Ιστορία των κωφών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η ιστορία των κωφών συνθέτουν την κουλτούρα των κωφών. Η κουλτούρα των κωφών είναι μια κουλτούρα που επικεντρώνεται στη νοηματική γλώσσα και τις σχέσεις των μελών της κοινότητας των κωφών μεταξύ τους. Σε αντίθεση με άλλους πολιτισμούς, η κουλτούρα των κωφών δεν συνδέεται με καμία συγκεκριμένη χώρα, καθώς είναι μια παγκόσμια κουλτούρα. Από ορισμένους, η κώφωση μπορεί να θεωρείται αναπηρία, αλλά ο κόσμος των κωφών θεωρεί τον εαυτό του γλωσσική μειονότητα. Με την πάροδο του χρόνου, έχουν επιτευχθεί πολλά πράγματα από κωφά ατόμα. Για να αναφέρουμε τους πιο διάσημους, Λούντβιχ βαν Μπετόβεν και Τόμας Έντισον ήταν και κωφοί και πρόσφεραν σπουδαία έργα στον πολιτισμό.

Οι κωφοί που γνωρίζουν τη νοηματική γλώσσα είναι περήφανοι για την ιστορία τους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφηγούνται την ιστορία του Λοράν Κλερκ, παιδαγωγού Κωφών, και του Τόμας Χ. Γκαλοντέ, Αμερικανού παιδαγωγού, που έφτασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Γαλλία το 1816 για να βοηθήσουν στην ίδρυση του πρώτου μόνιμου σχολείου για κωφά παιδιά στη χώρα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1850, υπήρξε μια συζήτηση σχετικά με το αν θα δημιουργηθεί ή όχι ξεχωριστό κράτος κωφών στη Δύση. Αυτή η πολιτεία κωφών θα ήταν ένα μέρος όπου θα μπορούσαν να μεταναστεύσουν όλοι οι κωφοί, εφόσον το επιλέξουν, και να ευημερήσουν. Ωστόσο, αυτό το σχέδιο απέτυχε και η όλη συζήτηση εγκαταλείφθηκε.[1]

Ένα άλλο γνωστό γεγονός είναι το Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο για την Εκπαίδευση των Κωφών του 1880 στο Μιλάνο της Ιταλίας, όπου οι ακούοντες παιδαγωγοί ψήφισαν να στραφούν οι κωφοί στην προφορική εκπαίδευση και να αφαιρέσουν τη νοηματική γλώσσα από την τάξη. Αυτή η προσπάθεια είχε ως αποτέλεσμα την έντονη αντίθεση από τις κουλτούρες των κωφών σήμερα στην προφορική μέθοδο διδασκαλίας των κωφών παιδιών με στόχο να μιλούν και να διαβάζουν τα χείλη με περιορισμένη ή καθόλου χρήση της νοηματικής γλώσσας στην τάξη. Η μέθοδος αποσκοπεί στη διευκόλυνση της ενσωμάτωσης των κωφών παιδιών σε κοινότητες ακουόντων, αλλά υπήρξαν πολλά επιχειρήματα σχετικά με το ποια μέθοδος είναι καλήτερη: αυτή όπου οι δάσκαλοι διδάσκουν τη νοηματική γλώσσα ως κύριο τρόπο επικοινωνίας ή αυτή όπου προσπαθούν να κάνουν τον μαθητή να μάθει να μιλάει. Οι περισσότεροι πλέον συμφωνούν ότι η μέθοδος της νοηματικής είναι η προτιμώμενη μέθοδος επικοινωνίας με κωφά άτομα. Η χρήση της νοηματικής γλώσσας είναι κεντρικής σημασίας για την πολιτιστική τους ταυτότητα των κωφών και οι προσπάθειες περιορισμού της χρήσης της θεωρούνται επίθεση προς την κοινότητα.[2]

