Σκανδιναβική άμυνα

Σκανδιναβική άμυνα

α β γ δ ε ζ η θ 8 8 7 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 α β γ δ ε ζ η θ
Κινήσεις	1.ε4 δ5
ECO	B01
Προέλευση	Βαλένθια 1475
Ονομασία	Σκανδιναβία
Γονέας	Παρτίδα πιονιού του βασιλιά

Η Σκανδιναβική άμυνα είναι ένα σκακιστικό άνοιγμα που χαρακτηρίζεται από τις κινήσεις (σε αλγεβρική σημειογραφία):

1. ε4 δ5

Η Σκανδιναβική Άμυνα, που περιγράφεται στο Scachs d'amor, είναι το παλαιότερο άνοιγμα των μαύρων που έχει καταγραφεί στο σύγχρονο σκάκι. Ο γενικός στόχος της άμυνας είναι να αποτρέψει τον λευκό από το να ελέγξει το κέντρο της σκακιέρας με πιόνια, εξαναγκάζοντας ουσιαστικά σε ένα ανοιχτό παιχνίδι, ενώ παράλληλα επιτρέπει στα μαύρα να χτίσουν μια ισχυρή πιονοδομή. Το άνοιγμα έχει κωδικό B01 στην Εγκυκλοπαίδεια Σκακιστικών Ανοιγμάτων (ECO).

Θεωρία

Η επόμενη κίνηση του λευκού μετά από 1.ε4 δ5 συνήθως είναι 2. εδ5 όπου εδώ τα μαύρα έχουν δύο κύριες απαντήσεις: την Κλασσική Σκανδιναβική με 2...Β:δ5 ή τη Μοντέρνα Σκανδιναβική με 2...Ιζ6. Το Γκαμπί 2...γ6 θεωρείται υποδεέστερη απάντηση μετά από την κίνηση 3. δ:γ6.

2...Β:δ5

3.Ιγ3

Μετά από 2...Β:δ5 η πιο συνηθισμένη απάντηση των λευκών είναι η ανάπτυξη του ίππου στο γ3 ώστε να κερδίσει τέμπο απειλώντας την Βασίλισσα.

Εδώ τα μαύρα έχουν τρεις απαντήσεις: 3...Βα5, 3...Βδ8 και 3...Βδ6. Η 3...Βα5 είναι η πιο δημοφιλής ενώ οι 3...Βδ8 και 3...Βδ είναι οι λιγότερο επιθετικές.

3...Βα5

Η κλασσική βαριάντα της Σκανδιναβικής άμυνας και η πιο δημοφιλής. Η βασίλισσα τοποθετείται με ασφάλεια στο α5 όπου δεν μπορεί να απειληθεί άμεσα από κομμάτια του λευκού ενώ αργότερα μπορεί να μετακινηθεί στο β6 ώστε να απειλήσει το αδύναμο πιόνι στο β2. Ο μαύρος εδώ μπορεί να επιχειρήσει να αναπτύξει σχηματισμό με γ6 και ε6 ανοίγοντας δρόμους διαφυγής για την Βασίλισσα. Μια τυπική ακολουθία είναι η εξής:

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Κλασσική Βαριάντα. Η εικόνα στη σκακιέρα μετά από 7...e6

1. ε4 δ5

2. εδ4 Β:ε4

3. Ιγ3 Βα5

4. δ4 γ6

5. Ιζ3 Ιζ6

6. Αγ4 Αζ5

7. Αδ2 ε6

Μετά την 7...ε6 ο λευκός έχει διάφορες επιλογές όπως την επιθετική 8. Βε2 ή την πιο ήσυχη 8. 0-0. Η πιονοδομή του μαύρου είναι αντίστοιχη με αυτή που προκύπτει από την Άμυνα Κάρο-Κανν. Για αυτόν τον λόγο πολλοί παίκτες της Καρο-Κανν που θέλουν να εμπλουτίσουν το ρεπερτόριο ανοιγμάτων τους επιλέγουν αυτή τη βαριάντα της Σκανδιναβικής.

Εναλλακτικά στην παραπάνω ακολουθία ο μαύρος μπορεί να παίξει 6...Αη5 ώστε μετά από 6...Αη6 7.θ3 Α:ζ3 αιχμαλωτίζει τον λευκό ίππο, αποτρέποντάς τον απ' το να καταλάβει αργότερα την εξαιρετική θέση στο τετράγωνο ε5.

Ένας σχηματισμός που μπορεί να αναπτύξει ο λευκός μετά την 3...Β:ε4 είναι με αξιωματικό φιανκέτο στο η2 ώστε να απειλεί το αδύναμο β7. Μια τυπική ακολουθία είναι: 4.η3 Ιζ6 5.Αη2 γ6 6.Ιζ6 ακολουθούμενο από 0-0, Πβ1 υπονομεύοντας το β7 με β4-β5.

