Δημοκρατική οπισθοδρόμηση

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Χίτλερ σε μια ομιλία στο Ράιχσταγκ για την υποστήριξη του Εξουσιοδοτικού Νόμου. Η παρακμή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και η μετεξέλιξή της στη Ναζιστική Γερμανία είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα δημοκρατικής οπισθοδρόμησης.[1]

Δημοκρατική οπισθοδρόμηση[2][3][4] είναι το φαινόμενο της σταδιακής πτώσης της ποιότητας μίας δημοκρατίας.[5] Αν δεν ελεγχθεί, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση μπορεί να οδηγήσει ένα κράτος στον αυταρχισμό.[2] Το φαινόμενο αυτό συντελείται όταν το ίδιο το κράτος αρχίζει να αποδυναμώνει εσκεμμένα τους δημοκρατικούς του θεσμούς, όπως η ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας ή οι ελεύθερες και δίκαιες εκλογές.[6][7] Η Δημοκρατική οπισθοδρόμηση αποτελεί το αντίθετο του εκδημοκρατισμού.

Διάφοροι πολιτικοί επιστήμονες έχουν επισημάνει ότι μορφές απότομης και ριζοσπαστικής δημοκρατικής οπισθοδρόμησης, όπως τα πραξικοπήματα ή η εκτεταμένη εκλογική νοθεία έχουν μειωθεί έπειτα από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά αντίθετα έχουν αυξηθεί οι πιο διακριτικές και σταδιακές μορφές δημοκρατικής οπισθοδρόμησης. Η τελευταία αυτή μορφή είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική διότι συνήθως «νομιμοποιείται» μέσω των ίδιων των δημοκρατικών θεσμών (πχ εκλογές) που οι πολίτες αναμένουν να προστατεύσουν τις δημοκρατικές αξίες.[8]

Το τρίτο κύμα εκδημοκρατισμού[9] που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1970, μεταμόρφωσε και εκδημοκράτισε τις πολιτικές δομές σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου. Παρ 'όλα αυτά, οι διαδικασίες εκδημοκρατισμού δεν είναι γραμμικές, καθώς μόνο ένας σχετικά μικρός αριθμός χωρών αφού επιβάλουν μία αξιόλογη δημοκρατία έχουν κατορθώσει και να τη διατηρήσουν.[7] Έτσι, από το 2001, υπάρχουν περισσότερες δικτατορίες απ' ότι δημοκρατίες στον κόσμο και ως αποτέλεσμα, το «τρίτο κύμα εκδικτατορισμού» επιταχύνεται.[10] Επιπλέον, εκτός από τη μετάβαση στον αυταρχισμό, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε επαναστάσεις, σε υβριδικά καθεστώτα ή και σε ανελεύθερες δημοκρατίες.[11][12]

Κατά τη διάρκεια εθνικών ή και παγκόσμιων εν γένει κρίσεων, αναδύονται ιδιαίτεροι κίνδυνοι δημοκρατικής οπισθοδρόμησης. Πολλές φορές ηγέτες επιβάλλουν νόμους «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» που περιορίζουν τις ελευθερίες των πολιτών και που είτε είναι δυσανάλογα αυταρχικοί σε σχέση με τη σοβαρότητα της κρίσης είτε παραμένουν στη θέση τους μετά τη βελτίωση της κατάστασης. [13]

Εκδηλώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δημοκρατική οπισθοδρόμηση συμβαίνει όταν παραβιάζονται βασικά θεμέλια της σύγχρονης δημοκρατίας. Κατά τη διάρκεια της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης:[14][15]

Σύγχρονα παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βραζιλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πολιτικός επιστήμονας Ρόμπερτ Μουγκάχ υποστήριξε στην εφημερίδα Foreign Policy ότι η Βραζιλία υφίσταται δημοκρατική οπισθοδρόμηση υπό τον Πρόεδρο Ζαΐρ Μπολσονάρο, σημειώνοντας τις επιθέσεις του Μπολσονάρο προς τη δικαιοσύνη και το εκλογικό σύστημα και τη συμμετοχή του σε αντιδημοκρατικές συγκεντρώσεις.[18] Ο Μπολσονάρο έχει χρησιμοποιήσει συχνά τον Ροντρίγκο Ντουτέρτε και τον Ντόναλντ Τραμπ ως πρότυπο για τις πολιτικές του σχετικά με τη Βραζιλία.[18]

