Μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας του κορονοϊού στην Ελλάδα το 2020

Η εμφάνιση της πανδημίας του νέου κορονοϊού SARS-CoV-2, υπεύθυνου για τη νόσο COVID-19, επιβεβαιώθηκε και στην Ελλάδα στα τέλη Φεβρουαρίου 2020.

Η ελληνική κυβέρνηση είχε λάβει μέτρα ήδη από τις πρώτες ημέρες μετά την επιβεβαίωση των αρχικών κρουσμάτων, σε τοπικό και αργότερα σε εθνικό επίπεδο, με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας στη χώρα. Μετά την επιβεβαίωση των τριών πρώτων κρουσμάτων στην Ελλάδα, αρχικά στις 27 Φεβρουαρίου 2020 ακυρώθηκαν όλες οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στη χώρα. Οι υγειονομικές και κρατικές αρχές εξέδωσαν συστάσεις και οδηγίες προφύλαξης του πληθυσμού, ενώ τα μέτρα που λαμβάνονταν μέχρι τότε περιελάμβαναν το επιμέρους κλείσιμο σχολικών μονάδων και την αναστολή πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στις πληττόμενες περιοχές (ιδιαίτερα Ηλεία, Αχαΐα και Ζάκυνθο). Ωστόσο, στις 10 Μαρτίου, λόγω της εμφάνισης κρουσμάτων του ιού σε διάφορες περιοχές της χώρας και λόγω της μη τήρησης των μέτρων περιορισμού από τους πολίτες, αποφασίστηκε το κλείσιμο όλων των εκπαιδευτικών δομών, όλων των βαθμίδων, της χώρας και στη συνέχεια, στις 13 Μαρτίου, η αναστολή λειτουργίας των καφετεριών, μπαρ, μουσείων, εμπορικών κέντρων, αθλητικών εγκαταστάσεων και εστιατορίων. Στις 16 Μαρτίου έκλεισαν και όλα τα εμπορικά καταστήματα, ενώ αποφασίστηκε και η καθολική αναστολή όλων των λειτουργιών κάθε δόγματος και θρησκείας. Oι φούρνοι, τα σουπερμάρκετ, τα φαρμακεία, οι ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας και ορισμένες ακόμα επιχειρήσεις παρέμειναν ανοιχτές. Συνολικά, έχει ανακοινωθεί από την κυβέρνηση μια σειρά μέτρων ύψους περίπου 24 δισεκατομμυρίων ευρώ, με σκοπό τη στήριξη της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.

Από τις 6 το πρωί της 23ης Μαρτίου επιβλήθηκαν σημαντικοί περιορισμοί στην κυκλοφορία και μετακίνηση των πολιτών σε ολόκληρη την επικράτεια, πλην εξαιρέσεων που αφορούν σε όσους κινούνται προς και από την εργασία τους, μετακινούνται για να προμηθευτούν αγαθά πρώτης ανάγκης ή φάρμακα, ή επισκέπτονται γιατρό ή άτομο το οποίο έχει ανάγκη για βοήθεια, μεταξύ άλλων περιπτώσεων. Κατά την κυκλοφορία τους, εφόσον σχετίζεται με κάποια από τις αποδεκτές εξαιρέσεις, οι πολίτες έπρεπε να φέρουν την αστυνομική τους ταυτότητα ή το διαβατήριο, καθώς και κάποιου τύπου βεβαίωση αναλόγως του σκοπού μετακίνησης. Στις 4 Απριλίου αποφασίστηκε η παράταση των περιορισμών μέχρι τις 27 Απριλίου, και στις 23 Απριλίου ανακοινώθηκε εκ νέου παράταση μέχρι τις 4 Μαΐου.

Τα μέτρα της ελληνικής κυβέρνησης δέχθηκαν πολλά θετικά σχόλια από τον ξένο τύπο, που εξήρε την Ελλάδα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας στη χώρα.

Από τις 4 Μαΐου τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο της κυβέρνησης για τη σταδιακή αποκλιμάκωση των έκτακτων μέτρων, με τη μερική άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις και την επανέναρξη λειτουργίας των επιχειρήσεων.

Έκτακτα μέτρα

Από τις 16 Μαρτίου καθιερώθηκε καθημερινή απογευματινή τηλεοπτική ενημέρωση από το Υπουργείο Υγείας σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας στην Ελλάδα και τις έκτακτες αποφάσεις της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της, από τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας Καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα και τον Υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά, με έκτακτες εμφανίσεις και άλλων κυβερνητικών στελεχών. Από τις αρχές Μαΐου η τηλεοπτική ενημέρωση γινόταν τρεις φορές την εβδομάδα και τις υπόλοιπες μέρες δημοσιευόταν στο διαδίκτυο γραπτή ενημέρωση. Από τις 27 Μαΐου σταμάτησαν οι τηλεοπτικές ενημερώσεις από το υπουργείο Υγείας, μετά από 72 ημέρες από την έναρξη τους, και παρέμειναν οι καθημερινές γραπτές ενημερώσεις για την εξέλιξη της νόσου στη χώρα. Στα μέσα Ιουλίου η τηλεοπτική απογευματινή ενημέρωση επαναφέρθηκε, σε εβδομαδιαία βάση και μόνο με τη συμμετοχή του Νίκου Χαρδαλιά.

Υγειονομικοί πόροι

Από τις 26 Φεβρουαρίου αναστάλθηκαν και ανακλήθηκαν όλες οι κανονικές άδειες του προσωπικού των νοσοκομείων του ΕΣΥ, των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και όλων των υγειονομικών σχηματισμών της χώρας, και επίσης ξεκίνησαν διαδικασίες για προσλήψεις επιπλέον προσωπικού με τρίμηνες συμβάσεις με καθεστώς έκδοσης δελτίου παροχής υπηρεσιών. Στις 11 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε διάγγελμα του σχετικά με την εξάπλωση της πανδημίας, ανακοίνωσε την άμεση πρόσληψη 2.000 νοσηλευτών και γιατρών με διετείς συμβάσεις, καθώς και τη θέσπιση ειδικής άδειας σε εργαζόμενους γονείς με παιδιά έως 15 ετών. Η Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας δημοσιοποίησε ελλείψεις στο απαραίτητο υγειονομικό υλικό για την προστασία των γιατρών από το ΕΣΥ, τα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας σε ανοιχτή επιστολή προς τον Πρωθυπουργό. Οι 16 Ιατρικοί Σύλλογοι της χώρας καθώς και ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος επεσήμαναν από την πλευρά τους σημαντικές ελλείψεις στον σχεδιασμό της νοσοκομειακής και εξωνοσοκομειακής περίθαλψης των πολιτών ενώ η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Δημόσιων Νοσοκομείων δημοσίευσε πως οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία έχουν περιορισμένα μέσα προστασίας στη διάθεσή τους και χωρίς πάντοτε τον απαιτούμενο εξοπλισμό.. Ο Υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, σε απάντηση των καταγγελιών στις 23 Μαρτίου, ανέφερε ότι αν και το υπουργείο ξεκίνησε άμεσα τη διαδικασία για την προμήθεια υλικού, η διαθεσιμότητα των αναλωσίμων είναι περιορισμένη και η διαδικασία παραλαβής δύσκολη λόγω της παγκόσμιας ζήτησης. Επιπλέον, υποστήριξε ότι έχουν δεσμευθεί κλίνες ΜΕΘ και από τον ιδιωτικό τομέα. Μέχρι τις 23 Μαρτίου έχουν αναπτυχθεί συνολικά 2.158 κλίνες για την απλή νοσηλεία ασθενών με COVID-19, ενώ συγκεκριμένα νοσοκομεία δέχονται μόνο ασθενείς του νέου κορονοϊού. Επίσης ανέφερε ότι έχουν ήδη αναλάβει υπηρεσία 176 ιατροί, 733 νοσηλευτές και λοιπό προσωπικό μέχρι τις 23 Μαρτίου και έχουν εγκριθεί επιπλέον 2.145 προσλήψεις.

Οικονομικά μέτρα

Στις 9 Μαρτίου ανακοινώθηκαν μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας όπως η αναστολή καταβολής ΦΠΑ για 4 μήνες και ασφαλιστικών εισφορών, δόσεων κάθε είδους ρύθμισης και βεβαιωμένων οφειλών προς τις ΔΟΥ για τρεις μήνες, από τις επιχειρήσεις που επηρεάστηκαν καθοριστικά από την πανδημία με διακοπή της λειτουργίας τους. Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Υγείας ενισχύθηκε με 15 εκατομμύρια ευρώ για την προμήθεια αναγκαίου υγειονομικού υλικού. Στις 17 Μαρτίου αποφασίστηκε η παράταση μέχρι την 30η Απριλίου της ισχύος των αδειών οδήγησης και των δελτίων τεχνικού ελέγχου (ΚΤΕΟ) και αναστάλθηκε η υποχρέωση διενέργειας επανελέγχου των οχημάτων. Επιπλέον ακυρώθηκαν όλες οι θεωρητικές και πρακτικές εξετάσεις για χορήγηση άδειας οδήγησης και σταμάτησαν να γίνονται τα θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα για τους υποψήφιους οδηγούς.

Στις 18 Μαρτίου ανακοινώθηκε μια επιπλέον σειρά μέτρων από τους Υπουργούς Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννη Βρούτση. Τα μέτρα αφορούσαν την οικονομία και την εργασία, ενώ ο Χρήστος Σταϊκούρας ενημέρωσε επίσης ότι δεν υφίσταται η ανάγκη για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% για την Ελλάδα, καθώς και ότι οι δημοσιονομικές ενισχύσεις και οι δαπάνες για τα μέτρα θα εξαιρεθούν από την αξιολόγηση, σύμφωνα με απόφαση του Eurogroup. Εντός της χώρας, αποφασίστηκε η αναστολή καταβολής φόρων και εισφορών Μαρτίου για τέσσερις μήνες για όλες τις επιχειρήσεις, με μόνη προϋπόθεση να μην προχωρήσουν σε απολύσεις εργαζομένων. Το μέτρο αυτό αφορά περίπου 220.000 επιχειρήσεις και 600.000 εργαζόμενους. Επιπλέον αποφασίστηκε, μεταξύ άλλων, η αναβολή των φορολογικών υποχρεώσεων Μαρτίου για 4 μήνες καθώς και χρηματική ενίσχυση ύψους 800€ για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, η μείωση του ΦΠΑ από 24% σε 6% για ορισμένα προϊόντα υγιεινής και αυτοπροστασίας, η διατήρηση του ΕΝΦΙΑ 2020 στο καθεστώς του 2019, η άμεση αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών έως 30.000€ η αξιοποίηση πόρων ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ από το ευρωπαϊκό ταμείο και η αποζημίωση ειδικού σκοπού ύψους 800€ των εργαζόμενων σε επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη.