3...Βδ8

Η οπισθοχώρηση 3...Βδ8 μπορεί να είναι η παλαιότερη από όλες τις σκανδιναβικές γραμμές. Πριν τον 20ό αιώνα, θεωρούνταν συχνά η κύρια γραμμή, και χαρακτηρίστηκε ως "η καλύτερη" από τον Χάουαρντ Στώντον στο Chess-Player's Handbook, αλλά σταδιακά εκθρονίστηκε από την κίνηση 3...Βα5. Η γραμμή 3...Βδ8 στο σύνολό της παραμένει αξιόλογη, αν και θεωρείται πλέον κάπως παθητική.

3...Βδ6

Αυτή η κίνηση, που ονομάζεται Άμυνα Γκουμπίνσκι-Μελτς, είναι ένας άλλος τρόπος άμυνας ενάντια στο 3.Ιγ3. Η δημοτικότητα αυτής της κίνησης της έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Εκ πρώτης όψεως η κίνηση 3...Βδ6 φαίνεται αμφίβολη επειδή εκθέτει τη βασίλισσα σε μια μεταγενέστερη Ιβ5 ή Αζ4 και για πολλά χρόνια είχε κακή φήμη για το λόγο αυτό. Ωστόσο, πολυάριθμες παρτίδες μεγάλων σκακιστών από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και μετά έχουν δείξει ότι η 3...Βδ6 μπορεί να παιχτεί με καλά ποσοστά επιτυχίας σε σκάκι υψηλού επιπέδου.

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Άμυνα Γκουμπίνσκι-Μελτς. Η εικόνα στη σκακιέρα μετά από 8...0-0-0

Εναντίον αυτής της γραμμής ο λευκός μπορεί να αναπτύξει ένα αποτελεσματικό στήσιμο με δ4, Ιζ3, η3, Αη2, 0-0, και ένα μελλοντικό Ne5 φτιάχνοντας μια ισχυρή, ενεργή θέση. Μια τυπική γραμμή σε αυτή την βαριάντα είναι:

1. ε4 δ5

2. εδ4 Β:ε4

3. Ιγ3 Βδ6

4. δ4 Ιζ6

5. Ιζ3 α6

6. η3 Αη4

7. Αη2 Ιγ6

8. 0-0 0-0-0

Άλλες κινήσεις μετά την 3.Ιγ3

Η κίνηση 3...Βε5+?! αποκαλείται περιφρονητικά «βαριάντα του μαζέτα» και θεωρείται κακή για τα μαύρα. Ο λευκός αρχικά εξαναγκάζεται να παίξει 4.Αε2 αποδυναμώνοντας το πιόνι η6 αλλά μετά από 4...γ6 5.Ιζ3 Βγ7 6.δ4 ο λευκός έχει ισχυρό προβάδισμα στην ανάπτυξη χωρίς κάποια αποζημίωση για τον μαύρο.

Ομοίως και η 3...Βε6+?! θεωρείται υποδεέστερη. Ο σκοπός αυτής της κίνησης είναι ότι μετά από 4.Βε2 ο μαύρος παίζει 4...Βη6 απειλώντας το η2. Ο λευκός όμως μπορεί να θυσιάσει αυτό το πιόνι με 5.Ιζ3 Β:η2 6.Πη1 Βθ3 7.δ4 αποκτώντας πολύ μεγάλο προβάδισμα στην ανάπτυξη.

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Η εικόνα στη σκακιέρα μετά από 7...0-0-0+

3.δ4

Ο λευκός αντί για 3.Ιγ3 μπορεί να παίξει 3.δ4, Έτσι η θέση μπορεί να μετατραπεί μετά από 3...Ιγ6 σε μια παραλλαγή της άμυνας Nimzowitsch με αντιμετάθεση κινήσεων. Στη γραμμή 3...Ιγ6 4.Ιζ3 Αη4 5.Αε2 0-0-0 ο Μαύρος έχει καλύτερη ανάπτυξη ως αντιστάθμισμα στην κυριαρχία του λευκού στο κέντρο μετά από ένα μελλοντικό c4.

Τα μαύρα μπορούν επίσης να απαντήσουν στο 3.δ4 με 3...ε5. Μετά από 4.δε5, ο Μαύρος συχνά θυσιάζει το πιόνι με 4...Β:δ1+ 5.Ρ:δ1 Ιγ6. Αφού ο Λευκός υπερασπιστεί το πιόνι ε5, ο μαύρος ακολουθεί με ...Αη4+ και ...0-0-0, π.χ. 6.Αβ5 Αη4+ 7.ζ3 0-0-0+. Ο μαύρος έχει αρκετή αποζημίωση για το πιόνι επειδή έχει επιτύχει γρηγορότερη ανάπτυξη και ο βασιλιάς του λευκού έχει μείνει στη μέση χωρίς να έχει δικαίωμα για ροκέ.

