Δεχούνι Αχαΐας
Συντεταγμένες: 37°50′11.000″N 21°55′41.999″E / 37.83638889°N 21.92833306°E
| Δεχούνι | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Καλαβρύτων |
| Δημοτική Ενότητα | Παΐων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 831 |
Το Δεχούνι είναι παλιός, εγκαταλελειμμένος πλέον, παραδοσιακός[1] οικισμός της Αχαΐας.
Εγκαταλείφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από τους κατοίκους του, που, μαζί με τους κατοίκους των γειτονικών χωριών Βεσίνι και Σκούπι, εγκαταστάθηκαν στον νεόδμητο οικισμό της Πάου (πρώην: Νέος Πάος) που φτιάχτηκε γι' αυτούς από το κράτος στη θέση "Χαλιάδες"[2] του "Σκουπέικου Κάμπου". Τα γειτονικά Δεχουναίικα φτιάχτηκαν "δι' ανοικοδομήσεως" από κατοίκους του χωριού[3].
Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 831 μέτρων[4], τέσσερα χιλιόμετρα περίπου πιο πάνω από την Εθνική Οδό Πατρών-Τριπόλεως και τον νέο οικισμό της Πάου, κοντά στα σύνορα Αχαΐας και Αρκαδίας.
Είχε ελάχιστο ορίζοντα γιατί ήταν περικυκλωμένο από βουνά και λόφους γεμάτα από βελανιδιές και πουρνάρια· η χαράδρα στην οποία ήταν χτισμένο σχηματίζεται από πλαγιές των βουνών "Άγιος Πέτρος", "Μαύρη Βρύση" και "Διάσελο Λύκου", τα οποία ανήκουν στο όρος Αφροδίσιο[5].
Eγγύς του βρίσκονται οι οικισμοί της Δημοτικής Κοινότητας Σειρών στην Δημοτική Ενότητα Αροανίας, ο παραδοσιακός οικισμός Βεσίνι, ο παλιός και νέος οικισμός της Πάου, οι μικροί οικισμοί: Δεχουναίικα, Μπάφι και Βεσιναίικα (Ποταμιά), το κεφαλοχώρι της Δάφνης (Στρέζοβα), τα Νάσια και οι οικισμοί της Χόβολης. Από την πλευρά της Αρκαδίας γειτνιάζει με τα χωριά Βάχλια, Βελιμάχι και Κοντοβάζαινα.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναφέρεται βιβλιογραφικά ότι οι οικιστές του είχαν καταγωγή από την Ήπειρο και κατοίκησαν την περιοχή τον 16ο αιώνα, κρυβόμενοι από τους Οθωμανούς, επειδή πρόσφερε φυσικό καταφύγιο ανάμεσα στις χαράδρες της περιοχής[3]. Αργότερα εγκαταστάθηκαν στο χωριό και άλλοι κάτοικοι, προερχόμενοι από τα Γορτυνιακά χωριά Βελιμάχι και Μαγούλιανα[3]. Πριν το 1821, το χωριό αποτελούσε τσιφλίκι του Τούρκου Μπεγάκου[6].
Στα 1835 αναφέρεται αναφέρεται ο οικισμός "Dechouni" να απέχει 50 λεπτά δρόμο από το γειτονικό Βερσίτσι[3]. Ο οικισμός απείχε δύο ώρες στα 1885 από το Λειβάρτζι, την τότε έδρα του Δήμου Ψωφίδος[7]. Στα 1903 ο Χρήστος Κορύλλος αναφέρει ότι το χωριό απείχε τρεις ώρες δρόμο από το Λειβάρτζι και ότι είχε σχολείο (γραμματείο)[8]. Στα 1906 ο ιστορικός Γεώργιος Παπανδρέου αναφέρει ότι απείχε τρεισήμισυ ώρες από το Λειβάρτζι και δυόμισι ώρες από το Σοπωτό Καλαβρύτων[5].
Τοπωνύμιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για την ονομασία του χωριού υπάρχει η άποψη ότι προέρχεται από τις δύο χαράδρες της περιοχής στην οποια είναι χτισμένο, οι οποιες επέτρεπαν την ορατότητα προς δυο κατευθύνσεις μόνο· είτε προς τον ουρανό είτε προς τα ανατολικά· "δύο χαράδρες = δύο χούνι = Δεχούνι", όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά[9].
Διοικητική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την 20/04/1835 προσαρτάται στον τότε Δήμο Σειρών[10][11]. Την 01/07/1841 αποσπάται από το Δήμο Σειρών και προσαρτάται στον τότε Δήμο Ψωφίδος[10][11][12]. Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912 αποσπάται από το Δήμο Ψωφίδος και ορίζεται έδρα της κοινότητας Δεχουνίου[10][12][13]. Με το ΦΕΚ 71Α της 27/03/1973 αποσπάστηκε από την Κοινότητα Δεχουνίου, η οποια καταργήθηκε, και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Πάου[10][13]. Στις 05/04/1981 καταργήθηκε διοικητικά ως οικισμός και προσαρτήθηκε στον παρακείμενο οικισμό των Δεχουναίικων[10].
