Βελεσά

Βελεσά
Έμβλημα
Βελεσά 41°42′55″N 21°46′31″E
Χώρα	Βόρεια Μακεδονία
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Βελεσών
Υψόμετρο	206 μέτρα
Πληθυσμός	40.664 (2021)
Ταχ. κωδ.	1400
Τηλ. κωδ.	043
Ζώνη ώρας	ώρα Κεντρικής Ευρώπης θερινή ώρα Κεντρικής Ευρώπης
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Τα Βελεσά ή Βελεσσά ή Βελισσός (σλαβομακεδονικά: Велес‎‎ / Βέλες) είναι πόλη στο κεντρικό τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας, στον Αξιό ποταμό, γνωστή μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ως Τίτοβ Βέλες. Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας το 1996 αφαιρέθηκε η πρώτη λέξη.

Όνομα

Τα Βυλάζωρα ήταν αρχαία πόλη της Παιονίας και σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες του 2008 τοποθετούνται 20 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Βέλες. Το όνομα της πόλης ήταν Βελισσός στα Αρχαία Ελληνικά. Αργότερα έγινε πόλη καζάς με το όνομα Κιοπρουλού στο Σαντζάκι των Σκοπίων. Από το 1877 ως το 1912 το σαντζάκι αυτό ανήκε στο Βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου. Από το 1929 ως το 1941 το Βέλες ανήκε στην Μπανόβινα του Βαρδάρη του Βασίλειου της Γιουγκοσλαβίας. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η πόλη ήταν γνωστή ως Τίτοβ Βέλες από το Γιουγκοσλάβο πρόεδρο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, αλλά το 'Τίτοβ' αφαιρέθηκε το 1996. Τα αυτοκίνητα που ταξινομούνται στο Βέλες αναγνωρίζονταν από τον κωδικό TV (Titov Veles), που άλλαξε το 2000 σε VΕ.

Ιστορία

Το Βέλες το 19ο αιώνα.

Η περιοχή του σημερινού Βέλες έχει κατοικηθεί για πάνω από μια χιλιετία. Στην αρχαιότητα ήταν μια Παιονική πόλη που ονομαζόταν Βυλάζωρα και περιελάμβανε σημαντικό πληθυσμό Θρακών και ενδεχομένως Ιλλυριών. Αργότερα ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και κατά διαστήματα στην Α΄ Βουλγαρική Αυτοκρατορία και Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία. Έγινε τμήμα του Βασιλείου της Σερβίας στα τέλη του 13ου αιώνα, ενώ επί της Σερβικής Αυτοκρατορίας (1345-1371) ήταν κτήση του Γιοβάν Όλιβερ Γκρτσκιτς και στη συνέχεια της οικογένειας Mρνιάβτσεβιτς μέχρι Οθωμανική κατάκτηση μετά τη Μάχη του Ρόβινε(1395). Πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους ήταν δήμος (καζάς) με το όνομα Kιοπρουλού και ανήκε στο Σαντζάκι Σκοπίων. Στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου αιώνα η περιοχή του Βέλες ενσωματώθηκε στο ανεξάρτητο Πασαλίκι της Σκόδρας. Κατά τη Μακεδονική επανάσταση του 1878, οι Έλληνες της περιοχής ξεσηκώθηκαν με τον οπλαρχηγό Κατράκο, ο οποίος με 50 άνδρες συγκρούστηκε με Οθωμανικούς στόχους. Μετά την καταστολή της εξέγερσης, πολλοί Βελεσσιώτες αναγκάστηκαν να προσφύγουν στη Θεσσαλονίκη.

Στην Μεγάλη Ανατολική Κρίση που ακολούθησε η τοπική Βουλγαρική κυβέρνηση προσπάθησε να την καταλάβει αλλά αποκρούστηκε από την Ένωση του Πρίζρεν, μια Αλβανική οργάνωση με έδρα το Κοσσυφοπέδιο που αντιτάχθηκε στην ενσωμάτωση από τους Βουλγάρους πόλεων με Αλβανικό πληθυσμό. Ο Βασίλης Καντσόφ στην απογραφή του (1900) καταγράφει 19.700 κατοίκους του Βέλες, 12.000 Βούλγαροι, 6.000 Τούρκοι, 600 Ρωμαίοι και 500 Αρμάνοι. Κάποιοι ταυτοποιούν το Βέλες με τη Βελιτσά, της οποίας ο Κλήμης της Οχρίδας ήταν επίσκοπος. Αντίθετα το Annuario Pontificio το ταυτοποιεί με την επισκοπή Βελάς, υποεπισκοπή της Αχρίδας, και την κατατάσσει, ως πλέον μη κατοικημένη μητρόπολη, μεταξύ των τιτουλαρίων επισκοπών.

Χαρακτηριστικά

Στη Βόρεια Μακεδονία το Βέλες είναι γνωστό ως βιομηχανικό κέντρο και πρόσφατα ως πρωτοπόρο στην εφαρμογή της πληροφορικής στην τοπική αυτοδιοίκηση της χώρας.

Το Βέλες είναι μια πόλη της ποίησης, του πολιτισμού, της ιστορίας και της παράδοσης, καθώς και μια πόλη με πλούσια και πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά και εκκλησίες ηλικίας πολλών αιώνων.

Το Βέλες είναι ένας δήμος 55.000 κατοίκων. Η γεωγραφική θέση της πόλης του Βέλες το καθιστά κατάλληλο για πεζοπορία και κατασκήνωση, ιδιαίτερα στη δυτική πλευρά της πόλης. Μια τέτοια θέση είναι το ήσυχο χωριό Μπογκομίλια. Σε κοντινή απόσταση υπάρχει η τεχνητή λίμνη Μλάντοστ, γνωστή ως το κέντρο αναψυχής της πόλης.

Το Βέλες έγινε διεθνώς γνωστό το 2016, όταν αποκαλύφθηκε ότι μια ομάδα εφήβων της πόλης έλεγχε πάνω από 100 ιστοσελίδες που παρήγαν πλαστά άρθρα ειδήσεων για την υποστήριξη του προεδρικός υποψήφιου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που δημοσιοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην ιστοσελίδα κοινωνικών δικτύων Facebook και μπορεί να επηρέασαν το αποτέλεσμα των εκλογών.

Αδελφοποιήσεις

• Σλομποζία, Ρουμανία
• Ούζιτσε, Σερβία
• Σάμομπορ, Κροατία

Σημαντικοί άνθρωποι

• Αριστοτέλης Ζάχος, αρχιτέκτονας και πολεοδόμος
• Κιοπρουλού Φαζίλ Αχμέτ πασάς, Oθωμανός Μεγάλος Βεζίρης
• Εζγκιάν Αλιόσκι (γ. 1992), ποδοσφαιριστής
• Γεώργιος Γκίκας, Πρίγκιπας της Μολδαβίας
• Κόλε Νεντελκόφσκι (1912-1941), επαναστάτης
• Καζίμ Οζάλπ (1880 – 1968), Τούρκος στρατιωτικός
• Κότσο Ράσιν (1908 –1943), συγγραφέας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Veles στο Wikimedia Commons