Ουγγαρία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 2010, η Ουγγαρία υπό τον Βίκτορ Ορμπάν και το υπερσυντηρητικό του κόμμα Φιντές περιγράφεται ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα δημοκρατικής οπισθοδρόμησης.[19][20][21][22] Όπως και στην Πολωνία, έτσι και εδώ η εκτελεστική και η νομοθετική εξουσία παρεμβαίνουν στο έργο της δικαιοσύνης, απειλώντας έτσι την ανεξαρτησία της.[23] Το 2012, η Εθνοσυνέλευση μείωσε απότομα την ηλικία συνταξιοδότησης των δικαστών από 70 σε 62, αναγκάζοντας 57 έμπειρους ηγέτες δικαστηρίων (συμπεριλαμβανομένου του προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου) να συνταξιοδοτηθούν. [24] Αφού το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι αυτή η απόφαση αυτή παραβίαζε τη νομοθεσία της Ε.Ε. σχετικά με την ισότητα στο χώρο της απασχόλησης, η κυβέρνηση κατάργησε τον νόμο και αποζημίωσε τους δικαστές, αλλά δεν επανέφερε αυτούς που αναγκάστηκαν να συνταξιοδοτηθούν.[23][25][26][27] Η δικαστική μεταρρύθμιση του 2012 συγκεντρώθηκε επίσης στη διοίκηση των δικαστηρίων στο πλαίσιο της νεοσύστατης Εθνικής Δικαστικής Υπηρεσίας, με επικεφαλής την Τούντε Χαντό (δικηγόρος που είναι παντρεμένη με εξέχον μέλος του κόμματος Φιντές).[23][24] Υπό τη Χαντό, η Εθνική Δικαστική Υπηρεσία αποδυνάμωσε επίσης τους θεσμούς της δικαστικής αυτοδιοίκησης, προκαλώντας αυτό που η Ευρωπαϊκή Ένωση Δικαστών και η Διεθνής Αμνηστία περιγράφουν ως «συνταγματική κρίση».[28] Οι Ούγγροι δικαστές που πήραν συνέντευξη από τη Διεθνή Αμνηστία εξέφρασαν επίσης ανησυχίες τους σχετικά επιθέσεις που δέχονται διάφοροι δικαστές τόσο από πολιτικούς, όσο και από μέσα ενημέρωσης. Η ουγγρική κυβέρνηση πάντως απέρριψε την κριτική που δέχεται σχετικά με θέματα δημοκρατίας.[29][30]

Η έκθεση του οργανισμού Freedom House για το 2020 αναφέρει ότι η κυβέρνηση του Ορμπάν στην Ουγγαρία έχει εγκαταλείψει κάθε προσποίηση σεβασμού των δημοκρατικών θεσμών.[31][32] Ένα άρθρο του 2018 που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Δημοκρατίας περιέγραψε επίσης την Ουγγαρία ως υβριδικό καθεστώς. [33] Πρόσφατα, η Ουγγαρία υποχώρησε κατά την άποψή της και σχετικά με τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ στην Ουγγαρία, δημιουργώντας ένα νομοσχέδιο που κατηγορείται ότι δημιουργεί διακρίσεις εις βάρος των ΛΟΑΤ ατόμων.[34]

Πολωνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Πολωνία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε τον Δεκέμβριο του 2017 ότι στη διάρκεια των δύο προηγούμενων ετών, ο το Πολωνικό κοινοβούλιο είχε εγκρίνει «13 νόμους που επηρεάζουν ολόκληρη τη δομή του δικαστικού συστήματος στην Πολωνία» με το «κοινό μοτίβο [ότι] η εκτελεστική και νομοθετική εξουσία [αποκτούσαν] τη δυνατότητα συστηματικής παρέμβασης πολιτικά στη σύνθεση, τις εξουσίες, τη διοίκηση και τη λειτουργία του δικαστικού κλάδου». Τον Φεβρουάριο του 2020, η Βιέρα Γιούροβα, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Αξίες και τη Διαφάνεια, ανέφερε ότι η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος της Πολωνίας στοχοποιούσε δικαστές που δεν πειθαρχούσαν στις υποδείξεις της κυβέρνησης. Αυτό δεν είναι μεταρρύθμιση, είναι καταστροφή».[35] Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2020, 38 Ευρωπαίοι και άλλοι καθηγητές Νομικής κάλεσαν την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αναλάβει δράση για την Πολωνία, δηλώνοντας:

