Πεντάπολη Σερρών
Συντεταγμένες: 41°03′00.77″N 23°41′18.62″E / 41.0502139°N 23.6885056°E Για συνώνυμο οικισμό στην Ελλάδα δείτε το λήμμα: Πεντάπολη Φωκίδας
| Πεντάπολη | |
|---|---|
 | |
  Πεντάπολη | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Σερρών |
| Δήμος | Εμμανουήλ Παππά |
| Δημοτική Ενότητα | Εμμανουήλ Παππά |
| Γεωγραφία και στατιστική | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονίας |
| Νομός | Σερρών |
| Υψόμετρο | 120 |
| Πληθυσμός | 995 (2011) |
| Άλλα | |
| Παλαιά ονομασία | Σαρμουσακλή |
| Ταχ. κωδ. | 62048 |
| Τηλ. κωδ. | +30 23210 |
Η Πεντάπολη, επίσημα Πεντάπολις (παλαιότερες ονομασίες: Ξυλοπήγαδο και Σαρμουσακλή), είναι μεγάλος πεδινός οικισμός της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών σε υψόμετρο 120 μέτρα[1].
Γεωγραφία - Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Πεντάπολη βρίσκεται στον κάμπο των Σερρών και τους πρόποδες του όρους Μενοίκιο. Απέχει 14,5 χλμ. Α.-ΝΑ. από τις Σέρρες και 5 χλμ. Ν.-ΝΔ. από τον Εμμανουήλ Παππά. Στην περιοχή υπάρχουν ευρήματα αρχαίας κατοίκησής της. Νότια από τη δεξαμενή του χωριού έχει βρεθεί προϊστορικός οικισμός καθώς και 3,5 χλμ. βορειοανατολικά στη τοποθεσία "Αλώνια", υστερορωμαϊκό νεκροταφείο με ευρήματα προϊστορικά και ελληνιστικά[2]. Την περίοδο του Βυζαντίου είχε παραχωρηθεί σε αξιωματούχους και σε βυζαντινή απογραφή ως πρώτος ιδιοκτήτης της Πεντάπολης αναφέρεται απόγονος της οικογένειας των Παλαιολόγων. Τον 13ο αιώνα αναφέρεται σε οθωμανικά αρχεία (συμβούλιο προεδρίας της Κωνσταντινούπολης) με το βυζαντινό όνομα «Ξυλοπήγαδο» και στη συνέχεια με το όνομα «Σαρμουσακλή»[3]. Οι κάτοικοί της ήταν πάντα Έλληνες Χριστιανοί που στις τότε φορολογικές καταστάσεις απέδιδαν φόρους στον Σουλτάνο. Μαζί με το Νέο Σούλι, το Άγιο Πνεύμα, το Χρυσό και τον Eμμανουήλ Παππά ανήκει σε μια ομάδα σερραϊκών χωριών γνωστών ως "Δαρνακοχώρια" ή ''Νταρνακοχώρια"[4]. Κατά τα ύστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στο χωριό λειτουργούσαν δύο ελληνικά σχολεία (νηπιαγωγείο και αστική σχολή)[5].
Διοικητικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το χωριό αναφέρεται επίσημα το 1920 στο ΦΕΚ 2Α - 04/01/1920 ως Σαρμουσακλή να ορίζεται έδρα της ομώνυμης κοινότητας. Το 1928 με το ΦΕΚ 81Α - 14/05/1928 μετονομάστηκε σε Πεντάπολις[6]. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Πενταπόλεως που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Eμμανουήλ Παππά του Δήμου Eμμανουήλ Παππά και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 995 κατοίκους[7], ενώ με την απογραφή του 2001 είχε 1.715. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης αποτέλεσε την Τοπική Κοινότητα Πενταπόλεως.
Το έθιμο του "Ζάμαντα"[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αφού τελειώσει η περιφορά των εικόνων όλοι συγκεντρώνονται στην πλατεία της Αστυνομίας. Στην πλατεία αυτή ακολουθεί λαϊκό πανηγύρι που ανοίγει με το χορό του «Ζάμαντα» κατά τη διάρκεια του οποίου χορεύουν όλοι γέροι και νέοι και τελειώνει όταν κάποιος, συνήθως από τους προύχοντες φωνάζει: Αϊντε κάηκαν τ’ αρνούδια (αρνιά). Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι κάτοικοι με τους φιλοξενούμενους πρέπει να πάνε για φαγητό και το απόγευμα να συνεχίσουν το γιορτασμό. Κατά τη διάρκεια λοιπόν ενός τέτοιου μεγάλου πανηγυριού όλος ο κόσμος ήταν πιασμένος στο χορό «τρία κάτια χουρός γένουνταν» δηλαδή χόρευε τόσος κόσμος ώστε να έχουν σχηματιστεί τρεις ομόκεντρες κυκλικές σειρές με την ελπίδα πως αυτή τη φορά το πανηγύρι τους θα ολοκληρώνονταν έτσι όπως το ήθελαν. Ξαφνικά όμως αντιλαμβάνονται να ανηφορίζει και να πλησιάζει το βάρβαρο μπουλούκι των άπιστων Οθωμανών. Εξαγριωμένοι αυτοί χτυπώντας και βρίζοντας τους κατοίκους ήθελαν και πάλι να τους «χαλάσουν» τη γιορτή. Ήταν γνωστή αυτή η τακτική ορισμένων βαθμοφόρων Οθωμανών προς τους Χριστιανούς διαφόρων περιοχών με σκοπό να τους εξαναγκάσουν σε εξισλαμισμό ή να επωφεληθούν από αρπαγές φόρων και περιουσιών.