Στις 19 Μαρτίου ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε διάγγελμά του ανακοίνωσε την αναθεώρηση του προϋπολογισμού του κράτους για τη διάθεση άνω των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη της οικονομίας. Επιπλέον, ανακοίνωσε την απόφαση για αναστολή υποχρέωσης καταβολής εισφορών και επέκταση του αριθμού των δικαιούχων του έκτακτου μισθού 800 ευρώ, ώστε πλέον να περιλαμβάνει το σύνολο των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων και την πλειοψηφία των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα. Ο Πρωθυπουργός δήλωσε ακόμη ότι το δώρο του Πάσχα θα καταβληθεί ακέραιο σε όλους τους εργαζόμενους και ότι η Ελλάδα εντάχθηκε στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Θέσεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. σχετικά με την έκδοση «κορονο-ομολόγων»

  Υπέρ

  Κατά

  Ουδέτερη ή άγνωστη θέση

Στις 27 Μαρτίου, σε τηλεδιάσκεψη των ηγετών των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συζητήθηκε η πρόταση της Ελλάδας και άλλων οκτώ χωρών (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιρλανδία, Σλοβενία), που εκπροσωπούν το 57% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, για έκδοση ενιαίου ευρωπαϊκού ομολόγου («κορονο-ομολόγου») για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Ωστόσο, η πρόταση δεν έγινε δεκτή καθώς χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Δανία και η Φινλανδία εξέφρασαν αντιρρήσεις.

Επιπλέον, σύμφωνα με κοινή ανακοίνωση των υπουργείων Οικονομικών, Εργασίας, Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης στις 27 Μαρτίου, η ελληνική κυβέρνηση προωθεί ένα πρόγραμμα παροχής και διαχείρισης υπηρεσιών εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης για 166.000 επιστήμονες από 6 κλάδους, συνολικού κόστους 180 εκατομμυρίων ευρώ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μια τηλε-κατάρτιση 100 ωρών των ωφελουμένων, με σκοπό την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων τους και την προώθηση της εξ αποστάσεως επαγγελματικής δραστηριότητας, εν μέσω της πανδημίας. Στο πρόγραμμα δικαιούνται να συμμετέχουν δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί, οικονομολόγοι, λογιστές, εκπαιδευτικοί και ερευνητές και προβλέπει ενίσχυση ύψους 600 ευρώ για τους συμμετέχοντες.

Στις 30 Μαρτίου οι Υπουργοί Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνις Γεωργιάδης και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννης Βρούτσης ανακοίνωσαν ένα τέταρτο πακέτο οικονομικών μέτρων με σκοπό τη στήριξη της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, με τη συνολική επιβάρυνση για τον προϋπολογισμό να ανέρχεται στα 6,8 δισεκατομμύρια ευρώ που αντιστοιχεί στο 3,5% του ΑΕΠ της χώρας. Τα μέτρα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την επέκταση του αριθμού των δικαιούχων του επιδόματος των 800 ευρώ σε 1,7 εκατομμύρια εργαζομένους, που συνιστούν το 81% του συνόλου στον ιδιωτικό τομέα, την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών τους για 45 ημέρες και την αναστολή πληρωμής οφειλών προς την εφορία για 4 μήνες, καθώς και την επέκταση της οικονομικής στήριξης σε 800.000 επιχειρήσεις και 700.000 ελεύθερους επαγγελματίες, που αποτελούν το 76% και το 75% του συνόλου αντίστοιχα. Επιπλέον, αποφασίστηκε και μια έκτακτη οικονομική ενίσχυση 108.000 εργαζομένων στα νοσοκομεία, το ΕΚΑΒ, τον ΕΟΔΥ και την Πολιτική Προστασία.

Συνολικά διατέθηκαν περίπου 24 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 14% του ελληνικού ΑΕΠ, για τη στήριξη της οικονομίας.

Περιορισμός μετακινήσεων, εκδηλώσεων και συναθροίσεων

Φεβρουάριος-Μάρτιος

Από τις 24 Φεβρουαρίου, με εγκυκλίους του Υπουργείου Παιδείας, ανεστάλησαν όλες οι εκπαιδευτικές εκδρομές και μετακινήσεις μαθητών, σπουδαστών και καθηγητών προς την Ιταλία.

Στις 27 Φεβρουαρίου, με 3 επιβεβαιωμένα κρούσματα στη χώρα, αποφασίστηκε η ακύρωση όλων των καρναβαλικών και αποκριάτικων εκδηλώσεων και την επόμενη ημέρα απαγορεύτηκαν όλες οι οργανωμένες εκπαιδευτικές εκδρομές εκτός Ελλάδας.

Από τις 8 Μαρτίου και έπειτα ανακοινώθηκαν προληπτικά μέτρα όπως η αναστολή λειτουργίας όλων των ΚΑΠΗ, η αναστολή όλων των συνεδριακών εκδηλώσεων, η διεξαγωγή των αθλητικών εκδηλώσεων κεκλεισμένων των θυρών και η αναστολή όλων των σχολικών εκδρομών στο εσωτερικό. Στις 9 Μαρτίου αποφασίστηκε η αναστολή των πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων σε κλειστούς και ανοιχτούς χώρους που περιλαμβάνουν πάνω από 1000 άτομα και η απαγόρευση του επισκεπτηρίου σε κέντρα αποκατάστασης, ημερήσιας φροντίδας και μονάδες θεραπείας και τεχνητού νεφρού στα νοσοκομεία.

Στις 16 Μαρτίου ανακοινώθηκε η αναστολή ισχύος του δακτυλίου μέχρι το τέλος Απριλίου και η αναστολή για δύο εβδομάδες της υποβολής δηλώσεων ΟΣΔΕ για τους αγρότες. Αποφασίστηκε επίσης η επιβολή προστίμου 5.000 ευρώ σε όσους παραβιάζουν τα μέτρα που ανακοινώνονται, επιδεικνύοντας αντικοινωνική συμπεριφορά. Την ίδια ημέρα, αποφασίστηκε να τεθούν τα χωριά Δαμασκηνιά και Δραγασιά του δήμου Βοΐου Κοζάνης σε καραντίνα, με απαγόρευση εισόδου και εξόδου από τα χωριά, λόγω της εμφάνισης 10 κρουσμάτων μεταξύ των κατοίκων τους. Στα δύο χωριά μετακινούταν μόνο ιατρικό προσωπικό και συνεργείο του δήμου για την τροφοδοσία τους με φάρμακα και τρόφιμα, ενώ η είσοδος τους φυλασσόταν με περιπολικά.

Στις 17 Μαρτίου αποφασίστηκε και η αναστολή όλων των αδειών των αστυνομικών υπαλλήλων, με εξαιρέσεις μόνο για σοβαρούς προσωπικούς και οικογενειακούς λόγους. Επίσης έγινε αναστολή του περιορισμού κυκλοφορίας οχημάτων στο κέντρο της Αθήνας (Δακτύλιος), από τις 17 Μαρτίου έως τις 30 Απριλίου. Στις 18 Μαρτίου, ανακοινώθηκε από τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά η απαγόρευση των δημόσιων συναθροίσεων 10 ή περισσότερων ατόμων και η κύρωση διοικητικού προστίμου 1000 ευρώ στους παρανομούντες. Επιπλέον, αποφασίστηκε η απαγόρευση εισόδου σε πολίτες χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και τέθηκε σε ισχύ κάρτα εισόδου στα σουπερμάρκετ ώστε να βρίσκεται εντός του καταστήματος μέχρι ένας πελάτης ανά 10 τ.μ. για την αποφυγή συνωστισμού.

Στις 20 Μαρτίου ανακοινώθηκε ότι από τις 6 το πρωί της 21ης Μαρτίου 2020 επιτρέπεται η μετάβαση στα νησιά με πλοία της ακτοπλοΐας μόνο των μόνιμων κατοίκων τους. Τα όποια δρομολόγια αφορούσαν μόνιμους κατοίκους για τους απολύτως αναγκαίους λόγους και την τροφοδοσία των νησιών, καθώς και εκείνους που επιθυμούσαν να αναχωρήσουν από τα νησιά. Την ίδια μέρα ανακοινώθηκε επίσης ότι από τις 23 Μαρτίου θα μειώνονταν κατά το ήμισυ οι παραγωγοί, ανά κλάδο, στις λαϊκές αγορές και θα τηρούταν απόσταση 5 μέτρων μεταξύ των πάγκων. Επιπλέον, ο υφυπουργός ανακοίνωσε ότι στα σουπερμάρκετ θα μπορεί να βρίσκεται πλέον ένας πελάτης ανά 15 τ.μ., αντί 10 τ.μ. που ίσχυε μέχρι τότε, καθώς και ότι πλέον θα απαγορευόταν ο απόπλους και ο κατάπλους ιδιωτικών σκαφών αναψυχής σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Στις 22 Μαρτίου 2020 ανακοινώθηκε ότι από τις 6 το πρωί της 23ης Μαρτίου μέχρι τις 6 Απριλίου θα επιβάλλονταν σημαντικοί περιορισμοί στην κυκλοφορία και μετακίνηση των πολιτών σε ολόκληρη την επικράτεια, πλην εξαιρέσεων που αφορούσαν σε όσους κινούνταν προς και από την εργασία τους, μετακινούνταν για να προμηθευτούν αγαθά πρώτης ανάγκης ή φάρμακα, επισκέπτονταν γιατρό ή άτομο το οποίο έχει ανάγκη για βοήθεια, μετέβαιναν στην τράπεζα εάν δεν είναι δυνατή η ηλεκτρονική συναλλαγή, μετέβαιναν σε τελετή (κηδεία, γάμο ή βάφτιση), ασκούνταν ατομικά ή ανά δύο ή συνόδευαν το κατοικίδιό τους και, τέλος, σε περιπτώσεις διαζευγμένων γονέων που κινούνταν για να εξασφαλίσουν την επικοινωνία με τα παιδιά τους. Επιτρεπτή ήταν επίσης και η μετακίνηση για την εφάπαξ μετάβαση στον τόπο της μόνιμης κατοικίας. Στις 4 Απριλίου αποφασίστηκε η παράταση του μέτρου μέχρι και τις 27 Απριλίου, και στις 23 Απριλίου δόθηκε εκ νέου παράταση μέχρι τις 4 Μαΐου, οπότε και έληξαν οι περιορισμοί.

