Μαργαρίτα Β΄ της Φλάνδρας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μαργαρίτα Β΄ της Φλάνδρας
Κόμισσα της Φλάνδρας
Περίοδος1244 - 1278
ΠροκάτοχοςΙωάννα της Κωνσταντινούπολης
ΔιάδοχοςΓκυ του Νταμπιέρ
Περίοδος1244 - 1280
ΠροκάτοχοςΙωάννα της Κωνσταντινούπολης
ΔιάδοχοςΙωάννης Β΄ του Αινώ
Γέννηση2 Ιουνίου 1202
Θάνατος10 Φεβρουαρίου 1280 (78 ετών)
Γάνδη
ΣύζυγοςΜπουσάρ Δ΄ του Αβέν
Γουλιέλμος Β΄ του Νταμπιέρ
Οίκοςτης Φλάνδρας
ΠατέραςΒαλδουίνος Α΄ της Κωνσταντινούπολης
ΜητέραΜαρία της Καμπανίας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π  σ  ε )
Σφραγίδα (sigillum) της Μαργαρίτας Β΄ της Φλάνδρας

Η Μαργαρίτα Β΄ της Φλάνδρας (Margaretha II van Vlaanderen, 2 Ιουνίου 120210 Φεβρουαρίου 1280) από τον Οίκο της Φλάνδρας, ήταν Κόμισσα της Φλάνδρας (1244 - 1278) και, ως Μαργαρίτα Α΄ Κόμισσα του Αινώ (1244 - 1280). Ήταν η μικρότερη κόρη του Βαλδουίνου Α΄ Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης και της Μαρίας της Καμπανίας. [1] Η Μαργαρίτα λεγόταν και Μαύρη, λόγω της σκανδαλώδους ζωής της που είχε, σαν αποτέλεσμα δύο γάμων της, με δύο συζύγους, των δυο αντίπαλων ευγενών Οίκων του Νταμπιέρ και της Αβέν. Τα παιδιά της από τους δυο γάμους της βρισκόταν σε συνεχή πόλεμο μεταξύ τους για τη διαδοχή των κομητειών της Φλάνδρας και του Αινώ.

Παιδικά χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πατέρας της έφυγε για την Δ΄ Σταυροφορία πριν τη γέννησή της και η μητέρα της πέθανε δύο χρόνια αργότερα (1204), αφήνοντας τη Μαργαρίτα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Ιωάννα υπό την κηδεμονία του θείου τους Φίλιππου του Ναμύρ. Την επόμενη χρονιά πέθανε και ο πατέρας τους αιχμάλωτος του τσάρου των Βουλγάρων Καλογιάννη (1205). [2] Τα δυο κορίτσια έμειναν υπό την προστασία του θείου τους Φιλίππου Α΄, ο οποίος αργότερα τις παρέδωσε στον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο Β΄ Αύγουστο (1208). Το διάστημα που οι δυο αδελφές έμειναν στη Γαλλία, ασπάστηκαν το Τάγμα των Κιστερκιανών, πιθανώς υπό την επιβολή της μελλοντικής βασιλομήτορος Λευκής της Καστίλης. Ο Ενγεράνδος Γ΄ του Κουσί πρόσφερε στον βασιλιά το ποσό των 50.000 λιβρών για να παντρευτεί την Ιωάννα, ενώ ο αδελφός του Θωμάς θα παντρευόταν τη Μαργαρίτα, αλλά η μεγάλη εχθρότητα των Φλαμανδών ευγενών εμπόδισε την πρόταση να προχωρήσει.

Πρώτος γάμος της Μαργαρίτας με τον Μπουσάρ του Αβέν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τον γάμο της αδελφής της με τον ινφάντη Φερδινάνδο της Πορτογαλίας, η Ιωάννα ανέθεσε την προστασία της Μαργαρίτας στον Μπουσάρ Δ΄ του Αβέν, λόρδο του Ετροέν και ευγενή από το Αινώ, που χρίστηκε ιππότης από τον Βαλδουίνο Α΄ πριν αναχωρήσει για τη Σταυροφορία. Η μεγαλύτερη αδελφή της Ιωάννα και ο σύζυγός της Φερδινάνδος, λόγω του πολέμου που είχαν με τη Γαλλία, ήθελαν να παντρέψουν τη Μαργαρίτα με τον Γουλιέλμο Β΄ διάδοχο της κομητείας του Σαλίσμπουρι για να ενισχυθούν τα σύνορα της Φλάνδρας με τη Γαλλία, [3] αλλά ο Μπουσάρ -ύστερα από προτροπή του βασιλιά της Γαλλίας- απέρριψε το σχέδιο. Η Μαργαρίτα σταδιακά κέρδισε την αγάπη του, παρά τη μεγάλη διαφορά ηλικίας που είχε μαζί του. Έφτασε σε σημείο να δηλώσει επίσημα στους πολίτες του Αινώ, ότι τον θέλει για σύζυγό της και πριν από τις 23 Ιουλίου 1212 είχαν παντρευτεί. [4] Μετά την αιχμαλωσία του Φερδινάνδου της Πορτογαλίας στη μάχη του Μπουβίν (27 Ιουλίου 1214) ο Μπουσάρ του Αβέν διεκδίκησε από την Ιωάννα την περιουσία του στο όνομα της συζύγου του. Τότε η Ιωάννα επιχείρησε να διαλύσει τον γάμο της Μαργαρίτας και ο Γάλλος βασιλιάς άρχισε να βλέπει τον Μπουσάρ με καχυποψία, επειδή πολεμούσε για λογαριασμό του Φλαμανδικού στρατού. Ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος Β΄ Αύγουστος πίεσε τον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ να κηρύξει τον γάμο τους παράνομο, κάτι που έκανε ο πάπας στην Δ΄ Σύνοδο του Λατερανού, αλλά ο Μπουσάρ και η Μαργαρίτα αρνήθηκαν να υπακούσουν καταφεύγοντας στο κάστρο των Χουφφαλίζ στις Αρδένες, υπό την προστασία του Βαλεράν κόμη του Λουξεμβούργου [5]. Στο διάστημα αυτό απέκτησαν τέκνα:

Δεύτερος γάμος της Μαργαρίτας με τον Γουλιέλμο Β΄ του Νταμπιέρ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη μάχη που ακολούθησε εναντίον της Ιωάννας, ο Μπουσάρ του Αβέν αιχμαλωτίστηκε και φυλακίστηκε (1219 - 1221). Ελευθερώθηκε υπό την προϋπόθεση να χωρίσει τη σύζυγό του Μαργαρίτα και να ταξιδεύσει στη Ρώμη για να ζητήσει απαλλαγή από τον πάπα. [6] Την εποχή που ο Μπουσάρ βρισκόταν στη Ρώμη με προορισμό να παρακαλέσει τον πάπα να επικυρώσει τον γάμο του, η Ιωάννα κατάφερε να πείσει τη μικρότερη αδελφή της Μαργαρίτα να τον χωρίσει και να παντρευτεί σύμφωνα με τη δική της πρόταση τον Γουλιέλμο Β΄ του Νταμπιέρ. Το ζευγάρι απέκτησε 5 παιδιά :

  • Γουλιέλμος Β΄ 1224-1251, κόμης της Φλάνδρας.
  • Ιωάννα 1226-1305, παντρεύτηκε πρώτα τον Ούγο Γ΄ του Ρετέλ και μετά τον Θεοβάλδο Β΄ κόμη του Μπαρ.[7]
  • Γκυ π. 11226-1305, κόμης της Φλάνδρας.
