Σκιπίων Αιμιλιανός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σκιπίων Αιμιλιανός
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		P. Cornelius P.f.P.n. Scipio Aemilianus (Λατινικά)
Γέννηση185 π.Χ. (περίπου και πιθανώς)[1]
Αρχαία Ρώμη
Θάνατος129 π.Χ.[1]
Ρώμη
Χώρα πολιτογράφησηςΑρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςλατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
ΙδιότηταΡωμαίος πολιτικός
Ρωμαίος στρατιωτικός
Οικογένεια
ΣύζυγοςΣεμπρωνία (αδελφή των Γράκχων)[2][3]
ΓονείςΠόπλιος Κορνήλιος Σκιπίων (γιος του Σκιπίωνα του Αφρικανού) και Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος Μακεδονικός[2][4] και Papiria[5]
ΑδέλφιαΚόιντος Φάβιος Μάξιμος Αιμιλιανός[2][6]
Αιμιλία
Aemilia
Aemilia
ΣυγγενείςΠόπλιος Κορνήλιος Σκιπίων (γιος του Σκιπίωνα του Αφρικανού) (adoptive father)[2][7]
ΟικογένειαΚορνήλιοι Σκιπίωνες
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςΛεγάτος
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΚήνσορας (142 π.Χ.)[8]
Ρωμαίος συγκλητικός (άγνωστη τιμή)[9]
Ύπατος στην αρχαία Ρώμη (147 π.Χ.)[9]
Ύπατος στην αρχαία Ρώμη (134 π.Χ.)[8]
Ανθύπατος (146 π.Χ., Επαρχία Αφρικής)[8]
Ανθύπατος (133 π.Χ.–132 π.Χ., Εντεύθεν Ιβηρία)[8]
χιλίαρχος (151 π.Χ.–148 π.Χ.)[8]
ΒραβεύσειςΡωμαϊκός θρίαμβος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Πόπλιος Κορνήλιος Σκιπίων Αφρικανός Αιμιλιανός, λατιν.: Publius Cornelius Scipio Africanus Aemilianus, (185–129 π.Χ.), γνωστός ως Σκιπίων Αιμιλιανός ή Σκιπίων Αφρικανός ο Νεότερος, ήταν Ρωμαίος στρατηγός και πολιτικός, γνωστός για τα στρατιωτικά του κατορθώματα στον Γ΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο κατά της Καρχηδόνας και κατά τη διάρκεια του Nουμαντινικού Πολέμου στην Ιβηρική. Επόπτευσε την τελική ήττα και την καταστροφή της πόλης της Καρχηδόνας. Υπήρξε εξέχων προστάτης συγγραφέων και φιλοσόφων, ο πιο διάσημος από τους οποίους ήταν ο Έλληνας ιστορικός Πολύβιος. Στην πολιτική, αντιτάχθηκε στο λαϊκιστικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα τού δολοφονηθέντος αδελφού τής συζύγου του, Τιβέριου Γράκχου.

Καταγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σκιπίων Αιμιλιανός, μετά από ένα πλούσιο δείπνο, ετοιμάζεται για μία ομιλία. Εικόνα του Τζον Λητς από το Η κωμική ιστορία της Ρώμης, του Γκίλμπερτ Άμποτ α Μπέκετ.

Ο Σκιπίωνας Αιμιλιανός ήταν ο δεύτερος γιος του Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου Μακεδονικού, τού διοικητή της νικηφόρας εκστρατείας των Ρωμαίων στον Γ΄ Μακεδονικό Πόλεμο, και της πρώτης του συζύγου, Παπιρίας Μασονίδος. Ο Σκιπίων υιοθετήθηκε από τον πρώτο του εξάδελφο, Πόπλιο Κορνήλιο Σκιπίωνα, τον πρωτότοκο γιο της θείας του Αιμιλίας Τερτίας και τού συζύγου της Πόπλιου Κορνήλιου Σκιπίωνα Αφρικανού, του καταξιωμένου διοικητή που κέρδισε την αποφασιστική μάχη τού Β' Καρχηδονιακού Πολέμου εναντίον του Αννίβα. Αυτό έκανε τον Σκιπίωνα Αφρικανό θετό παππού τού Σκιπίωνα Αιμιλιανού. Κατά την υιοθεσία, έγινε Πόπλιος Σκιπίων Αιμιλιανός, παίρνοντας το όνομα τού θετού πατέρα του, αλλά διατηρώντας τον Aιμιλιανός ως τέταρτο όνομα που υποδηλώνει το αρχικό του μικρό όνομα (nomen). Ο μεγαλύτερος αδελφός του υιοθετήθηκε από έναν γιο ή εγγονό τού Κόιντου Φάβιου Μαξίμου Βερουκόσου, ενός άλλου εξέχοντος διοικητή στον Δεύτερο Punic War, και το όνομά του έγινε Kόιντος Φλάβιος Μάξιμος Αιμιλιανός.