Οι πολίτες κατά την κυκλοφορία τους έπρεπε να φέρουν την αστυνομική τους ταυτότητα ή το διαβατήριο καθώς και κάποιου τύπου βεβαίωση, αναλόγως του σκοπού μετακίνησης, ενώ προβλεπόταν και κύρωση διοικητικού προστίμου 150 ευρώ στους παραβάτες. Για μετάβαση προς και από την εργασία κατά τις εργάσιμες ώρες (τύπος Α) απαιτούνταν μία πάγια βεβαίωση, ενώ για όλες τις άλλες μετακινήσεις (τύπος Β) η βεβαίωση αφορούσε κάθε μεμονωμένη κίνηση, έπρεπε να υπογράφεται από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο πολίτη και να περιέχει το ονοματεπώνυμο, τη διεύθυνση κατοικίας, την ώρα μετακίνησης, καθώς και τον συγκεκριμένο λόγο μετακίνησης που εμπίπτει σε μία από τις εξαιρέσεις. Σε ό,τι αφορά την τύπου Β βεβαίωση για τις μεμονωμένες μετακινήσεις δόθηκε η δυνατότητα για δωρεάν αποστολή μηνύματος SMS συγκεκριμένης μορφής στον αριθμό 13033, συμπλήρωση προτυποποιημένης αίτησης ή συμπλήρωση χειρόγραφης βεβαίωσης με παράθεση συγκεκριμένων πληροφοριών. Τα μέλη της κυβέρνησης και της Βουλής, οι κρατικοί λειτουργοί και όλα τα στελέχη των υπηρεσιών Υγείας, της Πολιτικής Προστασίας, των Σωμάτων Ασφαλείας και των Ενόπλων Δυνάμεων εξαιρέθηκαν από το μέτρο, ενώ η Ελληνική Αστυνομία, η Δημοτική Αστυνομία, το Λιμενικό και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας ανέλαβαν τον έλεγχο της εφαρμογής του. Την ίδια μέρα, ανακοινώθηκε και ο περιορισμός των δρομολογίων των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς κατά τη διάρκεια της ημέρας, διασφαλίζοντας όμως επαρκή κίνηση κατά τις ώρες κίνησης των εργαζομένων, ενώ απαγορεύθηκε η επιβίβαση άνω των δύο ατόμων σε κάθε όχημα ιδιωτικής και δημόσιας χρήσης. Επιπλέον, αποφασίστηκε το κλείσιμο όλων των πάρκων, των χώρων αναψυχής και των μαρίνων.

Στις 25 Μαρτίου η κοινότητα Εχίνου του δήμου Μύκης της Π.Ε. Ξάνθης τέθηκε σε καραντίνα χωρίς καμία εξαίρεση μετακίνησης για 14 ημέρες, η οποία στις 6 Απριλίου παρατάθηκε για ακόμη μια εβδομάδα. Την τροφοδοσία του οικισμού με είδη πρώτης ανάγκης ανέλαβε η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και ο δήμος Μύκης.

Στις 31 Μαρτίου ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκος Χαρδαλιάς ανακοίνωσε επιπλέον περιοριστικά μέτρα για 14 ημέρες στους δήμους Καστοριάς, Ορεστίδος και Νεστορίου της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς και στους δήμους Ξάνθης και Μύκης της Περιφερειακής Ενότητας Ξάνθης. Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε η ενίσχυση νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας των δήμων αυτών με γιατρούς και νοσηλευτές και η απαγόρευση κυκλοφορίας των δημοτών καθημερινά από τις 8 το βράδυ έως τις 8 το πρωί και η αναστολή δυνατότητας ορισμένων κατ΄ εξαίρεση μετακινήσεων που προβλέπονταν μέχρι τότε, σχετικών με τη μετάβαση σε τελετή και τη συνοδεία κατοικίδιου. Για τις δύο αυτές περιπτώσεις, επιτρεπτή θεωρούταν μόνο η μετακίνηση για μετάβαση σε κηδεία των στενών συγγενών θανόντα και η σύντομη μετακίνηση για τη συνοδεία κατοικίδιου ζώου περιμετρικά της οικίας, ενώ για τους πέντε αυτούς δήμους αποφασίστηκε και η τήρηση αναλογίας ενός ατόμου ανά 20 τ.μ. στα σουπερμάρκετ και η τοποθέτηση των πάγκων των πωλητών στις λαϊκές αγορές μόνο στη μία πλευρά του δρόμου και σε απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων μεταξύ τους. Επιπλέον, την ίδια μέρα, όλοι οι οικισμοί της δημοτικής ενότητας Μεσοποταμίας του δήμου Καστοριάς τέθηκαν σε καραντίνα για 14 ημέρες με απαγόρευση εισόδου και εξόδου, με εξαίρεση για την τροφοδοσία τους, ενώ στη Θεσσαλονίκη αποφασίστηκε ο περιορισμός κίνησης των πολιτών στη Νέα Παραλία συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και καθ'όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου. Παρόμοια απαγόρευση αποφασίστηκε στις 3 Απριλίου και για την παραλιακή ζώνη της Πάτρας, στο νότιο πάρκο και στην πλαζ Αγυιάς, καθώς και για την παραλία του Βόλου.

Απρίλιος

Την 1η Απριλίου τέθηκε σε καραντίνα για 14 ημέρες το χωριό Φούστανη στο δήμο Αλμωπίας της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας. Την ίδια μέρα, ανακοινώθηκε η απαγόρευση πτήσεων ιδιωτικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων.

Στις 2 Απριλίου η δομή φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών αιτούντων άσυλο στη Ριτσώνα Εύβοιας τέθηκε σε καραντίνα με απαγόρευση εισόδου και εξόδου για 14 ημέρες, μετά την επιβεβαίωση 23 κρουσμάτων του ιού εντός της δομής. Κλιμάκια του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και του ΕΟΔΥ μετέβησαν στη δομή με σκοπό την εποπτεία εφαρμογής των μέτρων και τη συνολική ιχνηλάτηση του πληθυσμού της. Την ίδια μέρα, μετά την εμφάνιση ενός κρούσματος του ιού στο νησί της Μυκόνου, αποφασίστηκε η αναστολή όλων των οικοδομικών εργασιών και των δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο νησί.

Στις 5 Απριλίου επιβλήθηκαν επιπλέον περιοριστικά μέτρα στη Μύκονο για 14 ημέρες με την απαγόρευση κυκλοφορίας των δημοτών καθημερινά από τις 8 το βράδυ έως τις 8 το πρωί, την αναστολή δυνατότητας ορισμένων κατ΄ εξαίρεση μετακινήσεων που προβλέπονταν μέχρι τότε και τη λήψη μέτρων κατά τη λειτουργία των λαϊκών αγορών και των σουπερμάρκετ. Επιπλέον, αποφασίστηκε η αναστολή όλων των οικοδομικών εργασιών στο νησί της Σαντορίνης για 1 μήνα, με εξαίρεση για ορισμένα έκτακτα έργα.

Στις 8 Απριλίου ανακοινώθηκε εντατικοποίηση των ελέγχων των οχημάτων που κινούνται στις εθνικές οδούς και τους αυτοκινητοδρόμους της χώρας, καθώς και των ταξιδιωτών στα αεροδρόμια, τα λιμάνια, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς και τα ΚΤΕΛ. Στο εθνικό οδικό δίκτυο εγκαταστάθηκαν μόνιμα σημεία ελέγχου της Ελληνικής Αστυνομίας και αποφασίστηκε η επιβολή προστίμου 300 ευρώ, η αφαίρεση των πινακίδων κυκλοφορίας για 60 ημέρες και η επιστροφή του οχήματος στη βάση του εάν επιβεβαιωθεί καταχρηστική μετακίνηση προς οποιονδήποτε εκτός νομού προορισμό, με εξαίρεση της μόνιμης κατοικίας όπως αυτή προκύπτει από το έντυπο Ε1 της φορολογικής δήλωσης.

Στις 10 Απριλίου μετά την επιβεβαίωση πολλαπλών κρουσμάτων του ιού σε οικισμό Ρομά στη συνοικία της Νέας Σμύρνης στη Λάρισα ο οικισμός κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας και τέθηκε σε καραντίνα για 14 ημέρες. Η μετακίνηση των Ρομά εκτός της περιμέτρου του οικισμού απαγορεύτηκε και η τροφοδοσία τους με τρόφιμα, φάρμακα και υγειονομικό υλικό εξασφαλίστηκε από συγκεκριμένα σημεία πέριξ του οικισμού. Κλιμάκια του ΕΟΔΥ και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας μετέβησαν στην περιοχή, αλλά και σε οικισμούς Ρομά στον Τύρναβο, τα Φάρσαλα και τους Σοφάδες, και προχώρησαν στη λήψη εκατοντάδων δειγμάτων για τη διενέργεια τεστ ανίχνευσης του ιού. Επιπλέον, αποφασίστηκε η προληπτική αναστολή των λαϊκών αγορών για 14 ημέρες σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, αλλά και το κλείσιμο δομής φιλοξενίας μεταναστών στο Κουτσόχερο Λάρισας, καθώς προέκυψε συσχέτιση με τον οικισμό Ρομά στη Λάρισα.

Στις 12 Απριλίου αποφασίστηκε ο περιορισμός κυκλοφορίας των πολιτών σε ορισμένες πολυσύχναστες περιοχές της πόλης των Ιωαννίνων για συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και καθ'όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, μέχρι και τις 27 Απριλίου.

Στις 13 Απριλίου ανακοινώθηκε η παράταση της καραντίνας, για προληπτικούς λόγους, στη δημοτική ενότητα Μεσοποταμίας του δήμου Καστοριάς μέχρι τις 24 Απριλίου και των πρόσθετων περιοριστικών μέτρων στους δήμους Καστοριάς, Ορεστίδος, Νεστορίου, Ξάνθης και Μύκης μέχρι τις 27 Απριλίου. Στις 14 Απριλίου έληξε η καραντίνα που είχε επιβληθεί στον Εχίνο Ξάνθης και τη Φούστανη Πέλλας.

Από τη Μεγάλη Πέμπτη, στις 16 Απριλίου, αποφασίστηκε η επέκταση σε ολόκληρη τη χώρα του μέτρου του διπλασιασμού του προστίμου στα 300 ευρώ και της αφαίρεσης των πινακίδων κυκλοφορίας του οχήματος για άσκοπη μετακίνηση, σε ισχύ από το βράδυ της 18ης Απριλίου έως τα μεσάνυχτα της Δευτέρας του Πάσχα, στις 20 Απριλίου. Επιπλέον, ανακοινώθηκε η εντατικοποίηση των ελέγχων για την κατ’ εξαίρεση μετακίνηση με επίκληση του κωδικού Β4 για παροχή βοηθείας σε ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη και η επιβολή προστίμου στους παραβάτες οδηγούς και συνοδηγούς.

Στις 21 Απριλίου ανακοινώθηκαν επιπλέον περιοριστικά μέτρα για 14 ημέρες στο δήμο Ερμιονίδας της Π.Ε. Αργολίδας και στα χωριά Αρναούτι και Ζουμπούλι του δήμου Μύκης Ξάνθης, με απαγόρευση κυκλοφορίας των πολιτών καθημερινά από τις 8 το βράδυ έως τις 8 το πρωί και αναστολή δυνατότητας ορισμένων κατ΄ εξαίρεση μετακινήσεων (κωδικοί Β4, Β5, Β6) που προβλέπονταν μέχρι τότε.

