Σκοτούσσα Σερρών
| Σκοτούσσα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Δήμος | Ηρακλείας |
| Δημοτική Ενότητα | Σκοτούσσης |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονίας |
| Νομός | Σερρών |
| Υψόμετρο | 25 μ. |
| Έκταση | 15 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Πρόσνικ |
| Ονομασία κατοίκων | Σκοτουσσαίοι |
| Τηλ. κωδικός | +30 23210 |
Η Σκοτούσσα (Αρχαία Ελληνικά: Σκοτοῦσσα ή Πόλις - Κράτος τῶν Κοτουσαίων, Βυζαντινά Ελληνικά: Προσάνικον) είναι οικισμός του Νομού Σερρών. Ανήκει στον Δήμο Ηρακλείας και αποτελεί την έδρα της Δημοτικής Ενότητας Σκοτούσσης, ενώ βρίσκεται 18χλμ. βορειοδυτικά της πόλης των Σερρών. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 25 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Έχει έκταση 15 περίπου τ.χλμ. και πληθυσμό 1.415 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή 2011). Η Σκοτούσσα, διοικείται από 5μελές κοινοτικό συμβούλιο, στα πλαίσια του προγράμματος Κλεισθένης.
Κοινότητα
Ιστορία
Η Σκοτούσσα ήταν σημαντική πόλη-κράτος της οδομαντικής επαρχίας της Μακεδονίας.[1] Κατά τον Στράβωνα και τον Πτολεμαίο βρισκόταν ανατολικά του Στρυμόνα (κοντά στην αριστερή όχθη του) και σύμφωνα με τον Πευτιγγεριανό πίνακα απείχε 4 ρωμαϊκά μίλια από την Ηράκλεια τη Σιντική και 18 ρωμαϊκά μίλια από την πόλη των Σερρών.[2][3] Η θέση της ταυτίζεται πιθανώς με τα αρχαία ερείπια ανάμεσα στα σημερινά χωριά Βαμβακόφυτο και Παλαιόκαστρο.[2][4]
Ίδρυση
Κτίστηκε απ τους Σιντούς ή Σίντιους γύρω στον 19ο αιώνα π.Χ. ερχόμενοι από την Σιντιίδα, τη σημερινή Λήμνο. Το ελληνικό αυτό φύλο, αφού έφτασε στα παράλια της Θράκης, στον Στρυμονικό Κόλπο, ακολούθησε το ρου του Στρυμόνα, που τα χρόνια εκείνα αποτελούσε το φυσικό δρόμο για τις Βαλκανικές χώρες. Με τη διορατικότητά τους χαρακτήρισαν την παραστρυμόνια περιχή σαν ιδανικό τόπο εγκατάστασής τους. Κατά το Στράβωνα ήταν Θρακικό φύλο. Αλλοι ιστορικοί υποστηρίζουν πως ήταν πελασγική φυλή, συγγενική με τους Σιντίους της Σαμοθράκης που ο Όμηρος ονομάζει "Αγριόφωνες".
Ωστόσο, το όνομα Σκοτούσσα είναι πελασγικό και αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως οι Σίντιοι της Σκοτούσσας ήταν καθαρά πελασγικής φυλής. Οι Πελασγοί ήταν πανάρχαια φυλή που ζούσε στον Ελλαδικό χώρο, κυρίως στην σημερινή Θεσσαλία. Ηρθαν σε συγκρούσεις με τα μετέπειτα Ελληνικά φύλα. Οι Σίντιοι κτίζουν την πόλη-κράτος της Σκοτούσσας μετά τον 19ο αιώνα π.Χ. Την εποχή εκείνη κτίζουν και την Γηρασκό, Ορβηλία, Τρίστολο, Παροικόπολη, Ηράκλεια.
Ελληνιστική περίοδος
Η Σκοτούσσα κατόπιν αποκτά το πρώτο νόμισμά της. Ιστορικοί αναφέρουν πως απεικονίζει τον Μυθικό Ηρακλή Ροπαλοφόρο. Γνωρίζει πολύ μεγάλη ανάπτυξη, κυρίως στον τομέα του εμπορίου. Το 168 π.Χ., οι κάτοικοι στο πλευρό του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας, Περσέα πολεμούν κατά των Ρωμαίων στη Μάχη της Πύδνας, στην Πιερία. Οι Μακεδόνες υπερφαλαγγίζονται και όπως όλα τα Μακεδονικά κράτη, έτσι και το κράτος της Σκοτούσσας υποτάχθηκε στους Ρωμαίους.