Να όμως που ένας λεβέντης δεν ανέχτηκε τις αφόρητες προκλήσεις και τραμπουκισμούς των απίστων και ξεπετάχτηκε μέσα από το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο – ένα δυνατό και ψυχωμένο παλικάρι. Ήταν γιος μιας χήρας μάνας και προτάχθηκε για να αναμετρηθεί στην προκλητική πρόσκληση του Οθωμανού αρχινταή που δρούσε στην περιοχή. Αυτός ο βάρβαρος Οθωμανός ήταν γνωστός, ή τον αποκαλούσαν με το όνομα «Ζάμαντα»
Άρχισαν τότε να χτυπιούνται κάτω από τα τρομαγμένα και ανήσυχα βλέμματα όλων και τις σπαρακτικές παρακλήσεις της μάνας. Ο αγώνας όμως ήταν άνισος για το νέο γιατί με δόλιο τρόπο κατάφερε να τον χτυπήσει θανάσιμα. Στην αρχή επικράτησε πανικός και ξεφωνητά του πλήθους, καθώς έβλεπαν το παλικάρι που ξεψυχούσε πλημμυρισμένο στα αίματα στη σπαρακτική αγκαλιά της μάνας του.
Οι βάρβαροι αναστατωμένοι από την ανέλπιστη αυτή τη φορά εξέλιξη της επιδρομής τους αποχωρούσαν βιαστικά φοβούμενοι κάποιο επεισόδιο αντεκδίκησης.
Το σοβαρότατο και δυσάρεστο αυτό γεγονός μαθεύτηκε σε όλη την περιφέρεια και πιθανόν να αποτέλεσε αιτία για εντονότατες διαμαρτυρίες προς το Σουλτάνο της Υψηλής Πύλης. Για να αποφύγουν οι κατακτητές αντιδράσεις και επεισόδια παρεχώρηοαν προς τους κατοίκους ιδιαίτερα προνόμια ελευθερίας, ιδιοκτησιών, φόρων κ.λπ. Από τότε αρχίζει για τον τόπο μια καλύτερη ζωή. (Η περιοχή σε απογραφές του 13ου – 14ου αιώνα έχει σημαντικό οικονομικό ενδιαφέρον και ειδικό ιδιοκτησιακό καθεστώς, έναντι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας).
Σε ανάμνηση της θυσίας του νέου και ως ελάχιστο φόρο τιμής οι άνθρωποι του χωριού μετέβαλαν τα συναισθήματα τους σε λόγο (τραγούδι), κίνηση και μελωδία προϊόντα της λαϊκής, δημιουργίας. Έτσι η λαϊκή μούσα θέλοντας να υμνήσει το γενναίο παλικάρι δημιουργεί στίχους και τραγουδά το «Ζάμαντα».
Πρόεδροι της Κοινότητας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- 1975-1978? Χριστόδουλος Λιθάρης (19??-1986)
- 1979-1982 Παναγιώτης Παπαγεωργίου[8]
- 1983-1986 Νικόλαος Τσιούδας
- 1987-1990 Παναγιώτης Παπαγεωργίου
- 1991-1994 Νικόλαος Τσιούδας
- 1995-1998 Κωνσταντίνος Δοκουσλής
Προσωπικότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γεννήθηκαν στην Πεντάπολη
- Αθανάσιος Αραμπατζής, Έλληνας νομικός και επιχειρηματίας
- Πάνος Ιωαννίδης, Έλληνας λαϊκός τραγουδιστής
- Βασίλης Τζανακάρης, Έλληνας συγγραφέας
- Κατάγονται από την Πεντάπολη
- Φωτεινή Αραμπατζή, Ελληνίδα νομικός, δημοσιογράφος, επιχειρηματίας, βουλευτής και υπουργός
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 271, τομ. 27.
- ↑ «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2019.
- ↑ Ελλάδα, νομός Σερρών (εκδόσεις «ΔΟΜΗ»), σ. 133-134
- ↑ «Δαρνακοχώρια – Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Πνεύματος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2019.
- ↑ Βαχάρογλου, Ευστράτιος (2019). «Η εκπαιδευτική κίνηση στις Σέρρες και στην ευρύτερη περιοχή την περίοδο 1913-1931. Απογραφή και σταδιακή μετάβαση στο ελληνικό κράτος». Σερραϊκά Χρονικά (Αθήνα: Ιστορική και Λαογραφική Εταιρία Σερρών - Μελενίκου) 19ος: 99.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτωνwebsite=ΕΕΤΑΑ». Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2019.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10529 (σελ. 55 του pdf)
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε.». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2020.
| ||||||||||||||
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα χωριό της Ελλάδας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |