Μανιτάρι Σερρών
Συντεταγμένες: 41°13′24.48016″N 23°10′54.86221″E / 41.2234667111°N 23.1819061694°E
| Μανιτάρι | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Σερρών |
| Δήμος | Ηρακλείας |
| Δημοτική Ενότητα | Ηρακλείας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονίας |
| Νομός | Σερρών |
| Πληθυσμός | |
| Πραγματικός | 449 |
| Έτος απογραφής | 1928 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Μαντάρ Μαντάρι Άντρον |
Το Μανιτάρι, έως το 1927 γνωστό ως Μαντάρ ή Μαντάρι, είναι εγκαταλελειμμένος οικισμός που βρισκόταν στον σημερινό Δήμο Ηρακλείας της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Αποτελούνταν στην πραγματικότητα από δύο οικισμούς, το Άνω Μανιτάρι και το Κάτω Μανιτάρι. Βρισκόταν μεταξύ των χωριών Μεγαλοχώρι και Λιμνοχώρι, σε τοποθεσία που σήμερα βρίσκεται εντός της λίμνης Κερκίνης, κοντά στις όχθες του ανατολικού αναχώματος.[1][2] Μαζί με τους οικισμούς Δενδρόφυτο και Λιμνοχώρι (εγκαταλελειμμένος οικισμός), ο οικισμός πλημμύρισε και καταστράφηκε με τη δημιουργία της τεχνητής λίμνης Κερκίνη.
Στην τοποθεσία που βρισκόταν το Άνω Μανιτάρι, το 2001 έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας Το Λιβάδι που Δακρύζει (2004) του Θεόδωρου Αγγελόπουλου.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οθωμανική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανήκε διοικητικά στον Καζά των Σερρών του Σαντζακίου των Σερρών του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης.
Το έτος 1891, ο Γκεόργκι Στρέζοφ έγραψε σχετικά: "Μαντάρ, τσιφλίκι βορειοδυτικά της Τζουμαγιάς, 2½ ώρες. Βρίσκεται δίπλα στη λίμνη Μπουτκόβου, στην ανατολική μεριά. Αγρότες και ψαράδες. 10 οικίες βουλγάρων και 10 τσιγγάνων".[3] Η στατιστική μελέτη του Βούλγαρου γεωγράφου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», εκτιμά ότι το 1900 ο οικισμός είχε 660 κατοίκους,[4] ενώ σύμφωνα με τη μελέτη «La Macédoine et sa Population Chrétienne» του Βούλγαρου Ντίμιταρ Μπρανκόφ, το 1904 ζούσαν εκεί 80 κάτοικοι.[5] Σε υπολογισμούς που εξέδωσε, το έτος 1919, η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912 αναφέρονται 180 εξαρχικοί κάτοικοι.[6]
Σύγχρονη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, ο οικισμός περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 258 κατοίκων.[7] Το 1920 προσαρτήθηκε στη νεοσυσταθείσα κοινότητα Μπουγιούκ Μαχαλέ (Μεγαλοχώρι), μαζί με τα χωριά Μρίσνα (Γόνιμο), Πορλίδα (Λιμνοχώρι) και Μπουρσούκι (εγκαταλελειμμένο Λιμνοχώρι).[8] Το 1927 μετονομάστηκε σε Μανιτάρι και προσαρτήθηκε στη νεοσυσταθείσα κοινότητα Μπουρσουκίου.[9][10][11] Σε χάρτες της εποχής ο οικισμός αναφέρεται και ως Άντρον.[12]
Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, στο Μανιτάρι εγκαταστάθηκαν τη δεκαετία του 1920 τουλάχιστον 100 οικογένειες προσφύγων.[13]
Η τοποθεσία του οικισμού ήταν ιδιαίτερα ευάλωτη στις πλημμύρες του ποταμού Στρυμόνα, καθώς πριν από την κατασκευή των αντιπλημμυρικών έργων στην πεδιάδα των Σερρών, ο Στρυμόνας δεν είχε σταθερή κοίτη. Ενδεικτικά, τον Μάιο του 1928 το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Μακεδονία ανέφερε: «Αι καταστροφαί των συνοικισμών Μανιτάρ και Μπορσούκι είναι πλήρεις. Εις τον συνοικισμόν Μανιτάρ τους έμειναν 150 στρέμματα άθικτα, δηλαδή 1¼ στρέμμα κατά οικογένειαν. Ολόκληρος η λοιπή έκτασίς των μετεβλήθει εις λίμνην άγνωστον». Εξαιτίας των καταστροφικών πλημμυρών, οι κάτοικοι ήταν συχνά αντιμέτωποι με μεταδοτικές ασθένειες, όπως η ελονοσία.[14]
Κατά την περίοδο των εγγειοβελτιωτικών έργων της πεδιάδας των Σερρών, τη δεκαετία του 1930, και με τη δημιουργία φράγματος στον Λιθότοπο Σερρών, καθώς και αναχωμάτων, για τον σχηματισμό της τεχνητής λίμνης Κερκίνης, ο οικισμός πλημμύρισε και καταστράφηκε. Καταργήθηκε τυπικά το 1940, καθώς έπαψε να καταγράφεται στις ελληνικές απογραφές.
