Γεώργιος Ιβάνοφ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γεώργιος Ιβάνοφ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση14 Δεκεμβρίου 1911
Βαρσοβία
Θάνατος4 Ιανουαρίου 1943
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνική
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΑργυρός Σταυρός του Τάγματος Στρατιωτικής Αξίας της Πολωνίας[1]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Γεώργιος Ιβάνωφ-Σαϊνόβιτς (πολωνικά: Jerzy Iwanow-Szajnowicz, Βαρσοβία, 14 Δεκεμβρίου 1911 - Αθήνα, 4 Ιανουαρίου 1943) θεωρείται ο μεγαλύτερος σαμποτέρ των Συμμάχων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[εκκρεμεί παραπομπή] Εκπαιδεύτηκε από τη Βρετανική Υπηρεσία Ειδικών Αποστολών SOE στη Μέση Ανατολή και του ανατέθηκε η αποστολή να οργανώσει το δίκτυο πληροφοριών, να συντονίσει τη δράση των διαφόρων αντιστασιακών οργανώσεων και κινημάτων στην Ελλάδα όπως και τις δολιοφθορές στην Ελλάδα.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άγαλμα στη Θεσσαλονίκη

Γεννήθηκε στη Βαρσοβία. Πατέρας του ήταν ο κόμης Βλαδίμηρος Ιβάνωφ, συνταγματάρχης του τσαρικού στρατού. Στη Θεσσαλονίκη ήρθε το 1926 με την Πολωνίδα μητέρα του Λεονάρδα Σαϊνόβιτς και τον Έλληνα Ιωάννη Λαμπριανίδη, δεύτερο σύζυγό της.

Ως αθλητής του γυμναστικού συλλόγου «Ηρακλής» κατάφερε νίκες τόσο στους εσωτερικούς όσο και σε διεθνείς αθλητικούς κολυμβητικούς αγώνες και το όνομα του έγινε γνωστό στο Πανελλήνιο. Το 1934 στους Αγώνες Βορείου Ελλάδος που έγιναν στη Θεσσαλονίκη βγήκε πρώτος στα 100 μέτρα ελεύθερο με χρόνο 1΄12΄΄. Το 1936 κατέλαβε την πρώτη θέση στους Ιστιοπλοϊκούς Αγώνες του Θερμαϊκού μαζί με τον ετεροθαλή αδελφό του Αντώνιο Λαμπριανίδη.

Σπούδασε γεωπόνος - μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Λέβεν στο Βέλγιο. Το 1933 κατέρριψε το πανεπιστημιακό ρεκόρ κολύμβησης του Βελγίου στα 50 μέτρα ελεύθερο με 35΄΄. Πήρε μέρος με την ομάδα του πόλο της Α.Ζ.Σ. Βαρσοβίας σε διεθνείς αγώνες υδατοσφαίρισης με υψηλή επιθετική απόδοση και έτσι επιλέχθηκε να παίξει στο πόστο του φουνταριστού της Εθνικής Πολωνίας. Ανακηρύχθηκε καλύτερος παίκτης της Πολωνίας για το έτος 1938. Ο προπονητής Ράικι είπε για τον Γεώργιο Ιβάνοφ: «Είναι επί του παρόντος ο καλύτερος επιθετικός παίκτης υδατοσφαίρισης στην Πολωνία. Κρίμα που θα τον χάσει η Α.Ζ.Σ. σύντομα, επειδή θα πρέπει να μεταβεί στο Παρίσι για περαιτέρω σπουδές».

Μετά τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Ινστιτούτο Αποικιακής Γεωπονίας στο Παρίσι επέστρεψε στη δεύτερη πατρίδα του, την Ελλάδα. Με την κατάληψη της Πολωνίας και της Ελλάδας από τους ναζί φούντωσε μέσα του ο εθνικός παλμός να πολεμήσει για τις δύο πατρίδες του.

