Στάδιο Γεώργιος Καραϊσκάκης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Στάδιο Καραϊσκάκη)
Στάδιο Γεώργιος Καραϊσκάκης
Το Στάδιο Καραϊσκάκης λίγο πριν από την έναρξη αναμέτρησης Ολυμπιακού και Άρσεναλ. UEFA 4/4 stars [1]
Πλήρες όνομαΣτάδιο Γεώργιος Καραϊσκάκης
Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής
Δημόσια συγκοινωνία Σταθμός Φάληρο (Μετρό Αθήνας)
Στάση «Γήπεδο Καραϊσκάκη»
ΙδιοκτήτηςΕλληνική Ολυμπιακή Επιτροπή (Ε.Ο.Ε.)
ΔιαχειριστήςΟλυμπιακός Σ.Φ.Π.
Είδοςστάδιο ποδοσφαίρου
Χωρητικότητα33.334 [2][3] θεατές
ΕπιφάνειαΦυσικός χλοοτάπητας
Πίνακας αποτελεσμάτων2 LED
Κατασκευή
Ολοκλήρωση1895
Εγκαίνια1896
Ανακαίνιση1953, 1964,
2004 (ολική ανακατασκευή)
Κόστος κατασκευής 60.000.000
ΑρχιτέκτοναςΣτέλιος Αγιοστρατίτης
Κύριοι εργολάβοιJ&P-ΑΒΑΞ
Τοποθεσία
Χάρτης
ΔιεύθυνσηΛεωφόρος Ποσειδώνος, Νέο Φάληρο Πειραιά, Ελλάδα
Δήμος Πειραιώς
Ελλάδα
Φορείς εκμετάλλευσης
Ολυμπιακός ΣΦ Πειραιώς 1925-1953, 1956-1963,
1964-1984, 1989-1998, από 2004
Εθνικός Πειραιά ΟΦΠΦ[4] 1924-1953, 1956-1963,
1964-2000
Εθνική Ελλάδας ποδοσφαίρου ανδρών
1964-1994, 2004-2017
Εθνική Ελλάδας ποδοσφαίρου γυναικών 2008-2017
Ιστοσελίδα
karaiskaki.gr
Commons page Πολυμέσα σχετικά με το στάδιο

Το Στάδιο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» είναι σύγχρονο ελληνικό στάδιο ποδοσφαίρου και βρίσκεται στο Νέο Φάληρο στον Πειραιά. Ονομάστηκε στη μνήμη του αρχιστράτηγου της Επανάστασης του 1821, Γεωργίου Καραϊσκάκη (1782-1827), που σκοτώθηκε σε παρακείμενη τοποθεσία, μετά από μία συμπλοκή που συνέβη πριν τη Μάχη του Αναλάτου.
Επί της ουσίας, στην αθλητική βιβλιογραφία απαντούν με την ίδια ονομασία και οι τρεις αθλητικοί χώροι που σε βάθος χρόνου κατασκευάστηκαν στο ίδιο ακριβώς σημείο, το 1895 ως Ποδηλατοδρόμιο, το 1964 ως Στάδιο Καραϊσκάκη και το 2004 ως νέο Στάδιο Καραϊσκάκη,[3] σε αντιδιαστολή με το προηγούμενο που είχε ανακατασκευαστεί το 1964.[5]

Το Στάδιο έχει χωρητικότητα 33.334 θέσεων,[σ 1] και αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο γήπεδο της χώρας μετά το Ολυμπιακό Στάδιο Αθηνών (ΟΑΚΑ).