Οι πολωνικές αρχές συνεχίζουν να κατηγορούν, να παρενοχλούν και να εκφοβίζουν δικαστές και εισαγγελείς που επιδιώκουν να υπερασπιστούν το κράτος δικαίου. Επιπλέον, οι πολωνικές αρχές εξακολουθούν να αψηφούν ανοιχτά την εξουσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αρνούμενοι να ακολουθήσουν τις αποφάσεις του. ... οι δικαστές που προσπαθούν να εφαρμόσουν το δίκαιο της Ε.Ε. απειλούνται και τιμωρούνται, ενώ όσοι παραβιάζουν το δίκαιο της Ε.Ε. επιβραβεύονται... Το κράτος δικαίου στην Πολωνία δεν δέχεται απλώς επίθεση. Καταστρέφεται σε κοινή θέα.

Χονγκ Κονγκ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλοί θεωρούν ότι το Χονγκ Κονγκ βιώνει μία μεγάλη δημοκρατική οπισθοδρόμηση έπειτα από τις διαδηλώσεις του 2019-2020 και υπό την κυβέρνηση της Κάρι Λαμ. Τον Ιούνιο του 2020 η κυβέρνηση της Κίνας επέβαλε στην περιοχή έναν αυστηρότατο «Νόμο Εθνικής Ασφάλειας» ο οποίος περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης. Συγκεκριμένα, ο νόμος ποινικοποιεί κάθε πράξη «απόσχισης, προσπάθειας ανατροπής, τρομοκρατίας και σύμπραξης με ξένες δυνάμεις».[36] Με βάση τον νόμο αυτόν έχουν συλληφθεί δεκάδες φιλοδημοκρατικοί ακτιβιστές στο Χονγκ Κονγκ, εξαλείφοντας ουσιαστικά κάθε αντιπολιτευόμενη φωνή.[37] Η Διεθνής Αμνηστία αναφέρει ότι ο Νόμος δημιουργεί μία «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για τα ανθρώπινα δικαιώματα» στην περιοχή, αφού επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής των πολιτών.[38] Ο Νόμος έχει δημιουργήσει στην πόλη το φαινόμενο του παγώματος του λόγου και της αυτολογοκρισίας, με πολλά αντιπολιτευόμενα κόμματα και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να κλείνουν.[39]

Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2021, εισήχθη ένας νέος εκλογικός νόμος που θεωρήθηκε ευρέως αντιδημοκρατικός. Ο νέος νόμος μείωνε τον αριθμό των βουλευτών που εκλέγονται άμεσα από τον λαό στη βουλή. Συγκεκριμένα από τις 90 συνολικά έδρες του Νομοθετικού Συμβουλίου, μόνο 20 θα εκλέγονται άμεσα, ενώ οι υπόλοιπες έδρες εκλέγονται έμμεσα από κλειστές ομάδες που γενικά υποστηρίζουν το Πεκίνο.[40]

Ινδία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρόλο που η Ινδία γενικά θεωρείται ως «η μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου», τα τελευταία χρόνια υπό την πρωθυπουργία του Νερέντρα Μόντι και του εθνικιστικού ινδουιστικού κόμματος Μπαρατίγια Τζανάτα, πολλοί θεωρούν ότι πραγματοποιείται μία δημοκρατική οπισθοδρόμηση. Διάφοροι νόμοι που υιοθέτησε το κυβερνών κόμμα, θεωρείται ότι παραβιάζουν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.[15] Ακόμα, η κυβέρνησή του θεωρείται ότι στοχοποιεί διάφορες μειονότητες και κυρίως τους Μουσουλμάνους της Ινδίας. Το 2019 μία νέα νομοθεσία που ψηφίστηκε για την πολιτογράφηση προέβλεπε ότι τα άτομα που ήθελαν να γίνουν Ινδοί πολίτες θα έπρεπε να υποβάλλονταν πρώτα σε ένα «τεστ θρησκείας». Αυτό πιστεύεται ότι στοχοποιεί ιδιαίτερα τους 200 εκατομμύρια Μουσουλμάνους της Ινδίας, οι οποίοι θα μπορούσαν να χάσουν την ιθαγένειά τους και να γίνουν απάτριδες.[15][41][42]