Η δράση του στην Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 13 Οκτωβρίου 1941 το αγγλικό υποβρύχιο Thunderbοlt τον αποβίβασε στην ακτή ανάμεσα στον Άγιο Ανδρέα και τη Νέα Μάκρη στα πλαίσια της συμμαχικής επιχείρησης Fleshpots για την ανάληψη δράσης ως σαμποτέρ με τον κωδικό 033Β. Ύστερα από έντονη δραστηριότητα σε συνεργασία με αντιστασιακές οργανώσεις, ακολούθησε η σύλληψή του στις 19 Δεκεμβρίου για πρώτη φορά από τους Γερμανούς, μετά από προδοσία του παιδικού του φίλου Κωνσταντίνου Πάντου. Κατόρθωσε να αποδράσει, ακολούθησε η επικήρυξή του για 500.000 δραχμές και στις 29 Δεκεμβρίου αφίσες με τη φωτογραφία του τοιχοκολλήθηκαν σε όλη την Αθήνα. Παρόλο που οι Γερμανοί τον κατεδίωκαν πλέον συστηματικά, συνέχισε τη δράση του μεταδίδοντας με τον κρυφό πομπό του πολύτιμες πληροφορίες και κάνοντας σαμποτάζ.

Τα σαμποτάζ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την άνοιξη του 1942 είχε φροντίσει στα πλαίσια της επόμενης αποστολής του να πιάσει δουλειά στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά με το ψευδώνυμο Κυριάκος Παρίσσης. Το καλοκαίρι του 1942 συνεργάστηκε με την ομάδα των αδελφών Γιαννάτου για την ανατίναξη των καυσίμων στο αεροδρόμιο του Τατοΐου. Ανάμεσα στα πολλά σαμποτάζ που οργάνωσε σε συνεργασία με το ΕΑΜ, το πιο σημαντικό ήταν στο εργοστάσιο Μαλτσινιώτη, όπου επισκευάζονταν οι κινητήρες των αεροπλάνων της Λουφτβάφε.[2] Η δολιοφθορά προκάλεσε την πτώση 400-450 αεροσκαφών στη Βόρεια Αφρική, σύμφωνα με γερμανικές εκτιμήσεις, εξαιτίας της οποίας οι δυνάμεις του Άξονα υποχώρησαν 2.300 χιλιόμετρα δυτικά μέσα σε διάστημα 6 μηνών. Θεωρείται το μεγαλύτερο σαμποτάζ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακολούθησε η δεύτερη σύλληψή του μετά από νέα προδοσία στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 και αφού το ποσό της επικήρυξης είχε αυξηθεί στα 2 εκ. δραχμές.

Η εκτέλεσή του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο γερμανικό στρατοδικείο όπου οδηγήθηκε, ο Γερμανός πρόεδρος στο τέλος της δίκης είπε: «Το δικαστήριον εκτιμά δεόντως την κατά την παρούσαν δίκην ειλικρινή και γενναιόφρονα συμπεριφοράν του κατηγορουμένου. Εγώ προσωπικώς λυπούμαι, διότι η φορά των πραγμάτων έφερε τοιούτον άνδρα εις εχθρικόν προς ημάς στρατόπεδον». Ο Γεώργιος Ιβάνοφ καταδικάστηκε τρις εις θάνατον και οδηγήθηκε μπροστά στο γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα μαζί με τρεις συνεργάτες του. Προσπάθησε να δραπετεύσει χτυπώντας τους δήμιούς του, αλλά τον πλήγωσαν στο πόδι του και ενώ το αίμα έτρεχε, τον έδεσαν σ' νένα στύλο. Πριν πέσει νεκρός φώναξε «Ζήτω η Ελλάς! Ζήτω η Πολωνία!».

Τιμητικές διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παράσημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 30 Μαρτίου 1945 η εξόριστη πολωνική κυβέρνηση του Λονδίνου, τον τίμησε με τον Ανώτατο Πολεμικό Σταυρό “VIRTUTI MILITARI” «εις αναγνώρισιν των εξαιρετικών πολεμικών πράξεων στον τομέα της πληροφορίας και της κατασκοπείας στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Ελλάδα».