Ιστορία της κουλτούρας των κωφών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η νοηματική γλώσσα είναι το πιο σημαντικό όργανο επικοινωνίας μεταξύ των κωφών και της κουλτούρας τους. Χρησιμοποιώντας τη νοηματική, οι κωφοί μπορούν να συμμετέχουν σε κοινωνικά δίκτυα, τοπικά και παγκόσμια, τα οποία ενώνουν ολόκληρη την κουλτούρα των κωφών. Η νοηματική γλώσσα είναι ένα απλό μέσο για να επικοινωνήσουν άτομα κωφά ή βαρήκοα. Η Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα (ΑΝΓ) σχετίζεται στενά με την παλαιότερη μορφή της γαλλικής νοηματικής γλώσσας, καθώς ο Λοράν Κλερκ, ο οποίος ήταν ο ίδιος κωφός και δάσκαλος, πήγε στην Αμερική. Αν και ο Κλερκ εισήγαγε στη νέα χώρα τη γαλλική νοηματική γλώσσα, οι Αμερικανοί κωφοί χρησιμοποιούσαν ήδη δική τους νοηματική γλώσσα. Στο νησί Martha's Vineyard υπήρχαν περισσότεροι κωφοί από το μέσο όρο, οι οποίοι είχαν δημιουργήσει τη νοηματική γλώσσα Martha's Vineyard. Η Γαλλική Νοηματική Γλώσσα και η Νοηματική Γλώσσα που ήταν ήδη σε χρήση έγιναν η Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα. Οι κοινότητες κωφών και βαρήκοων είναι στενά συνδεδεμένες λόγω της κουλτούρας τους και της χρήσης της νοηματικής γλώσσας. Οι νοηματικές γλώσσες, όπως και οποιαδήποτε άλλη γλώσσα, αλλάζουν διαρκώς. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, υπάρχουν πολλές ποικιλίες νοηματικής. Αντίστοιχα, όπως είναι φυσικό, υπάρχουν πολλές νοηματικές γλώσσες ανά τον κόσμο, λόγω της ύπαρξης πολλών διαφορετικών κοινοτήτων κωφών, Έτσι, για παράδειγμα, υπάρχει η Βρετανική Νοηματική Γλώσσα, η Ιταλική Νοηματική Γλώσσα και η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ), που είναι φυσικές γλώσσες στις αντίστοιχες χώρες,[3] αλλά και η Γερμανiκή Νοηματική Γλώσσα και η Ελβετογερμανική Νοηματική Γλώσσα, που μπορεί να αντιστοιχούν σε κοινότητες γερμανόφωνων κρατών, αλλά είναι δύο διαφορετικές νοηματικές γλώσσες.[4]

Ένας άλλος ισχυρός δεσμός που έχει επιβληθεί στην κουλτούρα των κωφών είναι ο αθλητισμός. Ο αθλητισμός ανοίγει έναν δρόμο προς επιτεύγματα όπου πολλοί άλλοι αποκλείονται από προκατάληψη λόγω των ίσων όρων ανταγωνισμού σε ορισμένα αθλήματα. Ο αθλητισμός δημιουργεί επίσης πολλές ευκαιρίες δικτύωσης για τους κωφούς σε όλο τον κόσμο, λόγω της αυξημένης κινητικότητας που προκύπτει από αγώνες εκτός περιοχής ή χώρας.[5] Οι κωφοί συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες για να καλλιεργήσουν την πολιτισμική τους ταυτότητα ως κωφοί. Στον αθλητισμό, μπορούν να βρουν αλληλεγγύη επικοινωνώντας άνετα μεταξύ τους χωρίς εμπόδια, να ενστερνιστούν αξίες και κοινωνικούς κανόνες φυσικούς για τους ίδιους και διαφορετικούς από αυτούς της κοινότητας ακουόντων και να συμμετάσχουν ως προπονητές, αθλητές και οπαδοί.[6] Η Αμερικανική Αθλητική Ένωση Κωφών δίνει τεράστια βοήθεια στους κωφούς εκπροσωπώντας συλλόγους και οργανώσεις τους σε ολόκληρες τις αμερικανικές πολιτείες.[7] Ο αντίκτυπος του αθλητισμού στην κοινότητα των κωφών μπορεί επίσης να φανεί σε διεθνές επίπεδο. Οι Deaflympics, Ολυμπιακοί Αγώνες Κωφών εγκεκριμένοι από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, είναι μια εκλεκτή διεθνής αθλητική διοργάνωση, όπου κωφοί αθλητές από όλον τον κόσμο διαγωνίζονται μεταξύ τους κάθε τετραετία.[8]

Χρονολόγιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1000 π.Χ.: Ο εβραϊκός νόμος αρνείται τα δικαιώματα των κωφών. Η Τορά προστάτευε τους κωφούς από τις κατάρες των άλλων, αλλά δεν τους επέτρεπε να συμμετέχουν πλήρως στις τελετουργίες του Ναού. Θεσπίστηκαν ειδικοί νόμοι σχετικά με τον γάμο και την περιουσία των κωφών, αλλά δεν τους επιτρεπόταν να είναι μάρτυρες σε δικαστήρια.[9]
  • Περίπου 364 π.Χ.: Ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι η ακοή είναι σημαντικότερη από την όραση.[10]
  • Περίπου 360 π.Χ.: Ο Σωκράτης, όπως αναφέρει ο Πλάτωνας στον διάλογό του Κρατύλος, αναφέρει τους κωφούς που εκφράζονται με χειρονομίες, περιγράφοντας ένα άλογο που καλπάζει μιμούμενοι την κίνησή του.[11]
  • Περίπου 44 π.Χ.: Ο Κουίντος Πέντιος γίνεται ο πρώτος καταγεγραμμένος κωφός στην ιστορία, που έμεινε γνωστός με το όνομά του.[12][13]
  • 135 μ.Χ.: Πεθαίνει ο Άγιος Οβίδιος, προστάτης άγιος της θεραπείας των ακουστικών νόσων.[14]
  • 131: Ο Γαληνός, Έλληνας γιατρός από την Πέργαμο, γράφει ότι η «ομιλία και η ακοή μοιράζονται την ίδια πηγή στον εγκέφαλο…».[15]
  • 738: Στον Ιουστινιάνειο Κώδικα, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός συμπεραίνει ότι το να είσαι κωφός και άλαλος είναι δύο διαφορετικά χαρακτηριστικά και δεν συνυπάρχουν πάντα.[16]
B, C, D. Χαρακτικά του Ντιέγο δε Αστόρ (Bonet, 1620)
  • 1550: Ο Πέδρο Πονσέ δε Λεόν γίνεται ο πρώτος γνωστός δάσκαλος κωφών στην ιστορία που ανέπτυξε μια μορφή νοηματικής γλώσσας και έμαθε εκ γενετής κωφούς να μιλάνε.[17]
  • 1620: Ο Χουάν Πάμπλο Μπόνετ εκδίδει το πρώτο βιβλίο περί δακτυλικού αλφαβήτου για κωφούς.[17]
  • 1668: Οι Γουίλιαμ Χόλντερ και Τζον Γουάλις διδάσκουν έναν κωφό να μιλάει "απλά, καθαρά και με σωστό επιτονισμό".
  • 1778: Ο Σάμιουελ Χάινικε ανοίγει το πρώτο σχολείο για κωφάλαλους στη Γερμανία.
  • 1817: Ιδρύεται το Αμερικανικό Σχολείο Κωφών στο Χάρτφορντ του Κονέκτικατ. Πρόκειται για το πρώτο σχολείο για άτομα με αναπηρία σε όλο το δυτικό ημισφαίριο.[18]
  • 1857: Το 1857, το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών εγκρίνει τη δημιουργία σχολείου για κωφάλαλους και τυφλούς στην Ουάσινγκτον.[19]
  • 1849: Ο Φερντινάν Μπερτιέ γίνεται ο πρώτος κωφός που κερδίζει παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.[20]
  • 1860: Ιδρύεται το Βικτωριανό Κολέγιο Κωφών.[21]
  • 1880: Λαμβάνει χώρα το 2ο Διεθνές Συνέδριο για την Εκπαίδευση των Κωφών στο Μιλάνο της Ιταλίας, γωνστό ως Συνέδριο του Μιλάνου. Αποφασίζεται ότι θα επικρατήσει η προφορική εκπαίδευση στα σχολεία των κωφών και απαγορεύεται η χρήση της νοηματικής γλώσσας σε αυτά, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ.[2]
  • 1880: Ιδρύεται η Αμερικανική Ένωση Κωφών.[22]
  • 1883: Ο Εντ Ντάντον γίνεται ο πρώτος κωφός παίκτης του MLB.