Μιανμάρ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φιλιππίνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπό τη διακυβέρνηση του Προέδρου Ροντρίγκο Ντουτέρτε, οι Φιλιππίνες βιώνουν δημοκρατική οπισθοδρόμηση.[43]

Ο Ντέιβιντ Τίμπερμαν του Carnegie Endowment for International Peace υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση Ντουτέρτε εκφοβίζει τους πολιτικούς αντιπάλους του, τους δημοκρατικούς θεσμούς και τα ανεξάρτητα ΜΜΕ. Παράλληλα, οι αυξημένες εξωδικαστικές δολοφονίες κατα τη διάρκεια της διακυβέρνησης του, και οι προτάσεις του για εφαρμογή στρατιωτικού νόμου συνιστούν κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.[44] Ο Ντουτέρτε ισχυρίστηκε ότι έβλεπε στον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Ντόναλντ Τραμπ ως πρότυπο για να κάνει πιο δημοκρατική οπισθοδρόμηση. [44]

Τουρκία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Τουρκία υπό τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει γνωρίσει δημοκρατική οπισθοδρόμηση.[45][46][47][48] Ο μελετητής Οζάν Βάρολ αναφέρει ότι ο Ερντογάν υιοθέτησε μια μορφή «κρυφού αυταρχισμού» που αύξησε σταδιακά την πίεση στους δημοκρατικούς θεσμούς και τελικά, με την πάροδο του χρόνου κατέληξε στον αυταρχισμό.[15] Αν και ο Ερντογάν θεωρήθηκε αρχικά ως ένας μεγάλος μεταρρυθμιστής, η τουρκική κυβέρνηση άλλαξε απότομα τη φιλελεύθερη πολιτική της, όταν κατέστειλε βίαια τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί τον Μάιο του 2013.[15] Οι αυξανόμενοι περιορισμοί στην ελευθερία του Τύπου, την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία του συνέρχεσθαι συνέπεσαν με την προσπάθεια του Ερντογάν να απομακρύνει όλες τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές προσωπικότητες από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.[49] Ένα συνταγματικό δημοψήφισμα τον Οκτώβριο του 2007 άλλαξε τη μέθοδο επιλογής του προέδρου από εκλογή από το Κοινοβούλιο σε άμεση εκλογή, σηματοδοτώντας τη μετάβαση από το κοινοβουλευτικό στο προεδρικό σύστημα -κάτι που σημαίνει μεγαλύτερη ισχύς της εκτελεστικής εξουσίας, και λιγότερος έλεγχος της εκτελεστικής από τη νομοθετική εξουσία.[49] Έτσι Ο Ερντογάν εδραίωσε την εξουσία του μέσω της εκλογής του ως πρόεδρος το 2014. [49] Μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, ο Ερντογάν κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και διέταξε μια σειρά από εκκαθαρίσεις του στρατού και όχι μόνο που στόχευαν την κοινωνία των πολιτών και τους πολιτικούς του αντιπάλους. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, αστυνομικοί, δικαστές εισαγγελείς και ακαδημαϊκοί. Οι εκκαθαρίσεις αυτές διέλυσαν το κράτος δικαίου στην Τουρκία.[49] Ένα δεύτερο συνταγματικό δημοψήφισμα του 2017 υιοθέτησε επίσημα ένα προεδρικό σύστημα και πρόσθεσε περαιτέρω δύναμη στην εκτελεστική εξουσία.[49][50] Στην ετήσια έκθεσή του για το 2018, το Freedom House χαρακτήρισε την Τουρκία ως «μη ελεύθερη».[49] Μια έκθεση του 2019 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαρακτήρισε τα γεγονότα στην Τουρκία ως «σοβαρή οπισθοδρόμηση» σε τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του κράτους δικαίου και της οικονομικής πολιτικής.[51]

Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι η Τουρκία δεν είχε ποτέ αξιόλογη δημοκρατία για να υπάρξει δημοκρατική οπισθοδρόμηση.[52][53]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Levitsky, Steven· Ziblatt, Daniel (2018). How Democracies Die. New York: Crown. σελίδες 95. ISBN 978-1-5247-6293-3. 
  2. 2,0 2,1 Skaaning, Svend-Erik (2020). «Waves of autocratization and democratization: a critical note on conceptualization and measurement». Democratization 27 (8): 1533–1542. doi:10.1080/13510347.2020.1799194. 
  3. Lührmann, Anna; Lindberg, Staffan I. (2019). «A third wave of autocratization is here: what is new about it?». Democratization 26 (7): 1095–1113. doi:10.1080/13510347.2019.1582029. 
  4. Mudde, Cas and Kaltwasser, Cristóbal Rovira (2017) Populism: a Very Short Introduction. New York: Oxford University Press. pp.86-96. (ISBN 978-0-19-023487-4)
  5. Walder, D.; Lust, E. (2018). «Unwelcome Change: Coming to Terms with Democratic Backsliding». Annual Review of Political Science 21 (1): 93–113. doi:10.1146/annurev-polisci-050517-114628. 
  6. Lindberg, Staffan I. «The Nature of Democratic Backsliding in Europe». Carnegie Europe (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
  7. 7,0 7,1 Rocha Menocal, Alina; Fritz, Verena; Rakner, Lise (June 2008). «Hybrid regimes and the challenges of deepening and sustaining democracy in developing countries1» (στα αγγλικά). South African Journal of International Affairs 15 (1): 29–40. doi:10.1080/10220460802217934. ISSN 1022-0461. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10220460802217934. 
  8. Bermeo, Nancy (January 2016). «On Democratic Backsliding». Journal of Democracy 27 (1): 5–19. doi:10.1353/jod.2016.0012. ISSN 1086-3214. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-03-29. https://web.archive.org/web/20210329004055/https://sites.unimi.it/carbone/wp-content/uploads/2018/04/Democratic-backsliding-Bermeo-JOD-2016.pdf. Ανακτήθηκε στις 2021-08-17. 
  9. Huntington, Samuel P. (1991). «Democracy's Third Wave» (στα αγγλικά). Journal of Democracy 2 (2): 12–34. doi:10.1353/jod.1991.0016. ISSN 1086-3214. http://muse.jhu.edu/content/crossref/journals/journal_of_democracy/v002/2.2huntington.pdf. 
  10. Maerz, Seraphine F.; Lührmann, Anna; Hellmeier, Sebastian; Grahn, Sandra; Lindberg, Staffan I. (2020-05-18). «State of the world 2019: autocratization surges – resistance grows». Democratization 27 (6): 909–927. doi:10.1080/13510347.2020.1758670. ISSN 1351-0347. 
  11. Carothers, Thomas (2002-01-01). «The End of the Transition Paradigm» (στα αγγλικά). Journal of Democracy 13 (1): 5–21. doi:10.1353/jod.2002.0003. ISSN 1086-3214. https://muse.jhu.edu/article/17173. 
  12. O'Donnell, Guillermo (2002-07-01). «Debating the Transition Paradigm: In Partial Defense of an Evanescent "Paradigm"» (στα αγγλικά). Journal of Democracy 13 (3): 6–12. doi:10.1353/jod.2002.0052. ISSN 1086-3214. https://muse.jhu.edu/article/17222. 
  13. «Pandemic Backsliding». www.v-dem.net. V-Dem. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2021. 
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 «How democratic backsliding happens». Democracy Digest. 21 Φεβρουαρίου 2017. 
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Waldner, David; Lust, Ellen (11 May 2018). «Unwelcome Change: Coming to Terms with Democratic Backsliding» (στα αγγλικά). Annual Review of Political Science 21 (1): 93–113. doi:10.1146/annurev-polisci-050517-114628. ISSN 1094-2939.  Σφάλμα αναφοράς: Μη έγκυρη ετικέτα <ref> • όνομα " :0 " ορίζεται πολλές φορές με διαφορετικό περιεχόμενο