Στρατιωτική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτη εμπλοκή σε πόλεμο (Γ΄ Μακεδονικός Πόλεμος, 171–168 π.Χ.)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος πήρε μαζί του τους δύο μεγαλύτερους γιους του στην εκστρατεία του στην Ελλάδα. Ο Πλούταρχος έγραψε ότι ο Σκιπίωνας ήταν ο αγαπημένος του γιος, επειδή «είδε ότι ήταν από τη φύση του πιο επιρρεπής στην αριστεία από οποιονδήποτε από τους αδελφούς του». Αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων καθαρισμού μετά τη μάχη της Πύδνας, ο Αιμίλιος ανησυχούσε επειδή ο μικρότερος γιος του έλειπε. Ο Πλούταρχος έγραψε επίσης ότι «όλοι οι στρατιώτες έμαθαν τη στενοχώρια και την αγωνία τού στρατηγού τους και ξεπηδώντας από το δείπνο τους, έτρεξαν με δάδες, πολλοί στη σκηνή του Αιμιλίου και πολλοί μπροστά στις επάλξεις, ψάχνοντας ανάμεσα στα πολυάριθμα νεκρά σώματα. Απογοήτευση βασίλευε στο στρατόπεδο, και η πεδιάδα γέμισε με κραυγές ανδρών, που φώναζαν το όνομα του Σκιπίωνα. Διότι από την αρχή τον θαύμαζαν όλοι, αφού, πέρα από οποιοδήποτε άλλο μέλος της οικογένειάς του, είχε μία φύση προσαρμοσμένη για ηγεσία στον πόλεμο και τη δημόσια υπηρεσία. Λοιπόν, όταν ήταν ήδη αργά και είχαν σχεδόν απελπιστεί, ήρθε από την καταδίωξη με δύο τρεις συντρόφους, καλυμμένος με το αίμα των εχθρών που είχε σκοτώσει. . ." [10] Ο Σκιπίων Αιμιλιανός ήταν 17 ετών τότε.

Πρώτη εμπλοκή στον Νουμαντινικό πόλεμο (151–150 π.Χ.)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 152 π.Χ. ο ύπατος Μάρκος Κλαύδιος Μάρκελλος προέτρεψε τη Σύγκλητο να συνάψει ειρήνη με τους Κελτίβηρες. Η Σύγκλητος απέρριψε αυτή την πρόταση και αντ' αυτού έστειλε έναν από τους υπάτους τού 151 π.Χ., τον Λεύκιο Λικίνιο Λούκουλο, στην Hispania για να συνεχίσει τον πόλεμο. Υπήρχε όμως κρίση στρατολόγησης, λόγω φημών για αδιάκοπες μάχες και βαριές ρωμαϊκές απώλειες. Επιπλέον, ο Mάρκελλος φαινόταν να φοβάται τη συνέχιση τού πολέμου: αυτό οδήγησε σε πανικό. Οι νεαροί άνδρες απέφευγαν να εγγραφούν ως στρατιώτες, μέσω μη επαληθεύσιμων δικαιολογιών. Οι άνδρες που δικαιούνταν να είναι λεγάτοι (διοικητές λεγεώνων) ή τριβούνοι τού στρατού (ανώτεροι αξιωματικοί) δεν προσφέρονταν εθελοντικά. [11]

Ο Σκιπίωνας Αιμιλιανός πιστεύεται ότι συμβούλεψε για τη διεξαγωγή τού πολέμου. Ζήτησε από τη Σύγκλητο να σταλεί στην Ιβηρική είτε ως τριβούνος τού στρατού είτε ως λεγάτος, λόγω τού επείγοντος της κατάστασης, παρόλο που θα ήταν ασφαλέστερο να πάει στη Μακεδονία, όπου είχε προσκληθεί να διευθετήσει εσωτερικές διαφορές. Η Σύγκλητος στην αρχή εξεπλάγη. Τελικά, η απόφαση του Σκιπίωνα τον έκανε δημοφιλή, και πολλοί από εκείνους που απέφευγαν το καθήκον τους, ντρεπόμενοι από το παράδειγμα του Σκιπίωνα, άρχισαν να προσφέρονται εθελοντικά ως λεγάτοι ή να εγγράφονται ως στρατιώτες. [12]

Ο Σκιπίων υπηρέτησε υπό τον Λούκουλλο. Ο Βελλήιος Πατέρκουλος έγραψε, ότι στον Σκιπίωνα απονεμήθηκε ένα στέμμα με τείχη (corona muraria), το οποίο ήταν μία στρατιωτική διάκριση, που απονεμόταν στον στρατιώτη που πρώτος σκαρφάλωσε στο τείχος μίας πολιορκημένης πόλης ή φρουρίου, και τοποθέτησε με επιτυχία το στρατιωτικό λάβαρο σε αυτό. [13] Ο Φλώρος έγραψε ότι «έχοντας προκληθεί από τον [τον Κελτίβηρα] βασιλιά σε μία μόνο μάχη, πήρε το πλούσια λάφυρα (spolia opima), την πανοπλία και τα όπλα απογυμνώνοντας το σώμα ενός αντίπαλου διοικητή, που σκοτώθηκε σε μία μάχη. Αυτά θεωρήθηκαν ως τα πιο τιμητικά από όλα τα πολεμικά τρόπαια.» [14]

Γ΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος (149–146 π.Χ.)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σκιπίων στην επιθανάτιο κλίνη τού Μασινίσα.

