Αντιφασιστικό Μέτωπο Γυναικών της Μακεδονίας

Το Αντιφασιστικό Μέτωπο των Γυναικών της Μακεδονίας (σλαβομακεδονικά: Антифашистички фронт на жените на Македонија‎‎), συντομ.: AFŽ (АФЖ) ήταν φεμινιστικό κίνημα της εποχής του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο έδρασε σε τμήμα της Γιουγκοσλαβίας και πιο συγκεκριμένα, κυρίως στην ιστορική περιοχή της Μακεδονίας. Υπήρξε πρόδρομος αρκετών σημερινών φεμινιστικών οργανώσεων της Βόρειας Μακεδονίας.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ίδρυση–ιστορικό πλαίσιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το AFŽ δημιουργήθηκε από εθελόντριες γυναίκες, το 1942, μαζί με άλλα αντιφασιστικά μέτωπα γυναικών της πρώην Γιουγκοσλαβίας (1918–1992), η οποία την περίοδο εκείνη αναφερόταν ακόμα και ως Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας (1918–1943) και είχε τεθεί εν αμφιβόλω με το γιουγκοσλαβικό πραξικόπημα του 1941 και ήταν ένα από τα τέσσερα οργανωμένα κινήματα αντίστασης, δηλαδή των παρτιζάνων της περιοχής αυτής.^[1] Στην Γιουγκοσλαβία την προηγούμενη χρονική περίοδο είχε προηγηθεί, από τον Μάρτιο του 1941, το Γιουγκοσλαβικό πραξικόπημα, το οποίο οδήγησε στην ανατροπή της ακροδεξιάς ναζιστικής κυβέρνησης και από τον Απρίλιο του 1941 η κατάληψη της χώρας και ο διαμοιρασμός της από τις δυνάμεις του Άξονα (Γερμανοί, Ιταλοί, Αλβανοί, Ούγγροι και Βούλγαροι). Στο Λονδίνο ιδρύθηκε επίσης βασιλική εξόριστη κυβέρνηση, η οποία αναγνωρίστηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο και, αργότερα, από όλες τις Συμμαχικές δυνάμεις, ενώ στην κατεχόμενη Γιουγκοσλαβία αρχίζει σταδιακά η συγκρότηση αντιστασιακών οργανώσεων. Ο διαμελισμός των εδαφών του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, μεταξύ των δυνάμεων του Άξονα έγινε ως εξής: Οι Γερμανοί προσάρτησαν στο κράτος τους το βόρειο και μεγαλύτερο τμήμα της σημερινής Σλοβενίας. Η Ιταλία προσάρτησε την νότια Σλοβενία, τμήματα και νησιά της Δαλματίας μαζί με το Σπλιτ και το Ντουμπρόβνικ στην Κροατία. Οι Ούγγροι προσάρτησαν μικρό τμήμα στην ανατολική Σλοβενία και τη δυτική Βοϊβοντίνα. Η Αλβανία προσάρτησε το Κοσσυφοπέδιο, μικρό τμήμα του Μαυροβουνίου και το δυτικό τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας όπου κατοικούν κυρίως Αλβανοί. Η Βουλγαρία προσάρτησε στο έδαφος της το σύνολο της σημερινής κεντρικής και ανατολικής Βόρειας Μακεδονίας και μικρό τμήμα στην ανατολική Σερβία. Στην υπόλοιπη χώρα δημιουργήθηκαν τρία διαφορετικά κράτη - προτεκτοράτα. Στα εδάφη, υπό γερμανική και ιταλική κατοχή, της σημερινής Κροατίας και Βοσνίας - Ερζεγοβίνης οι φασίστες Κροάτες Ουστάσι δημιούργησαν ένα κράτος - μαριονέτα, το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας (NDH). Στην υπό γερμανική κατοχή Σερβία, δημιουργήθηκε το κράτος της Σερβίας, η επονομαζόμενη και Σερβία του Νέντιτς. Στο υπό ιταλική κατοχή Μαυροβούνιο, δημιουργήθηκε το Ανεξάρτητο Κράτος του Μαυροβουνίου. Ακολούθησε η δημιουργία ισχυρής γιουγκοσλαβικής αντίστασης, η οποία οδήγησε σύντομα τους Παρτιζάνους με επικεφαλής τον κομμουνιστή ηγέτη Τίτο (1953–1980), στο να αποτελέσουν το πιο σημαντικό κίνημα της αντίστασης. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας, ίδρυσε μαζί με άλλα πολιτικά κόμματα και το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο (Jedinstveni narodnooslobodilačk), που αναπτύσσει το Νοέμβριο του 1942, ένα αντιπροσωπευτικό πολιτικό όργανο, το αντιφασιστικό Συμβούλιο Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας (Antifašističko V(ij)eće Narodnog Oslobođenja Jugoslavije). Το 1943 ανακηρύχθηκε από τους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους η Δημοκρατική Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία αναφερόμενη και ως Λαοκρατική Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία (Demokratska Federativna Jugoslavija, Демократска Федеративна Југославија), από το όνομα της κυβέρνησης αντίστασης, η οποία δημιουργήθηκε το 1943, όταν ακόμη η χώρα ήταν υπό την κατοχή του Άξονα. Το μέτωπο, υπό την ηγεσία των κομμουνιστών, θα ελέγξει σύντομα ολόκληρο το έδαφος της Γιουγκοσλαβίας ως το Μάιο του 1945. Ακολούθησε, το 1944, η συγκρότηση της χώρας της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας με επίσημη ονομασία ως Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η οποία συμμετείχε ως μια από τις έξι συστατικές χώρες στη συγκρότηση, στις 27 Νοεμβρίου 1945, της Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας (Federativna Narodna Republika Jugoslavija-FNRJ, Федеративна Народна Република Југославија-ФНРЈ), γνωστής στην συνέχεια και ως Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.

Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πιο εξέχουσα προσωπικότητα του κινήματος του АФЖ ήταν η αντιστασιακή Βεσελίνκα Μαλίνσκα (Veselinka Malinska, 1917–1987), η οποία είχε συμμετάσχει στον Αγώνα Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας και από το 1944 στην Αντιφασιστική Συνέλευση για την Εθνική Απελευθέρωση της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας (ASNOM). Ήταν επίσης γνωστή και από το γεγονός, ότι ο πατέρας της είχε συμμετάσχει, το 1903, στην Εξέγερση του Ίλιντεν (βουλγαρικά: Илинденско-Преображенско въстание),^[2] η οποία σήμερα τιμάται στη Βόρεια Μακεδονία ως εθνική επέτειος και για πολλούς στη χώρα αυτή θεωρείται ως η αρχή της σλαβομακεδονικής εθνογέννεσης.

Οργάνωση–δράση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το φεμινιστικό κίνημα αυτό, ήταν επίσης στενά συνδεδεμένο, κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου (1946–1949), με το σλαβομακεδονικό τμήμα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (σλαβικά: Народно Ослободителен Фронт (НОФ), της σλαβόφωνης μειονότητας της Ελλάδας, καθώς παρείχε προς αυτό σημαντικό αριθμό από αντάρτισσες.

Στόχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στους κύριους στόχους του AFŽ, εκτός από τη δράση για τον Αγώνα Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, ήταν επίσης να βελτιώσει τη φοίτηση των γυναικών σε σχολεία και να αυξήσει το ποσοστό αλφαβητισμού, καθώς η πλειοψηφία των αναλφάβητων στην περιοχή δράσης της οργάνωσης αυτής ήταν γυναίκες.^[3] Η οργάνωση της AFZ, όπως και οι υπόλοιποι σλαβομακεδονικοί σύμμαχοί της, δηλαδή το σλαβομακεδονικό τμήμα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου και ο Εθνικός Απελευθερωτικός Σύνδεσμος Νεολαίας χαρακτηρίστηκαν, αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο,^[4] από την τότε ελληνική κυβέρνηση ως «ληστές», στην περιοχή της ελληνικής Μακεδονίας.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ P. Ramet, Sabrina. (1999). Gender Politics in the Western Balkans: Women, Society and Politics in Yugoslavia and the Yugoslav Successor States. Penn State University Press. pp. 75-76. (ISBN 978-0-271-01802-7). Google Book Search. Retrieved on July 14, 2009.
↑ de Haan, F. Daskalova, K. Loutfi, A. (2006). A Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern and Southern Europe: 19th and 20th Centuries. Central European University Press. pp. 296-300. (ISBN 978-963-7326-39-4). Google Book Search. Retrieved on July 8, 2008.
↑ Trouton, R. (1952). Peasant Renaissance in Yugoslavia, 1900-1950: A Study of the Development of Yugoslav Peasant Society as Affected by Education. Routledge. p. 283. (ISBN 0-415-17612-3). Google Book Search. Retrieved on July 8, 2008.
↑ "The Aegean part of Macedonia after the Balkan Wars". Council for Research into South-Eastern Europe of the Macedonian Academy of Sciences and Arts. 1996.