Ιερά Μονή Παναγίας Θεοτόκου Πυθίου

Ιερά Μονή Παναγίας Θεοτόκου Πυθίου
Είδος	μοναστήρι
Γεωγραφικές συντεταγμένες	40°3′46″N 22°13′51″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ελασσόνας
Χώρα	Ελλάδα
δεδομένα (π)

Η Ιερά Μονή Παναγίας Θεοτόκου Πυθίου γνωστή ως ναός της Παναγίας είναι ένας ιερός ναός στα νοτιοανατολικά του χωριού Πυθίου. Ο ναός σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, που βρίσκεται εσωτερικά του υπερθύρου της δυτικής θύρας του καθολικού, χρονολογείται το 1638. Σύμφωνα με πληροφορίες ο ναός της Παναγίας, τα παλαιότερα χρόνια, ήταν μοναστήρι, ενώ σήμερα χρησιμοποιείται ως κοιμητηριακός.

Ο ναός είναι λιθόκτιστος, αρχιτεκτονικού ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής με δίρριχτη στέγη. Χωρίζεται σε ευρύχωρο νάρθηκα και στο εσωτερικό του κυρίως ναού, ενώ τα κλίτη χωρίζονται με βραχείς και στερεούς κίονες. Ο αγιογραφικός διάκοσμος του ναού και το παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο χρονολογούνται με την ανοικοδόμηση του ναού. Οι τοιχογραφίες του ναού είναι πλούσιες σε θεματολογία από την παλαιά και την καινή διαθήκη, παραστάσεις αγίων και μαρτύρια.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ναού αποτελεί το κυλινδροειδές καμπαναριό. Πρόκειται για το μοναδικό κυκλικό κωδωνοστάσιο στο θεσσαλικό χώρο, καθώς η μοναστηριακή αρχιτεκτονική χρησιμοποιούσε πάντα το μοναστηριακό τετράγωνο. Στο ναό της Παναγίας, στα αριστερά της εισόδου, σώζεται καμαροσκέπαστη κρύπτη. Είναι κτισμένη με πωρόλιθο, διαστάσεων 9μ. x 2μ. x 5,20μ., στηρίζεται σε δύο πέτρινα τόξα και αερίζεται από τέσσερις αεραγωγούς. Η κρύπτη χρησίμευε για την απόκρυψη προσώπων και πραγμάτων. Όταν το μοναστήρι ήταν στην ακμή του, πάνω από την κρύπτη έφερε κτίσματα δωματίων και άλλων βοηθητικών χώρων, τα οποία με την πάροδο του χρόνου καταστράφηκαν.

Πηγές

• Γιάννης Αδάμου, Το Πύθιον (Σέλλος) στο Πέρασμα των Αιώνων, Κοινότητα Πυθίου, Πύθιο, 1997
• Ιερά Μητρόπολις Ελασσώνος, Οι Ενορίες, οι Ιερές Μονές και τα Κειμήλιά τους, Ιεράς Μητροπόλεως :Ελασσώνος, Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Θεσσαλίας, Ελασσόνα, 2007