Αν και η δύναμη της Καρχηδόνας είχε θραυσθεί με την ήττα της στον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο, υπήρχε ακόμη αγανάκτηση στη Ρώμη. Ο Κάτων ο Πρεσβύτερος τελείωνε κάθε ομιλία με το «η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί». Το 150 π.Χ. απευθύνθηκε έκκληση στον Σκιπίωνα Αιμιλιανό από τους Καρχηδονίους να ενεργήσει ως μεσολαβητής μεταξύ αυτών και τού Νουμίδη πρίγκιπα Mασινίσα, ο οποίος, υποστηριζόμενος από την αντικαρχηδονιακή φατρία στη Ρώμη, καταπατούσε ασταμάτητα την καρχηδονιακή επικράτεια. Πράγματι, όταν είχε κερδίσει τον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο η Ρώμη, είχε δώσει εντολή στην Καρχηδόνα να μην υπερασπιστεί τον εαυτό της στρατιωτικά, χωρίς να ζητήσει πρώτα την άδεια της Ρώμης. Η Ρώμη ερμήνευσε την υπεράσπιση της Καρχηδόνας έναντι των Νουμιδών ως παραβίαση αυτής της συμφωνίας. Το 149 π.Χ. η Ρώμη κήρυξε τον πόλεμο στην Καρχηδόνα και μία δύναμη στάλθηκε στην Καρχηδόνα (στη σημερινή Τυνησία). [15]

Στα πρώτα στάδια του πολέμου, οι Ρωμαίοι υπέστησαν επανειλημμένες ήττες. Ο Σκιπίων Αιμιλιανός ήταν τριβούνος τού στρατού (ανώτερος αξιωματικός) και διακρίθηκε επανειλημμένα. Το 147 π.Χ. εξελέγη ύπατος, ενώ ήταν ακόμη κάτω από το ελάχιστο όριο ηλικίας, που απαιτούσε ο νόμος για να κατέχει αυτό το αξίωμα. [15] Έτσι χωρίς τη συνήθη διαδικασία της κλήρωσης, τοποθετήθηκε στο αφρικανικό θέατρο πολέμου. Μετά από έναν χρόνο απελπισμένων μαχών και πεισματικού ηρωισμού από την πλευρά των υπερασπιστών, κατέλαβε την πόλη της Καρχηδόνας, αιχμαλωτίζοντας περίπου 50.000 επιζώντες (περίπου το ένα δέκατο του πληθυσμού της πόλης). Συμμορφούμενος με την εντολή της Συγκλήτου, διέταξε την εκκένωση της πόλης, την έκαψε, την ισοπέδωσε και την όργωσε, τερματίζοντας τον Γ΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο. Κατά την επιστροφή του στη Ρώμη, έλαβε την άδεια να τελέσει θρίαμβο, έχοντας επίσης εδραιώσει μία προσωπική αξίωση στην υιοθέτηση τού επιθέτου (agnomen) Αφρικανός. [15] Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, του απονεμήθηκε επίσης το στέμμα από χόρτα (corona graminea) στην Αφρική κατά τη διάρκεια τού πολέμου. [16]

Νουμαντιακός πόλεμος (143–133 π.Χ.)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 134 π.Χ. ο Σκιπίωνας εξελέγη ξανά ύπατος, διότι οι πολίτες νόμιζαν ότι ήταν ο μόνος άνδρας ικανός να νικήσει τους Νουμαντινούς στον Νουμαντιακό πόλεμο. Οι Κελτίβηρες της πόλης της Νουμαντίας, που είχαν ισχυρά αμυντικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά, κράτησαν τους Ρωμαίους για εννέα χρόνια. Ο στρατός στην Hispania ήταν αποκαρδιωμένος και κακοπειθαρχημένος. Ο Σκιπίων επικεντρώθηκε στην αποκατάσταση της πειθαρχίας, απαγορεύοντας τις πολυτέλειες στις οποίες είχαν συνηθίσει τα στρατεύματα, μέσω τακτικών σκληρών ασκήσεων (ολοήμερες πορείες, οικοδόμηση στρατοπέδων και οχυρώσεων και στη συνέχεια κατεδάφισή τους, σκάβοντας χαντάκια και στη συνέχεια γέμισή τους και άλλα παρόμοια) και επιβάλλοντας κανονισμούς αυστηρά. Όταν θεώρησε ότι ο στρατός ήταν έτοιμος, στρατοπέδευσε κοντά στη Νουμαντία. Δεν προχώρησε στη συντομότερη διαδρομή για να αποφύγει τις αντάρτικες τακτικές στις οποίες ήταν καλοί οι Nουμαντινοί. Αντίθετα, έκανε μία παράκαμψη στη γη των Βακαίων, που πωλούσαν τρόφιμα στους Nουμαντινούς. Δέχτηκε ενέδρα πολλές φορές, αλλά νίκησε τον εχθρό. Σε μία από αυτές τις ενέδρες δίπλα σε ένα ποτάμι που ήταν δύσκολο να διασχίσει, αναγκάστηκε να κάνει μία παράκαμψη κατά μήκος μίας μεγαλύτερης διαδρομής, όπου δεν υπήρχε νερό. Πήγαινε τη νύχτα, όταν ήταν πιο δροσερά, και έσκαβε πηγάδια που είχαν πικρό νερό. Έσωσε τους άνδρες του, αλλά μερικά άλογα και ζώα ψόφισαν από τη δίψα. Στη συνέχεια πέρασε από την επικράτεια των Καυκαίων, που είχαν παραβιάσει τη συνθήκη με τη Ρώμη, και δήλωσε ότι μπορούσαν να επιστρέψουν με ασφάλεια στα σπίτια τους. Επέστρεψε στη Νουμαντιακή επικράτεια και ενώθηκε με τον Ιουγούρθα, τον γιο τού βασιλιά της Νουμιδίας, με τοξότες, σφενδονίτες και δώδεκα ελέφαντες. [17]