Ρωμαϊκή εποχή
Η Μακεδονία χωρίζεται σε τέσσερα διακεκριμένα τμήματα, η Σκοτούσσα περιελήφθηκε στο Πρώτο μέρος, του οποίου πρωτεύουσα ήταν η Αμφίπολη. Το 42 π.Χ. μετά την Μάχη των Φιλίππων κάθε αρχαία πόλη της Μακεδονίας, μεταξύ αυτών η Θεσσαλονίκη, η Αμφίπολη και η Σκοτούσσα υπάγεται στο καθεστώς των ελεύθερων πόλεων (civitates liberae). Κατά τη ρωμαϊκή εποχή από τη Σκοτούσσα διερχόταν μια διακλάδωση της Εγνατίας οδού, η οποία προς βορρά οδηγούσε στην Ηράκλεια τη Σιντική κι από κει, μέσω των στενών του Κλειδιού (Ρούπελ), στη Σαρδική (σημ. Σόφια).[5] Γότθοι και Έρουλοι στα μέσα του 3ου αιώνα λεηλατούν την πόλη - κράτος των Κοτουσαίων παράλληλα με πολλές άλλες πόλεις της Μακεδονίας. Οι κάτοικοι ξανακτίζουν την πόλη με την πάροδο του χρόνου. Ποτέ όμως η Σκοτούσσα δεν γνώρισε την αίγλη που είχε ως τότε.
Βυζαντινή περίοδος
Κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εντοπίζεται η έναρξη της ιστορίας του σύγχρονου χωριού, περίοδος όπου ο οικισμός σχηματίζεται για πρώτη φορά ως βυζαντινό χωρίον με το όνομα Προσάνικον. Επίσης, κατά την βυζαντινή περίοδο, το χωριό φαίνεται να βρίσκεται για κάποιο διάστημα υπό την εποπτεία κάποιου βυζαντινού ευγενούς, του Ιωάννου του Σεβαστού. Ο τελευταίος κατείχε τον τίτλο του Κύρη του Προσενίκου.
Τουρκοκρατία
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας γίνεται αναφορά από τον Σερραίο ιερέα Παπασυνοδινό στους κατοίκους του χωριού με την ονομασία Προσάνικοι, όπως αποκαλούνταν άλλωστε και στην βυζαντινή περίοδο. Η Σκοτούσσα εκείνη την περίοδο λεγόταν Πρόσνικ. Ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα απαλάσσεται σιγά σιγά από την Τούρκικη κατοχή, στην Μακεδονία έχουμε την αρχή του Μακεδονικού Αγώνα (την προσπάθεια δηλαδή για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από Τούρκους και Βούλγαρους). Μεγάλο ρόλο διαδραμάτησε και η Σκοτούσσα στην απελευθέρωση αυτή. Μάλιστα στον αγώνα για την ανεξαρτησία έχασε την ζωή του και ένας σπουδαίος Σκοτουσσαίος Μακεδονομάχος, ο Αθανάσιος Χατζηπανταζής (2 Σεπτεμβρίου 1906). Η σύζυγός του, Σοφία Χατζηπανταζή, συμμετείχε επίσης ενεργά στον αγώνα.
Εμποροπανήγυρη Σκοτούσσης
Τουρκοκρατία - 1955
Εκτός από την λαϊκή αγορά η οποία λαμβάνει χώρα κάθε Σάββατο, υπάρχει και η γνωστή Εμποροπανήγυρη Σκοτούσσας, η μεγαλύτερη εμποροπανήγυρη των Σερρών και μία από τις μεγαλύτερες της Μακεδονίας και της Ελλάδας γενικότερα. Το πανηγύρι του χωριού έλκει την καταγωγή του από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Άρχιζε στις 23 Απριλίου, ημέρα εορτής του Αγίου Γεωργίου προς τιμήν του οποίου κτίστηκε και ο ναός του χωριού,[6] για να διαρκέσει τέσσερις ημέρες στον χώρο που σήμερα βρίσκεται το Γυμνάσιο και το γήπεδο του χωριού.