  16. 16,0 16,1 Diamond, Larry (15 September 2020). «Democratic regression in comparative perspective: scope, methods, and causes». Democratization 28: 22–42. doi:10.1080/13510347.2020.1807517. ISSN 1351-0347. 
  17. 17,0 17,1 Huq, Aziz; Ginsburg, Tom (21 February 2017). «How to lose a constitutional democracy». Vox'. https://www.vox.com/the-big-idea/2017/2/21/14664568/lose-constitutional-democracy-autocracy-trump-authoritarian. 
  18. 18,0 18,1 «Bolsonaro Is Following Trump's Anti-Democracy Playbook». Foreign Policy. 14 Ιανουαρίου 2021. 
  19. Licia Cianetti; James Dawson; Seán Hanley (2018). «Rethinking "democratic backsliding" in Central and Eastern Europe – looking beyond Hungary and Poland». East European Politics 34 (3): 243–256. doi:10.1080/21599165.2018.1491401. «Over the past decade, a scholarly consensus has emerged that that democracy in Central and Eastern Europe (CEE) is deteriorating, a trend often subsumed under the label 'backsliding'. ... the new dynamics of backsliding are best illustrated by the one-time democratic front-runners Hungary and Poland.». 
  20. Kingsley, Patrick (10 February 2018). «As West Fears the Rise of Autocrats, Hungary Shows What's Possible» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2018/02/10/world/europe/hungary-orban-democracy-far-right.html. Ανακτήθηκε στις 27 May 2019. 
  21. Bozóki, András; Hegedűs, Dániel (3 October 2018). «An externally constrained hybrid regime: Hungary in the European Union». Democratization 25 (7): 1173–1189. doi:10.1080/13510347.2018.1455664. ISSN 1351-0347. 
  22. Bogaards, Matthijs (17 November 2018). «De-democratization in Hungary: diffusely defective democracy». Democratization 25 (8): 1481–1499. doi:10.1080/13510347.2018.1485015. ISSN 1351-0347. 
  23. 23,0 23,1 23,2 «Hungary: Fearing the Unknown - How Rising Control Is Undermining Judicial Independence in Hungary». www.amnesty.org (στα Αγγλικά). 6 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2020. 
  24. 24,0 24,1 «Opinion on Act CLXII of 2011 on the Legal Status and Remuneration of Judges and Act CLXI of 2011 on the Organisation and Administration of Courts of Hungary, adopted by the Venice Commission at its 90th Plenary Session (Venice, 16-17 March 2012)». 
  25. «CURIA - Documents». curia.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2020. 
  26. «A strasbourgi pereskedés is kellett ahhoz, hogy visszavonják a bírák kényszernyugdíjazását». helsinki.hu. Magyar Helsinki Bizottság. 20 Δεκεμβρίου 2018. 
  27. «Nem volt jogsértő a bírák nyugdíjazása». jogaszvilag.hu. Wolters Kluwer. 9 Ιανουαρίου 2019. 
  28. «A Constitutional Crisis in the Hungarian Judiciary» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2020. 
  29. «Hungary's Orban defies foreign criticism over laws». BBC News. 14 March 2013. https://www.bbc.com/news/world-europe-21792644. 
  30. Keszthelyi, Christian (15 Απριλίου 2016). «Szijjártó: Freedom House criticism of Hungary is 'nonsense'». 
  31. «Dropping the Democratic Facade». Freedom House (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2020. 
  32. «Hungary Becomes First 'Partly Free' EU Nation in Democracy Gauge» (στα αγγλικά). Bloomberg.com. 5 February 2019. https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-02-05/hungary-becomes-first-partly-free-eu-nation-in-democracy-gauge. Ανακτήθηκε στις 23 October 2020. 
  33. Krekó, Péter; Enyedi, Zsolt (2018). «Orbán's Laboratory of Illiberalism» (στα αγγλικά). Journal of Democracy 29 (3): 39–51. doi:10.1353/jod.2018.0043. ISSN 1086-3214. https://muse.jhu.edu/article/698916. 