Τελικά, ο Σκιπίωνας ετοιμάστηκε να πολιορκήσει τη Νουμαντία. Ζήτησε από τις συμμαχικές φυλές στην Hispania συγκεκριμένο αριθμό στρατευμάτων. Έφτιαξε ένα κύκλωμα οχυρώσεων μήκους εννέα χιλιομέτρων. Το τείχος είχε ύψος τρία μέτρα και πλάτος δυόμισι μέτρα. Έκτισε ένα ανάχωμα ίδιων διαστάσεων με το τείχος γύρω από το παρακείμενο έλος. Έκτισε από έναν πύργο σε κάθε όχθη σε ένα σημείο στον ποταμό Ντούριο (Δούρο), στους οποίους έδεσε μεγάλα ξύλα με σχοινιά, που ήταν γεμάτα μαχαίρια και κεφαλές λόγχης και τα κρατούσε συνεχώς σε κίνηση από το ρεύμα. Αυτό εμπόδισε τον εχθρό να γλιστρήσει κρυφά. Κατάφερε να αναγκάσει τη Nουμαντία να λιμοκτονήσει. Οι Nουμαντινοί παραδόθηκαν, κάποιοι αυτοκτόνησαν. Ο Σκιπίων πώλησε τους υπόλοιπους ως σκλάβους, κατέστρεψε την πόλη και κράτησε 50 άνδρες για τον θρίαμβό του. [18] Για την επιτυχία του ο Σκιπίων Αιμιλιανός έλαβε τον πρόσθετο επίθετο (agnomen) «Nουμαντινός». [15]

Πολιτική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ελληνιστικός πρίγκιπας, ένα χάλκινο άγαλμα φτιαγμένο από Έλληνα καλλιτέχνη στη Ρώμη, που ίσως απεικονίζει τον Σκιπίωνα Αιμιλιανό. [19]

Τιμητεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 142 π.Χ. ο Σκιπίωνας Αιμιλιανός ήταν τιμητής (censor). Κατά τη διάρκεια της τιμητείας του, προσπάθησε να ελέγξει την αυξανόμενη πολυτέλεια και την ανηθικότητα της περιόδου. Το 139 π.Χ. κατηγορήθηκε ανεπιτυχώς για εσχάτη προδοσία από τον Τιβέριο Κλαύδιο Ασέλλο, τον οποίο είχε υποτιμήσει όταν ήταν τιμητής. Οι ομιλίες που έδωσε σε εκείνη την περίσταση (τώρα χαμένες) θεωρήθηκαν λαμπρές. [15]

Τιβέριος Γράκχος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σκιπίωνας βοήθησε τον συγγενή του Τιβέριο Γράκχο, ο οποίος το 137 π.Χ. είχε υπηρετήσει στον Νουμαντιακό πόλεμο ως ταμίας (quaestor) υπό τον ύπατο Γάιο Οστίλιο Μανκίνο. Ο ύπατος καθηλώθηκε από τον εχθρό και, μη μπορώντας να διαφύγει, έκανε συνθήκη ειρήνης. Ο Τιβέριος διαπραγματεύτηκε τους όρους ειρήνης. Η συνθήκη απορρίφθηκε από τη Σύγκλητο ως ντροπή. Ο Πλούταρχος έγραψε ότι «οι συγγενείς και φίλοι των στρατιωτών, που αποτελούσαν ένα μεγάλο μέρος του λαού» κατηγόρησαν αυτό τον Μανκίνο και επέμενε «ότι οφειλόταν στον Τιβέριο, που σώθηκαν οι ζωές τόσων πολιτών». Εκείνοι που διαφώνησαν με την παραβίαση της συνθήκης, «έβγαλαν μπροστά αυτούς, που είχαν πάρει χέρι και συμμετείχαν στη συνθήκη, όπως για παράδειγμα οι ταμίες και οι τριβούνοι τού στρατού, στρέφοντας στα κεφάλια τους την ενοχή της ψευδορκίας και της παραβίασης τού συμφώνου. Στην παρούσα υπόθεση, πράγματι, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ο λαός έδειξε την καλή του θέληση και στοργή προς τον Τιβέριο. Διότι ψήφισαν να παραδώσουν τον ύπατο άοπλο και με δεσμά στους Νουμαντίνους, αλλά γλίτωσαν όλους τους άλλους αξιωματικούς για χάρη του Τιβέριου». Ο Σκιπίων χρησιμοποίησε την επιρροή του για να σώσει τους άνδρες, «αλλά παρόλα αυτά κατηγορήθηκε, επειδή δεν έσωσε τον Μανκίνο, και επειδή δεν επέμενε ότι η συνθήκη με τους Νουμαντίνους, η οποία είχε συναφθεί μέσω του συγγενούς και φίλου του Τιβέριου, έπρεπε να γίνει διατηρήθηκε απαραβίαστο». [20]

