Γκάμπροβο

Ο μητροπολιτικός ναός του Γκάμπροβου

Το Γκάμπροβο (βουλγαρικά: Габрово) είναι πόλη της κεντρικής Βουλγαρίας και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Έχει πληθυσμό 58.930 κατοίκους (2012).

Βρίσκεται στους πρόποδες του κεντρικού Αίμου, στην κοιλάδα του ποταμού Γιάντρα και είναι γνωστό ως διεθνής πρωτεύουσα του χιούμορ και της σάτιρας καθώς και διάσημο για την αρχιτεκτονική του της Βουλγαρικής Εθνικής Αναγέννησης. Το Γκάμπροβο είναι επίσης γνωστό ως η επιμηκέστερη πόλη της Βουλγαρίας, εκτεινόμενο 25 χλμ. κατά μήκος του Γιάντρα, με πλάτος κατά τόπους μόνο 1 χλμ. Κοντά στην πόλη βρίσκεται το γεωγραφικό κέντρο της Βουλγαρίας - Ούζανα.

Στο Γκάμπροβο το 1835 ιδρύθηκε βουλγαρική αλληλοδιδακτική σχολή (Γυμνάσιο) από τον ελληνοτραφή έμπορο Βασίλ Απρίλοφ, με την οποία εγκαινιάστηκε ουσιαστικά η βουλγαρική εθνική εκπαίδευση.

Ονομα

Σύμφωνα με τον περισσότερο διαδεδομένο θρύλο το Γκάμπροβο ιδρύθηκε από ένα σιδηρουργό ονόματι Ράτσο, δίπλα στη φωτιά του οποίου φύτρωσε ένας καρπίνος (είδος σημύδας), έτσι ο οικισμός πήρε το όνομά του από τη Σλαβική λέξη γκαμπάρ ("καρπίνος")+τη Σλαβική κατάληξη οβο.

Ιστορία

Η περιοχή γύρω από το Γκάμπροβο, κατοικούμενη ήδη από τη Νεολιθική περίοδο απέκτησε οικονομική σημασία αφότου το Βελίκο Τίρνοβο έγινε πρωτεύουσα της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας το 12ο αιώνα. Η βιοτεχνία και το εμπόριο άκμασαν λόγω της εγγύτητας τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στις διαβάσεις του Αίμου. Το μεσαιωνικό Γκάμπροβο ήταν ένα μικρό χωριό-πέρασμα με 100 περίπου σπίτια.

Μετά την Οθωμανική εισβολή στα Βαλκάνια το 14ο αιώνα η δημογραφική κατάσταση του Γκάμπροβο άλλαξε σημαντικά καθώς ήταν ο μόνος οικισμός σε μια αρκετά μεγάλη γεωγραφική περιοχή και ελκυστικός τόπος για τους Βούλγαρους που έφευγαν από την κατακτημένη πρωτεύουσα και τα γειτονικά φρούρια. Από χωριό μετατράπηκε σε μικρή πόλη (παλάνκα) και άρχισε να αναπτύσσεται ως οικονομικό, πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο.

Βουλγαρική Ορθόδοξη Λιτανεία των Θεοφανίων στο Γκάμπροβο. Οι ιερείς πρόκειται να ρίξουν τον ξύλινο σταυρό στο Γιάντρα και πιστοί θα πέσουν στα παγωμένα νερά για να τον πιάσουν.

Κατά την Οθωμανική κυριαρχία οι πλούσιοι έμποροι διέθεσαν άφθονους πόρους για έργα στην πόλη. Το πρώτο Βουλγαρικό κοσμικό σχολείο, το Εθνικό Γυμνάσιο Απρίλοφ, ιδρύθηκε στο Γκάμπροβο το 1835 με τη βοήθεια των Βασίλ Απρίλοφ και Νικολάι Παλαούζοφ. Το Γκάμπροβο ανακηρύχθηκε επίσημα πόλη από τις Οθωμανικές αρχές το Μάιο του 1860. Τη δεκαετία του 1870 ο Φέλιξ Κάνιτς (Ουγγροεβραίος φυσιοδίφης, γεωγράφος, εθνογράφος, αρχαιολόγος και περιηγητής) ανέφερε ότι το Γκάμπροβο είναι "ένα μεγάλο εργαστήριο" και ότι είναι μια "πόλη που ζει από το νερό" αναφερόμενος στην ευρεία χρήση της υδραυλικής ενέργειας. Η αίγλη των αγαθών του Γκάμπροβο έγινε γνωστή σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία και πέραν αυτού ακόμη και σήμερα στο Βουκουρέστι υπάρχει δρόμος με το όνομα "Γκαμπρόβενι".

Λίγο πριν και μετά την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας το 1878 το Γκάμπροβο αναπτύχθηκε ως βιομηχανικό κέντρο βασιζόμενο στην οικονομική του παράδοση. Ιδρύθηκαν μετοχικές εταιρείες, κατασκευάσθηκαν εργοστάσια και δημιουργήθηκαν σχέσεις με τα μεγάλα χρηματιστήρια, κάνοντας μερικούς να ονομάσουν την πόλη "Μάντσεστερ της Βουλγαρίας".

