - 2018) Κατάταξη
ΗΠΑ (Billboard Hot 100) 473[97]

Πιστοποιήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χώρα Πιστοποίηση Πωλήσεις
Φυσική Μορφή
Αυστραλία Πλατινένιο 70.000
Γαλλία Ασημένιο 478.000[98]
Γερμανία Χρυσό 250.000
Ιαπωνία 31,810
Ολλανδία Πλατινένιο 100.000
Νέα Ζηλανδία Χρυσό 5.000
Ισπανία Χρυσό 25.000
Σουηδία Πλατινένιο 50.000
Ελβετία Χρυσό 25.000
Ηνωμένο Βασίλειο Χρυσό 792.000[99]
Ηνωμένες Πολιτείες Πλατινένιο 1.000.000
Ψηφιακή Μορφή
Ηνωμένες Πολιτείες 1.100.000[100]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Top Selling Albums and Singles 1989». http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1905139_1905140_1905147,00.html. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2009. 
  2. ↑ «Why was the music video for 'Like A Prayer' considered controversial? - Quora». www.quora.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2018. 
  3. ↑ Bego, Mark (1992). «"The Madonna& Pepsi Controversy"». eightiesclub.tripod.com. Cooper Square Press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2018. 
  4. ↑ «Madonna Pepsi controversy | The Pop History Dig». www.pophistorydig.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. 
  5. ↑ «Rock On The Net: VH1: 100 Greatest Videos». www.rockonthenet.com. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2018. 
  6. ↑ «500 Greatest Songs of All Time». Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2018. 
  7. ↑ «30 years of Madonna: How the Queen of Pop used controversy, MTV and a talent for reinvention to craft one of the most successful careers in music history (with slideshow)» (στα αγγλικά). cleveland.com. http://www.cleveland.com/music/index.ssf/2013/08/30_years_of_madonna_how_the_qu.html. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2018. 
  8. ↑ Rooksby 2004, σελ. 30
  9. ↑ Johnston, Becky (Μάιος 1989). «Confession of a Catholic Girl». Interview (Brant Publications). ISSN 0149-8932. 
  10. ↑ O'Brien 2007, σελ. 120
  11. ↑ Taraborrelli 2002, σελ. 168
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 Bronson 2003, σελ. 727
  13. ↑ Perricone, Kathleen (20 Απριλίου 2011). «Lady Gaga on Madonna plagiarism: Accusations she ripped off 'Express Yourself' are 'retarded'». Daily News (New York). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-23. https://archive.today/20120623044825/http://articles.nydailynews.com/2011-04-20/entertainment/29473121_1_lady-gaga-love-and-complete-support-material-girl. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2011. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Taraborrelli 2002, σελ. 174
  15. ↑ Key, Janet (8 Μαρτίου 1989). «Pepsi 'thrilled' with Madonna ads». Chicago Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-06-04. https://web.archive.org/web/20160604165849/http://articles.chicagotribune.com/1989-03-08/business/8903250016_1_pepsi-officials-pepsi-commercials-madonna-ads. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2011. 
  16. ↑ O'Brien 2007, σελ. 124
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Taraborrelli 2002, σελ. 169
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 «The Greatest Pop Songs In History - No. 3: Madonna, ‘Like A Prayer’ - NME» (στα αγγλικά). NME. 19 Δεκεμβρίου 2011. http://www.nme.com/blogs/nme-blogs/the-greatest-pop-songs-in-history-no-3-madonna-like-a-prayer-781320. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2018. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 O'Brien 2007, σελ. 126
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 O'Brien 2007, σελ. 119
  21. ↑ Caulfield, Keith· Leonard, Patrick (21 Μαρτίου 2014). «Madonna Producer Patrick Leonard Talks 'Like A Prayer' at 25». Billboard. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2018. 
  22. ↑ Kleinfield, Justin (1 Φεβρουαρίου 2007). «Junior Vasquez». Electronic Musician. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2018. https://web.archive.org/web/20131022031200/http://www.emusician.com/news/0766/junior-vasquez/141475. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2018. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Rooksby 2004, σελ. 31
  24. ↑ Madonna, Ciccone,. «Madonna "Like a Prayer" Sheet Music in D Minor (transposable) - Download & Print». Musicnotes.com. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2018. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Rooksby 2004, σελ. 33
  26. ↑ Cray, Graham (Ιούλιος - Αύγουστος 1991). Post-modernist Madonna. 14. https://books.google.com/books?id=CTHOXtskQyYC&pg=PA9. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  27. ↑ Bego 2000, σελ. 220
  28. ↑ Taraborrelli 2002, σελ. 171
  29. ↑ Holden, Stephen (19 Μαρτίου 1989). «Madonna Re-Creates Herself – Again». The New York Times: σελ. 4–6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2018. https://web.archive.org/web/20130530141835/http://www.nytimes.com/1989/03/19/arts/madonna-re-creates-herself-again.html. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2011. 