Ιδιοκτησία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανήκει στην Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή (ΕΟΕ), η οποία το 2003 μέσω Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού και διατηρώντας την κυριότητα, παραχώρησε τον χώρο στον Ολυμπιακό Πειραιώς, ο οποίος ανέλαβε την υποχρέωση να κατασκευάσει το καινούργιο γήπεδο με δικά του έξοδα, να έχει τη χρήση του για 49 έτη και να πληρώνει ενοίκιο 15% επί των εισπράξεων μετά την παρέλευση 15ετίας.[6] [7]

Έδρα συλλόγων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αποτελεί έδρα του Ολυμπιακού Πειραιώς, των συμπολιτών του, Εθνικού[8] και Ατρομήτου, που διατηρούν δικαίωμα να αγωνίζονται, εφόσον βρίσκονται σε επαγγελματικές κατηγορίες. Αποτελεί επίσης κατά περίσταση την έδρα των εθνικών ομάδων ποδοσφαίρου ανδρών και γυναικών. Παλαιότερα σε αυτό το γήπεδο έδρευαν επίσης ανά διαστήματα η Προοδευτική[9] και άλλοι σύλλογοι της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Πειραιώς (ΕΠΣΠ).

Τοποθεσία - Πρόσβαση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το στάδιο απέχει 2 χλμ από το κέντρο της πόλης του Πειραιά, 10 από το κέντρο της Αθήνας και 32 από το διεθνές αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» και δίνει την επιλογή διαφόρων μεταφορικών μέσων για την προσέγγισή του.

Την πρόσβαση με τα μέσα σταθερής τροχιάς εξυπηρετούν το Μετρό (γραμμή 1 - Σταθμός Φάληρο (από τον οποίο υπάρχει ειδική ράμπα που τον συνδέει απευθείας το στάδιο) και το Τραμ (Στάση «Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας ΣΕΦ»).[10][11]

Με αστικό λεωφορείο το στάδιο προσεγγίζεται μέσω όλων των γραμμών που συνδέουν την Αθήνα με τον Πειραιά και κάνουν στάση είτε στην παραλιακή λεωφόρο («Σταθμός ΗΣΑΠ») είτε στην οδό Πειραιώς («Ελαΐς»).

Σε μικρή απόσταση στην απέναντι πλευρά της παραλιακής λεωφόρου, βρίσκεται και το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.

Το άλλοτε Ποδηλατοδρόμιο.
Αργεντινή - Ιταλία το 2004.
Ολυμπιακός - Τσέλσι το 2008.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1896-1953[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατασκευάστηκε το 1895 ως ποδηλατοδρόμιο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, τους πρώτους της σύγχρονης εποχής, που διεξάχθηκαν την επόμενη χρονιά (1896).[12] [13] Αρχικά ονομαζόταν Ποδηλατοδρόμιον ή Γήπεδον Νέου Φαλήρου. Αγοράστηκε από την Εταιρεία Σιδηροδρόμων αντί 104.000 δραχμών και η κατασκευή του, ολοκληρώθηκε υπό την επίβλεψη του πρίγκιπα Γεωργίου. Βρισκόταν δίπλα στο εργοστάσιο της ΔΕΗ, το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτρισμού στη χώρα. Ο πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας που φιλοξενήθηκε στο γήπεδο είναι καταγραμμένος το 1898 ανάμεσα στον Πανελλήνιο ΓΣ και τον Ποδηλατικό Όμιλο Αθηνών και έληξε ισόπαλος 4-4. Μέχρι τότε το ποδόσφαιρο δεν είχε κάνει επίσημα την εμφάνισή του στην Ελλάδα.[14] Αργότερα η Εταιρεία Σιδηροδρόμων παραχώρησε το γήπεδο ως δωρεά στην Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων.[15]

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο χρησιμοποιήθηκε συστηματικά πλέον και για το αναπτυσσόμενο τότε άθλημα του ποδοσφαίρου,[16] με –ανεπαρκή– διαπλάτυνση της κυκλικής έκτασης την οποία περιέβαλλε ο επικλινής στίβος ποδηλασίας, που έπαιζε τον ρόλο εξεδρών για το κοινό.

