Άλκη Ζέη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 05/11/2011.
Άλκη Ζέη
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Άλκη Ζέη (Ελληνικά)
Γέννηση15  Δεκεμβρίου 1923[1]
Αθήνα[2]
Θάνατος27 Φεβρουαρίου 2020
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
ΣπουδέςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών[3], Ωδείο Αθηνών[3] και Ινστιτούτο κινηματογράφου Γερασίμωφ[3]
Ιδιότητασυγγραφέας[3], συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας[3] και ηθοποιός
ΣύζυγοςΓιώργος Σεβαστίκογλου[3]
Σημαντικά έργαΤο καπλάνι της βιτρίνας[3] και Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
ΒραβεύσειςΒραβεία Ακαδημίας Αθηνών (2010)[3]
ΙστοσελίδαΕπίσημος ιστότοπος
Υπογραφή
δεδομένα (π • σ • ε )
Από την έκθεση "Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης" στο Μουσείο Μπενάκη για το Λογοτεχνικό έτος Άλκη Ζέη (2023)

Η Άλκη Ζέη (Αθήνα, 15 Δεκεμβρίου 1923 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 2020) ήταν Ελληνίδα πεζογράφος και συγγραφέας, η οποία θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες. Πολυβραβευμένη για το έργο της, τιμήθηκε μεταξύ άλλων από την Ακαδημία Αθηνών. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες.

Βιογραφικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της, Ζήνων Ζέης, ήταν τραπεζικός υπάλληλος, μεγαλωμένος στην Κρήτη, αλλά με καταγωγή από την Άνδρο και η μητέρα της, Έλλη Σωτηρίου, ήταν από τη Σάμο και είχε περάσει τα παιδικά της χρόνια στη Σμύρνη.[4] Η Ζέη έζησε ως παιδί στη Σάμο, μαζί με τη μεγαλύτερή της αδελφή, όσον καιρό η μητέρα της ανάρρωνε από φυματίωση σε σανατόριο στην Πάρνηθα.[5] Επιστρέφοντας στην Αθήνα οικογενειακώς το 1937, φοίτησε αρχικά στην ιδιωτική Ιόνιο Σχολή, όπου γνώρισε τη φίλη της και μετέπειτα συγγραφέα Ζωρζ Σαρή. Η δεύτερη, περιγράφει τα χρόνια που φοιτούσε μαζί και τη φιλία της με τη Ζέη στο βιβλίο της Ε.Π. Τα τελευταία τρία χρόνια του γυμνασίου η Ζέη πήγε στην επίσης ιδιωτική Σχολή Αηδονοπούλου.[6] Εκείνη την περίοδο ο θείος της, Πλάτων Σωτηρίου (αδελφός της μητέρας της), παντρεύτηκε τη γνωστή συγγραφέα Διδώ Σωτηρίου, η οποία βοήθησε τη Ζέη να ασχοληθεί με τη συγγραφή.[6] Ενώ ήταν μαθήτρια στη Σχολή Αηδονοπούλου συμμετείχε στον όμιλο κουκλοθεάτρου της σχολής της που διεύθυνε η καθηγήτρια τέχνης Ελένη Περράκη-Θεοχάρη. Τότε ξεκίνησε να γράφει έργα για κουκλοθέατρο και ένας από τους χαρακτήρες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε μετέπειτα ένας από τους κυριότερους ήρωες του κουκλοθεάτρου Αθηνών «Μπάρμπα Μυτούσης» που ίδρυσε η Περράκη-Θεοχάρη.

Κατοχή και εξορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την περίοδο της κατοχής έχει δηλώσει πως είχε ενταχθεί στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από τη Διδώ Σωτηρίου. Παράλληλα σπούδασε φιλοσοφία του θεάτρου στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθηνών και υποκριτική στη δραματική σχολή του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Ενώ φοιτούσε στη δραματική σχολή το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (1913-1990) κολλητό φίλο του Καρόλου Κουν, με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945.[7] Το 1948, ύστερα από την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στον εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη.