  • Ιωάννης π. 1228-1258, κύριος του Νταμπιέρ, Σομπουί & Σαιν-Ντιζιέ, υποκόμης του Τρουά και κοντόσταυλος της Καμπανίας..[8]
  • Μαρία π. 1230-1302, ηγουμένη του αββαείου του Φλιν, κοντά στο Ντουαί.

Εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των γιων της από τους δύο γάμους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ενέργειες αυτές της Μαργαρίτας θεωρήθηκαν σκάνδαλο ενάντια στους κανόνες της Εκκλησίας, που αμφισβήτησε τους δυο γάμους της, με αποτέλεσμα τα παιδιά της σαν ετεροθαλή αδέλφια να ξεκινήσουν έναν σκληρό πόλεμο διαδοχής για να κληρονομήσουν τις κομητείες της Φλάνδρας και του Αινώ. [9] Η μεγαλύτερη αδελφή της Ιωάννα πέθανε (1244) αμέσως μετά. Τα παιδιά της από τους δυο γάμους ξεκίνησαν μεταξύ τους πόλεμο διαδοχής: τα παιδιά της Μαργαρίτας από τον πρώτο της γάμο αμφισβήτησαν τα δικαιώματα των άλλων παιδιών της από τον γάμο της με τον Γουλιέλμο Β΄ του Νταμπιέρ. Η Μαργαρίτα όμως υποστήριξε με φανατισμό τα δεύτερα. Δήλωσε όρκο υποτέλειας στον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο Θ΄ (1245), προκειμένου να αναγνωρίσει τον μεγαλύτερο γιο από τον δεύτερο γάμο της Γουλιέλμο του Νταμπιέρ σαν τον μοναδικό της διάδοχο, με τον ισχυρισμό ότι ο πάπας Γρηγόριος Θ' κήρυξε τον πρώτο της γάμο στις 31 Μαρτίου 1237 άκυρο και τα παιδιά από αυτόν νόθα. [10] Το 1246 ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος Θ' ως διαιτητής κατοχύρωσε τα δικαιώματα διαδοχής στη Φλάνδρα στα παιδιά της Μαργαρίτας με τον δεύτερο γάμο της με τον Γουλιέλμο του Νταμπιέρ και στο Αινώ στα παιδιά της Μαργαρίτας με τον πρώτο γάμο της με τον Μπουσάρ. Δεν δέχτηκε όμως καμιά από τις δυο πλευρές την απόφαση του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Θ΄ και το 1248 ο Ιωάννης του Αβέν εκμεταλλεύτηκε την αποχώρηση του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Θ΄ για Σταυροφορία μαζί με τον Γουλιέλμο του Νταμπιέρ για να κήρυξε τον πόλεμο στη μητέρα του καταλαμβάνοντας το Αινώ και πολλά άλλα Φλαμανδικά εδάφη. [11] Η Μαργαρίτα νόμιζε ότι οι εμφύλιοι πόλεμοι στην οικογένειά της τελείωσαν όταν ο μεγαλύτερος γιος της από τον δεύτερο γάμο της Γουλιέλμος Γ΄ του Νταμπιέρ έδωσε όρκο υποτέλειας για τη Φλάνδρα στον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο Θ΄ και στον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Β΄ (1248). Έκανε το λάθος να ζητήσει από τον πάπα να νομιμοποιήσει τα δικαιώματα των γιων της από τον πρώτο της γάμο Ιωάννη και Βαλδουίνο του Αβέν. [12]