Υπήρξε η έδρα των δημοφιλέστερων πειραϊκών συλλόγων Εθνικού και Ολυμπιακού ήδη από την ίδρυσή τους, και έτσι έχει μείνει στην ιστορία αμφοτέρων, καθώς προσεγγίζουν τον έναν αιώνα αθλητικής δράσης. Εκτός από πολλές και κρίσιμες συναντήσεις τοπικών και πανελλήνιων διοργανώσεων, αποτέλεσε τόπο διεξαγωγής και άλλων αξιόλογων αναμετρήσεων μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '50, όπως του Κυπέλλου πόλεων, ως το μεγαλύτερο γήπεδο στις περιοχές αρμοδιότητας της ΕΠΣΠ και άρα έδρα της μεικτής Πειραιώς. Την επωνυμία –αρχικά γήπεδο– Γ. Καραϊσκάκης απέκτησε επί καθεστώτος 4ης Αυγούστου, συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 1938.[17][18] [19] [σ 2]

Έργα 1953-1956[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρά τη σπουδαιότητα των εγκαταστάσεων για το ποδόσφαιρο του Πειραιά, του λεκανοπεδίου Αττικής συνολικά αλλά και της χώρας, η ΕΟΕ (τότε Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων: ΕΟΑ) δεν προχώρησε σε ουσιαστική αναβάθμισή του, παρά μόνο έπειτα από 60 χρόνια λειτουργίας τους. Ως τότε το γήπεδο συντηρούσαν από κοινού με δικά τους έξοδα οι δύο μεγάλοι σύλλογοι του Πειραιά, ο Ολυμπιακός και ο Εθνικός.[20] Τα έργα ξεκίνησαν στις αρχές του 1953 και διήρκεσαν περισσότερο από μία τριετία. Το γήπεδο στη νέα του μορφή περιλάμβανε αγωνιστικό χώρο κανονικών πλέον διαστάσεων, διέθετε πολλαπλάσια χωρητικότητα 22.000 θεατών (καθημένων και ορθίων),[21] και χρησιμοποιήθηκε από την έναρξη της ποδοσφαιρικής περιόδου 1956-57.[22] [σ 3] Ενδιάμεσα, οι πειραϊκοί σύλλογοι φιλοξενήθηκαν από μικρότερες έδρες στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και της Αθήνας.[σ 4]

1964-2003[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1964 ανακατασκευάστηκε για να μετατραπεί σε ένα σύγχρονο στάδιο για την εποχή, με το κόστος να ανέρχεται σε 20 εκατομμύρια δραχμές και τα εγκαίνια να πραγματοποιούνται στις 11 Μαρτίου 1964.[26] Φιλοξένησε τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης 1970-71 μεταξύ της Τσέλσι και της Ρεάλ Μαδρίτης, ο οποίος ήταν και ο πρώτος ευρωπαϊκός τελικός που διεξήχθη στην Ελλάδα. Το παιχνίδι έληξε ισόπαλο 1-1, ενώ στον επαναληπτικό (τότε δεν υπήρχε παράταση και πέναλτι) οι Λονδρέζοι επικράτησαν με 2-1 και κατέκτησαν το τρόπαιο.[27] Επίσης στο ίδιο γήπεδο στις 15 Δεκεμβρίου 1971 διεξήχθη ο πρώτος από τους δύο τελικούς για το Διηπειρωτικό Κύπελλο ανάμεσα στον Παναθηναϊκό, φιναλίστ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης 1970-71 και την Νασιονάλ Μοντεβιδέο, κάτοχο του Κόπα Λιμπερταδόρες, με σκορ 1-1.