Ιούνιος

Στις 11 Ιουνίου επεβλήθησαν εκ νέου περιοριστικά μέτρα για επτά ημέρες στην κοινότητα Εχίνου Ξάνθης καθώς και σε ολόκληρη την Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης, λόγω έξαρσης κρουσμάτων του ιού στην περιοχή. Τα μέτρα περιελάμβαναν τη δυνατότητα προσέλευσης σε δημόσιες υπηρεσίες μόνο κατόπιν ραντεβού, την υποχρεωτική χρήση μάσκας σε όλους τους κλειστούς χώρους και την αναστολή λειτουργίας των λαϊκών αγορών σε όλη την Π.Ε. Ξάνθης. Παρόμοια μέτρα αποφασίστηκαν και στο σύνολο του δήμου Ιάσμου της Περιφερειακής Ενότητας Ροδόπης από τις 16 Ιουνίου και για επτά ημέρες. Στον Εχίνο Ξάνθης τέθηκε σε ισχύ απαγόρευση κυκλοφορίας των πολιτών κατά τη διάρκεια της νύχτας, απαγόρευση εισόδου και εξόδου από τον οικισμό και αναστολή λειτουργίας των νηπιαγωγείων και των δημοτικών σχολείων, μεταξύ άλλων μέτρων. Στην περιοχή μετέβησαν κλιμάκια της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και του ΕΟΔΥ για τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων των κατοίκων. Παρόμοια έκτακτα μέτρα αποφασίστηκαν στις 16 Ιουνίου και για τον οικισμό Αγίασμα του δήμου Ιάσμου στην Π.Ε. Ροδόπης.

Αύγουστος

Λόγω της σημαντικής αύξησης κρουσμάτων του ιού, μπήκαν σε ισχύ νέα έκτακτα μέτρα τα οποία αφορούν τα μαγαζιά εστίασης και τις πολυπληθείς κοινωνικές εκδηλώσεις στις οποίες παρουσιάζονται φαινόμενα συνωστισμού. Πιο συγκεκριμένα για την περίοδο 3 μέχρι 9 Αυγούστου στα καταστήματα εστίασης (μπαρ, καφέ, εστιατόρια κλπ) απαγορεύονται οι όρθιοι πελάτες, ενώ εξακολουθεί η υποχρεωτική χρήση μάσκας από τους εργαζόμενους. Μάλιστα, αποφασίστηκε πως από τις 11/08 έως και τις 23/08 τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (όπως μπαρ, εστιατόρια κλπ) σε ορισμένες Περιφέρειες της χώρας, θα παραμένουν κλειστά από τις 12 το βράδυ έως τις 7 το πρωί, και μη συμμόρφωση με αυτά τα μέτρα, θα επιφέρει πρόστιμο 10.000 ευρώ. Για τις κοινωνικές εκδηλώσεις (γάμοι, βαπτίσεις, κηδείες κλπ) από τις 30 Ιουλίου έως και τις 15 Αυγούστου τέθηκε το όριο των 100 ατόμων στον αριθμό παρευρισκόμενων, εφόσον τηρούνται όλοι οι υφιστάμενοι υγειονομικοί κανόνες.

Κλείσιμο συνόρων και αναστολή συνδέσεων με άλλες χώρες

Στις 9 Μαρτίου η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή όλων των πτήσεων από και προς τη βόρεια Ιταλία, σε ισχύ για όλα τα αεροδρόμια της Ελλάδας και όλες τις αεροπορικές εταιρίες. Στις 14 Μαρτίου αποφασίστηκε η αναστολή όλων των επιβατικών πτήσεων από και προς ολόκληρη την Ιταλία, με εξαίρεση τις εμπορευματικές και υγειονομικού ενδιαφέροντος πτήσεις.

Από τις 15 Μαρτίου η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία έκλεισαν τις χερσαίες συνοριακές διαβάσεις τους με την Ελλάδα, μεταξύ άλλων χωρών, επιτρέποντας μόνο τη διακίνηση εμπορευμάτων. Μία μέρα μετά, στις 16 Μαρτίου, η ίδια απόφαση πάρθηκε και από την Ελλάδα με διακοπή των οδικών, θαλάσσιων και αεροπορικών συνδέσεων με Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία, επιτρέποντας όμως τη μεταφορά εμπορευμάτων και την είσοδο όσων έχουν ελληνική ιθαγένεια ή διαμένουν στην Ελλάδα. Την ίδια μέρα ανακοινώθηκε και η επιβολή κατ' οίκον περιορισμού 14 ημερών σε όποιον εισέρχεται στο εξής στην ελληνική επικράτεια. Επιπλέον, αποφασίστηκε η διακοπή της ακτοπλοϊκής σύνδεσης από και προς την Ιταλία, με εξαίρεση τη μεταφορά εμπορευμάτων, και η αεροπορική σύνδεση με την Ισπανία, καθώς και η απαγόρευση πρόσδεσης κρουαζιερόπλοιων και ημερόπλοιων στα ελληνικά λιμάνια.

Στις 17 Μαρτίου η Ελλάδα και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν το κλείσιμο των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης και την απαγόρευση εισόδου στην Ε.Ε. σε πολίτες τρίτων χωρών, με ισχύ από τα ξημερώματα της 18ης Μαρτίου. Στην Ελλάδα, η είσοδος πολιτών από χώρες εκτός της Ε.Ε. επιτρέπεται μόνο για απολύτως αναγκαία συνθήκη που σχετίζεται με επείγουσα εργασία ή οικογενειακούς λόγους. Στις 19 Μαρτίου η Τουρκία έκλεισε τις χερσαίες συνοριακές διαβάσεις με την Ελλάδα στις Καστανιές και τα Ύψαλα.

Από τις 23 Μαρτίου η Ελλάδα ανέστειλε όλες τις επιβατικές πτήσεις από τη Μεγάλη Βρετανία μέχρι τις 15 Απριλίου και διέκοψε όλες τις αεροπορικές, θαλάσσιες, σιδηροδρομικές και οδικές συνδέσεις με την Τουρκία, με εξαίρεση για τους Έλληνες πολίτες, κατόχους άδειας παραμονής, μόνιμους κατοίκους καθώς και για τη μεταφορά εμπορευμάτων. Επιπλέον, παρατάθηκε η απαγόρευση πτήσεων από και προς την Ισπανία και την Ιταλία μέχρι τις 15 Απριλίου, με ορισμένες εξαιρέσεις.

Στις 28 Μαρτίου η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας αποφάσισε την αναστολή των επιβατικών πτήσεων, έως τις 15 Απριλίου, από και προς την Ολλανδία και τη Γερμανία, με εξαίρεση για τις εμπορευματικές, υγειονομικές, ανθρωπιστικές, κρατικές και στρατιωτικές πτήσεις, καθώς και για τις πτήσεις επαναπατρισμού Ελλήνων πολιτών, του Frontex, τις πτήσεις υποστήριξης του ΕΣΥ και όσες αναφέρουν ότι ευρίσκονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ειδικά για τη Γερμανία, επιτράπηκαν μόνο οι αφίξεις προς το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Στις 15 Απριλίου η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας εξέδωσε ΝΟΤΑΜ με τις οποίες δόθηκε παράταση έως τις 15 Μαΐου 2020 για την αναστολή όλων των πτήσεων από και προς την Ιταλία, την Ισπανία, την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία και τη Γερμανία. Από την αναστολή εξαιρέθηκαν οι εμπορευματικές, οι υγειονομικές, οι ανθρωπιστικές και οι στρατιωτικές πτήσεις, καθώς και οι πτήσεις επαναπατρισμού Ελλήνων πολιτών και όσες αναφέρουν ότι ευρίσκονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, μεταξύ ορισμένων ακόμα εξαιρέσεων.

Στις 15 Μαΐου εκδόθηκαν πέντε νέες ΝΟΤΑΜ, σύμφωνα με τις οποίες η αναστολή όλων των επιβατικών πτήσεων από και προς την Ιταλία, την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία επεκτάθηκε έως την 1η Ιουνίου, ενώ οι πτήσεις από και προς την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία και από την Τουρκία ανεστάλησαν έως τις 15 Ιουνίου. Επιπλέον, η απαγόρευση εισόδου στη χώρα μη Ευρωπαίων Πολιτών επεκτάθηκε έως την 1η Ιουνίου και μέχρι αυτήν την ημερομηνία οι αφίξεις και αναχωρήσεις των διεθνών πτήσεων θα επιτρέπονται μόνο στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Η τελευταία αεροπορική οδηγία αναθεωρήθηκε στις 23 Μαΐου, οπότε και αποφασίστηκε η επέκταση της ισχύος απαγόρευσης πτήσεων εξωτερικού στα υπόλοιπα αεροδρόμια της χώρας έως τις 30 Ιουνίου 2020.

Στις 18 Μαΐου επεκτάθηκε έως τις 31 Μαΐου το μέτρο της υποχρεωτικής προληπτικής καραντίνας 14 ημερών σε οποιονδήποτε εισέρχεται στην ελληνική επικράτεια από το σύνολο των διεθνών προορισμών. Από το μέτρο εξαιρέθηκαν ορισμένες κατηγορίες επιβατών, όπως σε εμπορευματικές, υγειονομικές, ανθρωπιστικές, στρατιωτικές και άλλες πτήσεις.

Στις 29 Μαΐου 2020, με νέα NOTAM, επετράπησαν οι αφίξεις και αναχωρήσεις διεθνών πτήσεων και στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης, με αρχή από τις 15 Ιουνίου 2020.

Αναστολή λειτουργίας επιχειρήσεων και χώρων εργασίας

Στις 4 Μαρτίου ανεστάλη τοπικά η λειτουργία όλων των θεάτρων και κινηματογράφων καθώς και οι αθλητικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και οι επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, από τις 5 έως τις 6 Μαρτίου, στις Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας, Ηλείας και Ζακύνθου.

Στις 12 Μαρτίου η κυβέρνηση ανακοίνωσε το κλείσιμο για 15 ημέρες των παιδότοπων, θεάτρων, κινηματογράφων, χώρων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, κέντρων διασκέδασης, δικαστηρίων και γυμναστήριων ενώ για τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία αποφασίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού η λειτουργία με ελεγχόμενη ροή κοινού. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι η κυκλοφορία του κόσμου σε καφετέριες, μπαρ και εμπορικά κέντρα συνεχιζόταν.

Στις 13 Μαρτίου το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε το κλείσιμο, από την επόμενη μέρα και για 15 ημέρες, όλων των εμπορικών κέντρων, καφετεριών, μπαρ, μουσείων, αθλητικών εγκαταστάσεων και εστιατορίων. Oι φούρνοι, οι ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας, τα φαρμακεία και τα σουπερμάρκετ παραμένουν ανοιχτά. Η επέκταση των μέτρων αποφασίστηκε, σύμφωνα με τον Υπουργό Υγείας Βασίλη Κικίλια, λόγω της εμφάνισης κρουσμάτων του ιού σε διαφορετικές περιοχές της χώρας και λόγω της μη τήρησης των μέτρων περιορισμού από τους πολίτες. Μετά τη διαπίστωση περιστατικών συνωστισμού σε παραλίες, δόθηκε επιπλέον εντολή από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να κλείσουν όλες οι οργανωμένες παραλίες και χιονοδρομικά κέντρα.