Η Ζέη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά τη συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων.[6] Ύστερα από προσπάθειες έξι ετών, και αφού ταξίδεψε για 6 νύχτες από τη Ρωσία για την Ιταλία, το 1954 επανασυνδέθηκε με τον σύζυγο της στην Τασκένδη. Απέκτησαν δυο παιδιά,την Ειρήνη (1956 - ) και τον Πέτρο (1959 - ). Το 1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπου σπούδασε και στο τμήμα σεναριογραφίας του Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα για να ξαναφύγει πάλι το 1967, με τον ερχομό της Χούντας — αυτή τη φορά για το Παρίσι — και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η απριλιανή δικτατορία.

Συγγραφικό έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην ΕΣΣΔ συνέχισε το γράψιμο και μια σειρά παιδικών διηγημάτων της δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό για τους νέους Νεανική Φωνή, που είχε ως συντακτική επιτροπή τον Μάριο Πλωρίτη, τον Τάσο Λιγνάδη και τον Κωστή Σκαλιόρα. Το πρώτο της μυθιστόρημα, το αυτοβιογραφικό Το καπλάνι της βιτρίνας, γράφτηκε το 1963 ενώ ήταν στη Μόσχα. Αποτελεί έργο-σταθμό στην ελληνική παιδική λογοτεχνία, όντας το πρώτο ίσως παιδικό βιβλίο με πολιτικές αναφορές, πιο συγκεκριμένα στη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.

Το 1971 και ενώ ήταν εξόριστη στο Παρίσι, έγραψε τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου, αυτή τη φορά με θέμα την Κατοχή και την απελευθέρωση. Το σημαντικό στα ιστορικά της μυθιστορήματα είναι ότι δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων αλλά είναι ζυμωμένα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.

Μαζί με τη Ζωρζ Σαρή, με την οποία γνωρίζονταν από τα σχολικά τους χρόνια, καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος. Το εφηβικό μυθιστόρημα Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της κέρδισε το 2003 το βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (ελληνικό τμήμα της IBBY), ενώ το 2004 η Ζέη ήταν υποψήφια για το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και το βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν λογοτεχνίας. Το βραβείο Mildred L. Batchelder της απονεμήθηκε για τις εκδόσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες των έργων της Το καπλάνι της βιτρίνας, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου και Κοντά στις ράγες. Συνολικά τα έργα της Ζέη έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες.

Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.[8]

Το 2014 αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για να τιμηθεί με τον τρόπο αυτό η προσφορά και το έργο της, ιδίως στην παιδική λογοτεχνία. Αναγορεύτηκε ομοίως επίτιμη διδάκτωρ, το 2012 από τη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, και το 2015 από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πατρών.[9]

Η Άλκη Ζέη έφυγε από τη ζωή στις 27 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 96 ετών.[10][11]

Ενδεικτική εργογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άλλα βιβλία της συγγραφέως είναι:

  • Το καπλάνι της βιτρίνας (1963)
  • Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου (1971)
  • Αρβυλάκια και γόβες (1975)
  • Ο θείος Πλάτων (1975)
  • Κοντά στις ράγες (1977)
  • Μια Κυριακή του Απρίλη (1978)
  • Τα παπούτσια του Αννίβα (1979)
  • Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα (1987)
  • Η μωβ ομπρέλα (1989)
  • Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων (1990)
  • Ματίας (1993) [Α' Κρατικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας το 2001]
  • Σπανιόλικα παπούτσια (1994)
  • Γατοκουβέντες (1996)
  • Νεανική Φωνή (1996)
  • Η δωδέκατη γιαγιά και άλλα... (1998)
  • Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της (2002)
  • Ο ψεύτης παππούς (2007)
  • Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο (2013)
  • Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά; (2017)
  • Ένα παιδί από το πουθενά (2019)