Μέχρι το 1955 διατηρεί τον θρησκευτικό του χαρακτήρα. Τότε, μετά από απόφαση του διοικητικού συμβουλίου και της κοινοτήτος μετατρέπεται σε εμποροπανήγυρη και ξεκινά πλέον να εορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου, ανήμερα της εορτής του "Γενεθλίου της Θεοτόκου". Η εμποροπανήγυρη συγκέντρωνε το ενδιαφέρον όλων των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, οι οποίοι κατέφθαναν με κάθε μέσο, κυρίως με ζώα και κάρα. Συγκεντρώνονταν επίσης και πολλοί έμποροι (κυρίως ζώων), για τις εμπορικές συναλλαγές. Κατά την τρίτη ημέρα του πανηγυριού, διεξαγόταν αγώνες πάλης υπό τους ήχους ζουρνάδων μεταξύ ανθρώπων της γύρω περιοχής. Με την λήξη των αγώνων σηματοδοτούνταν και το τέλος του πανηγυριού.
1955 - σήμερα
Σήμερα έχει λάβει τον χαρακτήρα έκθεσης ρούχων και υποδημάτων, οικιακών ειδών, γεωργικών προϊόντων, παιχνιδιών, γεωργικών μηχανημάτων, ενώ υπάρχει και πλήθος ταβερνών, καντινών και μικροπωλητών μέσα στον χώρο του πανηγυριού. Η επίσημη έναρξή του είναι στις 7 Σεπτεμβρίου και η λήξη του είναι στις 11 Σεπτεμβρίου (μετά τους αγώνες της πάλης οι οποίοι διεξάγονται έως και σήμερα). Διεξάγεται στην είσοδο του χωριού, σε μια τεράστια έκταση κάτω από τα πλατάνια και γύρω από την εκκλησία και το Δημοτικό Σχολείο (όπου τα τελευταία χρόνια λειτουργεί τις ημέρες του πανηγυριού λούνα παρκ). Πέρα από το διάστημα των 5 αυτών ημερών, ένα μικρό διάστημα πριν από την έναρξή του στον χώρο του πανηγυριού και γενικότερα σε όλο το χωριό γίνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις (π.χ. θέατρα, παραστάσεις, πολιτιστικοί χοροί, αγώνες δρόμου), με αποκορύφωμα την συναυλία που ως συνήθως δίνει κάποιος γνωστός καλλιτέχνης (κατά καιρούς η Σκοτούσσα έχει φιλοξενήσει τους Σωκράτη Μάλαμα, Γιώργο Μαργαρίτη, Ελένη Βιτάλη, Γλυκερία κ.α.). Κάθε χρόνο προσεγγίζει όλο και περισσότερο κόσμο και δικαίως θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα του νομού.
Εκπαίδευση
Παιδικός Σταθμός
Νέο σχετικά κτήριο, το οποίο λειτουργεί από τις 8 Ιανουαρίου 1976.
Νηπιαγωγείο
Το Νηπιαγωγείο Σκοτούσσης, ξεκίνησε να λειτουργεί από το 1925 συστεγαζόμενο με το Δημοτικό Σχολείο για αρκετά χρόνια. Το 1970, ανεγείρεται ακριβώς δίπλα του το σημερινό κτήριο, σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 1.717 τ.μ.
Δημοτικό
Το Δημοτικό Σχολείο Σκοτούσσης λειτούργησε για πρώτη φορά το 1916, ως διθέσιο σε ξήλινο παράπηγμα. Το σημερινό κτήριο, άρχισε να κτίζεται σε μεγάλη έκταση (10.361 τ.μ.) το 1928, σε χώρο που παραχωρήθηκε από την κοινότητα. Αρχικά, σύμφωνα με την μελέτη του Υπουργείου Παιδείας, επρόκειτο να κατασκευαστεί ως μονώροφο κτίριο με 3 αίθουσες. Ωστόσο, ο τότε κοινοτάρχης του χωριού Μητρούσης Χατζηπανταζής επέστρεψε την μελέτη πίσω στο Υπουργείο, ζητώντας να ανεγερθεί ένα διώροφο κτήριο που θα έχει τις διπλάσιες αίθουσες, με την προϋπόθεση ότι το υπόλοιπο κόστος θα το καλύψει η κοινότητα και οι κάτοικοι του χωριού. Το Υπουργείο Παιδείας αποδέχτηκε την πρόταση του Χατζηπανταζή. Έτσι, το υπόλοιπο μισό της συνολικής δαπάνης, καλύφτηκε από την κοινότητα και τους κατοίκους. Μάλιστα, κάποιοι από αυτούς συμμετείχαν και οικειοθελώς στις εργασίες. Το νέο σχολείο περατώθηκε το 1930 ως τριθέσιο. Το 1934 αναβαθμίστηκε σε τετραθέσιο. Το 1959 αρχίζει να λειτουργεί σαν πενταθέσιο. Από το 1963 έως και σήμερα, λειτουργεί ως εξαθέσιο με την μορφή να παραμένει ίδια.