Στις 18 Μαρτίου έκλεισαν και όλα τα εμπορικά καταστήματα. Ανοιχτές παρέμειναν οι επιχειρήσεις τροφίμων και οικιακών αναγκών (όπως σούπερ μάρκετ, των οποίων τα ωράρια διευρύνθηκαν από τις 16 Μαρτίου και ξεκίνησαν να λειτουργούν και τις Κυριακές, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, ιχθυοπωλεία, ζαχαροπλαστεία, κάβες, αρτοποιεία, οπωροπωλεία), επιχειρήσεις διανομής προϊόντων (delivery) και παροχής προϊόντων σε πακέτο (take away), τα φαρμακεία, τα πρατήρια υγρών καυσίμων, τα συνεργεία αυτοκινήτων και μοτοσικλετών, επιχειρήσεις παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών και κούριερ, καταστήματα κινητής τηλεφωνίας και οπτικών και τα γραφεία τελετών, μεταξύ άλλων.

Στις 19 Μαρτίου το Υπουργείο Τουρισμού ανακοίνωσε τη διακοπή λειτουργίας του συνόλου των ξενοδοχείων σε ολόκληρη τη χώρα, πέραν και των εποχικών τουριστικών καταλυμάτων που είχαν ήδη κλείσει, από τα μεσάνυχτα της 22ας Μαρτίου 2020 μέχρι το τέλος Απριλίου. Ανοιχτά παρέμειναν μόνο τα ξενοδοχεία που φιλοξενούν προσωπικό για τη φύλαξη των συνόρων, καθώς και ένα ξενοδοχείο ανά πρωτεύουσα περιφερειακής ενότητας και ελάχιστα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Αναστολή λειτουργίας εκπαιδευτικών μονάδων και ιδρυμάτων

Από τις 28 Φεβρουαρίου, με τέσσερα επιβεβαιωμένα κρούσματα στη χώρα, ξεκίνησε η προληπτική αναστολή λειτουργίας σχολικών μονάδων κατά τόπους σε περιπτώσεις που επιβεβαιωνόταν κρούσμα κορονοϊού στο περιβάλλον κάποιου μαθητή. Την ίδια μέρα, απαγορεύτηκαν όλες οι εκπαιδευτικές εκδρομές στο εξωτερικό και ξεκίνησαν κατά τόπους απολυμάνσεις σχολικών κτηρίων από διάφορους δήμους της χώρας. Στις 4 Μαρτίου αποφασίστηκε το κλείσιμο όλων των δημοσίων και ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όλων των βαθμίδων, στις Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας, Ηλείας και Ζακύνθου και από τις 8 Μαρτίου ανεστάλησαν όλες οι εκπαιδευτικές εκδρομές στο εσωτερικό της χώρας.

Από τις 11 Μαρτίου έκλεισαν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων, τα φροντιστήρια και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί σε ολόκληρη την επικράτεια, για δεκατέσσερις ημέρες. Για τους γονείς καθιερώθηκε άδεια ειδικού σκοπού 15 ημερών. Δέκα ημέρες μετά, στις 20 Μαρτίου, ανακοινώθηκε η παράταση του κλεισίματος όλων των εκπαιδευτικών δομών μέχρι τις 10 Απριλίου 2020.

Αναστολή θρησκευτικών εκδηλώσεων

Στις 28 Φεβρουαρίου υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερώνυμου με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και την ίδια μέρα η Ιερά Σύνοδος εξέδωσε εγκύκλιο προς όλες τις μητροπόλεις, με σχετικές οδηγίες προστασίας. Τις επόμενες ημέρες ακολούθησαν αντίστοιχες εγκύκλιοι από άλλες Μητροπόλεις με άξονα -πέραν των γενικών παραινέσεων πνευματικού χαρακτήρα- τις παροτρύνσεις για συμμόρφωση με τις οδηγίες των αρμοδίων, την τήρηση ατομικών μέτρων προστασίας, την αποχή των ευπαθών ομάδων από τον εκκλησιασμό, τη μέριμνα περί καθαριότητας και υγιεινής των ναών και την αναστολή προσκυνημάτων και οργανωμένων εκδρομών.

Στις 9 Μαρτίου η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με νέα εγκύκλιο επανέλαβε τον γενικό άξονα των συστάσεων της προηγούμενης εγκυκλίου και ανακοίνωσε πως θα συνεχίσει κανονικά τις λειτουργίες και τη θεία κοινωνία.

Σε διάγγελμά του στις 11 Μαρτίου ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι τα θρησκευτικά καθήκοντα θα πρέπει να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα και να επιτελούνται από το σπίτι, ώστε να περιορίζονται οι μεγάλες συναθροίσεις και ζήτησε, ακόμη, να ακολουθούνται οι οδηγίες των γιατρών και των ειδικών. Δύο μέρες αργότερα, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος δήλωσε ότι η Εκκλησία δεν διαθέτει «μετρητή πίστης» ή «παρουσιολόγιο» και υποστήριξε ότι συμφωνεί με και εφαρμόζει τα μέτρα προφύλαξης της δημόσιας υγείας τα οποία λήφθηκαν από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς. Επιπλέον, το βράδυ της 16ης Μαρτίου η Διαρκής Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να παραμείνουν ανοιχτοί οι ναοί μόνο για κατ' ιδίαν προσευχή των πιστών και την αναβολή βαφτίσεων, γάμων και των καθημερινών Λειτουργιών. Παρακίνησε, επίσης, τους ηλικιωμένους και όσους ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες να παραμένουν στο σπίτι και συνέστησε αυτοσυγκράτηση, εμπιστοσύνη στις υγειονομικές Αρχές και στην κυβέρνηση και συμμόρφωση με τις οδηγίες των αρμοδίων υπηρεσιών δημοσίας υγείας. Επίσης αποφάσισε τέλεση ωριαίας κυριακάτικης λειτουργίας από τις 22 Μαρτίου έως το Σάββατο του Λαζάρου. Αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την καθολική αναστολή όλων των λειτουργιών κάθε δόγματος και θρησκείας μέχρι τις 30 Μαρτίου 2020.

Στις 20 Μαρτίου οι αστυνομικές αρχές προέβησαν σε προσαγωγές ατόμων καθώς βρίσκονταν σε άτυπο τζαμί στου Ζωγράφου Αττικής, που λειτουργούσε παρά την απαγόρευση συναθροίσεων. Στις 21 Μαρτίου, ο Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ τέλεσε σε εκκλησία του νησιού τους Χαιρετισμούς παρά την απαγόρευση, οπότε ασκήθηκε εισαγγελική δίωξη και συνελήφθη. Μετά τον σχηματισμό δικογραφίας αφέθηκε ελεύθερος.

Στις 29 Μαρτίου ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς ανακοίνωσε πως θα παρατείνονταν μέχρι τις 11 Απριλίου 2020 τα προσωρινά περιοριστικά μέτρα στους χώρους λατρείας.

Ενημερωτική καμπάνια

Ειδοποίηση έκτακτης ανάγκης για τον κορονοϊό που στάλθηκε σε κινητά τηλέφωνα της χώρας από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας στις 11 Μαρτίου 2020.

Στο πλαίσιο της ενημερωτικής καμπάνιας που πραγματοποιήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας στάλθηκε στις 11, 17 και 22 Μαρτίου μαζικά σε κινητά τηλέφωνα της χώρας ειδοποίηση έκτακτης ανάγκης. Επίσης δημιουργήθηκαν έντυπες και ηλεκτρονικές αφίσες με οδηγίες προς τις ευπαθείς ομάδες για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων προστασίας, τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά σποτ και δημοσιεύσεις αυτών σε έντυπες και ηλεκτρονικές εφημερίδες και διαδικτυακές σελίδες. Η συνολική καμπάνια ανατέθηκε σε ιδιωτική διαφημιστική εταιρεία με διάρκεια σύμβασης έως τις 31 Μαΐου 2020 και δεν μπορεί να ξεπερνά τα 11 εκατομμύρια ευρώ.

Χορηγίες και δωρεές

Η πανδημία ενεργοποίησε πολλούς ελληνικούς και ξένους φορείς, οργανισμούς και ιδιώτες να προβούν σε δωρεές χρημάτων και υλικών στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Το Υπουργείο Υγείας προχώρησε στη σύσταση τριμελούς επιτροπής ειδικά για τον έλεγχο και την αξιοποίηση των δωρεών.

Στις 26 Μαρτίου τα Ελληνικά Πετρέλαια ανακοίνωσαν δωρεά 8 εκ. ευρώ για την ενίσχυση του Ε.Σ.Υ. προς αγορά ιατρικού εξοπλισμού, αναλωσίμων και κάλυψη λοιπών δαπανών. Την ίδια μέρα το κόμμα ΜέΡΑ25 ανακοίνωσε πως θα διαθέσει σε δράσεις αλληλεγγύης το μεγαλύτερο ποσό της κρατικής χρηματοδότησης του 2020, όπως επίσης και τα χρήματα που θα δαπανούσε για τη διεξαγωγή του Διαβουλευτικού Συνεδρίου του. Το Ίδρυμα Λάτση προχώρησε σε δωρεά προς το Γενικό Νοσοκομείο Ελευσίνας «Θριάσιο», νοσοκομείο αναφοράς για τον κορονοϊό SARS-CoV-2, ενισχύοντας με σύγχρονο ιατρο-τεχνολογικό εξοπλισμό το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών καθώς και τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Λατσείου Κέντρου Εγκαυμάτων, που αποτελεί αναπόσπαστο, οργανικό μέρος του Νοσοκομείου ενώ δωρεά 22.000 προστατευτικών μασκών στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε με χορηγία της Bank of China.

Από τις 30 Μαρτίου ξεκίνησε η τμηματική παραλαβή με πτήσεις από την Κίνα συνολικά 13.500.000 προστατευτικών χειρουργικών μασκών και επιπλέον υλικού ατομικής προστασίας, τα οποία αποκτήθηκαν μετά από δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση και της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών. Η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών προσέφερε περισσότερα από 10 εκατομμύρια ευρώ για την αγορά υγειονομικού υλικού και παραχώρησε αναπνευστήρες, μόνιτορ παρακολούθησης ζωτικών οργάνων και νοσοκομειακές κλίνες νοσηλείας ΜΕΘ στο σύστημα υγείας. Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών διέθεσε στο Υπουργείο Υγείας την κλινική «Ιατρικό Περιστερίου» με 60 νοσηλευτικές κλίνες, 6 κλίνες ΜΕΘ και 4 χειρουργικές αίθουσες για τη μεταφορά και νοσηλεία ασθενών από τα δημόσια νοσοκομεία, από τις 30 Μαρτίου έως τη 1η Ιουνίου 2020.

Στις αρχές Απριλίου ο εφοπλιστής Γιώργος Προκοπίου προχώρησε σε δωρεά 2.500.000 προστατευτικών γαντιών, 130.000 αδιάβροχων στολών και 30.000 ολόσωμων προστατευτικών στολών για την ενίσχυση των νοσοκομείων της χώρας. Επιπλέον, ο Όμιλος Hellenic Healthcare Group προσέφερε συνολικά 100 κλίνες για τη νοσηλεία ασθενών με COVID-19 και το νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν διέθεσε 12 κλίνες ΜΕΘ και 53 κλίνες νοσηλείας στο ΕΣΥ.