  34. Reuters, Story by. «Hungary's parliament passes anti-LGBT law ahead of 2022 election». CNN. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2021. 
  35. Staff, Reuters (2020-02-08). «Polish judiciary changes are a 'destruction': EU commissioner» (στα αγγλικά). Reuters. https://www.reuters.com/article/us-poland-eu-judges-idUSKBN2020H3. Ανακτήθηκε στις 2021-08-15. 
  36. Team, ΤοΒΗΜΑ (1 Ιουλίου 2020). «Χονγκ Κονγκ: Επεισόδια και 300 συλλήψεις για το νέο νόμο εθνικής ασφάλειας της Κίνας». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2021. 
  37. «Χονγκ Κονγκ: Οι αρχές συνέλαβαν 53 ακτιβιστές υπέρ της δημοκρατίας τους οποίους κατηγορούν για προσπάθεια "ανατροπής" της κυβέρνησης». Alpha TV. 6 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2021. 
  38. «Χονγκ Κονγκ: Ο νόμος περί εθνικής ασφάλειας έχει δημιουργήσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τα ανθρώπινα δικαιώματα». www.amnesty.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2021. 
  39. News, A. B. C. «Hong Kong democracy group behind massive protests disbands». ABC News (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2021. 
  40. Καράγιωργας, Ιωάννης (30 Μαρτίου 2021). «Κίνα: Αλλαγή στο εκλογικό σύστημα του Χονγκ Κονγκ». euronews. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2021. 
  41. «India's democracy has seen worrisome erosion: The Atlantic». Times of India Blog (στα Αγγλικά). 11 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2021. 
  42. «Democratic Backsliding in India, the World's Largest Democracy». V-Dem Institute. 24 Φεβρουαρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2021. 
  43. Rüland, Jürgen (2021). «Democratic backsliding, regional governance and foreign policymaking in Southeast Asia: ASEAN, Indonesia and the Philippines». Democratization 28: 237–257. doi:10.1080/13510347.2020.1803284. 
  44. 44,0 44,1 Timberman, David (10 Ιανουαρίου 2019). «Philippine Politics Under Duterte: A Midterm Assessment». Carnegie Endowment for International Peace. 
  45. Cemal Burak Tansel (2018). «Authoritarian Neoliberalism and Democratic Backsliding in Turkey: Beyond the Narratives of Progress». South European Society and Politics 23 (2): 197–217. doi:10.1080/13608746.2018.1479945. 
  46. Kadir Akyuz & Steve Hess (2018). «Turkey Looks East: International Leverage and Democratic Backsliding in a Hybrid Regime». Mediterranean Quarterly 29 (2): 1–26. doi:10.1215/10474552-6898075. 
  47. Bennhold, Katrin; Gall, Carlotta (26 September 2018). «Turkey's Erdogan Changes His Tune, Seeking Support and Cooperation in Germany» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2018/09/26/world/europe/erdogan-turkey-germany-cooperation.html. Ανακτήθηκε στις 27 May 2019. 
  48. Yılmaz, Zafer; Turner, Bryan S. (2019). «Turkey's deepening authoritarianism and the fall of electoral democracy». British Journal of Middle Eastern Studies 46 (5): 691–698. doi:10.1080/13530194.2019.1642662. 
  49. 49,0 49,1 49,2 49,3 49,4 49,5  (Report). 
  50. . 
  51. «Turkish democracy 'backsliding,' EU says in membership report». Deutsche Welle. 29 May 2019. https://www.dw.com/en/turkish-democracy-backsliding-eu-says-in-membership-report/a-48965952. 
  52. Karaveli, Halil (2018). Why Turkey is Authoritarian: From Atatürk to Erdoğan. Pluto Press. ISBN 978-0-7453-3755-5. 
  53. Cook, Steven A. (13 May 2019). «Turkish Democracy Can't Die, Because It Never Lived». Foreign Policy. https://foreignpolicy.com/2019/05/13/turkish-democracy-cant-die-because-it-never-lived/. Ανακτήθηκε στις 28 May 2021.