Οι περισσότεροι κάτοικοι του Μανιταριού μετεγκαταστάθηκαν στο Μεγαλοχώρι, όπου μέχρι και σήμερα μια γειτονιά νοτιοδυτικά του χωριού αποκαλείται Μανταρλίδικα.
Τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην τοποθεσία που βρισκόταν ο οικισμός Άνω Μανιτάρι, κατασκευάστηκε στα τέλη του 2001 το κινηματογραφικό χωριό της ταινίας Το Λιβάδι που Δακρύζει (2004) του σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Το «Αγγελοχώρι», όπως το αποκαλούσαν οι κάτοικοι της περιοχής, είχε σχεδιαστεί από τον σκηνογράφο Γεώργιο Πάτσα. Αποτελούνταν συνολικά από 92 κτίρια, τα οποία είχαν χτιστεί με παραδοσιακό μακεδονίτικο τρόπο, σε περίοδο που η στάθμη του νερού ήταν χαμηλή. Στη συνέχεια, το χωριό βυθίστηκε με φυσικό τρόπο στα νερά της λίμνης Κερκίνης, για τις ανάγκες των γυρισμάτων της ταινίας.[15][16]
Τα χρόνια που ακολούθησαν, το χωριό συνέχισε να κατακλύζεται περιοδικά κάθε έτος από τα νερά της λίμνης και αποτελούσε σημείο τουριστικού ενδιαφέροντος, αυξάνοντας εκείνη την εποχή την επισκεψιμότητα στην περιοχή.[16] Εξαιτίας των στοιχείων της φύσης, το κινηματογραφικό σκηνικό τελικά καταστράφηκε, όπως ακριβώς είχε συμβεί στον οικισμό Μανιτάρι, που υπήρχε παλαιότερα εκεί. Τον Ιανουάριο του 2023, ήταν ορατά μόνο κάποια υπολείμματα από τα θεμέλια του δυόροφου καφενείου της ταινίας, καθώς και το κουφάρι ενός πλάτανου που είχε μεταφυτευθεί στο σημείο ως φυσικό ντεκόρ.
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Απογραφή | Oνομασία | Κάτοικοι | Αναφ. | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Άνδρες | Γυναίκες | Σύνολο | |||
| 1913 | Μαντάρ | 132 | 126 | 258 | [7] |
| 1915 | Mανιτάρι | 84 | 86 | 170 | [6] |
| 1920 | Mαντάρι | 156 | 176 | 332 | [17] |
| 1928 | Mανιτάρι | 229 | 220 | 449 | [18] |
Χάρτης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Greece 1:100k Topographic Maps - Porróïa (στα Αγγλικά). London: Great Britain. War Office. General Staff. Geographical Section. 1944. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Προεπισκόπηση Αεροφωτογραφίας». Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. 1945. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Στρέζοφ, Γκεόργκι (1891). Два санджака отъ Источна Македония (Δυο σαντζάκια της Ανατολικής Μακεδονίας) (PDF) (στα Βουλγαρικά). σελ. 848-849. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2023.
- ↑ Κάντσωφ, Βασίλ (1900). Македония. Етнография и статистика (στα Βουλγαρικά). Σόφια: Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών.
59. Мантаръ Махала
- ↑ Μπρανκόφ, Ντίμιταρ (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne (στα Γαλλικά). Παρίσι: Librairie Plon. σελ. 198-199.
40. Mantar
- ↑ 6,0 6,1 Στατιστικοί πίνακες του πληθυσμού κατ' εθνικότητας των νομών Σερρών και Δράμας. Αθήνα: Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. 1919. σελ. 10.
62. Μανιτάρι
- ↑ 7,0 7,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1915). Απαρίθμησις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 48.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 2Α΄/4-1-1920. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 7.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 179Α΄/30-8-1927. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 1255.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 296Α΄/30-11-1927. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 2227.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Μαντάρι (Σερρών)». Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2020.
- ↑ 41° 41° Θεσσαλονίκη, Επιτελικός Χάρτης της Ελλάδος (Κλίμακα 1:200.000). Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού. 1927.
- ↑ Ονομαστικόν Ευρετήριον Αγροτών Προσφύγων - Τόμος 1ος. Αθήνα: Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων. 1928. σελ. ΧΧΧ.
Αύξων αριθ. υπεύθ. δηλώσεων 111021 - 111120: Μανιτάρι
- ↑ Σ. Α. Ανθρακόπουλος (1928-05-05). «Οποίαν φρικτήν εικόνα παρουσιάζει η πεδιάς των Σερρών· μια ζωντανή αφήγησις εκ του τόπου των καταστροφών· οι αριθμοί εξαίρουν το μέγεθος της λαϊκής δυστυχίας». Εφημερίδα Μακεδονία: σελ. 1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2023-08-31. http://rg-dev.nlg.gr/archive/item/23182. Ανακτήθηκε στις 2023-08-31.
- ↑ «Ένα χωριό στην Κερκίνη έστησε ο Θ. Αγγελόπουλος για την ταινία Το Λιβάδι που Δακρύζει». in.gr. 7 Δεκεμβρίου 2001. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ 16,0 16,1 Σαββίδης, Παναγιώτης (24 Νοεμβρίου 2021). «Το «χωριό» του Αγγελόπουλου, που χάθηκε στα νερά της Κερκίνης». Travel.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1921). Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 282.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1935). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 321.
| |||||||||||||||||