  • 1883: Ο Χένκρι Γουίντερ Σάιλ γίνεται ο πρώτος κωφός που χειροτονείται ιερέας από την Επισκοπική Εκκλησία των ΗΠΑ.[23][24]
  • 1896: Εκλέγεται η πρώτη γυναίκα, η Τζούλια Φόλεϊ, στο συμβούλιο της Αμερικανικής Ένωσης Κωφών.[25]
  • 1933-1945: Το τρίτο ράιχ στειρώνει εκ γενετής κωφά άτομα στη Γερμανία και δολοφονεί πολλά άλλα. Παρ' όλα αυτά, πολλοί φορείς κωφών συνεργάστηκαν με τους ναζί κατά το Ολοκαύτωμα.[26]
  • 1911: Ο Καλ Ρότζερς γίνεται ο πρώτος κωφώς πιλότος στις ΗΠΑ.[27]
  • 1924: Λαμβάνουν χώρα οι πρώτοι Deaflympics στο Παρίσι.[28]
  • 1932: Ιδρύεται η Ιταλική Υπηρεσία Κωφών στην Πάντοβα υπό την αιγίδα της Ιταλικής Ένωσης Κωφών.[29]
  • 1951: Ιδρύεται η Παγκόσμια Ομοσπονδία Κωφών στη Ρώμη, κατά το 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο Κωφών.[30]
  • 1960: Ο Αυστραλός Πιέρ Γκόρμαν γίνεται ο πρώτος κωφός που λαμβάνει διδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.[31]
  • 1960: Ο Γουίλιαμ Στόκο εκδίδει το βιβλίο του Sign Language Structure, όπου παρουσιάζεται για πρώτη φορά η "Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα".
  • 1964: Ο Ρόμπερτ Βάιτμπρεχτ πραγματοποιεί το πρώτο επιτυχημένο τηλεφώνημα μέσω τηλέτυπου μεταξύ δύο κωφών.[32]
  • 1965: Μαύροι κωφοί γίνονται δεκτοί για πρώτη φορά στον Αμερικανική Ένωση Κωφών.[25]
  • 1965: Ο Καρλ Κρόνεμπεργκ αναφέρεται για πρώτη φορά στις αναλογίες ανάμεσα στις κουλτούρες κωφών και ακουόντων στα παραρτήματα του Λεξικού της Αμερικανικής Νοηματικής Γλώσσας.
  • 1965: Ιδρύεται το Εθνικό Τεχνικό Ινστιτούτο Κωφών στο Ρότσεστερ της Νέας Υόρκης.[18]
  • Early 1970s: Ο Πολ Τέιλορ δημιουργεί το πρώτο τοπικό τηλεφωνικό σύστημα για κωφούς στις ΗΠΑ.
  • 1972: Λαμβάνουν χώρα τα πρώτα Καλλιστεία Κωφών Μις Αμερική στο Μαϊάμι Μπιτς της Φλόριντας με νικήτρια την Αν Μίλινγκτον.[33][34]
  • 1971: Προβάλλεται ένα επεισόδιο της αμερικανικής τηλεοπτικής σειράς μαγειρικής The French Chef με υποτίτλους για κωφούς τηλεθεατές.[35]
  • 1974: Η Άλις Λουγκί Χαγκεμάγιερ θεσπίζει την Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για τους Κωφούς με προγράμματα για την κουλτούρα των κωφών σε διάφορες βιβλιοθήκες.