2...Ιζ6

Με την κίνηση 2...Ιζ6 ο μαύρος καθυστερεί να αιχμαλωτίσει το δ5 για ένα γύρο, ώστε να αποφύγει την απώλεια τέμπο στις γραμμές 2...Β:δ4 3.Ιγ3. Εδώ ο λευκός μπορεί να προσπαθήσει να διατηρήσει το υλικό πλεονέκτημα υποστηρίζοντας το πιόνι με 3.γ4 ή να αναπτυχθεί γρήγορα επανακτώντας τον έλεγχο του κέντρου με 3.δ4.

3.δ4, η Μοντέρνα Βαριάντα

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Βαριάντα Μάρσαλ. Η σκακιέρα μετά από 4...Ιβ6

Ο Γκρανμαίτρ John Emms αποκαλεί αυτή τη γραμμή την «κύρια γραμμή» μετά την κίνηση 2...Ιζ6. Η ιδέα πίσω από αυτή την κίνηση είναι να δώσει πίσω στον μαύρο το πιόνι, επιτυγχάνοντας όμως γρήγορη ανάπτυξη. Ο μαύρος εδώ μπορεί να παίξει την Βαριάντα Μάρσαλ με 3...Ι:δ5 και ο λευκός απαντά με 4.γ4 κερδίζοντας τέμπο απειλώντας τον ίππο. Οι πιο δημοφιλείς απαντήσεις εδώ είναι η 4...Ιβ6 - η πιο δυναμική κίνηση, η 4...Ιζ6 - γνωστή ως «Υποχώρηση Μάρσαλ» και η αμφιλεγόμενη 4...Ιβ4!?.

Μια άλλη απάντηση στη 3.δ4 είναι η Πορτογαλική Βαριάντα όπου ο μαύρος παίζει 3...Βη4!?. Η πορτογαλική είναι μια τακτική βαριάντα όπου ο μαύρος στοχεύει σε γρήγορη ανάπτυξη. Το παιχνίδι που προκύπτει έχει ομοιότητες με το Ισλανδικό Γκαμπί. Μια τυπική συνέχεια είναι 4.ζ3 Αζ5 5.Αβ5+ Ιβδ7 6.γ4

3.γ4

Η κίνηση 3.γ4 στοχεύει στο να διατηρήσει το υλικό πλεονέκτημα, προστατεύοντας το δ5, με κόστος την μείωση της κινητικότητας του λευκοτετράγωνου αξιωματικού. Εδώ ο μαύρος έχει δύο κινήσεις την 3...γ6 και την 3...ε6!?.

Η 3...γ6 είναι το Σκανδιναβικό Γκαμπί. Ο λευκός δεν πρέπει να παίξει 4.δγ6 διότι μετά από 4...Ι:γ6 ο μαύρος κατακτά μεγάλο έλεγχο του κέντρου και ανάπτυξη. Εκτός από 4...Ι:γ6 ο μαύρος μπορεί να ακολουθήσει με το Γκαμπί του Ρος: 4...ε4 5.γ:ε5 Α:ε5 που μοιάζει με το Δανέζικο Γκαμπί. Η πιο κοινή ακολουθία μετά την 3...γ6 είναι 4.δ4 γ:δ5 η οποία καταλήγει με αντιμετάθεση κινήσεων στην επίθεση Μπότβινικ της Κάρο-Κανν.

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Ισλανδικό Γκαμπί. Η εικόνα στη σκακιέρα μετά από 4...Α:ε6

Η 3...ε6!? είναι το πολύ τακτικό Ισλανδικό Γκαμπί. Το αμφιλεγόμενο αυτό γκαμπί επινοήθηκε από Ισλανδούς Μαιτρ ως εναλλακτική στην 3...γ6. Ο μαύρος θυσιάζει το πιόνι για γρήγορη ανάπτυξη. Η πιο κρίσιμη γραμμή μετά από την 3...ε6 είναι 4.δ:ε6 Α:ε6 5.Ιζ3. Η θεωρητική βάση αυτού του γκαμπί αμφισβητείται αλλά σημείωσε αρκετά καλά αποτελέσματα εναντίον απροετοίμαστων αντιπάλων όταν πρωτοεμφανίστηκε και συνεχίζει να σημειώνει καλά αποτελέσματα ακόμα και σήμερα.