Από το 2004[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το νέο στάδιο Καραΐσκάκη άρχισε να κατασκευάζεται τον Ιούνιο του 2003 και παραδόθηκε την 30ή του ίδιου μήνα το 2004, σε διάστημα ρεκόρ 14 μηνών (428 ημέρες) από την έναρξη της κατεδάφισης του προηγουμένου (είχε ολοκληρωθεί στις 31 Μαΐου 2003 παρουσία 5.000 φίλων του Ολυμπιακού). Χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ως τόπος διεξαγωγής αναμετρήσεων στο πλαίσιο του ποδοσφαιρικού τουρνουά.[28]

Στα 60 χρόνια Α' Εθνικής κατηγορίας είναι το γήπεδο στο οποίο έχουν γίνει οι περισσότεροι αγώνες πρωταθλήματος από οποιοδήποτε άλλο στη χώρα (1512 συνολικά).[29]

Στο στάδιο επίσης έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικά μουσικά δρώμενα, όπως οι συναυλίες των Evanescence, Aerosmith καθώς και το φεστιβάλ που διοργάνωσαν οι Scorpions για πρώτη φορά, το καλοκαίρι του 2012.

Στις 17 Αυγούστου 2023 φιλοξένησε τον τελικό του Σούπερ Καπ Ευρώπης ανάμεσα στην Μάντσεστερ Σίτι και την Σεβίλλη.[1]

Χωρητικότητα και διευκολύνσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει χωρητικότητα 33.334 θεατών. Διαθέτει επίσης 40 σουίτες επισήμων χωρητικότητας 474 θέσεων, που ανεβάζουν τον συνολικό αριθμό θεατών σε 33.848,[30] 200 θέσεις δημοσιογράφων, αίθουσα Τύπου 130 θέσεων, 4 αποδυτήρια, προθερμαντήριο, αίθουσες για τηλεοπτικά στούντιο, αίθουσα ελέγχου ντόπινγκ, μουσείο του Ολυμπιακού, εστιατόρια, καφέ, γυμναστήριο, 34 θύρες με 82 περιστροφικές εισόδους, ενσωματωμένο ανιχνευτή μετάλλων, εκδοτήρια εισιτηρίων, κυκλικές ράμπες και ανελκυστήρες, υπερυψωμένο επίπεδο προσπέλασης στις κερκίδες, στέγαστρο σε όλο το εύρος των κερκίδων αποτελούμενο από 75 λευκά πλαίσια και με ενσωματωμένο φωτισμό προδιαγραφών UEFA, πρόσβαση για άτομα με ειδικές ανάγκες (στη δυτική εξέδρα υπάρχουν 50 θέσεις για άτομα μειωμένης κινητικότητας),[3] σύνδεση με ράμπα μήκους 60 μ. με τον σταθμό Νέου Φαλήρου του Μετρό, διάφορα καταστήματα έκτασης 6.500 τ.μ, 2 VIP εστιατόρια 1.000 τ.μ κάτω από τις σουίτες, σαλόνι-μπαρ VIP, Champions Club, 11 αναψυκτήρια, χώρο στάθμευσης για πάνω από 1.100 αυτοκίνητα,[30] 24 μονάδες υγιεινής (και για άτομα με αναπηρίες), ενώ ο χρόνος εκκένωσης των κερκίδων υπολογίζεται στα 7 λεπτά. Επίσης σύμφωνα με την UEFA το γήπεδο μπορεί να χωράει ακόμα και 33.334 θέσεις.[31]

Ρεκόρ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα μέσα της δεκαετίας του '60 και συγκεκριμένα στις 7 Απριλίου του 1965 στον αγώνα ανάμεσα στον Ολυμπιακό και την ΑΕΚ πραγματοποιήθηκε το ρεκόρ προσέλευσης στο γήπεδο, με 42.445 θεατές να παρακολουθούν το παιχνίδι.[32]

Ανάμνηση της τραγωδίας της Θύρας 7[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην εξέδρα της πλευράς προς την οδό Πειραιώς (πέταλο κερκίδας) και με τη χρήση μαύρων καθισμάτων αντί ερυθρών σχηματίζεται μόνιμα σαν ψηφιδωτό ο αριθμός 7 σε ανάμνηση του τραγικού περιστατικού της Θύρας 7 που συνέβη στις 8 Φεβρουαρίου 1981. Για τον ίδιο λόγο στην ανατολική πλευρά του γηπέδου έχει ανεγερθεί νέο μνημείο με χαραγμένα σε μαρμάρινη πλάκα τα ονόματα των 21 θυμάτων,[σ 5] ενώ το παλαιό διατηρείται επί της ομώνυμης πλατείας στη βόρεια πλευρά.

