Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ναός Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 40°38′34.22″N 22°56′15.17″E / 40.6428389°N 22.9375472°E / 40.6428389; 22.9375472

Για τους Αγίους Αποστόλους της Κωνσταντινούπολης, δείτε: Ναός των Αγίων Αποστόλων (Κωνσταντινούπολη).
Ναός Αγίων Δώδεκα Αποστόλων Θεσσαλονίκης
Χάρτης
Είδοςεκκλησία
Αρχιτεκτονικήβυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες40°38′34″N 22°56′15″E
Θρησκευτική υπαγωγήΙερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Θεσσαλονίκης
ΤοποθεσίαΘεσσαλονίκη
ΧώραΕλλάδα
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα και τμήμα μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς (από 1988)
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)
Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO
Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Χάρτης
Χώρα μέλοςΕλλάδα Ελλάδα
ΤύποςΠολιτισμικό
Κριτήριαi, ii, iv,
Ταυτότητα456
ΠεριοχήΕυρώπη και Βόρεια Αμερική
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή1988 (12η συνεδρίαση)

Ο Ναός των Αγίων Αποστόλων είναι μνημείο της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, και ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα αρχιτεκτονικής της Παλαιολόγειας περιόδου. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της πόλης, στην αρχή της σημερινής οδού Ολύμπου, κοντά στα δυτικά τείχη.

Πρόκειται για παλαιό καθολικό μονής, που θεωρείται ότι ήταν αρχικά αφιερωμένη στη Θεοτόκο. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο των σύνθετων πεντάτρουλλων τετρακιόνιων σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών με περίστωο, δύο παρεκκλήσια, λιτή και νάρθηκα.[1] Κτίστηκε την περίοδο 1310-1314 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Νήφωνα τον Α', όπως φαίνεται από επιγραφές της εκκλησίας που φέρουν το όνομά του: Νίφων πατριάρχης και κτήτωρ.[2] Ο εσωτερικός διάκοσμος σώζεται αποσπασματικά, καθώς η εκκλησία υπέστη καταστροφές από τους Οθωμανούς, όταν μετατράπηκε σε τζαμί την περίοδο 1520-1530, με την επωνυμία Σοούκ Σου Τζαμί (= τζαμί του κρύου νερού).[3] Πιο συγκεκριμένα, οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν, αφού το φύλλο χρυσού είχε αφαιρεθεί. Την ίδια ακριβώς περίοδο κτίστηκαν τα γειτονικά Λουτρά Φοίνιξ (τότε ως Πασά Χαμάμ).

Το εσωτερικό του ναού δίνει μια πολύ κάθετη εντύπωση, μιας και η αναλογία ύψους προς πλάτος στον κεντρικό χώρο του ναού είναι 5 προς 1. Ο εσωτερικός διάκοσμος αποτελείται από πλούσια ψηφιδωτά στα άνω επίπεδα, της εποχής του Νήφωνα, εμπνευσμένα από Κωνταντινουπολίτικα πρότυπα. Πιο συγκεκριμένα: τον Παντοκράτορα και τους Προφήτες στον τρούλο, τους Ευαγγελιστές στα σφαιρικά τρίγωνα, τις Δώδεκα Μεγάλες Εορτές στις καμάρες και τον δυτικό τοίχο, και τους Αγίους Μάρτυρες. Τα συγκεκριμένα είναι σημαντικά, καθώς πρόκειται για τα τελευταία παραδείγματα βυζαντινών ψηφιδωτών, και τα τελευταία τού είδους τους στη Θεσσαλονίκη. Οι τοιχογραφίες συμπληρώνουν τη διακόσμηση στα κατώτερα επίπεδα του ναού, καθώς επίσης και στον νάρθηκα και σε ένα από τα παρεκκλήσια. Και αυτά δείχνουν επίσης επίδραση από την Κωνσταντινούπολη, και πιθανώς σχεδιάστηκαν από ένα εργαστήριο της πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας, ίσως του ίδιου που σχεδίασε τις τοιχογραφίες στη Μονή της Χώρας. Οι τοιχογραφίες είχαν πιθανώς πραγματοποιηθεί υπό την καθοδήγηση του ηγούμενου Παύλου, μετά το 1314 ή κατά την περίοδο 1328-1334.[3][2]Το εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού είναι γεμάτο με υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας τοιχογραφίες, με σκηνές από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, και με συμβολικά θέματα εμπνευσμένα από την υμνογραφία.

Η αναστήλωση του ναού και η σταδιακή αποκατάσταση των τοιχογραφιών ξεκίνησε το 1926. Μετά τον σεισμό του 1978 το κτήριο ενισχύθηκε, και το 2002 τα ψηφιδωτά καθαρίστηκαν.[3]

Φωτοθήκη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Αναπαράσταση της εκκλησίας το 1864
    Αναπαράσταση της εκκλησίας το 1864
  • Ο νότιος τρούλος. Οι τρούλοι που βρίσκονται στα 4 σημεία του ορίζοντα είναι μικρότεροι από τον κεντρικό.
    Ο νότιος τρούλος. Οι τρούλοι που βρίσκονται στα 4 σημεία του ορίζοντα είναι μικρότεροι από τον κεντρικό.
  • Το εσωτερικό του ναού σήμερα.
    Το εσωτερικό του ναού σήμερα.
  • Τοιχογραφία Αγίου.
    Τοιχογραφία Αγίου.
  • Άποψη των βορειοδυτικών Βυζαντινών Τειχών, δίπλα από τα οποία είναι κτισμένος ο ναός.
    Άποψη των βορειοδυτικών Βυζαντινών Τειχών, δίπλα από τα οποία είναι κτισμένος ο ναός.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Μαυροπούλου-Τσιούμη 1997, σελ. 100
  2. ↑ 2,0 2,1 Ζαφείρης 1997, σελ. 176
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Ναός Αγίων Αποστόλων, Θεσσαλονίκη». odysseus.culture.gr. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2010. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Μαυροπούλου-Τσιούμη, Χρυσάνθη (1997). Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης. Ρέκος. σελίδες 99–107. ISBN 978-960-358-099-7. 
  • Νικονάνος, Νίκος (1986). Οι Άγιοι Απόστολοι Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη: Ι.Μ.Χ.Α. 
  • Ξυγγόπουλος, Ανδρέας (1953). Η ψηφιδωτή διακόσμηση του Ναού των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. 
  • Ζαφείρης, Χρίστος (1997). Θεσσαλονίκης Εγκόλπιον. Αθήνα: Εξάντας. ISBN 960-256-301-X. 


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ναός_Αγίων_Αποστόλων_Θεσσαλονίκης&oldid=10810714"