Κωνσταντίνος Άγγελος
| Κωνσταντίνος Άγγελος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Κωνσταντίνος Άγγελος (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1093 (περίπου) |
| Θάνατος | 1166 (περίπου) |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | στρατιωτικός |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Θεοδώρα Κομνηνή[1] |
| Τέκνα | Ανδρόνικος Δούκας Άγγελος Ισαάκιος Άγγελος Δούκας Μαρία Αγγελίνα[2] Ιωάννης Δούκας Ισαάκιος Άγγελος[3] Αλέξιος Κομνηνός Άγγελος Ευδοκία Αγγελίνα Ζωή Αγγελίνα |
| Γονείς | Μανουήλ Άγγελος |
| Οικογένεια | Οίκος των Αγγέλων |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | ναύαρχος |
Ο Κωνσταντίνος Άγγελος (1093 - μετά το 1166) ήταν Βυζαντινός αριστοκράτης, που ανέβηκε στις Βυζαντινές κοινωνικές τάξεις μετά τον γάμο του με μία σύζυγο από τη Δυναστεία των Κομνηνών. Έγινε σημαντικός Βυζαντινός στρατάρχης, την εποχή που ήταν Αυτοκράτορας ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός, και πολέμησε στα δυτικά και νότια Βαλκάνια και εναντίον των Νορμανδών. Ο Κωνσταντίνος Άγγελος είναι ο γενάρχης του Οίκου των Αγγέλων, που κυβέρνησε τη Ρωμαϊκή (Βυζαντινή) Αυτοκρατορία (1185 - 1204), το Δεσποτάτο της Ηπείρου (1205 - 1318) και τη Αυτοκρατορία της Θεσσαλονίκης (1224 - 1246).
Γάμος με την Θεοδώρα Κομνηνή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η οικογένειά του καταγόταν από τη Φιλαδέλφεια, και ανήκε στην τοπική αριστοκρατία τής πόλης[4]. Το επώνυμό του θεωρείται συχνά ότι ετυμολογείται από τους αγγέλους, αλλά πιθανότερα προέρχεται από το τοπωνύμιο Άγγελ, κοντά στην Άμιδα τής Άνω Μεσοποταμίας.[5] Η ιστορικός Σουζάννα Bίττεκ ντε Γιονγκ αναφέρει, ότι ο Κωνσταντίνος ήταν γιος ενός πατρικίου, του Μανουήλ Αγγέλου, γαιοκτήμονα στις Σέρρες, τού οποίου τα εδάφη είχε επιβεβαιώσει με χρυσόβουλο ο Νικηφόρος Γ΄ Βοτανειάτης, αλλά αυτό θεωρείται απίθανο από άλλους ερευνητές[6]. Ο Κωνσταντίνος Άγγελος, παρά τη χαμηλή του καταγωγή, ήταν πολύ γενναίος και όμορφος, κέρδισε την αγάπη τής πριγκίπισσας Θεοδώρας Κομνηνής, τέταρτης κόρης τού Αλεξίου Α΄ Κομνηνού και της Ειρήνης Δούκαινας. Η Θεοδώρα είχε παντρευτεί σε προηγούμενο γάμο τον Κωνσταντίνο Κουρτίκη, αλλά ο σύζυγός της πέθανε, χωρίς να αποκτήσουν παιδιά[7]. Ο 2ος γάμος της έγινε λίγο μετά τον θάνατο τού Αλεξίου Α΄ (1122)· η μητέρα της απέρριψε τον γάμο, και οι σχέσεις της με τη Θεοδώρα ήρθαν σε ένταση, όπως φαίνεται και από τις τελευταίες διατάξεις στο Τυπικό της Εκκλησίας[6].