Συμβασιλιάς της Φλάνδρας μαζί με τον γιο της Γκυ του Νταμπιέρ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αιφνίδιος θάνατος του μεγαλύτερου γιου της Μαργαρίτας από τον δεύτερο γάμο της, του Γουλιέλμου του Νταμπιέρ, σε ατύχημα -όπως φημολογείται- σε τουρνουά (6 Ιουνίου 1251) στάθηκε αιτία να ξεσπάσει νέος εμφύλιος στα ετεροθαλή αδέλφια, επειδή η Μαργαρίτα υποπτεύθηκε τον Ιωάννη του Αβέν σαν υπεύθυνο γι' αυτό. [13] Ο ίδιος ο Ιωάννης του Αβέν έπεισε τον Γερμανό βασιλιά Γουλιέλμο Β΄ της Ολλανδίας να κυριεύσει το Αινώ και τμήματα της Φλάνδρας, τα οποία βρισκόταν μέσα στα όρια της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας· ο Γερμανός βασιλιάς, εκτός από επικυρίαρχος της περιοχής, ήταν και γαμπρός του. Ξέσπασε νέος εμφύλιος πόλεμος, που είχε σαν αποτέλεσμα την ήττα του Οίκου του Νταμπιέρ, αφού ο νεώτερος αδελφός και διάδοχος του Γουλιέλμου Γκυ του Νταμπιέρ συνελήφθη αιχμάλωτος και φυλακίστηκε στο νησί του Βαλχερέν τον Ιούλιο του 1253. Η Μαργαρίτα της Φλάνδρας πρόσφερε την κομητεία του Αινώ στον Κάρολο Α΄ των Καπετιδών-Ανζού της Νάπολης, μικρότερο αδελφό του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Θ΄, υπό τον όρο να της παρέχει στρατιωτική υποστήριξη εναντίον του Λουδοβίκου Θ΄. Τότε ο Κάρολος Α΄ πολιόρκησε τη Βαλενσιέν, αλλά συμφωνήθηκε ειρήνη από όλες τις πλευρές και να τεθεί το πρόβλημα υπό τη δίκαιη διαιτησία του ίδιου του Γάλλου βασιλιά. [14] Ο Γκυ του Νταμπιέρ ελευθερώθηκε και ο Λουδοβίκος Θ΄ μοίρασε τα εδάφη, παραδίδοντας τη Φλάνδρα στον Οίκο του Νταμπιέρ και το Αινώ στον Οίκο του Αβέν. [15] Ο θάνατος του Ιωάννη του Αβέν την επόμενη χρονιά (1257) έφερε προσωρινά την ειρήνη. [16] Ο Ματθαίος των Παρισίων εκφράζεται με τα χειρότερα λόγια για τη Μαργαρίτα της Φλάνδρας: τη χαρακτηρίζει φρικτή και Μήδεια, υπεύθυνη για τον θάνατο πολλών ευγενών, όπως και υπεύθυνη για το μίσος των ίδιων των παιδιών της μεταξύ τους. [17] Ο διάδοχός της από τον Οίκο των Αβέν ήταν ακόμα ανήλικος, γι'αυτό αποφάσισε να ανακτήσει την κομητεία του Αινώ, ενώ στη Φλάνδρα συμβασίλευε με τον άλλο γιο της Γκυ μέχρι τις 29 Δεκεμβρίου 1278, τότε που η Μαργαρίτα αποφάσισε να παραιτηθεί για χάρη του και να τον αφήσει μόνο κυβερνήτη της Φλάνδρας. Η υπέργηρη Μαργαρίτα κράτησε το Αινώ σαν συμβασίλισσα μαζί με τον εγγονό της Ιωάννη Β΄ του Αβέν μέχρι τον θάνατό της, 9 μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1290, [18] άφησε τον εγγονό της Ιωάννη Β΄ μοναδικό κυβερνήτη του Αβέν, στη συνέχεια με τον γάμο του έγινε κόμης της Ολλανδίας και της Ζηλανδίας (1299). Ο θάνατος της Μαργαρίτας της Φλάνδρας έφερε το τέλος στην ένωση του Αινώ και της Φλάνδρας, που είχε διατηρηθεί περίπου έναν αιώνα. Τα εδάφη θα ενωθούν ξανά όταν η Ζακλίν της Βαυαρίας, κληρονόμος των Αβέν, θα παραδώσει τα εδάφη της στον Φίλιππο Γ΄ δούκα της Βουργουνδίας, κληρονόμο των Νταμπιέρ.