  • 1975: Ο Τομ Λ. Χάμφρις εισάγει τον όρο "audism" στη διδακτορική του διατριβή,[36] δίνοντας τη διάσταση της προκατάληψης απέναντι στους κωφούς.[37]
  • 1978: Ιδρύεται στην Ουάσινγκτον το Αμερικανικό Κέντρο για τον Νόμο και τους Κωφούς.[18]
  • 1980: Η Φίλις Φρέλιχ γίνεται η πρώτη κωφή που κερδίζει Βραβείο Τόνυ καλύτερης ηθοποιού[38][39]
  • 1980: Η Γκέρτρουντ Γκάλογουεϊ γίνεται η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Κωφών.[25]
  • 1982: Το Ανώτατο Δικαστήριο της Καλιφόρνιας γίνεται το πρώτο τοπικό δικαστήριο που αναγνωρίζει το δικαίωμα των παιδιών να προσφύγουν στη δικαιοσύνη για "ζημιογόνο ζωή" σε μια δίκη που σχετιζόταν με την εκ γενετής κώφωση.[40]
  • 1987: Η Μάρλι Μάτλιν γίνεται η πρώτη κωφή ηθοποιός που κερδίζει Βραβείο Όσκαρ καθώς και το νεότερο άτομο που κερδίζει Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου.[41][42][43]
  • 1993: Η Ρεμπέκα Ντιμπουά γίνεται η πρώτη κωφή γυναίκα που χειροτονείται ραβίνος στις ΗΠΑ.[44]
  • 1995: Η Χέδερ Γουάιστοουν γίνετι η πρώτη Μις Αμερική.[45]
  • 1999: Η Μπεθ Λόκαρντ γίνεται η πρώτη κωφή πάστορας της Ευαγγελικής Λουθηρανικής Εκκλησίας στην Αμερική.[46][47]
  • 2000: Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα αναγνωρίζεται επίσημα ως γλώσσα από το ελληνικό κράτος.[48][3]
  • 2003: Κυκλοφορεί το πρώτο ηλεκτρονικό λεξικό της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας με μετάφραση στα Νέα Ελληνικά.[49]
  • 2005: Ιδρύεται η Εθνική Ένωση Κωφών στην Ινδία.[50][51]
  • 2006: Η Αμερικανική Ένωση Βιβλιοθηκών και η Εθνική Ένωση Κωφών δηλώνουν ότι θα αναγνωρίσουν το διάστημα 13 Μαρτίου έως 15 Απριλίου ως Εθνικό Μήνα Ιστορίας Κωφών.[52]
  • 2008: Ο Λανς Όλρεντ γίνεται ο πρώτος κωφός παίκτης στο NBA.[53][54]
  • 2009: Θεσπίζεται η τελευταία ολόκληρη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου ως Διεθνής Εβδομάδα Κωφών σε όλο τον κόσμο.[55][56]
  • 2010: Στο Βανκούβερ του Καναδά, το 21ο Διεθνές Συνέδριο για την Εκπαίδευση των Κωφών ψηφίζει υπέρ της απόρριψης όλων των ψηφισμάτων του Συνεδρίου του Μιλάνου του 1880.[57]
  • 2011: Η Μαίρη Γουίτακερ γίνεται η πρώτη κωφή που χειροτονείται από την Εκκλησία της Σκωτίας.[58]
  • 2012: Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας δηλώνει ότι επιτρέπεται στα κωφάλαλα άτομα να καταθέτουν γραπτώς ή με χειρονομίες.[59][60]
  • 2012: Ανακοινώνεται ότι το Netflix θα προσφέρει υπότιτλους σε όλο το τηλεοπτικό και κινηματογραφικό περιεχόμενο από το 2014 ως μέρος ενός συμβιβασμού με έναν κωφό θεατή από τη Μασαχουσέτη που έκανε αγωγή στην εταιρεία.[61] Ένα δικαστήριο στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης έκρινε ότι το Netflix και άλλοι διαδικτυακοί πάροχοι υπόκεινται στον ομοσπονδιακό νόμο για τους Αμερικανούς με Αναπηρίες, εκδίδοντας την πρώτη απόφαση στη χώρα που αναγνωρίζει αυτήν την υποχρέωση σε φορείς που παρέχουν διαδικτυακές υπηρεσίες.[61][62]
  • 2014: Το 2014, η Εθνική Ένωση Κωφών με καταγγελία της ισχυρίζεται ότι χιλιάδες διαλέξεις και άλλο εκπαιδευτικό περιεχόμενο διατίθεντο δωρεάν μέσω YouTube και iTunes από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (Μπέρκλεϊ) παραβιάζοντας τον Νόμο για τους Αμερικανούς με Αναπηρίες του 1990 επειδή πολλά μαζικά ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα του πανεπιστημίου συνοδεύονταν από αυτομάτως δημιουργημένους υποτίτλους, οι οποίοι περιείχαν ανακρίβειες. Το 2016, το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα κρίνει ότι το περιεχόμενο έπρεπε να συμμορφωθεί με τις τρέχουσες Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού.[63]
  • Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα αναγνωρίζεται ως γλώσσα ισότιμη με τη Νέα Ελληνική[3] με την ψήφιση νομοσχεδίου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.[64]
  • 2022: Το Coda: Στον ρυθμό της καρδιάς γίνεται η πρώτη ταινία με κωφούς ηθοποιούς σε πρωταγωνιστικούς ρόλους που κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας.[65]
  • 2022: Ο Τρόι Κότσουρ γίνεται ο πρώτος κωφός άνδρας που κερδίζει Όσκαρ υποκριτικής. Κέρδισε Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου για τον ρόλο του στην ταινία Coda: Στον ρυθμό της καρδιάς.[66]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Fischer, Renate. Looking back: A reader on the history of deaf communities and their sign languages (Gallaudet University Press, 1993).