Η Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια προτείνει ότι ο Σκιπίων Αιμιλιανός δεν ήταν σύμφωνος με τους άριστους (optimates), την πολιτική παράταξη που υποστήριζε την αριστοκρατία. Όποια και αν ήταν η περίπτωση, διαφωνούσε με τις μαχητικές ενέργειες τού κινήματος με επικεφαλής τον Γράκχο, όταν ήταν τριβούνος των πληβείων, που πίεζε για έναν νόμο για την αναδιανομή της γης στους φτωχούς. Ο Πλούταρχος έγραψε ότι «αυτή η διαφωνία οδήγησε ασφαλώς σε κανένα κακό στο παρελθόν» και θεωρεί ότι αν ο Σκιπίων ήταν στη Ρώμη κατά τη διάρκεια της πολιτικής δραστηριότητας τού Γράκχου, ο τελευταίος δεν θα είχε δολοφονηθεί [21]: πολεμούσε τον πόλεμο στην Ιβηρική. Ωστόσο, αντιπαθούσε τις ενέργειες του Γράκχου. Ο Πλούταρχος έγραψε «[ενώ] βρισκόταν στη Νουμαντία, όταν έμαθε για το τέλος τού Τιβέριου, απήγγειλε με δυνατή φωνή τον στίχο τού Ομήρου: [από την Οδύσσεια Ι.47] «Έτσι να χαθούν και όλοι οι άλλοι, που κάνουν τέτοιο κακό εγχείρημα». [22] Ο Πλούταρχος έγραψε επίσης ότι (μετά την επιστροφή του στη Ρώμη) «όταν ο Γάιος και ο Φούλβιος τον ρώτησαν σε μία συνέλευση τού λαού τι πιστεύει για το τέλος τού Τιβέριου, απάντησε έτσι που έδειξε την απέχθειά του για τα μέτρα που υποστήριξε». Αυτό τον έκανε αντιδημοφιλή και «ο κόσμος άρχισε να τον διακόπτει καθώς μιλούσε, κάτι που δεν είχαν ξανακάνει, και ο ίδιος ο Σκιπίων οδηγήθηκε έτσι στην κακοποίηση του λαού». [23] Ο Γάιος Παπίριος Κάρβων ήταν τριβούνος των πληβείων και ο Mάρκος Φούλβιος Φλάκος ήταν ένας συγκλητικός, που συμπαθούσε την υπόθεση των Γράκχων.

Ο Σκιπίωνας έγινε ξανά αντιδημοφιλής. Ο Αππιανός ανέφερε ότι ο Φούλβιος Φλάκος, ο Παπίριος Κάρβων και ο μικρότερος αδελφός τού Tιβέριου, Γάιος Σεπρόνιος Γράκχος, προήδρευαν μίας επιτροπής για την εφαρμογή του νόμου τού Γράκχου. Δεν είχε γίνει ποτέ έρευνα γης, και οι ιδιοκτήτες γης συχνά δεν είχαν τίτλους γης. Για τη γη έγινε εκ νέου έρευνα. Μερικοί ιδιοκτήτες έπρεπε να εγκαταλείψουν τα περιβόλια και τα αγροκτήματά τους, και να πάνε σε άδεια γη ή να μετακινηθούν από καλλιεργούμενη σε ακαλλιέργητη γη ή βάλτους. Καθώς επιτρεπόταν σε οποιονδήποτε να εργάζεται αδιάθετη γη, πολλοί όργωσαν γη δίπλα στη δική τους, συγχέοντας την οριοθέτηση μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής γης. Οι Ιταλοί σύμμαχοι της Ρώμης παραπονέθηκαν για μηνύσεις εναντίον τους και επέλεξαν τον Σκιπίωνα Αιμιλιανό για να τους υπερασπιστεί. Καθώς οι σύμμαχοι είχαν πολεμήσει στους πολέμους του, δέχτηκε. Στη σύγκλητο ο Σκιπίων δεν επέκρινε τον Νόμο, αλλά υποστήριξε ότι οι υποθέσεις έπρεπε να εκδικαστούν από δικαστήριο και όχι από την επιτροπή, που δεν είχε την εμπιστοσύνη των διαδίκων. Αυτό έγινε δεκτό και ο ύπατος Γάιος Σεπρόνιος Τουδιτανός ορίστηκε να εκδώσει την κρίση. Ωστόσο, βλέποντας ότι η δουλειά ήταν δύσκολη, βρήκε πρόσχημα για να πολεμήσει στην Ιλλυρία. Ο λαός ήταν θυμωμένος με τον Σκιπίωνα «επειδή είδαν έναν άνθρωπο, προς όφελος του οποίου είχαν αντιταχθεί συχνά στην αριστοκρατία και είχαν υποστεί εχθρότητα, εκλέγοντάς τον δύο φορές ύπατο, αντίθετα με τον νόμο, παίρνοντας τώρα το μέρος των Ιταλών συμμάχων εναντίον τους» Οι εχθροί του ισχυρίστηκαν ότι ήταν αποφασισμένος να καταργήσει τον νόμο τού Γράκχου και επρόκειτο να ξεκινήσει «ένοπλες διαμάχες και αιματοχυσία». Όταν οι άνθρωποι άκουσαν αυτούς τους ισχυρισμούς, ήταν σε κατάσταση συναγερμού, μέχρι που ο Σκιπίων απεβίωσε στο σπίτι του στο κρεβάτι του, σύμφωνα με τον Αππιανό, χωρίς πληγή. [24]

Το τέλος και πιθανή δολοφονία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σύγχρονοι ιστορικοί πιστεύουν ότι «δεν υπάρχει κανένα ισχυρό στοιχείο ή αξιόπιστο επιχείρημα, που να υποστηρίζει οποιαδήποτε εναλλακτική υπόθεση [από θάνατο από φυσικά αίτια]». [25] [26] Οι αρχαίες πηγές, ωστόσο, καταγράφουν διάφορες διαφορετικές φήμες για άσεμνο παιχνίδι.