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Ο συνολικός αριθμός των καθήμενων θεατών με τις θέσεις στις σουίτες είναι 32.589.
  2. Η καταληκτική αναμέτρηση του Ολυμπιακού στον χώρο ως Ποδηλατοδρόμιον και η παρθενική ως Καραϊσκάκη υπήρξαν φιλικοί αγώνες, αντίστοιχα στις 26 Απριλίου το 0-1 από την ΑΕΚ (Χατζησταυρίδης 22') στο πλαίσιο του κυπέλλου Πάσχα (διοργάνωσης ΠΟΚ) και στις 29 Ιουνίου το 7-4 επί της μεικτής Αθηνών[18] (αντί του Παναθηναϊκού όπως οι αιώνιοι αντίπαλοι συνήθιζαν τον Μεσοπόλεμο), ώστε να εξασφαλίσουν εισπράξεις και έναν πιο επίσημο χαρακτήρα στην ολοκλήρωση της αγωνιστικής περιόδου τους.
  3. Οι αγώνες του Ολυμπιακού, πριν και μετά, ήταν νίκες στο πλαίσιο των πρωταθλημάτων της ΕΠΣ Πειραιώς: 10.01.1953 με 4-0 τον Πανελευσινιακό[23] και 16.09.1956 με 9-0 τον Όμιλο Φιλάθλων Πειραιώς.[24]
  4. Ειδικά ο Ολυμπιακός στα γήπεδα των Παναθηναϊκού (βασικά), Πανιωνίου, Πανελευσινιακού, σπανιότερα των Απόλλωνα Αθηνών, ΑΕΚ αλλά και την παλαιά του Φωστήρα Ταύρου.[25]
  5. Σύμφωνα με τον Στάθη Αρβανίτη, ερευνητή της ιστορίας του Ολυμπιακού, αυτός όφειλε να είχε τιμήσει και το 22ο θύμα, το οποίο δεν συνήλθε από το κώμα στο οποίο είχε περιέλθει και απεβίωσε σε νοσοκομείο μισό χρόνο αργότερα.[33]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. List of UEFA Category 4 Stadiums
  2. Πλάνο θέσεων - Επίσημη ιστοσελιδα www.olympiacos.org
  3. 3,0 3,1 3,2 Νέο Στάδιο Καραϊσκάκη Αρχειοθετήθηκε 2021-12-31 στο Wayback Machine. www.stadia.gr
  4. Διοργανώσεις > Πρωτάθλημα Γ΄ Εθνικής • Πρόγραμμα αγώνων > 4ος όμιλος Αρχειοθετήθηκε 2016-05-26 στο Wayback Machine., ιστότοπος Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΕΠΟ)
  5. «Το νέο Καραϊσκάκη». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2016.  www.olympiacos.org
  6. Στη Βουλή η σύμβαση του Σταδίου Καραϊσκάκη www.kathimerini.gr
  7. Η σύμβαση για το Στάδιο «Γ. Καραϊσκάκης» www.nomoskopio.gr
  8. «Άλλες ομάδες - Εθνικός». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Νοεμβρίου 2007.  karaiskaki.gr
  9. «Η ιστορία του γηπέδου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2016.  www.olympiacos.org
  10. Διαδρομή Τραμ moovitapp.com
  11. Χάρτης του τραμ της Αθήνας athensmap360.com
  12. Χθες εγένετο και υπεγράφη μεταξύ της επιτροπής Ολυμπιακών αγώνων και της εταιρείας του σιδηροδρόμου Π.Λ. συμβόλαιον περί κατασκευής του ποδηλατοδρομίου εν Ν. Φαλήρω, εφημ. ΣΚΡΙΠ 04.11.1895