  • Greenwald, Brian H.. and Joseph J. Murray, eds. In Our Own Hands: Essays in Deaf History, 1780–1970 (Washington: Gallaudet University Press, 2016). xviii, 270 pp.
  • van Cleve, J., ed. Deaf history unveiled: Interpretations from the new scholarship (Gallaudet University Press, 1993)
  • Singer, Julie. “Deafness: Reading Invisible Signs.” In A Cultural History of Disability in the Middle Ages, edited by Jonathan Hsy, Tory Pearman, Joshua Eyler, 83–98. In A Cultural History of Disability, gen. eds. David Bolt and Robert McRuer (London: Bloomsbury 2019), 83–98.
  • Tirosh, Yoav. "Deafness and Nonspeaking in Late Medieval Iceland (1200–1550)," Viator 51.1 (2020): 311-344
  • Sayers, Edna Edith [Lois Bragg]. “Visual-Kinetic Communication in Europe Before 1600: A Survey of Sign Lexicons and Finger Alphabets Prior to the Rise of Deaf Education.” Journal of Deaf Studies and Deaf Education 2 (1997): 1–25.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Krentz, Christopher (2000). A Mighty Change: An Anthology of Deaf American Writing 1816-1864. Gallaudet University Press. ISBN 1-56368-101-3. 
  2. 2,0 2,1 Baynton, Douglas (1996). Forbidden Signs: American Culture and the Campaign against Sign Language. University of Chicago Press. ISBN 0-226-03964-1. 
  3. 3,0 3,1 3,2 Vacalopoulou, Anna (2020). Sign Language Corpora and Dictionaries: a Multidimensional Challenge. ISBN 978-618-85138-1-5. 
  4. «The EASIER Avatar». EASIER – Intelligent Automatic Sign Language Translation (στα Αγγλικά). 23 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2024. 
  5. Kyle, Jim G.· Woll, Benice (1988). Sign Language: The Study of Deaf People and Their Language. Cambridge University Press. σελίδες 12. ISBN 9780521357173. 
  6. Stewart, David Alan (1991). Deaf Sport: The Impact of Sports Within the Deaf Community. Gallaudet University Press. σελίδες XI, 1. ISBN 0-930323-74-2. 
  7. Bahan, Harlan Lane ; Robert Hofstadter ; Ben (1996). A journey into the deaf-world. San Diego, Calif.: DawnSignPress. ISBN 0-915035-63-4. 
  8. «Home | Deaflympics». Deaflympics. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2017. 
  9. «Sound and Fury - Deaf History Timeline». Public Broadcasting Service. 8 Ιανουαρίου 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2002. 
  10. Moore, Brooke Noel· Bruder, Kenneth (1999). Philosophy: The Power of Ideas. Mayfield Publishing Company. σελ. 65. ISBN 978-1-55934-988-8. 
  11. «Open Your Eyes Deaf Studies Talking» (PDF). docs5.chomikuj.pl. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2024. 
  12. Renate, Fischer; Lane, Harlan L. (1993-01-01). «Looking back: a reader on the history of deaf communities and their sign languages». International Studies on Sign Language and the Communication of the Deaf 20. ISBN 3927731323. https://books.google.com/books?id=RM8PAQAAMAAJ. Ανακτήθηκε στις 2011-03-19. «Quintus Pedius, the deaf painter». 
  13. Fischer, Renate· Lane, Harlan (28 Ιανουαρίου 1993). Fischer, Renate, επιμ. Looking Back: A Reader on the Histories of Deaf Communities and Their Sign Languages. Washington, D.C.: Gallaudet University Press. ISBN 978-3-927731-32-5. 