  30. ↑ Cross 2007, σελ. 48
  31. ↑ Campbell 2008, σελ. 299
  32. ↑ Creswell 2006, σελ. 187
  33. ↑ Epstein 2004, σελ. 91
  34. ↑ Thomas Erlewine, Stephen. «Like A Prayer > Overview». AllMusic. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  35. ↑ Edwards, Gavin (19 Αυγούστου 2004). «Madonna: Like a Prayer». Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  36. ↑ Farber, Jim (20 Ιουλίου 2001). «The Girl Material». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2018. 
  37. ↑ Cinquemani, Sal (11 Οκτωβρίου 2003). «Madonna: Like a Prayer». Slant Magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2018. 
  38. ↑ «The Billboard Hot 100: Week Ending April 22, 1989». Billboard. 22 Απριλίου 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  39. ↑ DeKnock, Jan (21 Απριλίου 1989). «This Week Madonna is on Top, and then Some». Chicago Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2018. https://web.archive.org/web/20160604195745/http://articles.chicagotribune.com/1989-04-21/entertainment/8904060057_1_funky-cold-medina-compact-disc-list-pop-list. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2009. 
  40. ↑ «The Billboard Hot 100: Week Ending May 13, 1989». Billboard. 13 Μαΐου 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  41. ↑ 41,0 41,1 «Gold & Platinum - RIAA» (στα αγγλικά). RIAA. https://www.riaa.com/gold-platinum/?tab_active=default-award&ar=Madonna&ti=Like+a+Prayer#search_section. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  42. ↑ «Madonna Chart History». Billboard. https://www.billboard.com/music/Madonna/chart-history/r-b-hip-hop-songs. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  43. ↑ Trust, Gary (12 Δεκεμβρίου 2016). «Ask Billboard: Madonna's Career Album Sales». Billboard. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  44. ↑ Canada, Library and Archives (17 Ιουλίου 2013). «Image : RPM Weekly» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  45. ↑ «Top RPM Singles: Issue 6367». RPM. RPM Library Archives. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  46. ↑ «Top 100 Singles of '89». RPM. RPM Library Archives. 23 Δεκεμβρίου 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  47. ↑ Hung, Steffen. «australian-charts.com - Madonna - Like A Prayer». www.australian-charts.com. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  48. ↑ Ryan 2011, σελ. 78
  49. ↑ «ARIA Charts - End of Year Charts - Top 50 Singles 1989». www.aria.com.au (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  50. ↑ Hung, Steffen. «charts.org.nz - Madonna - Like A Prayer». www.charts.org.nz. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  51. ↑ 51,0 51,1 «Billboard.» (στα English). Billboard.. 21 Μαΐου 1989. ISSN 0006-2510. https://www.worldcat.org/title/billboard/oclc/67058557. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  52. ↑ «Official Charts Company». www.officialcharts.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  53. ↑ «The UK’s first 1000 Number 1 albums revealed!» (στα αγγλικά). http://www.officialcharts.com/chart-news/the-uk-s-first-1000-number-1-albums-revealed-__3367/. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  54. ↑ «"British single certifications – Madonna – Like a Prayer». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  55. ↑ «Open your chart to me… Madonna’s Official 40 Biggest Selling Singles» (στα αγγλικά). http://www.officialcharts.com/chart-news/madonna-s-official-top-40-biggest-selling-singles__8266/. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  56. ↑ «Madonna - Like A Prayer». ultratop.be. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  57. ↑ http://www.fireballmedia.ie, Jaclyn Ward - Fireball Media Group -. «The Irish Charts - All there is to know». irishcharts.ie. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  58. ↑ «Ask Billboard: 'Glee'-ful About Madonna». Billboard. https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/958389/ask-billboard-glee-ful-about-madonna. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  59. ↑ «GLOBAL CHART». www.mediatraffic.de. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  60. ↑ LEVY, GLEN (18 Ιουνίου 2009). «Top Selling Albums and Singles 1989» (στα αγγλικά). Time. ISSN 0040-781X. http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1905139_1905140_1905147,00.html. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2018. 
  61. ↑ Warner Bros. Records (26 Οκτωβρίου 2009), Madonna - Like A Prayer (Official Music Video), https://www.youtube.com/watch?v=79fzeNUqQbQ, ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2019 
  62. ↑ «Madonna». Spotify. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2019. 
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 63,3 63,4 63,5 Taraborrelli 2002, σελ. 173
  64. ↑ «Mary Lambert». IMDb. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  65. ↑ 65,0 65,1 65,2 65,3 «Schenectady Gazette - Google News Archive Search». news.google.com. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 66,3 66,4 Metz & Benson 1999, σελ. 192
  67. ↑ 67,0 67,1 67,2 Lambert, Mary; Ward, Tony; Leon (26 Οκτωβρίου 2009), Madonna: Like a Prayer, http://www.imdb.com/title/tt3241792/, ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018 
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 68,3 68,4 Taraborrelli 2002, σελ. 172
  69. ↑ Bignell 2007, σελ. 123
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 70,3 Metz & Benson 1999, σελ. 131
  71. ↑ Dunn & Jones 1996, σελ. 45
  72. ↑ «Flashback: Madonna Premiered Controversial 'Like a Prayer' Pepsi Ad 25 Years Ago» (στα αγγλικά). PEOPLE.com. http://people.com/tv/madonna-premiered-like-a-prayer-pepsi-ad-25-years-ago/. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  73. ↑ Garfield, Bob (6 Μαρτίου 1989). Pepsi Should Offer Prayer to Madonna. 231, σελ. 76. 