Τρόπος διακυβέρνησης της Μαργαρίτας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όπως η μεγαλύτερη αδελφή της, η Μαργαρίτα βοήθησε πολύ το εμπόριο, δίνοντας προνόμια σε ξένους εμπόρους παρά την αντίδραση των ντόπιων,ενώ έκοψε και νέα νομίσματα. Τα τεράστια οικονομικά χρέη που άφησε ο πόλεμος διαδοχής μεταξύ των γιων της την ανάγκασαν να δώσει ανεξαρτησία στις μεγάλες πόλεις της Φλάνδρας. [19] Η Μπριζ έγινε με τη Μαργαρίτα διεθνές λιμάνι, που εξυπηρετούσε εμπόρους από το Πουατού, τη Γασκώνη και την Καστίλη, ενώ βελτίωσε σημαντικά τις πύλες εισόδου. [20] Την περίοδο 1270 - 1275 προκάλεσε αδικαιολόγητο πόλεμο με την Αγγλία, ζητώντας από τον βασιλιά Ερρίκο Γ' πληρωμή για τη βοήθεια που του έδωσε στην εξέγερση του Σιμόν του Μοντφόρτ· ο Ερρίκος αρνήθηκε να πληρώσει με τη δικαιολογία ότι χρησιμοποίησε μισθοφόρους. [21] Η Μαργαρίτα απάντησε με την κατάσχεση των προϊόντων των Άγγλων εμπόρων, κάτι που έφερε μεγάλη καταστροφή στο Φλαμανδικό εμπόριο, επειδή η Αγγλία ήταν η κύρια πηγή εισαγωγής μαλλιού για τα υφάσματα της κομητείας. Η Μαργαρίτα και ο γιος της Γκυ ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με τον νέο βασιλιά Εδουάρδο Α' και τελικά εξαναγκάστηκε να επαναφέρει τα προνόμια στους Άγγλους εμπόρους. [22] Ήταν ιδρύτρια -όπως και η μεγάλη αδελφή της- πολλών θρησκευτικών οίκων· έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική, την ποίηση και τη λογοτεχνία και ίδρυσε (1260) το αβαείο της Αγίας Ελισάβετ στο Κουεσνόι, το οποίο σήμερα είναι κατεστραμμένο. [23] Η Μαργαρίτα της Φλάνδρας σχετίζεται με το Τάγμα των Δομινικανών: κατά τη διάρκεια παραμονής της στη Βαλανσιέν ίδρυσε πολλές μονές όπως στην Υπρ και στην Ντουαί. Αναφέρεται ότι είχε ζητήσει συμβουλές για τον τρόπο διακυβέρνησης της από τον Θωμά Ακινάτη, ειδικά σε θέματα φορολογίας των Ιουδαίων, όπως προκύπτει από τα γράμματα της εποχής με αποδέκτη τη δούκισσα της Βραβάντης. [24]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Female Founders: Exercising authority in Thirteenth-century Flanders and Hainaut, Erin L. Jordan, Church History and Religious Culture. Vol. 88, No. 4, Secular Women in the Documents for Late Medieval Religious Women (2008), 538-539.
  2. Female Founders: Exercising authority in Thirteenth-century Flanders and Hainaut, Erin L. Jordan, Church History and Religious Culture. Vol. 88, No. 4, Secular Women in the Documents for Late Medieval Religious Women (2008), 538-539.
  3. Kevyn de Lettenhove: AVESNES, Bouchard D, Biographie Nationale de Belgique, vol. I in Wikisource.
  4. Jim Bradbury: Philip Augustus: King of France 1180-1223, (Taylor & Francis, 1998), 324-325.
  5. Gerard Sivery: Jeanne et Marguerite de Constantinople, comtesses de Flandre et de Hainaut au XIIIe siecle in: Nicolas Dessaux (ed.): Jeanne de Constantinople, comtesse de Flandre et de Hainaut, Somogy, 2009, pp. 15-30.
