Αρχαιολογικός χώρος “Καστρί” Δολίχης

Το Καστρί βρίσκεται 3 χιλιόμετρα δυτικά της Δολίχης στο αριστερό άκρο του λόφου όπου εντοπίστηκαν ελάχιστα ίχνη κόγχης ιερού. Το 2002 η 7η Εφορία Βυζαντινών αρχαιοτήτων ξεκίνησε την ανασκαφική της έρευνα. Στην πρώτη φάση της ανασκαφής αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο μέρος του ναού και ο νάρθηκας που ως ημερομηνία κτίσης φαίνεται η 5 Σεπτεμβρίου του 553 και η αβεβαιότητα χρονολόγησης είναι +- 24 έτη.

ιστορικό υπόβαθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η περιοχή της Περραιβικής Τρίπολης η οποία οριζόταν από τον ποταμό Τιταρήσιο στο νότο και από τα όρη Αμάρμπεη, Καμβούνια και Όλυμπο στο Βορρά, απαρτιζόταν από τις πόλεις που με το Πύθιο και την Άζωρο, δημιούργησαν την πρώτη εν Ελλάδι αμφικτιονία, με την επωνυμία Περραιβική Τρίπολης, όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος Απόστολος Αρβανιτόπουλος. Είναι ο μόνος που ερεύνησε και μελέτησε σχολαστικά όλα τα ευρήματα του Περραιβικού χώρου και ο οποίος υποστηρίζει ότι η αρχαία Δολίχη βρίσκεται στη θέση Καστρί.

Ο Κύριος Ναός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο κυρίως ναός είναι μια τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική με εσωτερικές διαστάσεις μήκους 15,80 μέτρα μέχρι την κόγχη και πλάτους 12,10 μέτρα. Η ημικυκλική κόγχη ενισχύεται με δυο αντιρήδες στη βόρεια και ανατολική πλευρά της. Οι δυο κιονοστοιχίες που αποτελούνταν από 5 κίονες η κάθε μια ,πατούν σε υπερυψωμένους κτιστούς στυλοβάτες. Οι κίονες διαφόρων διαστάσεων και λευκόγκριζου μαρμάρου που έφερναν ιωνικά κιονόκρανα, εδράζονταν σε μαρμάρινα βάθρα. Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής έρευνας ήρθε στο φως ένας μεγάλος αριθμός σπαραγμάτων από τα κονιάματα που κοσμούσαν το εσωτερικό του ναού. Ο ναός αποτελείται από 3 κλίτη, το κεντρικό και τα πλάγια τα οποία επικοινωνούν με τον νάρθηκα και το ιερό βήμα. Στο νότιο τοίχος του κεντρικού κλίτους εντοπίστηκε ένα λίθινο κανάλι μέσα στο οποίο βρέθηκαν 6 χάλκινα νομίσματα που χρονολογούνται τον 4ο και 5ο αιώνα.. Το λίθινο κανάλι όπως μπορούμε να υποθέσουμε είχε άμεση σχέση με το ιερό βήμα και λειτουργούσε ως «θάλασσα ή χωνευτήριο» όπου έριχναν τα αγιασμένα νερά είτε από το πλύσιμο της Αγίας Τράπεζας είτε από τις άλλες τελετουργικές καθάρσεις. Το δάπεδο του κεντρικού κλίτους συμπεριλαμβομένου και του βήματος καλύπτεται με ψηφιδωτό. Η διακόσμηση του ψηφιδωτού του ιερού βήματος υπάρχουν οκτάγωνα, ταινίες με διπλό πλοχμό, ρόμβοι με φολίδες που σχηματίζουν σταυροειδή σχήματα και μπροστά από την Αγία Τράπεζα εικονίζεται ένας μεγάλος σταυρός επί βάθρου. Ενώ το ψηφιδωτό του κεντρικού κλίτους κοσμείται με ταινίες από σπειρομαίανδρο, διπλό πλοχμό, ομόκεντρους κύκλους, σταυροειδές σχήματα από ρόμβους και πολλές παραστάσεις από το ζωικό και φυτικό βασίλειο(κύκνους, ελάφι κ.ά.). Στο κέντρο περίπου της νότιας πλευράς του κεντρικού κλίτους αποκαλύφθηκε ο άμβωνας του ναού ο οποίος είναι μεταγενέστερος του ψηφιδωτού δαπέδου και στο νοτιοανατολικό άκρο του νότιου κλίτους αποκαλύφθηκε κάτω από τη στάθμη του δαπέδου του ναού ένας τάφος. Πρόκειται για μια ορθογώνια κατασκευή με δυο καθ΄ ύψος τμήματα, επιχρισμένη με υδραυλικό κονίαμα συνολικού βάθους 1,40 μέτρα μέσα στην οποία βρέθηκε ένας σκελετός χωρίς κρανίο που πιθανότατα πρόκειται για την ταφή ενός μάρτυρα.