Άνοδος στην αριστοκρατία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο γάμος τού Κωνσταντίνου τον έβγαλε από την αφάνεια, και τον ανέβασε σύντομα στις ανώτερες Ρωμαϊκές τάξεις με τον τίτλο τού «Σεβαστοϋπέρτατου[8]». Ο τίτλος δόθηκε στούς συζύγους των μικρότερων θυγατέρων τού Αυτοκράτορα, και ο Κωνσταντίνος Άγγελος ήταν ένας από τούς πρώτους κατόχους[9]. Οι δραστηριότητές του, όταν ήταν Αυτοκράτορας ο κουνιάδος του Ιωάννης Β΄ Κομνηνός είναι άγνωστες, αλλά όταν τον Αυτοκράτορα διαδέχθηκε ο γιος εκείνου Μανουήλ Α΄ Κομνηνός, τόσο ο ίδιος όσο και οι αδελφοί του Νικόλαος, Ιωάννης και Μιχαήλ, είχαν μεγάλη κοινωνική άνοδο[10]. Συμμετείχε στην Σύνοδο των Βλαχερνών, στην οποία εκθρονίστηκε ο Πατριάρχης Κοσμάς Β΄ Αττικός σαν αιρετικός. Ο Κωνσταντίνος Άγγελος έγινε τέταρτος σε τάξη μετά τον διάδοχο· ανώτεροί του ήταν ο δεσπότης Μπέλα Γ΄ της Ουγγαρίας, ο καίσαρας Ιωάννης Ρογέριος Δαλασσηνός και ο Πανυπερσέβαστος Στέφανος Κοντοστέφανος[11][12][13]. Το καλοκαίρι του 1149 συνόδευσε τον Αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ σε εκστρατεία στη Δαλματία. Ο Μανουήλ Α΄ κατέλαβε το κάστρο της Ραζόν, άφησε τον Κωνσταντίνο στη φύλαξη τής περιοχής, και ξεκίνησε εκστρατεία για την κοιλάδα τού Νίσαβα[14][11].
Στρατιωτικές υπηρεσίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μανουήλ Α΄ προετοιμάστηκε για πόλεμο με τον Γουλιέλμο Α΄ της Σικελίας· έδωσε στον θείο του τη διοίκηση τού στόλου, και τον διέταξε να πάει στην Μονεμβασιά και να περιμένει ενισχύσεις. Οι αστρολόγοι έπεισαν τον Κωνσταντίνο ότι αν επιτεθεί στούς Σικελούς θα νικήσει, έτσι ανυπομονώντας να δεχτεί αυτοκρατορικές εντολές συνέλαβε έναν μεγάλο Σικελικό στόλο, που επέστρεφε από το Χαλιφάτο των Φατιμιδών. Στη σύγκρουση που ακολούθησε οι Ρωμαίοι (Βυζαντινοί) ηττήθηκαν, και τα περισσότερα πλοία τους λεηλατήθηκαν. Ο αδελφός του Νικόλαος διέφυγε, αλλά ο ίδιος ο Κωνσταντίνος αιχμαλωτίστηκε, και έμεινε φυλακισμένος στο Παλέρμο μέχρι τη χρονιά που ο Μανουήλ έκλεισε ειρήνη με τον Γουλιέλμο Α΄ (1158)[15].
Το καλοκαίρι τού 1166 ο Αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ ανέθεσε στον Κωνσταντίνο Άγγελο και τον Βασίλειο Τρίψυχο να επισκευάσουν και να επεκτείνουν τις οχυρώσεις του στο Σεμλίνο, το Βελιγράδι, τη Νις και γενικά να ενισχύσει τα σύνορα γύρω από τον Δούναβη. Ο Κωνσταντίνος Άγγελος οργάνωσε επιπλέον τον εποικισμό του Μπρανίτσεβο[16]. Η ημερομηνία που πέθανε είναι άγνωστη: ήταν σίγουρα υπερήλικας· η σύζυγός του πέθανε πριν από αυτόν, αφού δεν αναφέρεται μετά το 1136[17].
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με τη Θεοδώρα Κομνηνή, κόρη του Αλεξίου Α΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων απέκτησε:
- Ιωάννης Άγγελος, οι υιοί του:
- Μιχαήλ Α' Κομνηνός Δούκας Άγγελος και Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας Άγγελος έγιναν μετά το 1204 δεσπότες τής Ηπείρου[18].
- Μαρία Αγγελίνα (γενν. το 1128), παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Καμύτζη, με τον οποίο απέκτησε πολλά παιδιά, ανάμεσα στα οποία και ο Μανουήλ Καμύτζης[19].