Πληθυσμός

Το Γκάμπροβο γνώρισε τη μεγαλύτερη ανάπτυξή του τα χρόνια μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο πληθυσμός του διπλασιάστηκε. Ακολουθώντας τις γενικές πληθυσμιακές τάσεις στη Βουλγαρία, ο αριθμός των κατοίκων άρχισε να μειώνεται μετά την πτώση του Κομμουνισμού στη χώρα. Οι κάτοικοι άρχισαν να μεταναστεύουν στο εξωτερικό ή στην πρωτεύουσα Σόφια. Σήμερα το Γκάμπροβο έχει πάνω από 20.000 κατοίκους λιγότερους από το μέγιστό του, που σημειώθηκε την περίοδο 1985-1991, όταν ο αριθμός τους ξεπέρασε τις 80.000. Σύμφωνα με την απογραφή του Φεβρουαρίου του 2011 ο πληθυσμός της πόλης ήταν 58.950.

Εθνική σύνθεση

Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής του 2011 τα άτομα που δήλωσαν την εθνική τους ταυτότητα κατανέμονταν ως εξής :

• Βούλγαροι: 54.227 (97,9%)
• Ρομά: 343 (0,6%)
• Tούρκοι: 473 (0,9%)
• Αλλοι: 193 (0,3%)
• Απροσδιόριστοι: 151 (0,3%)
• Μη δηλώσαντες: 3.563 (6,0%)

Σύνολο: 58.950

Πολιτισμός

Διεθνώς γνωστό ως κέντρο του χιούμορ και της σάτιρας, το Γκάμπροβο έχει δύο θέατρα, το Δημοτικό Θέατρο Ράτσο Στογιάνοφ και το κουκλοθέατρο, έναν Οίκο Χιούμορ και Σάτιρας, που λειτουργεί ως πολιτιστικό κέντρο, ένα κέντρο, μουσείο και πινακοθήκη για τη διάδοση της κωμικής τέχνης. Υπάσρχει επίσης ένας κινηματογράφος, το Αλέκο Σίνεμα, και μερικά μουσεία και μνημειακές κατοικίες τόσο στην πόλη όσο και γύρω της, κυρίως το Αρχιτεκτονικό-Εθνογραφικό Συγκρότημα Ετάρ και το Εθνικό Μουσείο Εκπαίδευσης στο Εθνικό Γυμνάσιο Απρίλοφ. Λειτουργεί επίσης ένα πλανητάριο. Ο ιστορικός του Γκάμπροβο Δρ. Πέταρ Τσόντσεφ υπολόγισε ότι υπήρχαν πάνω από 150 τύποι παραδοσιακών πηρουνιών.

Τουρισμός

Αξιοθέατα του Γκάμπροβο είναι ο Οίκος Χιούμορ και Σάτιρας και το Εθνικό Γυμνάσιο Απρίλοφ και στην Επαρχία του Γκάμπροβο ο παραδοσιακός οικισμός Μπόζεντσι. Κατάλληλα για πεζοπορία είναι ο Εθνικός Δρυμός του Κεντρικού Αίμου και ο Εθνικός Δρυμός Μπούλγκαρκα, που περιλαμβάνει το Εθνογραφικό Συγκρότημα Ετάρ, το Μοναστήρι Ντριάνοβο, το Μοναστήρι Σοκόλσκι, το Πέρασμα της Σίπκα την περιοχή Ούζανα και για τους λάτρεις του ιστορικού τουρισμού το Μνημείο Σίπκα.

Σημαντικοί άνθρωποι

• Βασίλ Απρίλοφ (1789-1847) - αφυπνιστής και εκπαιδευτικός, ιδρυτής του πρώτου κοσμικού σχολείου στη Βουλγαρία
• Νικολάι Παλαούζοφ (1821-1899) - έμπορος, δωρητής για το σχολείο του Γκάμπροβο.
• Ιβάν Κόλτσεφ Καλπαζάνοφ (1835–1889) - βιομήχανος, πρόγονος της νεότερης βιομηχανίας στο Γκάμπροβο και το Βασίλειο της Βουλγαρίας (1882)
• Ιβάν Χατζή Μπέροφ (1858-1934) - βιομήχανος, άναψε τον πρώτο λαμπτήρα στη Βουλγαρία - κατασκεύασε το πρώτο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στο Γκάμπροβο
• Τσάνκο Ντιουσταμπάνοφ (1844-1876) - επαναστάτης
• Κρίστο Γιαβάσεφ - καλλιτέχνης εγκαταστάσεων
• Πέταρ Ρούσεφ - πατέρας της σημερινής Προέδρου της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ

Αδελφοποιήσεις

Τουν, Ελβετία Μίτισι, Ρωσία Μογκιλιόφ, Λευκορωσία Κουμάνοβο, Βόρεια Μακεδονία Άαλστ, Βέλγιο Τσέρνιγκοφ, Ουκρανία

Μιτβάιντα, Γερμανία Πανεβεζίς, Λιθουανία Σίσακ, Κροατία Νόβι Σατζ, Πολωνία Πρέσοβ, Σλοβακία Καβάλα, Ελλάδα