  13. Σήμερον την πρωίαν εν Ν. Φάληρω θέλει κατατεθή ο θεμέλιος λίθος του ποδηλατοδρομίου. Προς τούτο θέλουσι κατέλθει πλείστοι ποδηλάται και άλλος κόσμος, εφημ. Σκριπ 06.11.1895
  14. «Ιστορίες του Πειραιά» Αρχειοθετήθηκε 2023-01-30 στο Wayback Machine. www.documentonews.gr
  15. Από το «Ποδηλατοδρόμιο» στην ελίτ της Ευρώπης! (vids,pics) Αρχειοθετήθηκε 2017-06-07 στο Wayback Machine. www.gazzetta.gr
  16. «Γήπεδο "Γεώργιος Καραϊσκάκης"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Σεπτεμβρίου 2018.  www.olympiacos.org
  17. «εφ. "Αθλητικό Βήμα", 22 Ιουνίου 1938, σελ. 365». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2017. 
  18. 18,0 18,1 Γιώργος Αλεξανδρής-Ηλίας Λέκκας, Η ιστορία του Ολυμπιακού • 71 χρόνια Ολυμπιακός, Εκδόσεις Γ.Χ Αλεξανδρή, Αθήνα 1996, τόμ. Α, σελ. 71
  19. Δια τους φιλάθλους • Εθνικός-Απόλλων, εφημ. ΕΜΠΡΟΣ 30.12.1950, σελ.2
  20. "Υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις δημιουργεί ο Ολυμπιακός", Γιάννης Γιαννόπουλος, περιοδ. Διεθνές ΦΟΥΤΜΠΟΛ, τχ 2 (Μάρτιος 1996), σελ. 25
  21. Γιώργος Αρκουλής-Δημήτρης Καπράνος, Το στάδιο Καραϊσκάκη αφηγείται, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2004, ISBN 960-406-827-X, σελ. 23
  22. Αλεξανδρής-Λέκκας, ό.π, σελ. 170
  23. Αλεξανδρής-Λέκκας, ό.π, τμ. Α, σελ. 139-140, 142, 144
  24. Αλεξανδρής-Λέκκας, ό.π. τμ. Α, σελ. 167-170
  25. Αλεξανδρής-Λέκκας, ό.π, σελ. 139-166
  26. 20 εκατομμύρια στοίχισε το Στάδιο Καραϊσκάκη αλλά δεν του λείπει τίποτα!, εφημ ΕΜΠΡΟΣ 29.02.1964, σελ. 13
  27. «UEFA Cup Winners' Cup 1971». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2010.  uefa.com
  28. Ejikeme Ikwunze (Mr Football) (Φεβρουάριος 2012). Olympic Football Tournaments (1908-2008). Xlibris Corporation. σελ. 132. ISBN 9781469166247. 
  29. 60 χρόνια Α' Εθνικής: Τα 10 γήπεδα στα οποία έχουν γίνει οι περισσότεροι αγώνες Αρχειοθετήθηκε 2021-10-24 στο Wayback Machine. www.gazzetta.gr
  30. 30,0 30,1 «Στάδιο «Γ. Καραϊσκάκης»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2018. 
  31. List of Stadiums on World Stadium Database (Beginning with K) www.worldstadiumdatabase.com Αρχειοθετήθηκε 2023-01-31 στο Wayback Machine.
  32. Τα ρεκόρ εισιτηρίων των ελληνικών γηπέδων Αρχειοθετήθηκε 2021-03-02 στο Wayback Machine. www.contra.gr
  33. Στάθης Αρβανίτης, Η ιστορία του Ολυμπιακού, με πλήρη στοιχεία 1925-2000 • 75 χρόνια θρύλου, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2000, ISBN 960-0329-45-1, σελ. 313

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]