Κοινό των Ζαγορισίων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κοινόν τῶν Ζαγορισίων
Βιλαέτι του Ζαγορίου

1431 – 1868
Πρωτεύουσα Τσεπέλοβο / Ιωάννινα
Γλώσσες ελληνικά, τουρκικά
Θρησκεία Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία
Πολίτευμα Αυτόνομο κοινό
Ιστορική εποχή Νεότερη εποχή
 -  Ίδρυση
 -  Κατάλυση

Το κοινό των Ζαγορισίων (Κοινόν τῶν Ζαγορισίων) ή βιλαέτι του Ζαγορίου, ήταν αυτόνομη κοινοπολιτεία χωριών του Ζαγορίου στην περιοχή της Ηπείρου, κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον ελλαδικό χώρο.[1][2][3][4]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τα μέσα του 14ου αιώνα η Ήπειρος απολέστηκε από το βυζαντινό κράτος του δεσποτάτου της Ηπείρου και σταδιακά αποτέλεσε τμήμα των Σέρβων Νεμάνια, και Ιταλών Μπουοντελμόντι και Τόκκων. Κατά το 1430 με 1431 όταν ηγεμόνας της περιοχής ήταν ο Κάρολος Β΄ Τόκκος, ο Σινάν Πασάς, στρατηγός του σουλτάνου Μουράτ Β´, οδήγησε τον οθωμανικό στρατό στην Ήπειρο και μετά από μια σειρά μαχών κατόρθωσε να καταλάβει τον χώρο μαζί και με τα Ιωάννινα τα οποία ήταν η κεντρική πόλη της περιοχής.[1]

Ωστόσο υπήρξαν 14 χωριά στο κεντρικό Ζαγόρι τα οποία κατάφεραν να έρθουν σε μια πολύ ευνοϊκή για αυτά συμφωνία με τους Οθωμανούς. Βάσει της συμφωνίας (συνθήκη του Βοϊνίκου), τα χωριά θα ήταν υποτελή στους Οθωμανούς ωστόσο θα διατηρούσαν την αυτονομία τους και την διαχείριση των δικών τους εσωτερικών υποθέσεων με δική τους τοπική κυβέρνηση. Ο επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης έφερε τον τίτλο του Βεκύλη και εκλέγονταν κάθε 6 μήνες ή ανά έτος, ενώ παράλληλα υπήρχε και το συμβούλιο των γερόντων (δημογέροντες) το οποίο απαρτίζονταν από αντιπροσώπους του κάθε χωριού. Επιπλέον, οι πολίτες του κοινού δεν θα πλήρωνουν φόρους στους Οθωμανούς, αλλά θα παρείχαν βοηθητικές υπηρεσίες όποτε τους ζητούνταν, κυρίως με την υποστήριξη στους Σπαχήδες (έφιπποι πολεμιστές του οθωμανικού ιππικού). Στα τέλη του 15ου αιώνα, εισήχθησαν στο κοινό και τα χωριά του ανατολικού Ζαγορίου.[1]

Η συμφωνία τροποποιήθηκε το 1670, όταν και το κοινό απέκτησε την επίσημη ονομασία ως Κοινόν τῶν Ζαγορισίων και η ομοσπονδία απέκτησε επιπλέον πολύ σημαντικά προνόμια (σιουρούτια), κυρίως χάρη στην επιρροή των Φαναριωτών της Κωνσταντινούπολης με καταγωγή από την περιοχή. Βάσει των νέων προνομίων το κοινό πλέον μπορούσε να πληρώσει φόρο αντί να συνδράμει στις τάξεις των Σπαχήδων, μπορούσε να εκτελέσει δημόσια την λατρεία της χριστιανικής πίστης, και απαγορεύονταν η είσοδος Τούρκων στο Ζαγόρι.[1]

Το 1750 εισήλθαν στο κοινό και τα χωριά του δυτικού Ζαγορίου ανεβάζοντας το σύνολο των χωριών του κοινού σε 60, και από το ίδιο έτος ο Βεκύλις του κοινού είχε την κατοικία του στα Ιωάννινα, με αρμοδιότητες την επίβλεψη της συλλογής των φόρων και την απονομή δικαιοσύνης για ζητήματα του αστικού δικαίου.[1]

Η αυτονομία της περιοχής έληξε το 1868 και η περιοχή περιήλθε στην Οθωμανική διοίκηση επί Αμπντούλ Αζίζ, έως τους βαλκανικούς πολέμους της περιόδου 1912-1923 όταν ολόκληρη η περιοχή έγινε τμήμα του κράτους της Ελλάδας.

Παρόμοια κοινά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικά παραδείγματα παρομοίων κοινών κατά την αρχαιότητα αποτελούν η Ηπειρωτική συμμαχία (4ος αιώνας π.Χ.), το κοινό Ηπειρωτών (3ος/2ος αιώνας π.Χ.), καθώς και το κοινό των Ελευθερολακώνων στην Σπάρτη υπό τους Ρωμαίους (2ος αιώνας π.Χ. - 3ος αιώνας μ.Χ.).

Στην νεότερη ελληνική ιστορία αντίστοιχα κοινά υπήρξαν στην Ύδρα, Σπέτσες, και Ψαρά, καθώς και η αυτόνομη ηγεμονία της Σάμου, ενώ κατά την ευρύτερη οθωμανική περίοδο στην Ελλάδα υπήρχαν και το κοινό των Μαδεμοχωρίων στην Χαλκιδική.[5]

Με τον τίτλο Κοινό των Ζαγορισίων υπάρχει σύγχρονος πολιτικός σχηματισμός στην Ήπειρο.[6]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συντεταγμένες: 39°54′N 20°49′E / 39.900°N 20.817°E / 39.900; 20.817