Γυμνάσιο
Το Γυμνάσιο, λειτουργεί για πρώτη φορά το 1964, ως ιδιωτικό. Με τη μετατροπή του σε Δημόσιο, εξακολουθεί να στεγάζεται σε χώρους ιδιωτών. Το 1986 αρχίζει η ανέγερση του σημερινού κτηρίου. Η κατασκευή του, ολοκληρώνεται σε περίπου έναν χρόνο, και το σχολικό έτος 1987-88 λειτουργεί για πρώτη φορά. Η αυλή του σχολείου, κατά μεγάλο μέρος έχει πρωτοδιαμορφωθεί από τους μαθητές, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ενώ το υπόλοιπο μέρος του προαυλίου καλύπτεται από Γήπεδα.
Πληθυσμός
Απογραφικά Στοιχεία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (Βούλγαροι Απογράφοι)
1873 → 380 κάτοικοι
1900 → 900 κάτοικοι
1905 → 1280 κάτοικοι
Αποτελέσματα Επίσημων Απογραφών του Ελληνικού Κράτους
1920 → 774 κάτοικοι
1928 → 1307 κάτοικοι
1940 → 1499 κάτοικοι
1951 → 1584 κάτοικοι
1961 → 1792 κάτοικοι
1971 → 1451 κάτοικοι
1981 → 1534 κάτοικοι
1991 → 1619 κάτοικοι
2001 → 1440 κάτοικοι
2011 → 1415 κάτοικοι
2021 → x κάτοικοι
Προσωπικότητες
- Γεννήθηκαν στην Σκοτούσσα
- Αντώνιος Δούμπας (; - 1944), Έλληνας οπλίτης Μακεδονομάχος
- Θωμάς Ζεμπίρης, Έλληνας συνεργάτης Μακεδονομάχων του Μακεδονικού Αγώνα
- Ηλίας Μήλιος, Έλληνας οπλίτης Μακεδονομάχος
- Κωνσταντίνος Παπανικολάου, Έλληνας πράκτορας Μακεδονομάχος (Γ' τάξεως)
- Ζάμπρης Τσιάταρος, Έλληνας οπλίτης Μακεδονομάχος
- Αθανάσιος Χατζηπανταζής (1873 - 1906), Έλληνας οπλαρχηγός του Μακεδονικού Αγώνα
- Σοφία Χατζηπανταζή (1872 - 1964), Ελληνίδα οπλαρχηγός και πράκτορας του Μακεδονικού Αγώνα
- Κατάγονται από την Σκοτούσσα
- Βασίλης Προδρόμου, Έλληνας τραγουδιστής και μουσικός
- Δημήτρης Ριζόπουλος (1984), Έλληνας πετοσφαιριστής του Ολυμπιακού
- Σχετίζονται με την Σκοτούσσα
- Ιωάννης ο Σεβαστός, Έλληνας Βυζαντινός κύρης του Προσενίκου
- Κώστας Τρέντσιος (1957), Έλληνας πολιτικός και φαρμακοποιός
- Αδερφοί Χατζηαθανασιάδη, Έλληνες βιομήχανοι που πρώτοι διέθεσαν στην ελληνική αγορά συσκευασμένο ρύζι, εισάγοντας τους όρους "Καρολίνα", "Γλασέ" και "Νυχάκι", ιδρυτές του Πανσερραϊκού
Αδελφοποιήσεις
Μπέλοβο, Βουλγαρία
Παραπομπές
- ↑ Mitrev,Georgi. - On Skotoussa and „Scotusaei liberi” from the valley of the Strymon River, Arheologia Bulgarica, XII, 2008, 2, 47-58.
- ↑ 2,0 2,1 [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976 (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών), σ. 131-132. ISBN 960-7265-16-5.
- ↑ [2] Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορία των Σερρών κατά την αρχαία και ρωμαϊκή εποχή, Θεσσαλονίκη 1999, σ. 75-77 (Ιστoσελίδα του Δήμου Σερρών)
- ↑ [3] Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορία των Σερρών κατά την αρχαία και ρωμαϊκή εποχή, σ. 76-77
- ↑ [4] Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορία των Σερρών κατά την αρχαία και ρωμαϊκή εποχή, σ. 148-149
- ↑ «069 – ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣΗΣ – ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΣΕΡΡΩΝ ΚΑΙ ΝΙΓΡΙΤΗΣ». Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2020.