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρόκειται για πετρόκτιστο οικισμό[14]. Ενοριακός ναός του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος, κτίσμα του 1832, ενώ στην περιφέρειά του υπήρχαν στα 1906, τα ξωκλήσια της Παναγίας και του Αγίου Ιωάννη[5]. Υπάρχουν ακόμα τα ξωκλήσια του Αγίου Ανδρέα και του Αγίου Βασιλείου[9]. Οι πηγές του χωριού ονομάζονται "Πετρουλάς" και "Στέρνα", από τις οποιες εκινείτο υδρόμυλος, ενώ από την πηγή "Σουληνάρι", η οποία βρίσκεται χαμηλότερα, ξεκινάει το "ρέμα του Δεχουνίου" που χύνεται στον ποταμό Σειραίο[5]. Στα ανατολικά του χωριού βρίσκεται το δάσος της "Λαγκάδας" αποτελούμενο από βελανιδιές, το οποίο ήταν η κύρια πηγή ξυλείας για τους κατοίκους του χωριού αλλά και αυτών από την Κοντοβάζαινα και το Σκούπι[5].
Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνταν με τον πρωτογενή τομέα και είχαν οικονομική άνεση[5]. Στα 1906 αναφέρεται ότι στην επικράτεια του χωριού ανήκαν 120 στρέμματα ποτιστικών αγρών, 1.000 στρέμματα ξηρικών αγρών, 200 στρέμματα ημιποτιστικών αγρών και 100 στρέμματα αμπελιών[5]. Οι κάτοικοι του χωριού παρήγαγαν κατ' έτος 3.000 οκάδες κρασιού, 300 κιλά βούτυρο, αρκετό τυρί, 600 κιλά σιταριού, 600 κιλά αραβόσιτου, 300 κιλά κριθαριού κ.ά.[15] Είχαν επίσης κάποια οπωροφόρα δέντρα και ικανό αριθμό από αιγοπρόβατα, γελάδια, χοίρους, άλογα κ.λπ.[5]
Δημογραφική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στα 1700 αναφέρεται στη βενετική απογραφή Grimani ως Dicuni και έχει πληθυσμό 8 οικογένειες (33 κάτοικοι)[3].
Η δημογραφική εξέλιξη του χωριού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[16][17] είναι η εξής:
| 1828 | 1835 | 1844 | 1848-1851 | 1861 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 21 οικογ. - 326 κατ.[3] |
18 οικογ. - 124 κατ.[3] |
135 κατ.[3] | 28 οικογ. - 127 κατ.[3] |
178 κατ.[3] | 207[3] | 209[3] | 258[3][18] (45 οικ.)[5] |
273[3] | 338[3] | 316[3] | 337[3] | 307[3] | 241[3] | 136[3] |
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αλεποχώρι (παραδοσιακός οικισμός)
- Βεσίνι (παραδοσιακός οικισμός)
- Δεχουναίικα
- Παλαιός Πάος (πρώην: Νέος Πάος)
- Πάος (πρώην: Σκούπι) (εγκαταλελειμμένο)
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Χριστόπουλος 1984, σελ. 13, 17.
- ↑ Χριστόπουλος 1984, σελ. 17
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 Λουλούδης 2010, σελ. 660
- ↑ Δεχούνι, exploring-greece.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Παπανδρέου 1906, σελ. 229.
- ↑ Παπανδρέου 1906, σελ. 230
- ↑ Νουχάκης 1885, σελ. 68
- ↑ Κορύλλου 1903, σελ. 141
- ↑ 9,0 9,1 Λουλούδης 2010, σελ. 662
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δεχουνίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- ↑ 11,0 11,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Σειρών (1835-1841), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- ↑ 12,0 12,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Ψωφίδος (1835-1912), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- ↑ 13,0 13,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Δεχουνίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- ↑ Αφροδίσιο Όρος: Τα ξεχασμένα χωριά του «111»[νεκρός σύνδεσμος], κείμενο: Ζερμαίν Αλεξάκη, φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης. ethnos.gr. 16/05/2013. Ανακτήθηκε: 20/09/2016.
- ↑ Παπανδρέου 1906, σελ. 229-230.
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ., dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών Αρχειοθετήθηκε 2016-10-13 στο Wayback Machine., eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
- ↑ Ο Κορύλλος το 1903 αναφέρει εσφαλμένα 158 κάτοικους.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903.
- Νέος χωρογραφικός πίναξ. Συνταχθείς και εκδοθείς εγκρίσει του Υπουργείου των Στρατιωτικών υπό Ιωάννου Εμ. Νουχάκη ανθυπασπιστού του Πεζικού, Εκ του Τυπογραφείου του Υπουργείου των Στρατιωτικών, Εν Αθήναις 1885.
- Παπανδρέου, Γεώργιος (1906). Καλαβρυτινή επετηρίς: ήτοι πραγματεία περί της ιστορικής των Καλαβρύτων επαρχίας. Αθήνα: Μιχαήλ Ι. Σαλιβέρος. σελ. 229-230.
Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Μεγακλής Δ. Γεωργακόπουλος, Αναμνήσεις από το Δεχούνι Καλαβρύτων, Αθήνα 1993.
- Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.
- Βασίλης Χριστόπουλος, Αχαΐα, σειρά: "Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική", εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1984.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αφροδίσιο Όρος: Τα ξεχασμένα χωριά του «111»[νεκρός σύνδεσμος], κείμενο: Ζερμαίν Αλεξάκη, φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης. ethnos.gr. 16/05/2013. Ανακτήθηκε: 20/09/2016.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δεχουνίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Δεχουνίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Σειρών (1835-1841), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Ψωφίδος (1835-1912), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
- Τουριστικός οδηγός Νομού Αχαΐας - Διαδρομή 8: Τριπόταμα - Άγιος Βασίλειος - Ν. Πάος - Πάος - Δεχούνι - Βεσίνι - Βεσιναίικα - Δάφνη, nea.gr. Ανακτήθηκε από το αρχειοθετημένο πρωτότυπο: 04/09/2016.
- Δεχούνι, exploring-greece.gr. Ανακτήθηκε: 21/09/2016.