Χρονολογία Ίδρυσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τις έως τώρα έρευνες διακρίνουμε δυο χρονολογικές φάσεις: Η πρώτη φάση είναι πιθανώς του τέλους του 5ου αιώνα ή αρχών του 6ου αιώνα σύμφωνα με τα νομίσματα που έχουν βρεθεί και η δεύτερη χρονολογείται κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. σύμφωνα με επιγραφές και με νομίσματα.

Η Βασιλική Β΄[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2003 ξεκίνησαν οι ανασκαφές δυτικά της Βασιλικής Α΄ και αποκαλύφθηκε η Βασιλική Β΄ και χρονολογείται μετά την περίοδο Ιουστινιανού Α' (527-565 μ.Χ.) και μετά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα μ.Χ. Πρόκειται για μια τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική με νάρθηκα. Οι τοίχοι της βασιλικής είναι κατασκευασμένοι με αργούς λίθους και φέρουν ασβεστοκονίαμα. Σε σχέση με τη Βασιλική Α΄ είναι εμφανής η απουσία αρχαιότερου δομικού υλικού σε δεύτερη χρήση. Νότια της βασιλικής μεταγενέστερο χρονολογικά αποκαλύφθηκε ένα πρόκτισμα κατασκευασμένο από αργούς λίθους, χωρίς συνδετικό κονίαμα. Στο δάπεδο του κτίσματος βρέθηκαν 16 χάλκινα νομίσματα πιθανόν της αρχαίας περιόδου και άλλα χάλκινα της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Δυτικά, στο νάρθηκα, στο αίθριο, εντοπίστηκαν 4 κτίσματα. Στο κτίσμα 1, στο μέσο της δυτικής πλευράς αποκαλύφθηκε ένας κιβωτιόσχημος τάφος μεταγενέστερης εποχής. Επίσης, βρέθηκε ένας πήλινος κωνικός αγωγός για τη μεταφορά νερού και μια μαρμάρινη βάση ενός κιονίσκου εντοιχισμένη στο βόρειο τοίχος. Στο κτίσμα 3 εντοπίστηκε μια ορθογώνια κατασκευή που πιθανόν πρόκειται για τράπεζα προσφορών, ένας θησαυρός 19 χάλκινων νομισμάτων και κατά μήκος του βόρειου τοίχους αρκετά σπαράγματα τοιχογραφιών.

Η Ακρόπολη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2004 ξεκίνησαν οι ανασκαφές στη θέση Ακρόπολη όπου αποκαλύφθηκε ένα εκτεταμένο πολεοδομικό συγκρότημα συνολικής έκτασης 13000 τ.μ, μιας άγνωστης μέχρι στιγμής πόλης, της οποίας η θέση δεν έχει επισημανθεί. Η ακρόπολη είναι οχυρωμένη με τοίχος για την κατασκευή του οποίου χρησιμοποιήθηκαν αρκετοί δομοί και άλλο υλικό σε δεύτερη χρήση. Στο νοτιοανατολικό άκρο της ακροπόλεως αποκαλύφθηκε ένας οχυρωματικός πύργος και στην νοτιοδυτική γωνία του βρέθηκαν τρία μικρά οστέινα πλακίδια τα οποία σώζουν εγχάρακτες επιγραφές και από τις δυο πλευρές τους και χρονολογούνται τον 3ο αιώνα.μ.Χ. Σύμφωνα με τις τοπογραφικές μετρήσεις το τοίχος είχε περίμετρο 562 μ.. Το 2005 η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως 8 διάφορα κτίσματα που διατηρούνται στο επίπεδο του υπόγειου και χρησιμοποιούνται ως αποθηκευτικοί χώροι. Σε αυτά τα κτίσματα βρέθηκαν κανάλια νερού, ένας μικρός κιβωτιόσχημος τάφος, αρκετά μαρμάρινα τμήματα της αρχαίας περιόδου, πολλά χάλκινα νομίσματα της ρωμαϊκής περιόδου και αρκετά της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λιόλιος Θωμάς (2010), ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ ( Δολίχη- Άζωρος- Πύθιο- Δωδώνη), Κατερίνη: Όλυμπος
Τζαφάλιας Αθανάσιος (2000), Το έργο των εφορειών Αρχαιοτήτων και Νεότερων μνημείων του ΥΠ.ΠΟ στη Θεσσαλία και την ευρύτερη περιοχή της (1990- ::1998), 1η Επιστημονική Συνάντηση, Βόλος