Σύρος-Μαχαλά Σερρών
Συντεταγμένες: 41°6′23.11″N 23°46′14.81″E / 41.1064194°N 23.7707806°E
| Σύρος-Μαχαλά | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Σερρών |
| Δήμος | Εμμανουήλ Παππά |
| Δημοτική Ενότητα | Εμμανουήλ Παππά |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονίας |
| Νομός | Σερρών |
| Υψόμετρο | 670 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Πραγματικός | 50 |
| Έτος απογραφής | 1928 |
Ο Σύρος-Μαχαλά είναι εγκαταλελειμμένος οικισμός στον σημερινό Δήμο Εμμανουήλ Παππά της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 670 μέτρων στις νότιες πλαγιές του Μενοικίου όρους, σε απόσταση 3,5 χλμ. βορειοανατολικά από τα Μέταλλα Σερρών.[1] Οι οικισμοί Σύρος-Μαχαλά, Ζίχνα-Μαχαλά και Ορτά-Μαχαλά, οι οποίοι ήταν σε κοντινή απόσταση και είχαν οπτική επαφή μεταξύ τους, είναι γνωστοί ως Κονιαροχώρια ή Κονιαρομαχαλάδες του Μενοικίου όρους των Σερρών.[2]
Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα ονόματα Σύρος-Μαχαλά και Ζίχνα-Μαχαλά, προήλθε από τα πλησιέστερα αστικά κέντρα που άκμαζαν κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο, τις Σέρρες και τη Ζίχνα. Ο Σύρος-Μαχαλά, Σιρόζ-Μαχαλά ή Σερριώτικος Μαχαλάς, βρισκόταν προς τη δυτική κατεύθυνση (προς Σέρρες), ενώ ο Ζίχνα-Μαχαλά ή Ζιχνιώτικος Μαχαλάς, προς την ανατολική (προς Ζίχνα). Ο Ορτά-Μαχαλά, δηλαδή ο μεσαίος, βρισκόταν μεταξύ των άλλων δύο και λίγο βορειότερα.
Η τοποθεσία του Σύρος-Μαχαλά αναφέρεται σε χαρτογραφικές πηγές και με την ονομασία Τσέκοβον ή Τσέκοβα.[3] Η ονομασία αυτή, περιλαμβάνει για τους ντόπιους, σύμφωνα με μελέτη του Κωνσταντίνου Κετάνη, και τους τρεις οικισμούς.[2] Σε στατιστικές μελέτες και ελληνικές απογραφές, πάντως, η Τσέκοβα καταγράφεται ξεχωριστά από τον Σύρος-Μαχαλά, στην Υποδιοίκηση Ζίχνης.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οθωμανική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μαζί με τους άλλους δύο γειτονικούς οικισμούς, ο Σύρος-Μαχαλά κατοικούνταν από Γιουρούκους εποίκους, γνωστοί ως Κόνιαροι, που είχαν νομαδικό τρόπο ζωής και κατά τους θερινούς μήνες διέμεναν στις πλαγιές του Μενοικίου όρους.[2] Η εγκατάσταση της συγκεκριμένης εθνοπολιτισμικής ομάδας στην περιοχή, σχετίζεται με την περίοδο κατάκτησης των Βαλκανίων από τους Οθωμανούς κατά τον 14ο και 15ο αιώνα, στα πλαίσια εποικισμού, με σκοπό να αντιστέκονται στον ντόπιο χριστιανικό πληθυσμό, εδραιώνοντας την οθωμανική κατοχή. Οι σχέσεις των Κονιάρων του Μενοικίου όρους με τους κατοίκους των γύρω χωριών περιορίζονταν στην ανταλλαγή προϊόντων και το εμπόριο, αλλά δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις συμπλοκών, που οδηγούσαν ακόμη και σε φόνους και βεντέτες.[2][4]
Σύμφωνα με τη στατιστική μελέτη του Βούλγαρου γεωγράφου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», το 1900 η Τσέκοβα είχε 190 Τούρκους κατοίκους.[5] Στην «Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου» του Αθανάσιου Χαλκιόπουλου που εκδόθηκε το 1910 στην Αθήνα, η Τσακόβα αναφέρεται ως μουσουλμανικό χωριό με 120 κατοίκους.[6] Σε υπολογισμούς που εξέδωσε, το έτος 1919, η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912 αναφέρονται 100 μουσουλμάνοι κάτοικοι στον οικισμό Σύρος-Μαχαλά, ενώ η Τσέκοβα αναφέρεται ως ακατοίκητη.[7]
Σύγχρονη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου το 1912 και μέσα σε ένα περιβάλλον προϊούσας διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι Κονιαρομαχαλάδες του Μενοικίου όρους καταστράφηκαν, με βιαιότητες, λεηλασίες και ωμότητες κατά του πληθυσμού.[8] Ελάχιστοι κάτοικοι παρέμειναν τα επόμενα χρόνια στο κοντινό χωριό Αναστασιά Σερρών, όπου δούλευαν ως εργάτες και βοσκοί.