Εξάλλου ο Βρετανός στρατάρχης Χάρολντ Αλεξάντερ με έγγραφο της 5ης Δεκεμβρίου 1944, το οποίο παραδόθηκε στη μητέρα του από Άγγλο αξιωματικό, αναφέρει τα εξής: «Ευχαριστούμε τον Γεώργιο Ιβάνοφ Σαϊνόβιτς, εν ονόματι των Κυβερνήσεων των λαών των Ηνωμένων Εθνών διά τας προσφερθείσας υπηρεσίας στον αγώνα διά την Ελευθερίαν. Διά των προσπαθειών του εβοηθήθη μεγάλως η απελευθέρωσις της Ελλάδος καθώς και ο σκοπός, διά τον οποίον εμάχοντο όλα τα ελεύθερα έθνη. H.R.A. Αλεξάντερ, Στρατάρχης, Ανώτατος Αρχηγός των Συμμαχικών Δυνάμεων Μεσογείου». Στις 5 Μαρτίου 1962 του απονεμήθηκε το “Πολεμικό Βρετανικό Μετάλλιο του Βασιλέως Γεωργίου του 6ου” για τη συμμετοχή του στον πόλεμο στην Παλαιστίνη, υπηρετώντας στις Πολωνικές ΄Ενοπλες Δυνάμεις υπό τις διαταγές της Βρετανικής Διοίκησης από τις 8 Μαΐου μέχρι τις 25 Ιουνίου 1941.

Στις 25 Μαΐου 1976 του απονεμήθηκε από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευάγγελο Αβέρωφ Τοσίτσα το Ανώτατο Πολεμικό Παράσημο “Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας” «διότι ούτος προσέφερε πολυτίμους υπηρεσίας εις την συμμαχικήν υπόθεσιν κατά τον Β΄ Παγκόσμιον Πόλεμον και διά του εξαιρετικού θάρρους και της απαραμίλλου τόλμης του κατήγαγε καίρια πλήγματα κατά των εν Ελλάδι στρατευμάτων της εχθρικής κατοχής, συλληφθείς και εκτελεσθείς τελικώς υπό αυτών».

Άλλες τιμές στη μνήμη του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γυμναστικός Σύλλογος “Ηρακλής” Θεσσαλονίκης τιμώντας τη μνήμη του πρωταθλητή του, ο οποίος συμμετείχε ανελλιπώς από το 1928 με την ομάδα του στους κολυμβητικούς αγώνες, καθιέρωσε από το 1953 ετήσιους Πανελλήνιους Κολυμβητικούς Αγώνες, τα “Ιβανώφεια”. Επίσης ονόμασε το κλειστό γήπεδο του συλλόγου, όπου διεξάγονται αγώνες μπάσκετ και βόλεϊ, “Ιβανώφειο”. Στην είσοδό του σταδίου υπάρχει η προτομή του.

Στις 30 Οκτωβρίου 1985 στην επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τη γερμανική κατοχή έγινε η τελετή των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του Γεωργίου Ιβάνοφ στη Θεσσαλονίκη. Ο ανδριάντας καθαρού ύψους χωρίς το βάθρο 2,40 μέτρων είναι δώρο του πολωνικού λαού στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Ένα πολωνικό στρατιωτικό όχημα τον μετέφερε από την Πολωνία, ενώ πίσω του ακολουθούσαν 400 Πολωνοί, οι οποίοι ταξίδευσαν από τη Βαρσοβία μέχρι τη Θεσσαλονίκη με τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα για να παραστούν στο σημαντικό αυτό γεγονός. Τοποθετήθηκε στη συμβολή των οδών Λαγκαδά, Αγίου Δημητρίου και Νέστορος, σε απόσταση 200 μέτρων από την οδό Γεωργίου Ιβάνοφ, που φέρει τιμητικά το όνομά του στην περιοχή της Ξηροκρήνης του δήμου Θεσσαλονίκης.[3] Μέρος της πολωνικής αντιπροσωπείας αποτελούσε και η προσκοπική ομάδα, που φέρει το όνομα του Ιβάνοφ στην πόλη Μπόρουβ. Μια νεαρή Πολωνίδα τοποθέτησε μικρά ξύλινα κιβώτια στη βάση του ανδριάντα, τα οποία περιείχαν χώμα από τα πεδία των μαχών, όπου πολέμησαν Πολωνοί και Έλληνες στο εξωτερικό. Δυο κείμενα, το ένα στα ελληνικά και το άλλο στα πολωνικά είναι χαραγμένα σε δυο μεγάλες μπρούτζινες πλάκες στο μαρμάρινο βάθρο του ανδριάντα: «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΒΑΝΩΦ ΣΑΪΝΟΒΙΤΣ. ΓΕΝ. 14-12-1911 ΣΤΗ ΒΑΡΣΟΒΙΑ. ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. ΕΚΤΕΛΕΣΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ ΣΤΙΣ 4-01-1943 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΩΝΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ»