  74. ↑ Savan, Leslie (14 Μαρτίου 1989). Desperately Selling Soda. 1309, σελ. 47. ISSN 0042-6180. 
  75. ↑ 75,0 75,1 «Record-Journal - Google News Archive Search». news.google.com. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  76. ↑ 76,0 76,1 Taraborrelli 2002, σελ. 175
  77. ↑ «Spokane Chronicle - Google News Archive Search». news.google.com. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2018. 
  78. ↑ WILLMAN, CHRIS (8 Μαρτίου 1989). «Mad About Madonna : 'Like a Prayer' More Love Song Than Blasphemy : Video Review» (στα αγγλικά). Los Angeles Times. ISSN 0458-3035. http://articles.latimes.com/1989-03-08/entertainment/ca-323_1_love-song. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2018. 
  79. ↑ Romero, Frances (20 Οκτωβρίου 2010). «Top 10 Vatican Pop-Culture Moments» (στα αγγλικά). Time. ISSN 0040-781X. http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2026525_2026524_2026526,00.html. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  80. ↑ «Pepsi `Thrilled` With Madonna Ads» (στα αγγλικά). tribunedigital-chicagotribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-06-04. https://web.archive.org/web/20160604165849/http://articles.chicagotribune.com/1989-03-08/business/8903250016_1_pepsi-officials-pepsi-commercials-madonna-ads. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  81. ↑ «Madonna Biography : People.com». 8 Αυγούστου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  82. ↑ HOCHMAN, STEVE (8 Μαρτίου 1989). «Mad About Madonna : PepsiCo Backs Use of Video in Ad Campaign» (στα αγγλικά). Los Angeles Times. ISSN 0458-3035. http://articles.latimes.com/1989-03-08/entertainment/ca-320_1_madonna-video. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  83. ↑ Holden, Stephen. «Madonna Re-Creates Herself - Again» (στα αγγλικά). https://www.nytimes.com/1989/03/19/arts/madonna-re-creates-herself-again.html. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2018. 
  84. ↑ «1989 MTV VMAs: Winners». MTV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2011. 
  85. ↑ «Madonna video 'top rule-breaker'». BBC News. 24 Ιουλίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2010. https://web.archive.org/web/20100918094402/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/5209714.stm. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2010. 
  86. ↑ «Madonna's 'Like a Prayer' Voted Most Groundbreaking Video of All Time!». MTV News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2010. 
  87. ↑ Shewey & Ganz 1997, σελ. 222
  88. ↑ Susman, Gary (7 Μαΐου 2001). «Model Patient». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2011. 
  89. ↑ Warts, Diane (27 Νοεμβρίου 2007). «That's Music To Our Eyes». Newsday. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-19. https://web.archive.org/web/20120619065015/http://pqasb.pqarchiver.com/newsday/access/1387541221.html?dids=1387541221:1387541221&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Nov+24%2C+2007&author=Diane+Werts&pub=Newsday+%28Combined+editions%29&desc=OFF+THE+WALL+That%27s+music+to+our+eyes&pqatl=google. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2011. 
  90. ↑ Letkemann, Jessica (1 Αυγούστου 2011). «The 10 Best '80s Music Videos: Poll Results». Billboard. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2011. 
  91. ↑ Dirks, Eley & Ortner 1994, σελ. 89
  92. ↑ 92,0 92,1 Fouz-Hernández & Jarman-Ivens 2004, σελ. 112
  93. ↑ 93,0 93,1 Grant & Neupert 2003, σελ. 32
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 Metz & Benson 1999, σελ. 194
  95. ↑ Dean 2003, σελ. 103
  96. ↑ «Like a Prayer - Madonna | Credits | AllMusic». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2018. 
  97. ↑ «Billboard Hot 100 60th Anniversary Interactive Chart». Billboard. https://www.billboard.com/charts/hot-100-60th-anniversary. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2018. 
  98. ↑ «InfoDisc : Les Certifications (Singles) du SNEP (les Disques d'Argent)». 27 Σεπτεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2018. CS1 maint: Unfit url (link)
  99. ↑ Myers, Justin (25 Αυγούστου 2018). «Madonna's Top 20 biggest songs on the Official Chart» (στα αγγλικά). https://www.officialcharts.com/chart-news/madonnas-top-20-biggest-songs-on-the-official-chart__23721/. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2018. 
  100. ↑ «Ask Billboard: Madonna's Career Album Sales». Billboard. https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/7617649/ask-billboard-madonnas-career-album-sales. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2018. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Like_a_Prayer_(τραγούδι,_Μαντόνα)&oldid=10750619"