Με τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, ο Σύρος-Μαχαλά περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 ήταν ακατοίκητος.[9] Το 1920 προσαρτήθηκε στη νεοσυσταθείσα κοινότητα Δοβίστης (Εμμανουήλ Παππάς) της Υποδιοίκησης Σερρών του Νομού Σερρών, μαζί με τα χωριά Άνω Νούσκα (Μέταλλα), Μούκλιανη και Σοκόλ (Συκιά), όμως το ίδιο έτος καταργήθηκε και τυπικά.[10][11] Τη δεκαετία του 1920, στα ερείπια των οικισμών διέμεναν κατά τους θερινούς μήνες νομάδες Σαρακατσάνων και Βλάχων.[12][13] Τα ερείπια λιθολογήθηκαν και οι πέτρες χρησιμοποιήθηκαν σε νεότερες κατασκευές στα γύρω χωριά.
Σήμερα, στην τοποθεσία του εγκαταλελειμμένου οικισμού υπάρχουν διάσπαρτοι σωροί από πέτρες και ίχνη από τα θεμέλια των σπιτιών που υπήρχαν κάποτε εκεί. Κάτοψη των χαλασμάτων του οικισμού είναι, επίσης, ορατή σε αεροφωτογραφίες της περιόδου 1945-1960.[14]
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στατιστικές μελέτες προ 1913[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Έτος
αναφοράς |
Ονομασία | Πληθυσμός | Αναφ. |
|---|---|---|---|
| 1900 | Τσέκοβα | 190 | [5] |
| 1910 | Τσακόβα | 120 | [6] |
Απογραφές ελληνικού κράτους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Απογραφή | Ονομασία | Πληθυσμός | Αναφ. |
|---|---|---|---|
| 1913 | Σύρος Μαχαλά | 0 * | [9] |
| Τσέκοβα | 0 * | ||
| 1915 | Σύρος Μαχαλλέ | 0 * | [7] |
| Τσέκοβα | 0 * | ||
| 1920 | - | - | [15] |
| 1928 | Τσέκοβα | 50 | [16] |
* χαρακτηρίζεται ως κατεστραμμένο και ακατοίκητο.
** καταμετρούνται συνολικά ως Τσέκοβα όλοι οι οικισμοί.
Χάρτης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Οικισμός | Υψόμετρο | Συντεταγμένες |
|---|---|---|
| Σύρος-Μαχαλά | 670 μ. | 41°06′23″N 23°46′15″E / 41.10642°N 23.77078°E |
| Ζίχνα-Μαχαλά | 680 μ. | 41°06′00″N 23°47′15″E / 41.10008°N 23.78756°E |
| Ορτά-Μαχαλά | 700 μ. | 41°06′40″N 23°46′47″E / 41.11100°N 23.77979°E |
 Σύρος-Μαχαλά (δυτικά), Ζίχνα-Μαχαλά (ανατολικά) και Ορτά-Μαχαλά (βόρεια) | ||
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Οι Κονιαρομαχαλάδες του Μενοικίου όρους», Κωνσταντίνος Κετάνης, Σέρρες 2013.
- «Η Αναστασιά στο πέρασμα του χρόνου», Νικόλαος Θεολόγου, Σέρρες 2001.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Gov.gr - Θέαση». gov.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Κετάνης, Κωνσταντίνος (2016). Οι Κονιαρομαχαλάδες του Μενοικίου όρους - Οι Σέρρες και η περιοχή τους, 100 χρόνια από την απελευθέρωση (1913-2013) - Πρακτικά Γ' Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου (Σέρρες, 17-19 Οκτωβρίου 2013). Δήμος Σερρών. https://www.academia.edu/33129696/Οι_Κονιαρομαχαλάδες_του_Μενοικίου_όρους. Ανακτήθηκε στις 2023-01-12.
- ↑ Φύλλο Δράμα - Επιτελικός Χάρτης της Ελλάδος (Κλίμακα 1:100 000). Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations Library & Archives). 1928. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2024.
Τσέκοβον
- ↑ Θεολόγος, Νικόλαος (2001). Η Αναστασιά στο πέρασμα του χρόνου. Σέρρες. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ 5,0 5,1 Κάντσωφ, Βασίλ (1900). Македония. Етнография и статистика. Σόφια: Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών.
33. Чеково
- ↑ 6,0 6,1 Χαλκιόπουλος, Αθανάσιος (1910). Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Αθήνα: Τυπογραφείου "Νομικής". σελ. 53. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ 7,0 7,1 Στατιστικοί πίνακες του πληθυσμού κατ' εθνικότητας των νομών Σερρών και Δράμας. Αθήνα: Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. 1919. σελ. 5-6.
64. Σύρος Μαχαλλέ
- ↑ Θεολόγος, Νικόλαος (2001). Η Αναστασιά στο πέρασμα του χρόνου. Σέρρες. σελ. 70. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ 9,0 9,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1915). Απαρίθμησις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 45-46.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 2Α΄/4-1-1920. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 6.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Σύρος-Μαχαλά (Σερρών)». Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ Κολοβός, Γεώργιος (2016). «Βασίλης Γούλας». Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Η Υπόθεσις των Βοσκών του Χωριού Τσεκόβης Σερρών». Θάρρος - Πρωινή Πολιτική & Οικονομική Εφημερίς Εν Δράμα: σελ. Έτος Δ' - Αριθ. φύλλου 1305. 1927-09-24. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2023-01-08. https://web.archive.org/web/20230108192441/http://tharrosdrama.com/internal/media/dispatcher/13537. Ανακτήθηκε στις 2023-01-08.
- ↑ «Gov.gr - Θέαση (υπόβαθρο 1945-1960)». gov.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1921). Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 277.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1935). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 324.
| ||||||||||||||