Στη Βαρσοβία, όπως και σε άλλες πόλεις της Πολωνίας, πολλοί δρόμοι σε νεόδμητες συνοικίες φέρουν το όνομά του καθώς και σχολεία και προσκοπικές ομάδες. Σε μια από τις ωραιότερες και κεντρικότερες λεωφόρους της πολωνικής πρωτεύουσας, στη Νόβι Σβιάτ και στον αριθμό 43, τοποθετήθηκε μια χάλκινη πινακίδα μεγάλων διαστάσεων έξω από την είσοδο της οικίας, όπου γεννήθηκε ο Ιβάνοφ. Με ανάγλυφους χαρακτήρες είναι γραμμένο το εξής κείμενο: «EΔΩ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Ο ΓΙΕΖΥ ΙΒΑΝΩΦ ΣΑΪΝΟΒΙΤΣ, ΠΟΛΩΝΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟΥΣ ΣΤΙΣ 4.1.1943 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΘΥΣΙΑΣΕ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ»

Πρόσφατες εκδηλώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Ιανουάριο του 2013, εβδομήντα χρόνια μετά την εκτέλεσή του, πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Πολωνικού Γραφείου Βετεράνων Πολέμου και Θυμάτων Καταπίεσης τριήμερος εορτασμός στη Βαρσοβία προς τιμήν του που ολοκληρώθηκε στην Ελλάδα υπό την αιγίδα της εδώ πολωνικής πρεσβείας και του δήμου Καισαριανής με την έλευση στις 8 Ιανουαρίου στην Αθήνα κυβερνητικού αεροσκάφους.[4][5] Σε αυτό επέβαιναν δεκάδες Πολωνοί πολιτικοί και στρατηγοί μαζί με βετεράνους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εκπροσώπους του Γραφείου Βετεράνων και ένα στρατιωτικό άγημα. Στο ναό Ιεράς Καρδίας του Σωτήρος πραγματοποιήθηκε μνημόσυνο, στην Καισαριανή έγινε τελετή με καταθέσεις στεφανιών, όπως και στον τάφο του στο νεκροταφείο Νικαίας. Στις εκδηλώσεις παραβρέθηκε ο ανώτατος αξιωματικός Άντονι Νιλ Μόρφετ ως εκπρόσωπος της Μεγάλης Βρετανίας. Σχολιάστηκε αρνητικά η απουσία Ελλήνων κυβερνητικών εκπροσώπων.

Λοιπά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1971 γυρίστηκε πολωνική ταινία με τίτλο Ιβάνοφ, μυστικός πράκτωρ υπ. αριθμόν 1 (Agent nr 1) και θέμα τη ζωή και δράση του Ιβάνοφ κατά την Κατοχή.[6]

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Ανακτήθηκε στις 12  Μαρτίου 2021.
  2. Ροββά, Κατερίνα (25 Οκτωβρίου 2020). «Γεώργιος Ιβάνωφ: ο ήρωας σαμποτέρ της Αντίστασης». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2023. 
  3. Καζάνας, Γιώργος (2 Μαΐου 2020). «Η Ξηροκρήνη της Αντίστασης». Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  4. «Σχετική ανακοίνωση της πολωνικής πρεσβείας (αγγλικά)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2014. 
  5. «Ανακοίνωση του πολωνικού γραφείου βετεράνων πολέμου (αγγλικά)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2014. 
  6. «Παρουσίαση της ταινίας Agent Nr 1 και βίντεο απόσπασμα (αγγλικά)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2014.