Χαουμέια

Καλλιτεχνική αναπαράσταση του Χαουμέια, με τους δορυφόρους του, Χιιάκα και Ναμάκα

Η Χαουμέια (αγγλικά:Haumea, IPA:[haʊˈmeɪə], επίσημη ονομασία (136108) Haumea), γνωστός παλιότερα και με τον κωδικό 2003 ΕL₆₁ είναι ένας πλανήτης νάνος που βρίσκεται στην Ζώνη του Κάιπερ και έχει μάζα το ένα τρίτο αυτής του Πλούτωνα. Έχει δυο φεγγάρια, υψηλό αλβέδο, περίπου 0.7 και γρήγορη περιστροφή για το μέγεθός του.

Όνομα

Μέχρι να αποκτήσει επίσημο όνομα, η Χαουμέια είχε πάρει το παρατσούκλι Santa από την ομάδα του πανεπιστημίου Caltech που την ανακάλυψε, γιατί η εν λόγω ανακάλυψη έγινε λίγο μετά τα Χριστούγεννα, στις 28 Δεκεμβρίου 2004. Τον Σεπτέμβριο του 2006 η ομάδα υπέβαλλε προτάσεις για το επίσημο όνομα, με βάση τις κοινά αποδεκτές αρχές ονοματολογίας ουρανίων σωμάτων που έχει θεσπίσει η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Τα ονόματα προέρχονταν από τη μυθολογία της Χαβάης, τόσο για τον πλανήτη, όσο και για τους δορυφόρους του, ώστε να αποταθεί φόρος τιμής στο νησί όπου έγινε η ανακάλυψη.

Διαμάχη ανακάλυψης

Ο Χοσέ Λουίς Οπτίζ Μορένο (Xosé Luis Optiz Moreno) και η ομάδα του ανήγγειλαν την ανακάλυψή της στις 25 Ιουλίου 2005, ξανακοιτάζοντας εικόνες οι οποίες είχαν παρθεί τις 7 Μαρτίου 2003. Η ομάδα του Caltech, αποτελούμενη από τους Μάικλ Μπράουν (Michael Brown), Τσαντ Τρουχίλο (Chad Troujillo) και Ντέιβιντ Ραντίνοβιτς (David Radinowitz), το παρατηρούσε για μισό χρόνο αλλά δε δημοσιοποίησε τα στοιχεία. Η ομάδα αρχικά υποστήριξε τον Οπτίζ και την ομάδα του, αλλά μετά απέσυραν την υποστήριξη τους πιστεύοντας πως ο Οπτίζ είχε χρησιμοποιήσει τα στοιχεία τους, τα οποία ήταν προσβάσιμα στο Ίντερνετ. Αν και ο Optiz παραδέχτηκε ότι τα είχε δει, αρνήθηκε ότι υπήρχε απάτη, καθώς υποστήριξε ότι χρησιμοποίησε τα στοιχεία του Μπράουν απλώς για να επιβεβαιώσει τη δική του ανακάλυψη. Όμως η ανακάλυψη αποδόθηκε στον Optiz και στην ομάδα του, γιατί ανέφερε περισσότερα στοιχεία. Αργότερα η ομάδα του Brown ανακοίνωσε την ανακάλυψη του πλανήτη νάνου Έρις πριν τη προκαθορισμένη ημερομηνία για να αποφευχθούν διαμάχες.

Φυσικά χαρακτηριστικά

Η Χαουμέια είναι ένα μεγάλο, επίμηκες υπερποσειδώνιο αντικείμενο. Η μάζα της υπολογίζεται ότι είναι 4.2×10²¹ κιλά, δηλαδή το 28% της μάζας του Πλούτωνα. Η διαστάσεις της είναι 1960×1520×995 χιλιόμετρα και είναι μεγαλύτερη από τα Σέντνα, 50000 Κουάοαρ, 90482 Όρκους και 20000 Varuna. Περιστρέφεται σε 3.9 ώρες, έχει πυκνότητα 2.6 με 3.3 g/cm³ και έχει λεπτό στρώμα πάγου στο εξωτερικό του, με βραχώδη πυρήνα. Παρότι ο, αντίστοιχος σε μορφολογία, Πλούτωνας έχει παχύ στρώμα πάγου, μεγάλο τμήμα του πάγου που κάλυπτε την Χαουμέια μπορεί να αποκολλήθηκε λόγω μιας τεράστιας σύγκρουσης, η οποία δημιούργησε και τους δορυφόρους της.

Επιφάνεια

Η επιφάνεια της Χαουμέια αποτελείται σε ποσοστό 65%-80% από καθαρό πάγο ενώ το υπόλοιπο αποτελείται από άγνωστο υλικό και κρυσταλλικό πάγο.

Τροχιά

Η Χαουμέια είναι ένα κλασσικό αντικείμενο της Ζώνης του Κάιπερ. Έχει μεγάλη κλίση προς την εκλειπτική, σχεδόν 30°. Η μέση απόσταση από τον Ήλιο είναι 6.5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (43 ΑΜ), το αφήλιό της βρίσκεται 7.7 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (51 ΑΜ), ενώ το περιήλιό της είναι 5.3 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (35 ΑΜ) από τον Ήλιο. Η περιφορά της διαρκεί 285 γήινα χρόνια και η ταχύτητα περιφοράς της είναι 4.484 km/s.

Δορυφόροι

Χιιάκα

Είναι ο μεγαλύτερος δορυφόρος της Χαουμέια και είχε το παρατσούκλι "Rudolph" πριν αποκτήσει το επίσημο όνομά του. Περιφέρεται 49500 χιλιόμετρα από την Χαουμέια σε 49 ημέρες. Το μέγεθός του είναι περίπου 310 χιλιόμετρα. Η επιφάνειά του αποτελείται από πάγο.

Ναμάκα

Είναι ο μικρότερος δορυφόρος της Χαουμέια και είχε το παρατσούκλι "Birtzen" πριν αποκτήσει το επίσημο όνομά του. Περιφέρεται 39300 χιλιόμετρα από την Χαουμέια σε 35 ημέρες. Το μέγεθός του είναι 170 χιλιόμετρα.

Οικογένεια σύγκρουσης

Η Χαουμέια μοιράζεται την τροχιά του με κάποια υπερποσειδώνια αντικείμενα, σχηματίζοντας μια οικογένεια υπερποσειδώνιων αντικειμένων. Εκτός από τα φεγγάρια της, αυτή η οικογένεια περιλαμβάνει τα 2002 ΤΧ300, 1995 SM55, 1996 TO66, 2003 OP32 και 2005 RR43 τα οποία αποτελούνται από πάγο. Δημιουργήθηκε όταν ένα αντικείμενο διαμέτρου 1650 χιλιομέτρων περίπου προσέκρουσε στην Χαουμέια, η οποία έχασε το 20% της μάζας της και άλλαξε η τροχιά της.