  6. Nicholas 1992, pp. 156-157.
  7. Theodore Evergates, The Aristocracy in the County of Champagne, 1100-1300, 181.
  8. Anne E. Lester: Creating Cistercian Nuns: The Women's Religious Movement and Its Reform in Thirteenth Century Champagne, (Cornell University Press, 2011), pp. 156-157.
  9. https://books.google.gr/books?id=n74cBQAAQBAJ&pg=PA80&lpg=PA80&dq=Avesnes+and+Dampierre&source=bl&ots=4cUco5xlmD&sig=IlsbrZWN-sri4v4-E43bK1X1d2M&hl=es&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Avesnes%20and%20Dampierre&f=false
  10. Layettes du Tresor des Chartes, vol. II 2489, Teulet, M. A. (ed.) Paris, 1863-1866, p. 335.
  11. Van Hasselt, p. 33.
  12. Nicholas 1992, p. 157.
  13. C. C. Bayley: The Formation of the German College of Electors in the mid-Thirteenth Century, Toronto 1949, p. 39.
  14. C. C. Bayley: The Formation of the German College of Electors in the mid-Thirteenth Century, Toronto 1949, p. 39.
  15. Kerrebrouck 2000, p. 246.
  16. Nicholas 1992, p. 157.
  17. Wade Labarge, pp. 111-112.
  18. Karen Nicholas: Countesses as Rulers in Flanders in: Aristocratic Women in Medieval France, ed. Theodore Evergates (Philadelphia: University of Pennsylvania, 1999).
  19. Lottin, p. 106.
  20. Wade Labarge, p. 112.
  21. Karen Nicholas: Countesses as Rulers in Flanders in: Aristocratic Women in Medieval France, ed. Theodore Evergates (Philadelphia: University of Pennsylvania, 1999).
  22. Karen Nicholas: Countesses as Rulers in Flanders in: Aristocratic Women in Medieval France, ed. Theodore Evergates (Philadelphia: University of Pennsylvania, 1999).
  23. https://books.google.gr/books?id=bmNGAAAAYAAJ&pg=PR56&dq=Quesnoy+abbaye+Sainte-Elisabeth&hl=en&sa=X&ei=SMAMT9PHAcTLhAfCq4ydBA&redir_esc=y#v=onepage&q=Quesnoy%20abbaye%20Sainte-Elisabeth&f=false
  24. Wade Labarge, pp. 112-113.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Shahar, S. (1997). Growing Old in the Middle Ages: 'Winter Clothes us in Shadow and Pain'. Routledge.
  • Wheeler, B. & Parsons, J. (2002). Eleanor of Aquitaine: Lord and Lady. Palgrave Macmillan.
  • Nicholas, David. (1992). Medieval Flanders. Longman Group UK Limited, London.
  • Lottin, Alain. Histoire des provinces françaises du nord, Westhoek-Editions, 1989.
  • Van Hasselt, André and Van Hasselt, M. Historia de Béljica y Holanda (in Spanish), Barcelona, Imprenta del Imparcial, 1884.
  • Wade Labarge, Margaret. La mujer en la Edad Media (in Spanish), Madrid, Ed. Nerea, 1988.
  • Kerrebrouck, P. Van. Les Capétiens 987-1328, Villeneuve d'Asq, 2000.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Μαργαρίτα Β΄ της Φλάνδρας
Γέννηση: 2 Ιουνίου 1202 Θάνατος: 10 Φεβρουαρίου 1280
Προκάτοχος
Ιωάννα της Κωνσταντινούπολης
Κόμισσα της Φλάνδρας

1244 - 1278
Διάδοχος
Γκυ
Κόμισσα του Αινώ

1244 - 1253 και 1257 - 1280
Διάδοχος
Ιωάννης Β΄