Υστεροβυζαντινή περίοδος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βασιλεία Ρωμαίων

 

 

1261 – 1453
Βασιλικόν φλάμουλον (14ος αιώνας) Δικέφαλος αετός
Τοποθεσία {{{κοινό_όνομα}}}
Πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη
Γλώσσες Μεσαιωνική ελληνική
Θρησκεία Ορθόδοξος Χριστιανισμός (κυρίαρχη)
Καθολικός Χριστιανισμός
Σουνιτικό Ισλάμ (μειονότητα)
Πολίτευμα Απολυταρχία
Αυτοκράτορας
 -  1261-1282 Μιχαήλ Η´ (πρώτος)
 -  1448-1453 Κωνσταντίνος ΙΑ΄ (τελευταίος)
Ιστορία
 -  Ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους 25 Ιουλίου 1261
 -  Άλωση της Κωνσταντινούπολης
από τους Οθωμανούς
29 Μαΐου 1453

Η Υστεροβυζαντινή περίοδος ή Περίοδος των Παλαιολόγων είναι μια ιστορική περίοδος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που ξεκινά το 1261, όταν η πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη, που ως τότε βρισκόταν υπό την κατοχή των Φράγκων, ανακαταλαμβάνεται από τον Μιχαήλ H΄ Παλαιολόγο. Η περίοδος λήγει με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453. Η δυναστεία των Παλαιολόγων παραμένει στον θρόνο της αυτοκρατορίας ολόκληρο αυτό το διάστημα, στο οποίο παρατηρείται μια άνθηση και ανανέωση της βυζαντινής τέχνης και φιλοσοφίας με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό την στροφή προς την κλασική αρχαιότητα.

Παρόλο που ήταν μια δύσκολη εποχή και η αυτοκρατορία έδινε αγώνα επιβίωσης, με τα οικονομικά της σε κακή κατάσταση, με εμφυλίους πολέμους και με σταδιακή συρρίκνωση της εδαφικής έκτασής της, η καλλιτεχνική και πνευματική δραστηριότητα παραδόξως γνώρισαν νέα άνθηση[1].

Παλαιολόγεια Αναγέννηση στον Μυστρά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την περίοδο κατά την οποία στην Ιταλία ξεκίνησε η Αναγέννηση, ο βυζαντινός πολιτισμός έφτασε στον Μυστρά σε ιδιαίτερα επίπεδα ακμής και ωριμότητας. Καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι συνέρεαν στην καστροπολιτεία και δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για μία μοναδική πνευματική αναγέννηση, κυρίως στην αγιογραφία, αλλά και στην αρχιτεκτονική.

Αυτή η Παλαιολόγεια Αναγέννηση, όπως ονομάστηκε, καλύπτει την τελευταία περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από το 13ο ως το 15ο αι. Εκδηλώθηκε σε εποχή πολιτικής παρακμής, παράλληλα με μία εντυπωσιακή άνθηση των άλλων τεχνών και των γραμμάτων. Χαρακτηριστικό της, μεταξύ άλλων, είναι η επιστροφή σε αξίες της κλασικής αρχαιότητας, η οποία εκφράζεται με νατουραλιστική αναπαράσταση του φυσικού κόσμου, αλλά και με αποτύπωση του συναισθηματικού κόσμου στις μορφές. Πρόκειται για ένα είδος "πνευματικού ρεαλισμού", όπου το ορθόδοξο ήθος αποτυπώνεται μέσα από τον παλμό της ζωής και την κίνηση. Χαρακτηριστικά είναι και ο πλούτος των χρωμάτων, η δύναμη του σχεδίου και η κατάκτηση της τρίτης διάστασης (του βάθους) στο τοπίο και στα κτήρια.

Η βραχύβια αυτή αναγέννηση της τέχνης έδωσε μερικές από τις σπουδαιότερες προσωπογραφίες και μνημειακές συνθέσεις της εποχής στον ελλαδικό χώρο αλλά και ευρύτερα στα Βαλκάνια. Στον Μυστρά υπάρχουν κορυφαία δείγματα αυτής της εκλεπτυσμένης και κομψής τέχνης, που κατάγονται κατευθείαν από τα καλύτερα πρότυπα της Κωνσταντινούπολης. Χαρακτηριστικές από αυτή την άποψη είναι συνθέσεις όπως "Ο άγγελος από τη Δευτέρα Παρουσία" στο νάρθηκα και "Οι άγγελοι του Χριστού εν δόξη" στο διακονικό της Μητρόπολης, "Οι άγγελοι-καρυάτιδες που κρατούν τη Δόξα του Χριστού" στο νοτιοδυτικό παρεκκλήσιο της Οδηγήτριας, "Η γέννηση του Χριστού", η "Βάπτιση", ο τρούλος με τον Παντοκράτορα και τους Προφήτες στη Μονή Παναγίας Περιβλέπτου, η "Βαϊοφόρος", η "Έγερση του Λαζάρου" και η "Γέννηση" στην Παντάνασσα[2].

Κύριοι εκφραστές αυτής της περιόδου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2010. 
  2. Λακωνία, Explorer (2005)

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο / Η παλαιολόγεια περίοδος: η τελευταία αναλαμπή του Βυζαντίου