Ο Αππιανός έγραψε ότι δεν μπορούσε να γίνει γνωστό, αν ο Σκιπίωνας δολοφονήθηκε από την Κορνηλία (τη μητέρα των αδελφών Γράκχων) και την κόρη της Σεμπρονία (που ήταν παντρεμένη με τον Σκιπίωνα), που ανησυχούσαν μήπως καταργηθεί ο νόμος τού Γράκχου ή αν αυτοκτόνησε, διότι είδε ότι δεν μπορούσε να τηρήσει τις υποσχέσεις του. Πρόσθεσε ότι «[κάποιοι] λένε ότι σκλάβοι -κάτω από βασανιστήρια- κατέθεσαν, ότι άγνωστα άτομα εισήχθησαν από το πίσω μέρος τού σπιτιού τη νύχτα, που τον έπνιξαν και ότι όσοι γνώριζαν γι' αυτό δίσταζαν να το πουν, επειδή οι άνθρωποι ήταν ακόμα θυμωμένοι μαζί του και χάρηκαν για το τέλος του». [27]

Ο Πλούταρχος έγραψε ότι «αν και ο Σκιπίωνας ο Αφρικανός απεβίωσε στο σπίτι του μετά το δείπνο, δεν υπάρχει πειστική απόδειξη για τον τρόπο τού τέλους του, αλλά κάποιοι λένε ότι απεβίωσε φυσιολογικά, έχοντας μία αρρωστημένη συνήθεια, κάποιοι ότι πέθανε από δηλητήριο που τού χορηγήθηκε με το ίδιο του το χέρι., και μερικοί ότι οι εχθροί του εισέβαλαν στο σπίτι του τη νύχτα και τον έπνιξαν. Και όμως το νεκρό σώμα του Σκιπίωνα βρισκόταν εκτεθειμένο για να το δουν όλοι, και όλοι όσοι το είδαν σχημάτισαν από αυτό κάποια υποψία και εικασίες, για το τι είχε συμβεί σε αυτό.» [28] Σε ένα άλλο βιβλίο ο Πλούταρχος έγραψε «καμία αιτία για ένα τόσο απροσδόκητο τέλος δεν μπορούσε να προσδιοριστεί, μόνο μερικά σημάδια χτυπημάτων στο σώμα του φαινόταν να δείχνουν, ότι είχε υποστεί βία». Οι πιο βαριές υποψίες έπεσαν στον Φούλβιο Φλάκο ο οποίος «αυτή την ίδια ημέρα είχε αναφέρει τον Σκιπίωνα σε μία δημόσια ομιλία προς τον λαό».

Ύποπτος ήταν και ο Γάιος Γράκχος. Ωστόσο «αυτή η μεγάλη αγανάκτηση, που διαπράχθηκε και στο πρόσωπο τού σπουδαιότερου και πιο σημαντικού ανθρώπου στη Ρώμη, ποτέ δεν τιμωρήθηκε, ούτε διερευνήθηκε ενδελεχώς, διότι ο κόσμος αντιτάχθηκε και εμπόδισε κάθε δικαστική έρευνα, φοβούμενος ότι ο Γάιος θα εμπλεκόταν στην κατηγορία, εάν η διαδικασία συνεχιζόταν». [29] Κατηγορήθηκε και ο Γάιος Παπίριος Κάρβων. Κατά τη διάρκεια μίας δίκης ο Λεύκιος Λικίνιος Κράσσος κατηγόρησε τον Κάρβωνα ότι συμμετείχε στη δολοφονία τού Σκιπίωνα. [30]

Προσωπικός χαρακτήρας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χαλκογραφία τού 1797 που αναπαριστά τον Σκιπίωνα Αιμιλιανό εμπρός από τα ερείπια της Καρχηδόνας το 146 π.Χ. με τη συνοδία τού φίλου του Πολύβιου.

Ο Βελήιος Πατέρκουλος έγραψε ότι ο Σκιπίωνας ήταν «καλλιεργημένος προστάτης και θαυμαστής των φιλελεύθερων σπουδών και κάθε μορφής μάθησης, και κρατούσε συνεχώς μαζί του, στο σπίτι και στο χωράφι, δύο άνδρες εξέχουσας ιδιοφυΐας, τον Πολύβιο και τον Παναίτιο. Κανείς δεν απάλλαξε ποτέ τα καθήκοντα μίας δραστήριας ζωής με μία πιο εκλεπτυσμένη χρήση των διαστημάτων τού ελεύθερου χρόνου του από τον Σκιπίωνα, ούτε ήταν πιο σταθερός στην αφοσίωσή του στις τέχνες είτε τού πολέμου είτε της ειρήνης. Πάντα ασχολήθηκε με την καταδίωξη των όπλων ή τις σπουδές του, είτε εκπαίδευε το σώμα του εκθέτοντάς το σε κινδύνους είτε το μυαλό του μαθαίνοντας» [31] Ο Πολύβιος ανέφερε ότι πήγε στην Αφρική με τον Σκιπίωνα για να εξερευνήσει την ήπειρο. [32] Ο Γέλλιος έγραψε ότι ο Σκιπίωνας «χρησιμοποιούσε την πιο αγνό λεκτικό ύφος από όλους τους ανθρώπους της εποχής του». [33] Ο Κικέρων τον ανέφερε μεταξύ των ρητόρων, που ήταν «λίγο πιο εμφατικοί από τους συνηθισμένους, [αλλά] ποτέ δεν πίεσαν τα πνευμόνια τους, ούτε φώναξαν…» [34] Φαίνεται ότι είχε καλή αίσθηση τού χιούμορ και ο Κικέρων ανέφερε μία σειρά από ανέκδοτα για τα λογοπαίγνιά του. [35] Είναι επίσης κεντρικός χαρακτήρας στο Βιβλίο VI τού De re publica τού Κικέρωνα, ένα απόσπασμα γνωστό ως Όνειρο τού Σκιπίωνα (Somnium Scipionis).