- Αλέξιος Κομνηνός Άγγελος (γενν. το 1131), έκανε έναν γιο[20].
- Ανδρόνικος Άγγελος, οι υιοί του:
- Ισαάκιος Β΄ Άγγελος και Αλέξιος Γ΄ Άγγελος έγιναν Αυτοκράτορες των Ρωμαίων. Οι αντιπαλότητά τους θα βοηθήσει τούς Λατίνους, που μετείχαν στην Δ΄ Σταυροφορία στην άλωση τής Κωνσταντινούπολης (1204)[21].
- Ευδοκία Αγγελίνα (γενν. το 1134), παντρεύτηκε τον Βασίλειο Τζυκανδίλη Γουδέλη, χωρίς να αποκτήσουν παιδιά[22].
- Ζωή Αγγελίνα (γενν. το 1135), παντρεύτηκε τον Ανδρόνικο Συναδηνό, απέκτησε πολλά παιδιά με άγνωστα ονόματα[6].
- Ισαάκιος Άγγελος Δούκας (γενν. το 1137), παντρεύτηκε και απέκτησε τουλάχιστον τέσσερα παιδιά[23], μεταξύ των οποίων:
- Κωνσταντίνος Άγγελος Δούκας σφετεριστής το 1193.
Ταυτοποίηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πολλοί ιστορικοί τού μεσαίωνα, πρώτος ο Δουκάγγιος, έχουν καταγράψει δύο πρόσωπα με το ίδιο ονοματεπώνυμο, και για πολλά χρόνια είχαν πιστέψει ότι πρόκειται για δυο ξεχωριστά πρόσωπα. Ο πρώτος Κωνσταντίνος Άγγελος ήταν ένας ευγενής από τη Φιλαδέλφεια μέσης κοινωνικής τάξης, που έφθασε στην Κωνσταντινούπολη, νυμφεύτηκε μία από τις κόρες τού Αλέξιου Α΄ Κομνηνού, και πήρε τον τίτλο τού «Πανσεβαστοϋπέρτατου». Ο δεύτερος Κωνσταντίνος Άγγελος ήταν θείος τού Αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ Κομνηνού, και καταγράφεται στις Βυζαντινές πηγές με τον τίτλο τού «Σεβαστοϋπέρτατου». Ο Λουσιέν Στιρνόν (1961) απέδειξε ότι τα δύο πρόσωπα ταυτίζονταν στον ίδιο Κωνσταντίνο Άγγελο, και οι τίτλοι ήταν ουσιαστικά ο ίδιος· η πρότασή του έγινε αποδεκτή[24].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ p22003.htm#i220030. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
- ↑ Βαρζός 1984, σελ. 260.
- ↑ ODB, "Angelos" (A. Kazhdan), σσ. 97–98
- 1 2 3 Βαρζός 1984, σελίδες 260–261.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 259–261.
- ↑ Βαρζός 1984, σελ. 261.
- ↑ Stiernon 1965, σελίδες 223–224.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 260–262.
- 1 2 Βαρζός 1984, σελ. 262.
- ↑ Stiernon 1961, σελίδες 274, 277.
- ↑ Magdalino 2002, σελ. 503.
- ↑ Stiernon 1961, σελ. 274.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 262–263.
- ↑ Βαρζός 1984, σελ. 263.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 263–264.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 641–649.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 650–653.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 654–655.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 656–662.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 668–672.
- ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 673–674.
- ↑ Stiernon 1961, σελίδες 273-283.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βαρζός, Κωνσταντίνος (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών (PDF). A. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών. OCLC 834784634.
- (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Magdalino, Paul (2002) [1993]. The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180 (στα Αγγλικά). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1.
- Stiernon, Lucien (1961). «Notes de prosopographie et de titulature byzantines: Constantin Ange (pan)sébastohypertate» (στα γαλλικά). Revue des études byzantines 19: 273–283. doi:. http://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1961_num_19_1_1262.
- Stiernon, Lucien (1965). «Notes de titulature et de prosopographie byzantines. Sébaste et Gambros» (στα γαλλικά). Revue des études byzantines 23: 222–243. doi:. http://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1965_num_23_1_1349.