Στις 2 Απριλίου η Βουλή των Ελλήνων μετά από εισήγηση του προέδρου Κωνσταντίνου Τασούλα και ομόφωνη απόφαση της διάσκεψης των Προέδρων δώρισε 8 εκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της Βουλής για τη δημιουργία 50 κλινών ΜΕΘ στο νοσοκομείο «Σωτηρία». Στις 3 Απριλίου, ο Όμιλος Goldair προσέφερε 8 κλίνες ΜΕΘ στο Υπουργείο Υγείας και 3 αυτοκίνητα SUV στην Ελληνική Αστυνομία. Την ίδια μέρα, η Εγνατία Οδός Α.Ε. προσέφερε 220.000 ευρώ για την ενίσχυση με υγειονομικό υλικό των νοσοκομείων της βόρειας Ελλάδας. Στις 8 Απριλίου ανακοινώθηκε, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, η προσφορά 20.000 δωρεάν εισιτηρίων προς τους γιατρούς και νοσηλευτές του ΕΣΥ για τις παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής έως το καλοκαίρι του 2021.

Στις 7 Μαΐου 2020 ο Υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας ανακοίνωσε ότι έως εκείνη την ημερομηνία προσφέρθηκαν περίπου 90 εκατομμύρια ευρώ στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, μέσω δωρεών από συνολικά 865 φορείς, οργανισμούς και ιδιώτες, καθώς και κράτη όπως η Κίνα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα 40 εκατομμύρια ευρώ αφορούν ιατρικό εξοπλισμό (μόνιτορ, αναπνευστήρες, κλίνες ΜΕΘ), τα 24,2 εκατομμύρια ευρώ αφορούν μέσα ατομικής προστασίας (μάσκες, χειρουργικές στολές, ολόσωμες προστατευτικές στολές, ποδονάρια) και 12,5 εκατομμύρια ευρώ αφορούν καταθέσεις χρηματικών ποσών. Επιπλέον 226 φορείς και ιδιώτες εκδήλωσαν πρόθεση δωρεών, συνολικής αξίας περίπου 8,8 εκατομμυρίων ευρώ.

Άρση των έκτακτων μέτρων

Στις 28 Απριλίου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και οι υφυπουργοί Άκης Σκέρτσος (Υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ), Μανώλης Κεφαλογιάννης (Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, αρμόδιος για τις Μεταφορές), Νίκος Χαρδαλιάς (Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη, αρμόδιος για την Πολιτική Προστασία και Διαχείριση Κρίσεων), Νίκος Παπαθανάσης (Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αρμόδιος για τη Βιομηχανία και το Εμπόριο), Βασίλης Κοντοζαμάνης (Υφυπουργός Υγείας) και Θοδωρής Λιβάνιος (Υφυπουργός Εσωτερικών, αρμόδιος για θέματα Αυτοδιοίκησης και Εκλογών) ανακοίνωσαν το σχέδιο της κυβέρνησης για τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων μετακίνησης και για την επανέναρξη λειτουργίας των επιχειρήσεων.

Τις επόμενες μέρες δόθηκαν αναλυτικές διευκρινήσεις και εξειδικεύσεις σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου άρσης των μέτρων από τους Υπουργούς Παιδείας Νίκη Κεραμέως, Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα, Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννη Βρούτση και από τους Υφυπουργούς Οικονομικών, αρμόδιου για τη Δημοσιονομική Πολιτική, Θεόδωρου Σκυλακάκη και Αθλητισμού και Πολιτισμού, αρμόδιου για Θέματα Αθλητισμού, Λευτέρη Αυγενάκη.

Το χρονοδιάγραμμα αποκλιμάκωσης των περιορισμών και επανέναρξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας αποτελείται από συγκεκριμένες ημερομηνίες-ορόσημα και εκτείνεται καθ'όλη τη διάρκεια του Μαΐου και του Ιουνίου 2020, ενώ στην πορεία μεταβλήθηκε με βάση την εξέλιξη των επιδημιολογικών δεδομένων:

Αρχικό στάδιο από 4 Μαΐου

Μερική απελευθέρωση μετακινήσεων και επαναλειτουργία επιχειρήσεων

Από τις 4 Μαΐου ήρθη η υποχρέωση αποστολής SMS στον αριθμό 13033 ή συμπλήρωσης γραπτής άδειας κατά την έξοδο από το σπίτι, που είχε επιβληθεί από τις 23 Μαρτίου. Στις 42 ημέρες λειτουργίας του αριθμού 13033, από τις 23 Μαρτίου έως τις 4 Μαΐου 2020, διεκπεραιώθηκαν περίπου 110 εκατομμύρια γραπτά μηνύματα για κατ' εξαίρεση μετακίνηση πολιτών, ένας μέσος όρος 1.818 μηνυμάτων ανά λεπτό. Oι περιορισμοί για της εκτός της οικείας περιφερειακής ενότητας μετακινήσεις στην ενδοχώρα και για τις μετακινήσεις μεταξύ νησιών εντός της ίδιας περιφερειακής ενότητας παρέμειναν σε ισχύ μέχρι και τις 18 Μαΐου.

Από την ίδια μέρα αποφασίστηκε και η επανέναρξη λειτουργίας επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου, όπως βιβλιοπωλείων, κουρείων και κομμωτηρίων, καταστημάτων πώλησης οπτικών, ηλεκτρονικών και αθλητικών ειδών και φυτών/λιπασμάτων, καθώς και των ΚΤΕΟ. Η εξυπηρέτηση σε αυτές τις επιχειρήσεις γινόταν με διευρυμένο ωράριο και μόνο κατόπιν ραντεβού, καθώς και με συγκεκριμένο ανώτατο επιτρεπτό αριθμό ατόμων, αναλόγως του μεγέθους του καταστήματος. Η επανέναρξη λειτουργίας έως αυτό το στάδιο αφορούσε συνολικά 26.167 επιχειρήσεις, περίπου το 10% του συνόλου εκείνων που μπήκαν σε αναστολή, και 68.528 εργαζόμενους, επίσης περίπου το 10% του συνόλου.

Η χρήση μάσκας προσώπου από τους εργαζόμενους και από το σύνολο των πολιτών στα ΜΜΜ και στα ταξί, στα σούπερ μάρκετ, στα ιατρεία, στα νοσοκομεία, στα διαγωνιστικά κέντρα και στα ασανσέρ, καθώς και από τους εργαζόμενους στα κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής, είναι υποχρεωτική από τις 4 Μαΐου. Η κυβέρνηση απηύθυνε επίσης ισχυρή σύσταση για τη χρήση μάσκας εντός όλων των κλειστών χώρων, όταν αυτό είναι εφικτό. Στις 27 Απριλίου, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας είχε εισηγηθεί την υποχρεωτική χρήση μάσκας σε όλους τους κλειστούς πολυσύχναστους χώρους, ωστόσο τις επόμενες ημέρες μετέβαλε την αρχική εισήγηση της με βάση νεότερα δεδομένα.

Ο Υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Ά. Σκέρτσος απηύθυνε σύσταση για χρήση των Ι.Χ. οχημάτων από τους πολίτες και ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή του μέτρου του Δακτυλίου στην Αθήνα για τον μήνα Μάιο, ενώ ο Υφυπουργός Μεταφορών Μ. Κεφαλογιάννης ανακοίνωσε τη διαφοροποίηση των ωραρίων των ΜΜΜ με αύξηση συχνότητας των δρομολογίων κατά τις ώρες αιχμής και μείωση τους τα ενδιάμεσα διαστήματα και τα απογεύματα. Η δυνατότητα χορήγησης άδειας ειδικού σκοπού για τους εργαζόμενους γονείς επεκτάθηκε μέχρι το τέλος Μαΐου για γονείς με παιδιά έως 12 ετών και έως τις 18 Μαΐου για εκείνους με παιδιά που φοιτούν στο Γυμνάσιο.

Η προσέλευση των δημοσίων υπαλλήλων στην εργασία τους έγινε σε τρεις ζώνες, στις 7, 8 και 9 το πρωί και αντίστοιχη προσαρμογή ίσχυσε και για τις ώρες αναχώρησης από την εργασία.

Ο Υφυπουργός Υγείας Β. Κοντοζομάνης ανακοίνωσε την επανέναρξη των χειρουργείων στα νοσοκομεία από τις 4 Μαΐου και τη δημιουργία μονάδων αποκλειστικά για τη φροντίδα ασθενών με COVID-19 στις πρωτοβάθμιες δομές υγείας στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Από την ίδια μέρα επετράπη και η υπαίθρια ατομική άθληση και άνοιξαν οι ναοί για ατομική λατρεία.

Οικονομία-Εργασία

Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννης Βρούτσης παρουσίασε στις 30 Απριλίου το σχέδιο του Υπουργείου για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας επιχειρήσεων που επηρεάστηκαν από την πανδημία. Συγκεκριμένα, ανακοίνωσε τη δυνατότητα κατάργησης της αναστολής των συμβάσεων εργασίας εργαζομένων σε επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη, με την προϋπόθεση η αναστολή να έχει διαρκέσει τουλάχιστον 15 ημέρες. Δόθηκε ακόμα η δυνατότητα στους εργοδότες για παράταση της αναστολής μέρους των συμβάσεων εργασίας, για χρονικό διάστημα που δεν θα ξεπερνά τις 31 Μαΐου 2020 και με προϋπόθεση την απαγόρευση απολύσεων και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας με τις ίδιες μορφές συμβάσεων. Επιπλέον, αποφασίστηκε η συνέχιση χορήγησης της αποζημίωσης ειδικού σκοπού ύψους 800 ευρώ για εργαζόμενους επιχειρήσεων που παρέμειναν κλειστές με απόφαση της πολιτείας, και η επέκταση της σε οικοδόμους και εργαζόμενους σε τουριστικά επαγγέλματα, συνολικά σε 160.000 δικαιούχους.

Στις 30 Απριλίου ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ανακοίνωσε ότι η έκτακτη κρατική οικονομική ενίσχυση αφορούσε συνολικά πλέον πάνω από 2 εκατομμύρια δικαιούχους και συγκεκριμένα, έως τότε, την καταβολή έκτακτου επιδόματος των 800 ευρώ σε 800.000 μισθωτούς και 374.000 ελεύθερους επαγγελματίες, των 600 ευρώ σε 155.000 επιστήμονες, καθώς και έκτακτου Δώρου Πάσχα σε 114.000 εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και της πολιτικής προστασίας. Επιπλέον, ανακοίνωσε τη συνέχιση καταβολής της αποζημίωσης ειδικού σκοπού σε εργαζόμενους με προσωρινά ανεσταλμένες συμβάσεις εργασίας, την αναστολή βεβαιωμένων οφειλών και την έκπτωση 40% επί του ενοικίου της επιχείρησης για τον Μάιο για όλες τις πληττόμενες από την πανδημία επιχειρήσεις, καθώς και την αξιοποίηση Ευρωπαϊκών προγραμμάτων.