Πολιτιστικά, ο Σκιπίων Αιμιλιανός ήταν και φιλέλληνας και συντηρητικός. Ήταν ο προστάτης τού λεγόμενου Σκιπιωνικού κύκλου, μίας ομάδας 15 έως 27 φιλοσόφων, ποιητών και πολιτικών. Εκτός από τους Ρωμαίους σατιρικούς και κωμικούς συγγραφείς όπως ο Λουκίλιος και ο Τερέντιος, υπήρχαν Έλληνες διανοούμενοι, όπως ο λόγιος και ιστορικός Πολύβιος και ο Στωικός φιλόσοφος Παναίτιος. Ως εκ τούτου, ο Σκιπίων είχε φιλελληνική διάθεση (αγάπη και θαυμασμό για τον ελληνικό πολιτισμό). Αυτή η διάθεση επικρίθηκε από Ρωμαίους παραδοσιακούς, που αντιπαθούσαν τον αυξανόμενο εξελληνισμό της Ρώμης -που νόμιζαν ότι διέφθειρε τον ρωμαϊκό πολιτισμό και τη ζωή μέσω ξένων επιρροών- και υποστήριζαν την προσκόλληση στις παλαιές ρωμαϊκές παραδόσεις, τις προγονικές αρετές και ήθη. Ωστόσο, ο Σκιπίωνας ήταν επίσης υποστηρικτής τέτοιων παραδόσεων και ηθών. Ο Γέλλιος έγραψε ότι όταν ήταν τιμητής, ο Σκιπίων έκανε μία ομιλία «προτρέποντας τους ανθρώπους να ακολουθήσουν τα έθιμα των προγόνων τους». [36] Επέκρινε πολλά πράγματα, που «έγιναν αντίθετα με τη συνήθεια των προγόνων μας» και βρήκε σφάλμα στο ότι οι θετοί γιοι ωφελούν τον θετό πατέρα τους από την απόκτηση των ανταμοιβών της πατρότητας, και είπε: «ένας πατέρας ψηφίζει σε μία φυλή, ο γιος σε μια άλλη, ένας υιοθετημένος γιος έχει τόσο πλεονέκτημα, όσο εάν κάποιος είχε δικό του γιο· δίνονται εντολές να γίνει η απογραφή των απουσιών, και ως εκ τούτου δεν είναι απαραίτητο να εμφανιστεί κάποιος αυτοπροσώπως στην απογραφή». [37]

Ο Γέλλιος έγραψε ότι αφού έγινε τιμητής, ο Σκιπίωνας κατηγορήθηκε ενώπιον τού λαού από τον Τιβέριο Κλαύδιο Ασέλλο, έναν τριβούνο των πληβείων, τον οποίο είχε αφαιρέσει από την τάξη των ιππέων κατά τη διάρκεια της τιμητείας του. Δεν αναφέρει ποια ήταν η κατηγορία. Αν και κατηγορούμενος, ο Σκιπίων δεν σταμάτησε να ξυρίζεται και να φορά λευκά ρούχα, και δεν εμφανίστηκε με την περιβολή των κατηγορουμένων. Πρόσθεσε ότι εκείνες τις ημέρες οι ευγενείς άρχισαν να ξυρίζονται στη μέση ηλικία. [38] Ο σατιρικός Λουκίλιος έγραψε έναν στίχο για το επεισόδιο: «Έτσι ο βασικός Aσέλλος έκανε μεγάλο χλευασμό στον Σκιπίωνα: άτυχη ήταν η τιμητεία του και κακή». [39]

Ο Πολύβιος αφηγείται ένα πολύ γνωστό ανέκδοτο των στοχασμών του Σκιπίωνα σχετικά με τη μεταβλητότητα των ανθρώπινων υποθέσεων μετά την λεηλασία της Καρχηδόνας: [40]