  14. Borrelli, Antonio. «Sant' Audito (Ovidio) di Braga» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2011. Patron saint of ear 
  15. Markides, Andreas (1982). «Some unusual cures of deafness». The Journal of Laryngology & Otology 96 (6): 479–490. doi:10.1017/S0022215100092756. PMID 7045260. https://archive.org/details/sim_journal-of-laryngology-and-otology_1982-06_96_6/page/479. «Speech and hearing share the same source in the brain…». 
  16. Justinian I (738). «Corpus Juris Civilis» (PDF) (στα Λατινικά). Roman Empire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2011. 
  17. 17,0 17,1 «Language Pathology, Juan Pablo Bonet 1579-1633». Judy Duchan's History of Speech. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2013. 
  18. 18,0 18,1 18,2 «Disability History Timeline». Rehabilitation Research & Training Center on Independent Living Management. Temple University. 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2013. 
  19. «A Century of Lawmaking for a New Nation: U.S. Congressional Documents and Debates, 1774–1875». The Library of Congress. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2012. 
  20. «Ministère de la culture - Base Léonore». www2.culture.gouv.fr. 
  21. «History 1860-1910 – Victorian College for the Deaf» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2022. 
  22. «National Association of the Deaf - NAD». www.nad.org. 
  23. Leslie, Frank· Deems, Charles Force (25 Ιανουαρίου 1886). Talmage, Thomas De Witt, επιμ. Frank Leslie's Sunday Magazine. New York, NY: Frank Leslie's Publishing House. σελ. 434. ISBN 978-1246600933. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2015. The first deaf mute clergyman in the United States was the Rev Henry WL Syle who was ordained deacon by Bishop Stevens of Pennsylvania in Philadelphia in October 1876 and advanced to the priesthood in 1883 
  24. «Henry Winter Syle». Gallaudet University. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2015. 
  25. 25,0 25,1 25,2 «NAD History». 15 Ιανουαρίου 2017. 
  26. Friedlander, Henry (2002). Ryan, Donna E., επιμ. Deaf People in Hitler's Europe. Gallaudet University Press. ISBN 1-563681269. 
  27. «Famous Deaf People». Start ASL. Ιανουαρίου 2020. 
  28. «Deaflympics lowdown» (στα αγγλικά). 2004-12-29. http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/disability_sport/4113957.stm. Ανακτήθηκε στις 2024-02-01. 
  29. «Due passi nella storia...». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2014. 
  30. «Our philosophy». World Federation of the Deaf. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2019. 
  31. Gregory, Alan (4 October 2006). «'Australia's Helen Keller'». The Age. http://www.theage.com.au/news/opinion/australias-helen-keller/2006/10/03/1159641321921.html. Ανακτήθηκε στις 22 September 2013. 
  32. Shapiro, T. Rees (2009-08-28). «James C. Marsters, 85: Phone System Increased Independence for Deaf». The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/08/27/AR2009082703954.html. Ανακτήθηκε στις 2009-08-31. 
  33. «Women and Deafness». gupress.gallaudet.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2014. 
  34. «Miss Deaf America Pageant». www.lifeprint.com. 
  35. «A Brief History of Captioned Television». National Captioning Institute. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2011. While the closed captioning service was being developed, there were some programs with "open" captions airing on PBS. In 1972, The French Chef became the very first television program that was accessible to deaf and hard of hearing viewers. 
  36. Dirksen, H; Bauman, L (2004). «Audism: Exploring the Metaphysics of Oppression». Journal of Deaf Studies and Deaf Education 9 (2): 239–246. doi:10.1093/deafed/enh025. PMID 15304445. 
  37. Eckert, Richard Clark; Rowley, Amy June (2013-05). «Audism: A Theory and Practice of Audiocentric Privilege» (στα αγγλικά). Humanity & Society 37 (2): 101–130. doi:10.1177/0160597613481731. ISSN 0160-5976. http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0160597613481731. 
  38. «National Association of the Deaf - NAD». www.nad.org. 