Βραβεία - διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1968 ALA Notable Book selection Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1969 Horn Book Honor List selection Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1970 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.Α.) Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 1974 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.Α.) Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
  • 1980 ALSC Mildred Batchelder (Η.Π.Α.) Κοντά στις ράγιες
  • 1992 Κρατικό Βραβείο παιδικού βιβλίου
  • 2002 Βραβείο Acerbi (Ιταλία) Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
  • 2003 Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (IBBY GREECE) καλύτερου εφηβικού βιβλίου, Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2003 Βραβείο Λογοτεχνικού περιοδικού «διαβάζω» καλύτερου εφηβικού βιβλίου, Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • Υποψήφια για το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Χανς Κρίστιαν Άντερσεν 2004
  • Υποψήφια τρεις φορές (2004,2009,2015) για το βραβείο λογοτεχνίας για παιδιά Astrid Lindgren Memorial Award
  • 2005 Βραβείο των βιβλιοφάγων (Prix des Embouquineurs, Γαλλία) Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
  • 2007 Βραβείο Andersen – Il mondo dell’ infanzia (Ιταλία) Το καπλάνι της βιτρίνας
  • 2008 Ο ψεύτης παππούς στη βραχεία λίστα των βραβείων του λογοτεχνικού περιοδικού «διαβάζω»
  • 2009 Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της στη βραχεία λίστα για το Marsh Award (Μ. Βρετανία)
  • 2010 Βραβείο Νέων Ευρωπαίων (Γαλλία) Ο ψεύτης παππούς
  • 2010 Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της
  • 2012 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Κύπρου
  • 2014 Επίτιμη Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
  • 2014 Βραβείο αναγνωστών των βιβλιοπωλείων PUBLIC Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο
  • 2015 Χρυσός σταυρός του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας
  • 2015 υποψήφια για Διεθνές βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Astrid Lindgren
  • 2015 Επίτιμη Διδάκτωρ του Τμήματος Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών
  • 2019 Ταξιάρχης του Τάγματος Τεχνών και Γραμμάτων από το ΥΠΠΟ της Γαλλίας

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 122841972. Ανακτήθηκε στις 14  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 22  Δεκεμβρίου 2014.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 www.alkizei.com/en/life.
  4. ↑ Χαρά Νικολακοπούλου (Μάρτιος 2014). «Άλκη Ζέη: Της ζωής της το παραμύθι» (PDF). Σύνδεσμος Φιλολόγων Μεσσηνίας. σελ. 1. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  5. ↑ Παπασπύρου, Σταυρούλα (21 Σεπτεμβρίου 2013). «Η Αλκη Ζέη με μολύβι φάμπερ». Ελευθεροτυπία. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «Η Άλκη Ζέη μάς εξομολογείται». philenews.com. 19 Δεκεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2014. 
  7. ↑ Γκιώνης, Δημήτρης (11 Δεκεμβρίου 2010). «Ο Σεβαστίκογλου του θεάτρου και του αγώνα». Ελευθεροτυπία. 
  8. ↑ Κουζελη, Λαμπρινη (28 Δεκεμβρίου 2010). «Ακαδημία ΑθηνώνΑπονεμήθηκαν σήμερα τα βραβεία του 2010 - Βραβεύτηκαν Ζυράννα Ζατέλη και Αλκη Ζέη για το σύνολο του έργου τους». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2020. 
  9. ↑ «Εφημερίδα κυριακάτικο Βήμα». Βήμα Πολιτισμός. 
  10. ↑ NEWSROOM (27 Φεβρουαρίου 2020). «Πέθανε η Αλκη Ζέη». News 24/7. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2024. 
  11. ↑ ««Έφυγε» η σπουδαία συγγραφέας Άλκη Ζέη». ProtoThema. 28 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2024. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Άλκη_Ζέη&oldid=10497913"