Στον λαϊκό πολιτισμό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σκιπίων Αιμιλιανός απεικονίζεται ως νεαρό αγόρι στο σπίτι τού υιοθετημένου παππού του στην ταινία του 1971 Scipio the African. Το όνομα "Scipio" χρησιμοποιήθηκε στη σειρά κινουμένων σχεδίων, Code Lyoko σε σχέση με την καταστροφή της Καρχηδόνας από τον στρατηγό. Επίσης, απεικονίζεται στο anime Drifters.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1504. Ανακτήθηκε στις 29  Ιουνίου 2021.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1504. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  3. ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4091. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1134. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Papirii» (Ρωσικά)
  6. ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1422. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  7. ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1285. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά)
  9. ↑ 9,0 9,1 Thomas Robert Shannon Broughton: «The Magistrates of the Roman Republic» (Αγγλικά) Αμερικανική Φιλολογική Εταιρεία. 1951. ISBN-10 0-89130-812-1.
  10. ↑ Plutarch, Parallel Lives, The Live of Aemilius, 22.2–7
  11. ↑ Polybius, The Histories, 35.4.1–7
  12. ↑ Polybius, The Histories, 35, 4.8–14
  13. ↑ Velleius Paterculus, Roman History, I.12.3
  14. ↑ Florus, Epitome of Roman History 1.17
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4  Μία ή περισσότερες προτάσεις από το προηγούμενο κείμενο ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Scipio § Publius Cornelius Scipio Aemilianus Africanus» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 24 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 406–407 
  16. ↑ Pliny, Natural History, 22.6
  17. ↑ Appian, Roman History, Book 6, The Wars in Spain, 84–89
  18. ↑ Appian, Roman History, Book 6, The Wars in Spain, 90–98
  19. ↑ Etcheto, Les Scipions, pp. 278-282.
  20. ↑ Plutarch, Parallel lives, The live of Tiberius Gracchus, 7.1–3
  21. ↑ Plutarch, Parallel lives, The live of Tiberius Gracchus, 7.4
  22. ↑ Plutarch, Parallel Lives, The life of Tiberius Gracchus, 20.1
  23. ↑ Plutarch, Parallel Lives, The life of Tiberius Gracchus, 21.4–25
  24. ↑ Appian, Roman History, Book 13 The Civil Wars, 1.18–20
  25. ↑ Santangelo, Federico (2007). «A survey of recent scholarship on the age of the Gracchi (1985-2005)». Topoi 15 (2): 465–510. doi:10.3406/topoi.2007.2250. https://www.persee.fr/doc/topoi_1161-9473_2007_num_15_2_2250. «Scipio Aemilianus… was crucial during and after the tribunate of Tiberius Gracchus, and his sudden death in 129 BC was an event that aroused suspicions. However, Worthington 1989 convincingly argues that the great man died of natural causes; there is no strong evidence or credible argument to support any alternative hypothesis.». 
  26. ↑ Worthington, Ian (1989). «The Death of Scipio Aemilianus». Hermes 117 (2): 253–256. ISSN 0018-0777. https://www.jstor.org/stable/4476690. 
  27. ↑ Appian, Roman History, Book 13, The Civil Wars, 1.20
  28. ↑ Plutarch, Parallel Lives, The live of Romulus, 27.4–5
  29. ↑ Plutarch, Parallel lives, The live of Caius Gracchus, 10.4–5.
  30. ↑ Cicero, De Oratore, II.40
  31. ↑ Velleius Paterculus, Roman History, 1.13.3
  32. ↑ Polybius,The Histories, 34, 15.7, 16.2
  33. ↑ Gellius, Attic Nights, 2.20.4
  34. ↑ Cicero De Oratore, 2.60
  35. ↑ Cicero, De Oratore, 2.61, 64, 65, 66, 69
  36. ↑ Gellius, Attic Nights, 4.20.10
  37. ↑ Gellius, Attic Nights, 19.15
  38. ↑ Gellius, Attic Nights, 3.4
  39. ↑ Gellius Attic Nights, 4.17.1
  40. ↑ «Polybius - Livius». www.livius.org. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022. 
  41. ↑ Polybius 38.22 The Fall of Carthage

Βιβιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαίες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Appian, Roman History, Book 6, The Wars in Spain, Loeb Classical Library, Vol I, Books 1–8.1., Loeb, 1989;(ISBN 978-0674990029)
  • Appian, Roman History, Book 8 Part 1, The Punic Wars, Loeb Classical Library, Vol III, Books 1–3.26., Loeb, 1989;(ISBN 978-0674990029)
  • Appian, Roman History, Book 13, The Civil Wars (Book I) in Spain, Loeb Classical Library, Vol I, Books 1–81., Loeb, 1989;(ISBN 978-0674990050)
  • Cicero, De oratore I-III, Bloomsbury 3PL; νέα έκδοση, 2013;(ISBN 978-1853996313)
  • Florus Epitome of Roman History, CreateSpace Independent Publishing Platform, 2015;(ISBN 978-1519684851)
  • Plutarch, Tiberius Gracchus, Caius Gracchus, Romulus, in Plutarch's Lives (δύο τόμοι), Modern Library, 2001; Τομ. 1(ISBN 978-0375756764) ; Τόμος 2(ISBN 978-0375756771)
  • Polybius, The Histories, Oxford World's Classics, OUP Οξφόρδη, 2010;(ISBN 978-0199534708)
  • Velleius Paterculus, Roman History, Hackett Publishing, 2011;(ISBN 978-1603845915)

Δευτερεύουσες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Astin, AE, Scipio Aemilianus, Oxford University Press, 1967;(ISBN 978-0198142577)
  • Filippo Coarelli, «La doppia tradizione sulla morte di Romolo e gli auguracula dell'Arx e del Quirinale», Gli Etruschi e Roma: atti dell'incontro di studio in onore di Massimo Pallottino, Ρώμη, 1981, σελ. 173–188.
  • Etcheto, Henri, Les Scipions. Famille et pouvoir à Rome à l'époque républicaine, Bordeaux, Ausonius Éditions, 2012.
  • Warmington, BH Carthage, A History, Barnes & Noble, Νέα έκδοση, 1994;(ISBN 978-1566192101)
  • Ward, AM, Heichelheim, FM και Yeo, CA, A History of the Roman People, Pearson; 3 έκδοση, 1998. 158.(ISBN 978-0138965983)ISBN 978-0138965983
  • Worthington, I, The Death of Scipio Africanus, Hermes, Vol. 117, Νο. 2 (1989), ρρ. 253–256 ( αναφορά JSTOR )

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σκιπίων_Αιμιλιανός&oldid=10467961"