  39. Weber, Bruce (April 15, 2014). «Phyllis Frelich, Deaf Activist and Actress, Dies at 70». New York Times. https://www.nytimes.com/2014/04/15/arts/phyllis-frelich-deaf-activist-and-actress-dies-at-70.html. Ανακτήθηκε στις April 21, 2014. 
  40. Matthew O. Jannol (2004). «Wrongful Life and Pragmatic Justice in Light of Changing Societal Values: Turpin v. Sortini». Tort Stories – Student Papers from 2003–04. Steve Sugarman; UC Berkeley School of Law. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (doc) στις 21 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2017. 
  41. Renfro, Kim. «The 31 youngest Oscar nominees of all time». Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2021. 
  42. Evry, Max. «The 25 Youngest Oscar Nominees of All Time». MTV News (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2021. 
  43. «The 59th Academy Awards Memorable Moments». Oscars.org | Academy of Motion Picture Arts and Sciences. August 26, 2014. https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1987/memorable-moments. Ανακτήθηκε στις 7 March 2017. 
  44. «The Sisterhood 50 America's Influential Women Rabbis». Forward.com. 22 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2010. 
  45. «Prominent Deaf People». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2014. 
  46. «A place in the church». The Lutheran. 1999. http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3942/is_199908/ai_n8863353/.  [νεκρός σύνδεσμος]
  47. «Signs of change». The Lutheran. 1999. http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3942/is_199908/ai_n8858614/.  [νεκρός σύνδεσμος]
  48. Timmermans, Nina (2005). The status of sign languages in Europe. Council of Europe. σελ. 104. ISBN 92-871-5720-0. 
  49. «ΝΟΗΜΑ - Λεξικό της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας σε DVD-ROM». Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2024. 
  50. «Publicity in Newspapers / Magazines». nadindia.org. 
  51. «NAD - National Association of the Deaf». nadindia.org. 
  52. Ellen Perlow. «historytrendsanddeafeducation / Alice Hagemeyer». Historytrendsanddeafeducation.pbworks.com. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2015. 
  53. «The Lance Allred Story - Part 1: Breaking the legally-deaf barrier in the NBA». 2 Ιουλίου 2020. 
  54. «Photos: First deaf NBA player shares story overcoming obstacles». Deseret News. 13 Μαρτίου 2018. 
  55. «International Week of the Deaf - WFD». WFD. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2018. 
  56. «International Week of the Deaf in 2018». WebPlus.info — Holiday Calendar. https://webplus.info/index.php?page=340&holiday=969&year=2018. Ανακτήθηκε στις 2018-07-24. 
  57. «International Congress of the Deaf (ICED) July 18-22, 2010 Vancouver, Canada». WFD (στα Αγγλικά). 10 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2024. 
  58. Douglas, Joanne (2011-06-10). «Another achievement for deaf siblings Paul and Mary Wittaker who are ordained into the church». The Huddersfield Daily Examiner (West Yorkshire: Huddersfield Examiner). http://www.examiner.co.uk/news/west-yorkshire-news/another-achievement-deaf-siblings-paul-4973527. Ανακτήθηκε στις 2013-10-16. 
  59. Firstpost (22 Μαΐου 2012). «Deaf-mute can be credible witness: Apex court». Firstpost. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2012. 
  60. «Deaf-mute can be credible witness: SC». The Times of India. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2012. 
  61. 61,0 61,1 «Netflix pledges to caption all content by 2014 – Business». Boston.com. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2012. 
  62. «DREDF Secures Historic Settlement in National Association of the Deaf, et al. v. Netflix». DREDF. 10 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2015. 
  63. Justice Department (30 Αυγούστου 2016). «Letter from Justice Department to Chancellor Dirks, Mr. Patti, and Mr. Robinson» (PDF). Berkeley University. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2018. 
  64. «Δελτίο Τύπου «Αναγνώριση της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας ως ισότιμης με την Ελληνική»». OM.K.E. 8 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2024. 
  65. «How 'CODA' made history for the Sundance Film Festival with Best Picture Oscar win». The Salt Lake City Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2022. 
  66. Barco, Mandalit del (2022-03-27). «CODA's Troy Kotsur is now the first Deaf man to win an Oscar for acting» (στα αγγλικά). NPR. https://www.npr.org/2022/03/27/1088898875/oscars-2022-troy-kotsur-coda. Ανακτήθηκε στις 2022-03-28.