Το τελικό συνολικό κόστος των μέτρων εκτιμήθηκε στα 24 δισεκατομμύρια ευρώ.

Δικαιοσύνη-Αθλητισμός

Σύμφωνα με ενημέρωση του Υπουργού Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα στις 4 Μαΐου, η λειτουργία των υποθηκοφυλακείων, των κτηματολογικών γραφείων, των Ειρηνοδικείων και των Πρωτοδικείων ξεκίνησε σε όλη την επικράτεια από τις 28 Απριλίου, με τήρηση υγειονομικών κανόνων και υποχρεωτική χρήση μάσκας. Από τις 6 Μαΐου έγινε επανέναρξη εκδίκασης υποθέσεων στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και από την 1η Ιουνίου έγινε η πλήρης αποκατάσταση της λειτουργίας της Διοικητικής αλλά και της Πολιτικής Δικαιοσύνης. Η πλήρης επαναφορά της Ποινικής Δικαιοσύνης ολοκληρώθηκε στα μέσα Ιουνίου, καθώς καθ΄όλη τη διάρκεια ισχύος των περιοριστικών μέτρων εκδικάζονταν ποινικές υποθέσεις που αφορούσαν ορισμένα μόνο αυτόφωρα πλημμελήματα και κακουργήματα.

Ο Υφυπουργός Αθλητισμού και Πολιτισμού, αρμόδιος για Θέματα Αθλητισμού, Λευτέρης Αυγενάκης ανακοίνωσε στις 30 Απριλίου τη σύσταση της Υγειονομικής Επιστημονικής Επιτροπής Αθλητισμού, υπεύθυνης για την εκπόνηση υγειονομικών πρωτοκόλλων που αφορούν τον χώρο του αθλητισμού, και ανέλυσε το σχέδιο της κυβέρνησης για την επανέναρξη των αθλητικών δραστηριοτήτων. Από τις 5 Μαΐου επιτράπηκαν οι ατομικές προπονήσεις αθλητών σχετιζόμενων με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, καθώς και ερασιτεχνών αθλητών όλων των ηλικιών σε ανοιχτούς χώρους, μόνο για ατομικά αθλήματα χαμηλής επικινδυνότητας και με τήρηση υγειονομικών κανόνων. Για την εξέλιξη των πρωταθλημάτων των δημοφιλών αθλημάτων, δόθηκε η δυνατότητα λήψης απόφασης από τις αντίστοιχες διοργανώτριες αρχές τους σχετικά με τη διακοπή ή τη συνέχιση τους το καλοκαίρι του 2020.

11 Μαΐου

Από τις 11 Μαΐου έγινε επανέναρξη λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων με αντικείμενο: εξοπλισμού ήχου και εικόνας, κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, σιδηρικών, χρωμάτων και τζαμιών, χαλιών, επενδύσεων δαπέδου και τοίχου, ηλεκτρικών οικιακών συσκευών, επίπλων, φωτιστικών και άλλων ειδών οικιακής χρήσης, εγγραφών μουσικής και εικόνας, παιχνιδιών, ενδυμάτων, υποδημάτων και δερμάτινων ειδών, καλλυντικών και ειδών καλλωπισμού, ρολογιών και κοσμημάτων, ενοικίασης βιντεοκασετών και δίσκων, ενοικίασης και εκμίσθωσης ειδών αναψυχής, αθλητικών ειδών και άλλων ειδών προσωπικής ή οικιακής χρήσης, καθώς επίσης και οι σχολές οδήγησης και τα καταστήματα τυχερών παιχνιδιών. Η επαναλειτουργία των επιχειρήσεων συνοδεύτηκε από υποχρέωση τήρησης μέτρων ατομικής προστασίας από τους εργαζόμενους και τους πελάτες, περιορισμούς αναφορικά με τον μέγιστο αριθμό πελατών εντός των καταστημάτων και την κατά περίπτωση υποχρεωτική χρήση μασκών και γαντιών μιας χρήσης. Στις 11 Μαΐου επανήλθαν στην εργασία τους 155.962 εργαζόμενοι (το 22,5% του συνόλου εκείνων που ετέθησαν σε αναστολή σύμβασης) και επαναλειτούργησαν 66.010 επιχειρήσεις (το 25% του συνόλου εκείνων που ετέθησαν σε αναστολή). Συνολικά, από τις 11 Μαΐου, επαναλειτούργησαν συνολικά 93.000 επιχειρήσεις, περίπου το 35% του συνόλου εκείνων που μπήκαν σε αναστολή, και επέστρεψαν στην εργασία τους 225.000 εργαζόμενοι, περίπου το 33% του συνόλου εκείνων που ανεστάλη η εργασία τους.

Την ίδια μέρα ξεκίνησε και η επαναλειτουργία όλων των Λυκείων και φροντιστηρίων της χώρας, με μαθήματα μόνο για τους μαθητές της Γ' Λυκείου και με την εφαρμογή κανόνων υγιεινής και τήρησης αποστάσεων για την αποτροπή συναθροίσεων ή συγχρωτισμού. Αποφασίστηκε ο διαχωρισμός του κάθε σχολικού τμήματος σε δύο υπο-τμήματα με μέγιστο αριθμό 15 μαθητών στο καθένα και εκ περιτροπής διδασκαλία στο κάθε υπο-τμήμα συγκεκριμένες μέρες την εβδομάδα.

17 και 18 Μαΐου

Από τις 17 Μαΐου επετράπη η συμμετοχή πιστών στην τέλεση της Θείας Λειτουργίας και άλλων ακολουθιών, και στις 18 Μαΐου πραγματοποιήθηκε η επανέναρξη των μαθημάτων για τους μαθητές των υπόλοιπων τάξεων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (όλων των τάξεων Γυμνασίου και της Α' και Β' Λυκείου). Το διδακτικό έτος 2019-2020 επεκτάθηκε μέχρι τις 12 Ιουνίου για τα Γυμνάσια και τα Λύκεια και αποφασίστηκε να μην πραγματοποιηθούν προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις για όλες τις τάξεις. Επιπλέον, επιτράπηκε και η λειτουργία όλων των φροντιστηρίων μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών, καθώς και των ΙΕΚ. Το εαρινό ακαδημαϊκό εξάμηνο στα Πανεπιστήμια της χώρας ολοκληρώθηκε με εξ' αποστάσεως διδασκαλία των μαθημάτων και δυνατότητα πραγματοποίησης εργαστηριακών και κλινικών ασκήσεων από τις 25 Μαΐου.

Από τις 18 Μαΐου έγινε άρση όλων των περιορισμών κυκλοφορίας, με την απελευθέρωση της δυνατότητας μετακίνησης και εκτός της οικείας περιφερειακής ενότητας στην ηπειρωτική χώρα, στην Κρήτη και στην Εύβοια. Οι μετακινήσεις με με υπεραστικά ΚΤΕΛ, τραίνα, και αεροπλάνα διέπονταν από συγκεκριμένους κανόνες υγιεινής που περιελάμβαναν όρια αναφορικά με τον μέγιστο αριθμό επιβατών, την υποχρεωτική χρήση μάσκας από τους επιβάτες και το προσωπικό και την τήρηση κανόνων επιβίβασης και απολύμανσης.

Την ίδια μέρα επαναλειτούργησαν οι αρχαιολογικοί χώροι, τα ζωολογικά πάρκα και οι βοτανικοί κήποι, καθώς και όλα τα εμπορικά κέντρα (mall), εκπτωτικά χωριά και εκπτωτικά καταστήματα, παρόλο που αρχικά προβλεπόταν η επαναλειτουργία των τελευταίων από την 1η Ιουνίου. Στην εκδήλωση επαναλειτουργίας του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης συμμετείχε και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ενώ το γεγονός καλύφθηκε εκτενώς από διεθνή ΜΜΕ.

Η χρήση μάσκας έγινε υποχρεωτική από τους εργαζόμενους και τους πελάτες εντός των καταστημάτων που βρίσκονται στα κέντρα, ενώ η κυβέρνηση απηύθυνε ισχυρή σύσταση για τη χρήση της και στους κοινόχρηστους χώρους.

25 Μαΐου και 1 Ιουνίου

Η επαναλειτουργία των επιχειρήσεων εστίασης (καφετεριών και εστιατορίων) πραγματοποιήθηκε από τις 25 Μαΐου, παρόλο που αρχικά είχε αποφασιστεί η επαναλειτουργία από 1η Ιουνίου. Η τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων μόνο σε εξωτερικούς χώρους και η τήρηση ελάχιστης απόστασης τουλάχιστον μεταξύ των τραπεζιών έγινε υποχρεωτική, καθώς επίσης και η χρήση μασκών προσώπου και γαντιών από τους εργαζόμενους, ενώ ο μέγιστος αριθμός καθήμενων σε κάθε τραπέζι ορίστηκε σε 6 άτομα. Επιπλέον, δόθηκε η δυνατότητα στους δήμους της χώρας να πεζοδρομούν συγκεκριμένους δρόμους προκειμένου να διευκολύνεται η ανάπτυξη των τραπεζοκαθισμάτων των επιχειρήσεων και η διέλευση των πεζών. Οι επιχειρήσεις απέκτησαν τη δυνατότητα να επεκτείνουν τον κοινόχρηστο χώρο που καταλαμβάνουν για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων, ενώ στις περιπτώσεις που αυτό δεν είναι δυνατό λόγω παρακώλυσης της διέλευσης πεζών και ΑμεΑ δικαιούνται μείωση δημοτικών τελών.

Την 1η Ιουνίου άνοιξαν και τα ξενοδοχεία 12μηνης (συνεχούς) λειτουργίας και οι θερινοί κινηματογράφοι, με μέγιστη επιτρεπτή πληρότητα 70%.

Τα δημοτικά σχολεία, τα νηπιαγωγεία, οι μονάδες ειδικής αγωγής όλων των βαθμίδων και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί τελικά επαναλειτούργησαν από την 1η Ιουνίου με συγκεκριμένα μέτρα προσωπικής υγιεινής, και παρόλο που αρχικά δεν είχε οριστικοποιηθεί η επαναλειτουργία τους. Μία μέρα πριν από τις αρχικές ανακοινώσεις της κυβέρνησης, στις 27 Απριλίου, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας είχε εισηγηθεί το σταδιακό και υπό προϋποθέσεις άνοιγμα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων.

Τελευταία στάδια τον Ιούνιο και τον Ιούλιο

Από τις 6 Ιουνίου επαναλειτούργησε η εστίαση στους εσωτερικούς χώρους και στα ξενοδοχεία 12μηνης λειτουργίας.

Από τις 8 Ιουνίου ξεκίνησε η λειτουργία των μπαρ, ίντερνετ καφέ, καφενείων, καταστημάτων τυχερών παιχνιδιών και των διαφόρων κέντρων διασκέδασης, με τήρηση υγειονομικών κανόνων που περιλαμβάνουν ορισμένο μέγιστο επιτρεπτό αριθμό ατόμων και ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ των τραπεζιών, μεταξύ άλλων.

Στις 15 Ιουνίου, νωρίτερα απ'ότι αρχικά σχεδιαζόταν για τα τέλη Ιουνίου, θα ανοίξουν τα εποχικά ξενοδοχεία, τα γυμναστήρια, τα θεματικά πάρκα και τα θεραπευτικά λουτρά. Στις 29 Ιουνίου θα επαναλειτουργήσουν και οι κατασκηνώσεις.

Τέλος, από την 1η Ιουλίου θα επιτρέπονται οι παραστάσεις, οι συναυλίες τα συνέδρια και οι εκθέσεις.

Από τις 6 Ιουνίου έως και την 1η Ιουλίου θα επαναλειτουργήσουν 63.000 επιχειρήσεις, δηλαδή το 24% όσων τέθηκαν σε αναστολή, και θα επιστρέψουν στην εργασία τους 89.000 εργαζόμενοι, το 13% του συνόλου εκείνων που ανεστάλη η εργασία τους. Συνολικά, μέχρι την 1η Ιουλίου, θα έχει επανέλθει στην εργασία του το 97% (670.000) των εργαζομένων που είχαν τεθεί σε αναστολή και θα έχει επαναλειτουργήσει το 95% (249.000) του συνόλου των επιχειρήσεων που είχαν κλείσει.

Επανεκκίνηση του Τουρισμού

Από τον Μάιο, η Κυβέρνηση ξεκίνησε την εκπόνηση ενός σχεδίου για την τόνωση του τουρισμού στη χώρα, το οποίο περιελάμβανε τη θέσπιση και τήρηση υγειονομικών και ταξιδιωτικών πρωτοκόλλων και τη στήριξη των τουριστικών επιχειρήσεων.

Στις αρχές Μαΐου ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας εισηγήθηκε υγειονομικά πρωτόκολλα με προβλέψεις για τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία (εκπαίδευση, ατομική προστασία), τις ρεσεψιόν, τις υπηρεσίες καθαριότητας των δωματίων και των κοινόχρηστων χώρων, τα εστιατόρια, τους παιδικούς χώρους αναψυχής, τις υπηρεσίες περιποίησης, τις πισίνες, τους κοινόχρηστους χώρους και τους χώρους εκδηλώσεων και τα τουριστικά οχήματα μεταφοράς επιβατών.

Στις 20 Μαΐου παρουσιάστηκε από τον Υπουργό Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη το σχέδιο για την επανεκκίνηση του τουρισμού («Restart Tourism»), με την τουριστική περίοδο για το εξωτερικό να ξεκινά από τις 15 Ιουνίου. Το σχέδιο προέβλεπε από την 1η Ιουνίου την έναρξη λειτουργίας των ξενοδοχείων 12μηνης (συνεχούς) λειτουργίας, από τις 15 Ιουνίου το άνοιγμα των εποχικών ξενοδοχείων, ορισμένων χερσαίων συνοριακών διαβάσεων και του αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος (στις 29 Μαΐου αποφασίστηκε τελικά και το άνοιγμα του «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης) για διεθνείς πτήσεις για επισκέπτες από 29 χώρες με καλά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά και από την 1η Ιουλίου το άνοιγμα όλων των υπόλοιπων περιφερειακών αεροδρομίων. Για τις πύλες εισόδου ανακοινώθηκε η διεξαγωγή στοχευμένων, δειγματοληπτικών τεστ και ερωτηματολογίων στους ταξιδιώτες από τις 29 χώρες με τα, έως τότε, καλά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά, ενώ για ταξιδιώτες από όλους τους υπόλοιπους προορισμούς θα ίσχυε ο υποχρεωτικός μοριακός έλεγχος και η καραντίνα τουλάχιστον 7 ημερών, όπως συνέβαινε και όλους τους προηγούμενους μήνες.

Επιπλέον, θεσπίστηκαν πρωτόκολλα για τη διαχείριση πιθανών κρουσμάτων μεταξύ των τουριστών στα ξενοδοχεία που προέβλεπαν ορισμό συνεργαζόμενου γιατρού με το κάθε κατάλυμα, ειδικούς χώρους απομόνωσης των κρουσμάτων ανά περιφέρεια και νησί και τοποθέτηση 20 αναλυτών για τεστ και 600 κλινών στα νησιά. Ανακοινώθηκαν επίσης μέτρα οικονομικής στήριξης των τουριστικών επιχειρήσεων που περιελάμβαναν την επέκταση του δικαιώματος αναστολής σύμβασης εργασίας έως και τον Ιούλιο, τη μείωση του ενοικίου κατά 40% έως τον Αύγουστο, τη ρύθμιση της επιστρεπτέας προκαταβολής, τη μείωση της προκαταβολής φόρου και τη μείωση του ΦΠΑ στις μεταφορές, τον καφέ, τα μη αλκοολούχα ποτά και το τουριστικό πακέτο. Ειδικότερα για την ενίσχυση του εσωτερικού τουρισμού αποφασίστηκε η αξιοποίηση προγραμμάτων ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ που αφορά στην προσφορά voucher σε περίπου 250.000 δικαιούχους για διακοπές για τουλάχιστον 4 διανυκτερεύσεις, με τις συνολικές διανυκτερεύσεις να υπολογίζονται σε τουλάχιστον 1 εκατομμύριο. Στις 31 Μαΐου δημοσιοποιήθηκε και η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) με την οποία ορίστηκαν τα υγειονομικά πρωτόκολλα για τα ξενοδοχεία και θεσπίστηκε υποχρεωτικό σήμα πιστοποίησης («Health First») για τα τουριστικά καταλύματα.

Στις 12 Ιουνίου παρουσιάστηκε από τους Υπουργούς Υγείας και Τουρισμού, Βασίλη Κικίλια και Χάρη Θεοχάρη, αναλυτικά το επικαιροποιημένο σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης για το άνοιγμα στον Τουρισμό από τις 15 Ιουνίου, με τα υγειονομικά και ταξιδιωτικά πρωτόκολλα.

Σύμφωνα με το σχέδιο, από τις 15 Ιουνίου ήρθη η απαγόρευση πτήσεων από την Ιταλία, την Ισπανία και την Ολλανδία στο αεροδρόμιο Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος» και παρέμειναν οι περιορισμοί για πτήσεις από Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Μ. Βρετανία και Τουρκία, ενώ στο αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης «Μακεδονία» επιτράπηκαν από την ίδια ημέρα όλες οι διεθνείς πτήσεις πλην αυτών από Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία, Μ. Βρετανία, Τουρκία, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. Από τις 15 Ιουνίου άνοιξε επίσης η χερσαία συνοριακή διάβαση της Ελλάδας με τη Βουλγαρία στον Προμαχώνα Σερρών, ενώ οι υπόλοιπες με την Τουρκία, την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία παρέμειναν κλειστές.

Οι επιβάτες πτήσεων κατηγοριοποιήθηκαν σε δύο ομάδες ανάλογα με τη χώρα από την οποία έρχονται στην Ελλάδα. Έτσι, στο διάστημα 15-30 Ιουνίου, σε όλους τους επιβάτες πτήσεων που προέρχονταν από αεροδρόμια σε περιοχές με υψηλό κίνδυνο μετάδοσης του ιού (Αλβανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Βόρεια Μακεδονία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία και χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης), σύμφωνα με λίστα που κατάρτισε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA), επιβαλλόταν υποχρεωτική διενέργεια μοριακού τεστ και περιορισμός μία ημέρας μέχρι να εκδοθεί το αποτέλεσμα του ελέγχου. Από την άλλη, σε πτήσεις από αεροδρόμια περιοχών με λιγότερα κρούσματα γίνονταν στοχευμένα δειγματοληπτικά τεστ σε ορισμένο μόνο αριθμό επιβατών. Για κάθε περίπτωση θετικού στον ιό ελέγχου επιβαλλόταν υποχρεωτική καραντίνα 14 ημερών.

Από την 1η Ιουλίου επιτράπηκαν όλες οι διεθνείς αφίξεις σε όλα τα αεροδρόμια της χώρας, με υποχρεωτική συμπλήρωση για όλους τους ταξιδιώτες, τουλάχιστον 48 ώρες πριν την άφιξη τους, φόρμας (Έντυπο Εντοπισμού Ταξιδιωτών - Passenger Locator Form, PLF) στην ηλεκτρονική διεύθυνση travel.gov.gr με πληροφορίες σχετικά με τα στοιχεία επαφής τους στην Ελλάδα, το αεροδρόμιο αναχώρησής, τη διεύθυνση διαμονής και τον χρόνο παραμονής τους στη χώρα, μεταξύ άλλων. Από την ίδια ημερομηνία επιτράπηκε και ο κατάπλους πλοίων από το εξωτερικό στα ελληνικά λιμάνια.

Τα υγειονομικά πρωτόκολλα που καθιερώθηκαν περιελάμβαναν την ενίσχυση των δομών υγείας στα νησιά με προσωπικό και κλίνες νοσηλείας και τη διασύνδεση τους με νοσοκομεία αναφοράς της ηπειρωτικής χώρας, ενώ εγκαταστάθηκαν στα νησιά μοριακοί αναλυτές για τη διενέργεια τεστ PCR. Παράλληλα, καθιερώθηκε ειδικό σχέδιο για τη διακομιδή πιθανών ασθενών με εναέρια και πλωτά μέσα.

Δεύτερο κύμα και εισαγωγή νέων μέτρων

Στις 21 Σεπτεμβρίου τέθηκαν σε ισχύ, έως τις 4 Οκτωβρίου για τη περιφέρεια Αττικής, απαγόρευση συναθροίσεων άνω των 9 ατόμων σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους (εκτός από χώρους που τηρούνται τα μέτρα αποστασιοποίησης), αναστολή συναυλιών σε ανοικτούς και κλειστούς χώρους, αναστολή προβολών σε κλειστούς κινηματογράφους, όριο 20 ατόμων σε γάμους, κηδείες και βαπτίσεις. Επίσης θεσπίστηκε η μεταφορά σε ξενοδοχεία καραντίνας, ασυμπτωματικών κρουσμάτων από ευάλωτες ομάδες. Θεσπίστηκε επίσης υποχρεωτική τηλεργασία 40% σε επιχειρήσεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, οι οποίες είναι δουλειές γραφείου ή μπορούν να γίνουν από απόσταση, θέσπιση ευελιξίας με είσοδο και αποχώρηση των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα σε 4 κύματα εντός δύο ωρών, σαρωτικοί έλεγχοι και κυρώσεις σε εργαζομένους και εργοδότες που δεν τηρούν την υποχρεωτική χρήση μάσκας, καθώς και έλεγχοι και τεστ του ΕΟΔΥ σε χώρους εργασίας και συναθροίσεις σε επιβαρυμένες περιοχές της Αττικής, καθώς και άλλες σημαντικές δημόσιες και μη υπηρεσίες, όπως σχολεία, ΜΜΜ, νοσοκομεία κτλ.